Читать книгу Die dae van ons nietigheid - Ena Murray - Страница 3

Hy het agter haar in die ry eerstejaarstudente gestaan die dag toe hulle hulle moes gaan inskryf, en só het dit dwarsdeur hul universiteitsloopbaan gebly. Hy was altyd net agter haar, nooit voor nie. Weliswaar was daar nooit iemand anders tussen hulle nie, maar die feit bly, sy was altyd net een tree vóór.

Die eerste jaar of twee het dit nie saak gemaak dat die pragtige meisiekind hom altyd voor was nie. Bloot die feit dat sy ’n meisie is, ’n meisie wat net altyd ’n bietjie beter as hy in klastoetse en eksamens presteer, net altyd ’n paar punte meer as hy behaal, het dit vir Willem Claassen ’n uitdaging gemaak. Tot op ’n dag, op ’n dag … Maar voordat daardie dag sou aanbreek, gebeur daar nog iets met die arme Willem. Die eendag was Lizl Landman nog net die slim vroumens vir wie hy die loef wou afsteek. Toe hy hom weer kom kry, was sy die meisie op wie hy – soos hy met ’n skok moes besef – tot oor sy ore toe verlief was. Hoe dít gebeur het, kon hy nie sê nie. Hoewel hulle twee so op ’n manier van die begin af saamgegooi is deur hul akademiese prestasie, was daar nog altyd net ’n mooi vriendskap en wedersydse respek tussen hulle. Almal het gedink hulle sleep ernstig, maar dit was nie regtig so nie. Terwyl ander verliefdes saans met oë vol drome na die hemel gestaar het, was hy en Lizl ernstig in gesprek gewikkel oor die een of ander mediese feit of deurbraak, of oor ’n interessante lesing. Elkeen se leergierige verstand het nie ruimte of tyd gehad vir vry en sulke aardse dinge nie. In albei het die vuur na meer kennis hoog gebrand. En dan, natuurlik ook daardie ekstra vlam in Willem om ’n slag vóór te kom. Maar dit sou bars, het hy deeglik besef. Lizl het haar studie ernstig opgeneem, só ernstig dat dit allesoorheersend vir haar was.

Die feit dat sy benewens haar geniale brein beslis ook bedeeld was met alle ander dinge wat ’n man by die vroulike geslag soek, het kwalik by haar geregistreer.

Natuurlik het die ander manne haar voorkoms raakgesien en gewaardeer, maar hul manlike ego’s is elke keer só geknou wanneer die uitslae van die klastoetse kom, dat nie een van hulle Lizl Landman buite die lesingsaal beter wou leer ken nie. Dít het hulle aan ou Willem oorgelaat. Hy was immers die enigste onder die mediese studente wat dit kon waag om soms, net soms, met die hoë intellek van Lizl Landman mee te ding. En dan het hy meestal ook maar bedroë daarvan afgekom. Nee wat. Pragtig ofte nie, hulle het maar hul oë weggedraai na die minder mooies. ’n Man wil darem maar graag die meerdere voel.

Eers toe die eerste roes van die liefde taan, het dit vir Willem begin saak maak – en seermaak – dat Lizl hom altyd een tree voor is. Lizl was natuurlik salig onbewus van die brandende begeerte in die jong student om, voordat hulle klaar is met universiteit, te bewys dat hy haar tog kan klop. Anders as met baie studente wat die akademie tweede plek gee wanneer die liefde instap, het die feit dat sy Willem Claassen liefgekry het en dat hy op haar verlief geraak het, geen invloed of uitwerking op Lizl se akademiese prestasie gehad nie.

Vir Willem was dit ’n moeilike tydjie, hierdie eerste rukkie van hul liefde. Die eerste keer in sy lewe het hy hom betrap dat hy oor sy boeke sit en droom van ’n meisiekind met blou oë en hare soos ryp koring en die soetste van soet mondjies … en die volgende dag was daar ’n belangrike toets.

Toe die uitslag kom, kon niemand dit glo nie, ook nie sy goeie kamermaat, Derick, nie.

“Genugtig, ou, maar hierdie keer het Lizl jou darem op jou neus laat kyk.” Derick het hom fronsend aangekyk. “Kragtie, ék het jou hierdie keer op ’n nippertjie na amper geklop! Wat’s fout, maat?”

Willem het sy skouers vererg geroer. Hy het skuldig en skaam gevoel. Dit kom van sit en droom wanneer jy moet studeer!

Hy het sy swak punte probeer verskoon: Goeiste, hy is mos ook net ’n mens! Hoekom kan hy nie ’n slag nie te waffers vaar nie? Hoekom kan hy nie ook ’n slag net ’n doodnormale student wees wat oor blou oë en soet lippies droom nie? Verduiwels, hy is nie so perfek soos … soos Lizl nie.

En Lizl kon háár oë ook nie glo nie. Dit was die verste wat Willem ooit agter haar was. Beslis meer as een tree hierdie keer. Sy het hom fronsend aangekyk.

“Het jy siek gevoel, Willem?”

“Nee, natuurlik nie!”

“Nou hoekom … ?”

“Magtig, Lizl, my punte is nog die tweede beste in die klas!”

“Ja, maar … ”

“Maar wat? Ek kom deur … los deur. Maar wat jy eintlik wou sê, is dat dit nie naby joune kom nie. Ja, ek weet. Ek kan dit sien, maar ek is net ’n doodgewone mens, nie ’n … ’n genie soos jy nie.”

“Willem!” Sy kon hom net geskok agternastaar. Sy was totaal onkant betrap deur hierdie vreemde optrede.

Sy skuldgevoel en ontevredenheid het vergroot met elke tree wat hy van haar af weggestap het. Dis nie haar skuld dat hy soos ’n verliefde sot gesit en droom het terwyl hy moes studeer nie. Dis ook nie haar skuld dat hy net ’n doodgewone mens is en sy iets spesiaals, iets anders nie. Hoe durf hy haar verkwalik dat haar verliefdheid nie na haar kop gegaan het nie? Natuurlik is sy reg. As jy verlief is, is jy verlief. Maar wanneer jy studeer, studeer jy. Sy is weer reg … soos altyd.

Hy het op ’n kafeebankie in ’n afgesonderde hoekie gaan neerval, vir hom koffie bestel. Hy sal haar om verskoning moet gaan vra. Maar hoe gaan hy sy vreemde optrede verduidelik en probeer verskoon? Want met iemand soos Lizl sê jy nie net jy is jammer en dis uit en gedaan nie. Aikôna. Daarvoor is sy te presies en wil sy ’n antwoord op elke vraag hê. Sy sal wil weet wat hom soveel swakker as sy laat doen het. Sy sal ook wil weet wat aanleiding tot sy onverwagte uitbarsting gegee het. Sy sal eendag ’n uitstekende chirurg uitmaak. Sy vlek alles tot op die been oop, soek die kwaad tot in die diepste skuilhoeke, en dan begin sy uitsny en regmaak. Wat de duiwel gaan hy vir haar sê? Dat hy oor haar oë en blonde hare en sagte lippe gesit en droom het toe hy moes studeer? Genugtig! Sy sal dink hy raak van sy wysie af! Meer nog. Sy sal hom die trekpas gee. Om ’n toets op so ’n manier in gevaar te stel! Haar intellek sal beslis nie tot daardie vlak daal nie. Hy sal haar respek vir ewig kwyt wees.

“Arme ou Willem! Ek wonder hoe dit moet voel om altyd tweede viool te speel.”

Die stem klink agter die hoë rugleuning van die kafeebankie op en Willem sit doodstil. Hy wéét dis na hom wat verwys word.

“Ja, magtie, my manlike trots sal in die niet verdwyn. Kan jy jou voorstel as hulle eendag getroud is, miskien vennote? ‘Wag, dame, ek wil eers my vrou se opinie ook kry.’ ‘Wag, meneer, my vrou moet eers sê of sy saamstem.’ ‘Jammer, mevrou, maar my vrou sê jy ly aan jou gal, nie aan aambeie soos ek gesê het nie.’ Genade! En wanneer hulle by die huis kom, sal dit eens so erg wees. Ma sê Jannie kry ’n motor, nie ’n bromponie soos Pa sê nie. En die ergste van alles is dat Ma waarskynlik reg is. Nee, arme ou Willem! Liewer dan vir my ’n stokonnosel en vaal, verbeeldinglose ou meisietjie as ’n beeldskone slimkop wat altyd beter weet as ek en dan nog reg is ook.”

Hy het daar bly sit totdat die twee medestudente wat hom so bejammer het, weg is. Toe het hy teruggekeer na sy koshuis en reguit na sy boeke gestap.

’n Rukkie later was daar vir hom ’n oproep. Dit was Lizl, en sy het bekommerd geklink.

“Is alles reg, Willem?”

Hy het gesluk. Die feit dat sy hom eerste gebel het nadat hy so kortaf en amper beledigend teenoor haar was, wys sy is lief vir hom. Sy kan tog nie help dat sy slim is nie, selfs slimmer as hy.

“Ja, my skat. Alles is reg. Lizl … ek is jammer. Asseblief, moenie dat ons post mortem oor die voorval hou nie. Ek is jammer en ek beloof dit sal nie weer gebeur nie. Goed?”

Hy het sy asem byna biddend opgehou. Dis nie Lizl se styl om ’n saak net so onklaar te los nie. Maar dan hoor hy tot sy verbasing en blydskap: “Goed.” ’n Kort stilte. “Wat doen jy?”

“Ek swot.” Sy laggie was kortaf. “Dít wat ek ’n week gelede moes gedoen het. Môre kan ons weer toets skryf en dan … meisiekind, dan moet jy pasop!”

Haar laggie het in sy oor geklink. “Pasop! Ek neem jou netnou op jou woord! Ons sal sien wat met volgende week se toets gebeur.”

“Nou maar goed. Ons sal sien … Lizl, ek het jou lief.”

“En ek vir jou, skaapkop! Lekker leer! Tatta!”

Die woorde van sy klasmaats daardie dag in die kafee het twee nagevolge gehad. Eerstens het dit hom in so ’n mate uit sy malverliefdheid op die pragtige Lizl geskok dat hy van nuuts af die ou ideaal in hom voel ontbrand het. Hy sál nog op ’n dag vir Lizl verbysteek. Hy sál aan sy klasmaats, homself én Lizl wys dat hy, al is hy dan nie haar meerdere nie, beslis haar gelyke is. Hy het soos ’n besetene verder gestudeer.

En ook het daar iets in sy hart bly vassteek, iets wat hy doelbewus probeer ignoreer het, maar waarvan hy telkens weer bewus geword het. Daardie iets het elke keer in hom geroer sedert daardie dag en elke keer het hy daarvan geweet wanneer die uitslae kom en die volgorde onveranderd was: Lizl eerste, hy tweede. Die ironie van die saak was: hoe meer tyd hy aan sy studie gewy het, hoe meer tyd het Lizl gehad om te swot, vandaar die onveranderde volgorde.

En tog het hulle mekaar liefgehad. Daaroor was daar geen twyfel nie. Wanneer hy haar teen hom vasgehou het, het dit stil geword in hom. Dan het hy geweet dat, al staan hy die res van sy lewe in haar skadu, sy die vrou bly wat hy liefhet. Wat dit nog moeiliker gemaak het om te verwerk, was dat Lizl blykbaar volkome onbewus was van sy obsessie met haar prestasies. Sy het haar punte nooit in sy keel afgedruk nie. Trouens, sy het dit so vanselfsprekend aanvaar soos wat die res van die studente dit teen die finale jaar al aanvaar het. Willem het soms in sy dagdromery gewonder hoe sy sou reageer as die bordjies verhang sou word. Dit sal vir haar seker ’n vreeslike skok wees, het hy bekommerd besef. Nie omdat sy hom die eerste plek sou misgun nie, maar omdat sy die gevoel van teleurstelling en mislukking moeilik sou kon verwerk. Dit is nou maar eenmaal soos Lizl is: om eerste te wees – en altyd reg.

Baiekeer doen welmenende vriende meer kwaad as goed. Dit is ook wat gebeur toe Derick besluit om, net voordat hulle aan die einde van hul finale jaar uitmekaarspat, Lizl ’n bietjie raad te gee. ’n Wenk wat hy eintlik te lank agterweë gelaat het. Net voor die finale eksamen keer hy Lizl op die kampus voor.

“Ek wil met jou praat. Dis oor Willem.”

Sy volg hom verbaas na die bank onder die boom. “Wat van Willem?”

“Lizl, jy moet ou Willem nou ’n kans gee. Dis nog net die finale eksamen wat voorlê. Dis sy laaste kans.”

Sy kan hom net verward aankyk. “Derick, waarvan praat jy? Van watter kans … ?”

“Verdomp, vroumens, jy weet goed waarvan ek praat! Dit gaan nou al vir jare so aan. Die arme man swoeg hom morsdood, maar hy kan net nie voor kom nie. Have a heart, girl! Gee die man darem één kans, asseblief … as jy hom regtig liefhet.”

Sy begin frons, steeds verward, maar skielik ook onrustig. “Sê liewer vir my in plat Afrikaans wat jy wil sê.”

“Goed dan. Al die jare moes Willem tweede viool speel. Hy leer hom nou morsdood in ’n laaste, desperate poging om hierdie finale eksamen daardie een treetjie voor jou te wees. Kry ’n paar glipse met van die vraestelle, magtie! Laat hy net een maal beter punte as jy kry. Dit sal niks aan jou doen nie. Jy sal nog speel-speel deurkom. Maar laat Willem tog net een keer voel hy is nie jou mindere nie.”

“Jy … ” Sy kon haar ore nie glo nie! “Jy vra my om doelbewus foute te maak sodat … sodat … Derick, dis die finale eksamen! Is jy gek?”

“Nee. Ek is nie gek nie. Maar jy, Lizl, jý is ’n dwaas.”

Sy spring op en die blou oë flits. “ ’n Dwaas om te weier om iets anders as net my bes te doen? Laat my dan een wees! Ek het nog nooit van so iets … so iets belagliks gehoor nie!”

“Maar dis waar, Lizl. Geen man, nie eens ou Willem nie, hou daarvan dat sy meisie altyd beter as hy presteer nie. Daar is so iets soos manlike trots, weet jy?”

Hy stap weg en sy kyk hom agterna, vol ongeloof, maar ook met onrus in haar hart. Vir geen oomblik wil sy glo Willem sit agter hierdie ontnugterende gesprek met Derick nie. En tog … Sy onthou nou daardie keer toe hy so eienaardig opgetree het; toe hy gesê het hy is maar net ’n doodgewone mens en nie ’n genie soos sy nie … Sy gaan sit weer op die bank, haar bene skielik lam onder haar. Nog nooit het dit by haar opgekom dat dit Willem kan hinder dat sy altyd eerste is en hy tweede nie. ’n Man met sy intellek – en vir Willem s’n het sy die grootste respek – is sekerlik verhewe bo sulke kleinlikheid … of hoe?

Sy kry eers daardie aand, toe hy vinnig by haar kom kuier, kans om met hom daaroor te praat. Deesdae is sy kuiertjies altyd baie vlugtig en sy het gemeen sy begryp dit. Die finale eksamen is immers voor die deur. Elke oomblik word nou tot die uiterste toe benut. Vanaand bekyk sy hom met verskerpte aandag, soek fout en vind dit ook. Almal leer nou hard. Almal is maar ’n bietjie moeg, voel tam, lyk tam. Maar Willem lyk erger – uitgemergel. Sou hy regtig só toegewyd studeer net om haar een enkele maal te klop? Maar dis belaglik!

Sy kry dit egter reg om haar stem egalig te hou. “Derick sê my jy swot baie hard.”

Sy mis nie die vinnige blik na haar kant toe nie. Hy klink bot: “Almal swot nou maar. Jy ook.”

“Ja, maar … ” Sy breek haar sin stomp af. Sy wou hom sê dat sy wel hard studeer, maar nie om iemand anders te klop nie, bloot net omdat sy haar eksamen wil slaag so goed as sy kan, haar doel in die lewe wil bereik en ’n goeie dokter wil word. Dis bloot net omdat sy Lizl is en Lizl lewer net haar beste, niks minder nie.

“Maar wat?” Sy oë flits agterdogtig.

“Dit sal alles niks help as jy die dag wanneer jy skryf te suf is om te dink nie.”

“Dis die eerste keer dat jy vir my wil preek, Lizl.”

Sy trek haar asem in. “Ek bedoel nie om … ”

“Wat het Derick vir jou gesê?”

“Net dat jy jou gedaan leer. Ek kan nie begryp hoekom nie. Jou simbole was nog altyd puik. Ek kan nie verstaan nie … ”

“En joune was nog altyd briljant.” Tot haar verdere skok en verbystering het sy oë hare vyandig ontmoet. “Is jy dalk bang ek sal jou een keer die loef afsteek?”

“Ek … ek verstaan nie … ” Dit kan nie wees nie! Hulle is aan die baklei, en dit oor só iets!

“Is dit hoekom jy my ontmoedig om alles uit te haal? Bang dat ek beter as jy sal vaar?”

Die roomwit vel word nog bleker. Die blou oë nog blouer. Dis waar! Derick het nie gejok nie! Dit maak saak! Dit maak verskriklik saak vir Willem!

“Maak dit werklik soveel saak dat jy voor kom, Willem?”

“Dit is blykbaar vir jóú baie belangrik, my skat. Toemaar, wees gerus. So iets sal nooit gebeur nie, want jy is ’n genie, en ek ’n doodgewone … ”

“Ek is nie ’n genie nie!” Dis diepe ontsteltenis wat haar laat uitroep. “Watse sotlikheid is dit hierdie, Willem? Ek is ’n doodgewone mens met … ”

Hy glimlag skeef, neem haar ken tussen sy vingers. “Nee, jy is nie, Lizl. Nie met jou verstand, met jou ambisie nie … en ook nie met jou voorkoms nie. Jy is ’n baie spesiale, uitsonderlike vrou, uitermate begaaf en geseën op alle terreine, en ek … ek weet nie of daar ’n man bestaan wat sal weet hoe om dit te verwerk nie.”

“Daar is niks om te verwerk nie, Willem!” Sy gryp hom voor die bors vas, kyk dringend op in sy vreemde, half treurige oë wat sy nog nooit tevore só gesien het nie. “Al wat ek wil wees, is ’n goeie dokter, en daarna net jou vrou.”

Maar sy skewe glimlaggie verdiep, los ’n ontsierende keep wat bitter vertoon aan die een kant van sy gesig. “Nee, Lizl. Jy kan nooit ’n goeie dokter wees nie, al wil jy ook hoe graag net dit wees. Jy, my skat, kan niks anders as ’n buitengewoon uitstekende dokter wees nie.”

Sy sluk swaar. “Kan ons nie maar ’n oomblik net die dokter agterweë laat nie, Willem? Kyk na my. Ek is ook ’n vrou … en ek is lief vir jou. Moenie jou liefde van my wegvat nie, asseblief!”

Hy sluk, die adamsappel beweeg swaar op en af. Dan lê sy haar kop teen sy bors. Hy sluit sy oë bokant haar kop en streel haar hare.

Toe Willem praat, is sy stem gedemp: “Kom ons vergeet liewer hierdie hele gesprek, Lizl. Laat ons eers die eksamen agter die rug kry en dan … asseblief. Ons is nou albei seker ’n bietjie gespanne en oormoeg.”

Wat kon sy anders doen as om in te stem?

Dis net omdat hulle Willem Claassen en Lizl Landman is dat hierdie onderstrominge blykbaar geen negatiewe invloed op hul prestasie in die eksamen het nie. Albei vaar soos te verwagte baie goed. Willem se hoop vlam hoog op met elke vak wat afgeskryf word. Hierdie keer … Die laaste dag breek aan. Soos altyd soen hulle mekaar vlugtig en wens mekaar net die beste toe voordat hulle die lokaal binnegaan.

Derick is langs Lizl, aan haar ander kant, toe hulle die laaste oggend instap, en sy hoor hom deur die hoek van sy mond fluister: “Ek hoop jy gaan daardie geniale brein van jou hierdie keer reg gebruik, dokter Landman.”

Sy draai koel na hom. “Ek is nog nie ’n dokter nie.”

Sy glimlag is lig spottend. “Jy weet jy is een … klaar een. Van die beste, indien nie dié beste nie, wat hierdie fakulteit al opgelewer het.”

Sy ignoreer hom, draai na Willem met ’n bemoedigende glimlag en liefde in haar oë. “Sterkte, my skat.”

“Vir jou ook, my meisie. Dankie.”

Natuurlik is dit iets om te vier wanneer jy die dag ná ses jaar jou laaste vraestel skryf, en die klompie mediese studente kom dan ook bymekaar in hul geliefkoosde eetplek.

Derick kla steen en been. “Ek gaan dop. Ek sê julle, vandag dop ek wholesale.”

“Ag, kom nou. Ek het nie te sleg geskryf nie,” probeer Lizl troos, want hy lyk regtig mismoedig en benoud.

“Aag, jý!” is die ondankbare antwoord wat sy kry. “Hoe het dit met julle ander ouens gegaan?”

Die ander is ook maar onrustig. “Ek weet nie hoekom ou Polly al wat ’n tienlettergrepige medisynenaam is vandag moes vra nie,” kla ’n ander ook. “Hemel, ek was naderhand so deurmekaar dat ek nie eens ’n gewone vierletterwoordjie reg kon spel nie.”

“Ja, wragtie,” beaam Derick mismoedig. “Ek kon later nie meer my eie alfabet reg opsê nie.”

Ten spyte van al die geklaery is almal deur toe die uitslae kom. Gelukkig is Derick nie in die nabyheid toe die simbole bekend gemaak word nie.

Lizl en Willem wens mekaar oor die telefoon geluk, want albei is by hul ouerhuise vir die vakansie voordat hulle met hul hospitaaljaar begin. Die twee verliefdes was gelukkig om by dieselfde stadshospitaal aanstellings te kry, hoewel Derick, toe hy hiervan hoor, nie gedink het dit is so ’n goeie idee nie. Maar hy het stilgebly. Die koeël was reeds deur die kerk. Hy sou verkies het dat sy vriend liewer saam met hom na ’n ander hospitaal gaan sodat hy uit Lizl se skaduwee kon kom.

Natuurlik is hulle bly om mekaar weer te sien toe hulle hulle aanmeld vir diens by die betrokke hospitaal. Verwydering doen aan verliefdes wat wind aan vuur doen: Dit waai die kleinste vlammetjie dood en blaas die groot vuur aan. In albei lê die besef toe hulle voor mekaar staan dat, ten spyte van dinge wat krap, die vuur van die liefde nog brandend is.

Maar in albei se oë skuil nou ’n soort onseker spanning agter die vreugdedans op die voorgrond. Daar ontbreek iets aan spontaneïteit tussen hulle.

Toe hulle eindelik die privaatheid van die dokterskwartiere bereik waar elkeen ’n woonstelletjie aangewys is, draai Lizl na Willem, kyk hom direk in die oë en lê baie pertinent die vinger op die seerplek.

“Ek wou nog sê, baie geluk met die uitslae, my skat.”

Sy kon die onmiddellike verstywing van sy glimlag nie miskyk nie.

“Jy het my al gelukgewens.”

“Ek weet, maar ek wil dit weer sê. Baie geluk met die puik simbole wat jy behaal het.”

“Dankie. Geluk ook met joune. Jy bly oortuigend die beste tot op die end.”

Met diepe ongelukkigheid antwoord sy stil: “Jou uitslae is briljant – ver bo die gemiddelde. Moet jouself nie verkleineer nie, Willem!”

“Briljant … Nee, dis nie ’n woord wat by my pas nie. Jy is die tweede Chris Barnard, nie ek nie. Ek het klaar begin dink dat ek beter sal inpas in ’n plattelandse praktyk.”

Sy kyk hom met ongeloof aan. “Willem! Maar ons … ” Haar stem sterf weg. Soos alle verliefdes het hulle ook al hul drome gedroom, drome van saamwees, saamdoen, groot drome om eendag vennote in ’n groot, florerende stadspraktyk te wees … En nou praat Willem van die platteland. Om ’n goedige huisdokter te word wat, sodra die geringste dingetjie opduik wat bo sy vuurmaakplek en die hospitaalgeriewe is, sy pasiënte na die stadsdokter verwys. En dis alles haar skuld!

Hy kyk na die ongelukkige gesiggie, voel skuldig, skaam. Feit bly, sy kan dit nie verhelp dat sy so is nie. Wat beslis seker is, is dat haar hoë intellek en begaafdheid nie van haar ’n dominerende, oorheersende mens gemaak het nie. As dit liewer só was, sou dit makliker gewees het om dinge tussen hulle tot ’n punt te dryf. Dié kere wat hulle verskil het, het sy hom met logika, klinkklare bewyse en ’n stille oortuiging verkeerd bewys. En daarna het sy dit nooit in sy keel afgedruk nie. As sy net minder dierbaar en wonderlik, minder volmaak was, sou dit soveel makliker wees om te doen wat hy weet hy moet doen. Hoe lief hy haar ook al het, kan hy nie die res van sy lewe in haar skaduwee leef nie.

“Lizl, dit gaan nie uitwerk nie.” Sy stem is teer, amper met ’n klank van jammerte daarin. So baie verhoudings ly teen die end skipbreuk as gevolg van tekortkominge. Selde as gevolg van te veel bates! Maar hierdie keer is dit beslis die té veel wat een te veel is.

Sy voel ’n hand haar hart omklem. “Willem … Willem, maak dit regtig soveel saak dat ek beter punte as jy behaal het?”

Die kanker lê oopgevlek tussen hulle, en die diagnose is onvermydelik.

“Dit maak saak.”

Soos elke kankergewas laat dit ’n pynlike, brandende seer, veral as daaraan gepeuter word. Haar stem is skor: “Ek het nooit gedink ek sal die dag belewe dat ek kleinlikheid en jaloesie in jou sal ervaar nie.”

“Ek ook nie, Lizl. En ek weet nie of ’n mens dít wat tussen ons is, só kan omskryf nie. Ek is trots op jou, so vreeslik trots. Maar ek kan nie daarmee saamlewe nie. Dis om eie selfbehoud dat ek nie kans sien nie … ”

“Nie kans sien om met ons verhouding voort te gaan nie?”

“Ja. Ek wil ’n mens, ’n dokter in eie reg wees – nie net ’n tweede opinie nie.”

Sy kyk eindelik weg. “Ek verstaan.”

Hy kyk ook weg. “Ek dink nie so nie, maar ons laat dit daar. ’n Lykskouing sal ons nêrens bring nie.”

Toe hulle mekaar die volgende dag, elkeen in ’n doktersjas geklee, in die hospitaal raakloop, is albei se oë versluier en koel. In die loop van die daaropvolgende maande sou dokter Willem Claassen dit liewer waag om van sy seniors te verskil, as om dokter Lizl Landman se diagnose in twyfel te trek. Tot op ’n dag dat dokter Lizl, soos sy alombekend staan, bewys dat sy ook menslike feilbaarheid in haar omdra en dat selfs ’n genie, soos dokter Willem haar noem, kan fouteer. Sy maak ’n verkeerde diagnose en die pasiënt verloor amper haar lewe.

Ironies genoeg is dit juis Willem wat ná haar aan diens kom en onmiddellik besef dat iets ernstigs verkeerd is en dat die pasiënt gaan sterf. Dis bloot net deur sy blitsige optrede dat Lizl Landman nie daardie nag haar eerste pasiënt as gevolg van nalatigheid aan die dood afgee nie. Of dalk is nalatigheid ’n te kras woord om in hierdie geval te gebruik. Miskien is oorversekerdheid ’n beter keuse.

Die skok wat hierdie voorval egter vir haar inhou, laat amper ’n blywende letsel op haar latere loopbaan. Juis omdat sy nog nooit uit die kol was nie, is dit vir haar ’n ver­skriklike gedagte dat sy wel gefouteer het en daardeur amper ’n mens laat sterf het.

Sy staan bleek en hewig ontsteld voor Willem. “Jy het ook gister die pasiënt ondersoek, Willem. Wat was jou diag­nose? Het dit verskil van myne?”

“Ja.” Hy kon nie anders as om dit te erken nie. Hy het van haar verskil, maar hy het al tevore ook van haar verskil en uiteindelik was dit tog altyd sy wat gelyk gehad het.

“Hoekom het jy niks gesê nie?”

“Jy het nie gevra nie.”

“En as ek gevra het?” Hy bly stil en die ontsteltenis klim al hoër in haar op. “Besef jy deur stil te bly, het jy amper van my ’n moordenaar gemaak?”

Hy kyk haar vinnig aan, frons hewig. Sy oorreageer. “Nou is jy belaglik. Daar was nog nooit ’n dokter, en daar sal nooit een wees, wat nooit in sy lewe ’n verkeerde diag­nose maak nie. Dan moet jy alle dokters moordenaars noem. Ruk jou reg, Lizl! Jy ruk hierdie ding heeltemal uit verband. Ons bly mense, hoe briljant ons ook al mag wees.” Hy het nie bedoel om so streng te praat nie; ook nie om miskien selfs ligweg sarkasties te klink nie. Maar hy is meer ontsteld oor Lizl se reaksie as wat hy op hierdie oomblik self besef. Een van die gevaarlikste dinge wat met ’n dokter kan gebeur, is om selfvertroue te verloor. Dan word hy of sy beslis ’n potensiële moordenaar. Om die altyd so beheerste Lizl só te sien is ontstellend.

Dat hierdie ding veel dieper gaan as wat hy aanvanklik vermoed het, word die volgende dag bewys toe hy aan diens kom en Lizl hom inwag.

“Ek wil asseblief jou opinie oor hierdie pasiënt hê, dokter,” sê sy en stap om die afskorting.

Hy volg fronsend, kyk ná ’n rukkie op, sy oë skerp. “Ek dink nie jy het ’n probleem met hierdie geval nie, dokter. Ek kan nie verstaan hoekom jy nog nie met die aangewese behandeling begin het nie.”

Sy volg hom vinnig toe hy begin aanstap. “Dokter … Willem, asseblief … ”

“Ja, dokter Landman?”

Haar oë pleit. “Ek wou net seker maak dat my diagnose … ”

“Beteken dit dat jy van nou af elke keer aan jou eie oordeel gaan twyfel, selfs as jy ’n verkoue moet diagnoseer, dokter? Of is jy met ’n ander speletjie besig?”

“Speletjie?”

“Ja.” Sy stem en oë is beslis kil. “As dít jou manier is om my jou meerdere te laat voel, kan ek jou nou al sê dit gaan nie slaag nie. Jy hoef nie tot sulke uiterstes te gaan nie. Ek het betyds gekeer dat ek nie heeltemal deur jou opgeslurp word nie.”

Hy sien die skok in haar oë – en die seer – voordat sy dit kan verbloem, maar sy gesig versag nie.

Maar ’n paar dae later, toe dieselfde soort ding weer opduik, besef hy Lizl se selfvertroue het ’n geweldige knou weg. Dit kan maklik hand uitruk en in ’n sielkundige probleem ontaard. ’n Uitstekende dokter sal vir die mediese wêreld verlore gaan as hy nie nou wal gooi nie.

Hy roep haar eenkant toe hy van die pasiënt af wegdraai.

“Wat gaan met jou aan? Hierdie pasiënt moes al in die operasiesaal gewees het!”

“Ek weet, maar … ”

“Maar wat?”

“Ek wou net eers jou opinie hoor. Asseblief, Willem, moenie weer kwaad word nie. Dis geen speletjie nie.” Toe hy in haar oë kyk, besef hy dis die waarheid. Lizl is nie met ’n speletjie besig nie. Hierdie vrou voor hom ís so onseker van haarself as kan kom! “As jy my net sal belowe … ”

“Wat belowe?”

“Dat jy asseblief in die toekoms met my sal stry as jy nie met my saamstem nie! Asseblief, Willem!”

Hy glimlag, sy oë skielik sag. “Ek belowe jou plegtig, dokter Landman, van nou af gaan ons soos kat en hond baklei.”