Читать книгу Die man met die geel oë - Ena Murray - Страница 3

Die vyf mans verval in ’n somber swye, kommervol bewus van hoe uiters delikaat en allesomvattend die verantwoordelikhede is wat op hul skouers rus. Voorwaar is dit vandag geen maklike taak om die leiers van ’n land te wees nie.

Die vier mans aan die voorkant van die groot lessenaar is hierheen ontbied vir indringende samesprekings. Die bespreking het nie gelei tot gemoedsrus nie. Inteendeel. Soos elkeen oor sy eie afdeling verslag gedoen het, het dit al meer na ’n onmoontlike taak gelyk om orde en vrede te handhaaf in ’n wêreld wat mal geword het – ’n wêreld wat lankal opgehou het om rasioneel te besin voordat dit te laat is. ’n Magshonger wêreld wat soos ’n verwoestende orkaan alles in sy pad wegvee en plat trap.

Daar is geen uithoek meer op hierdie aardbol waar daar nie onrus en haat gesaai word nie; waar dit nie soos ’n pot kookwater besig is om angswekkend naby aan oorkook te borrel nie – op baie plekke reeds begin oorkook het. Ook hier . . . ook hiér moet met die grootste vernuf gekeer word dat die vlamme wat die pot dalk sal laat oorkook, nie te hoog aangeblaas word nie. Dis een van die belangrikste take wat op die vyf paar skouers rus wat hier agter ’n toe deur vergader. ’n Bomenslike taak vir mense van vlees en bloed wat ook maar feilbaar is. Maar dit moet gedoen word.

“Enige voorstelle?”

Dis lank stil. Watter ander voorstel as die gewone kan daar wees? Om maar weer met diplomasie en takt en bomenslike geduld en vasberadenheid te probeer om die vure dood te slaan, om opgesweepte gemoedere met nugter rede te kalmeer, om te hoop en te bid dat daar begrip sal kom sodat die hand van vrede uitgereik kan word. Maar intussen is daar groeiende onrus en onskuldige mense wat ’n duur prys moet betaal. Maar wat anders?

“Ék het ’n voorstel.”

Vier paar oë lig omhoog.

“Ek soek ’n man . . . ’n baie besonderse man. Een man. ’n Man wat alleen kan werk – manalleen.”

Daar is nou ligte fronse tussen vier paar oë. Die spreker se oë flits van die een gesig na die ander.

“Hy moet briljant wees. Hy sal spesiaal opgelei word – intensief. Ongetroud, sonder bande. ’n Perfeksionis in alles wat hy doen. Staalhard. Soek hom en bring hom hierheen.”

Die vier se oë sak, terwyl die gedagtes soek. Een kyk op.

“Ek het so ’n man. Agt en twintig. Ongetroud. Met die rang van majoor. ’n Uitsoek-soldaat. Sy naam is Brand Böhm.”

Die man agter die lessenaar knik. “Bring Brand Böhm môremiddag om halfvier hierheen. Ek wil julle ook weer hier hê. Dankie, menere.”

Hy is onbewus van die oë wat hom met buitengewone aandag beskou terwyl hy op die wipmat besig is. Elke gewone mens sou al lankal opgehou het in dié versengende hitte, maar nie Brand Böhm nie. Sy hare hang in sweetslierte oor sy gesig en die spiere speel onder die sonbruin vel.

“Majoor Böhm!”

Ligvoets land hy op die punte van sy tone langs die mat, staan ’n oomblik soos ’n Michelangelo-beeld in volmaakte manlikheid voor die twee mans, strek dan. “Kolonel!”

Niks in die geelbleek kykers verraai dat hy bewus is van die man langs die kolonel nie, en die ander man weet nie dat selfs die rafeltjie op sy regterskouer opgemerk word nie.

“Rapporteer binne tien minute by my, asseblief.”

Die man in die snyerspak het reeds die lêer in sy hande toe majoor Böhm stiptelik aanmeld. Eersgenoemde het nog nie die lêer bestudeer nie. Hy weet reeds genoeg van majoor Böhm, genoeg om te weet hy is die man na wie gesoek word . . . en hy wil hom amper jammer kry.

Hy staan daar in die fleur van sy jeug, die sterk liggaam onder ’n netjiese uniform verberg, die skouers breed, heupe smal, die nek styf, die gesig effens skraal en die vreemde geelbleek oë stip en vas voor hom. Die ouer man sug. Wat sou hy wou gee om hierdie jong man se pragtige liggaamsbou te hê. Maar dan, as hy dink aan die uitdaging waarvoor Brand Böhm binne enkele ure te staan gaan kom, is hy bly hy is nie Brand Böhm nie.

Eers toe die kolonel hom formeel aan die besoeker voorstel, kyk die oë na hom, en daar gaan ’n krieweling deur die ouer man. Die vreemde geel oë, soos dié van ’n luiperd, verraai niks nie. Hoekom ’n minister hom skielik ontbied en ’n afspraak vir môremiddag drie-uur met hom maak, vra die geel oë. Hulle kyk net, en die ander man kyk eerste weg.

Ook die volgende dag toe ’n motor – doodgewoon, om geen aandag te trek nie – Brand Böhm by sy kamp kom oplaai, stel hy geen vrae aan die man wat agter in die motor op hom wag nie. Sy stilswye wek bewondering en respek, en gee die man langs hom die absolute sekerheid dat sy keuse die regte een is.

Brand Böhm is beslis ’n buitengewone man. Die feit dat hy nie eens probeer gesels nie, of enige teken van nuuskierigheid toon deur vrae te stel nie, bewys aan die ouer man dat hy te doen het met iemand wat bevele onberispelik sal uitvoer – dié soort man waarna hulle soek. Hy is beveel om om drie-uur vanmiddag gereed te wees. Waarvoor weet hy nie. Maar hy was gereed – stiptelik.

Hoewel hy heel ontspanne en amper verspot op sy gemak voorkom – die geselskap waarin hy hom skielik bevind in ag geneem – is daar ’n afwagting in sy houding, ’n verskuilde spanning wat verraai dat hy heel goed besef dat hy beslis nie vir ’n plesierrit geneem word nie.

Steeds stom klim hy die trap saam met sy gasheer, wag beleef dat die ander man hom moet voorgaan toe deure voor hulle oopgemaak word en hulle eindelik ’n vertrek bereik waar ’n man agter ’n glimmende lessenaar sit. Die geel oë kyk vas in die vorsende blik wat hom vaspen. Dan, soos dit ’n goed opgeleide soldaat betaam, salueer hy op die bekendstelling.

Die drie here wat reeds gesit het, kom orent om Brand Böhm se hand te skud. Dis ’n hand wat nie huiwer om vas te vat nie, en onwillekeurig kom by elkeen dié gedagte op: Ek sou nie graag met hierdie man handgemeen wou raak nie.

Die oop lêer word toegeslaan. Die feite was baie bevredigend. Maar of die man met die eienaardige geel oë die uitdaging gaan aanvaar, sal hulle nou uitvind.

“Sit, majoor.”

Hy lyk soos ’n ontspanne luiperd terwyl hy luister en die vrae sonder omhaal van woorde beantwoord.

“Wie is Weza de Groote?”

“ ’n Finalejaarstudent in die regte.”

“Hoe het jy haar leer ken?”

Daar is by hom geen teken van verbasing omdat sy persoonlike lewe op ministersvlak bespreek word nie. Bedaard antwoord hy: “Haar broer is kaptein De Groote, ’n kollega.”

“Watter verhouding is daar tussen jou en juffrou De Groote?”

“Vriendskap.”

“Net dit?”

“Voorlopig, ja.”

“Wat bedoel jy met voorlopig?”

“Ek ag dit nie wys om ’n vaste verhouding met ’n vrou aan te knoop solank ek die werk doen wat ek doen nie.”

“Baie verstandig. Hoe voel sý daaromtrent?”

“Geen idee nie.”

“Het sy nog nie laat deurskemer dat sy in ’n vaste verhouding sou belangstel nie?”

“Sy het, ja.”

“En?”

“Tot dusver het ek nie daarop gereageer nie.”

Die man agter die lessenaar sit terug en kyk stip. “Met ander woorde, majoor Böhm, as jy skielik van die toneel sou verdwyn, is daar niemand wat ernstig navraag gaan doen nie? Jou ouers is dood. Ander familie?”

“ ’n Oom in Duitsland. Geen kontak in jare met hom nie.”

“Jy kom van die ou Suidwes. Enige vriendskappe of verbintenisse daar?”

“Nee.”

“Skoolmaats?”

“Nie kontak gehou nie.”

Die man agter die lêer weet dis die waarheid. Brand Böhm is ’n alleenloper. Die naaste aan hom, en ook nie so naby dat hy as ’n boesemvriend beskou kan word nie, is kaptein Len de Groote. En sy suster Weza. Maar Brand Böhm ontken ’n verhouding. Die lêer bevestig: Uitstekend in alles wat hy doen. Meer as betroubaar, gedissiplineerd soos min ander, beheers tot die punt van onnatuurlikheid, in super liggaamlike kondisie en topfiks. Vlug van brein, begrip en optrede. ’n Man met daardie “iets” wat noodsaaklik is vir iemand wat ’n skaakspel met die dood as lewenstaak gekies het. Die ideale man. Die man wat hulle moet hê.

“Ons het ’n spesiale taak vir jou, majoor Böhm, maar dis nie ’n opdrag nie. Ek gaan jou die keuse gee om ja of nee daarop te antwoord. Laat ek aan jou skets wat dit gaan behels. Jy gaan ’n opleidingstyd deurmaak – ’n jaar, selfs twee jaar indien nodig – wat die opleiding wat jy tot dusver ondergaan het, na kinderspeletjies sal laat lyk. Onder meer, byvoorbeeld, gaan jy die Oosterse kuns bemeester van gees wat beheer verkry oor die liggaam. Jy gaan leer om met ’n dolk en ’n mes te gooi, beter as die beste sirkusarties. Dit terloops. Jy gaan alles leer wat daar te leer is oor aanval en verdediging, en jy gaan leer om dit perfek te doen. Jy gaan leer kaartspeel en dobbel soos net die bestes in Chicago dit kan doen. Jy gaan baie dinge leer doen, dinge waaroor jy nooit van sou kon gedroom het nie. En alles wat jy geleer word, moet jy nie nege en negentig persent goed kan doen nie, maar honderd persent. Jy gaan vreemde tale leer. Wanneer jy gereed is, of wanneer óns oortuig is jy is gereed, sal jy jou eerste opdrag kry. Die vereiste is perfeksie, niks minder nie. Maar daar is ander faktore behalwe die opleiding wat jy in gedagte sal moet hou wanneer jy besluit.”

’n Kort oomblik aarsel die spreker. Dis ’n jong man van agt en twintig, in die fleur van sy manlikheid, wat hier voor hom sit. ’n Viriele man waarmee niks skort nie. Maar hy gaan ’n masjien word, ’n moordwapen wat dood en verwoesting moet saai wanneer die bevel kom. Vir so ’n man is ’n vrou en kinders taboe. Selfs net ’n natuurlike verhouding met die ander geslag is verbode. Daardie deel van hom moet sterf.

Dit word ook kort en bondig en baie reguit aan die stille luisteraar gestel terwyl die ander manne hul oë laat sak. Hulle is mans – vaders van kinders. Hierdie man mag dit nooit wees nie. Daar mag geen vrou en geen kind wees wat die aandag kan aftrek van die groot taak op hande nie. Daar mag selfs nie ’n meisie wees na wie verlang word en wat miskien die waaksaamheid ’n oomblik lank sou kon laat verslap nie. Daar mag geen bande hoegenaamd wees wat hom aan ’n ander bind nie.

“Jy gaan manalleen optree. Jy het geen kontak of verbintenis met enige bestaande groep of veiligheidsafdeling nie. Jou opdragte kry jy regstreeks van hierdie kantoor en hierdie kantoor alleen. Jy werk alleen. Niemand gaan jou help nie. Ook nie as jy in die moeilikheid beland nie. Nie eens ek nie. As jy ooit in die moeilikheid beland, moet jy self daaruit kom of die gevolge dra. Alleen. Ek wil hê daar moet algehele duidelikheid hieroor wees, majoor Böhm. Jy moet een ding baie mooi verstaan: Nooit, net nooit mag ’n vinger na ons gewys word nie. Ons het met jou sake niks te doen nie. Ons weet daar niks van af nie. Daarom, as jy gevang word, aanvaar jy alleen verantwoordelikheid. Niemand gaan jou help nie. Verstaan jy nou? Jy mág nie faal nie. Want as jy faal, gaan jy alleen betaal. Jy moet begryp: Jy gaan moordopdragte kry, en as jy gevang word, kan dit jou dood beteken. Jou saak sal soos elke ander saak gehanteer word, en as jy skuldig bevind word en die doodvonnis kry, sal jy hang. Verstaan jy, majoor?”

“Ek begryp.” Hy sê dit asof hy begryp dat twee en twee vier maak.

Die man agter die lessenaar kug. “Goed dan. Jy sal geen persoonlike lewe hê nie. Jy is nie meer Brand Böhm nie. Jy gaan ’n kodenaam kry. En dis al een wat ooit gebruik sal word. Die enigste plek waar Brand Böhm nog sal bestaan, is die bankrekening waarin jou salaris elke maand inbetaal sal word. Jou salaris, terloops, word aangepas. Verdubbel vir die tyd van opleiding; daarna vervierdubbel dit. Jy moet onderneem om tien jaar lank opdragte uit te voer. Daarna sal jy kan kies of jy wil aangaan en of jy wil ophou. As jy laasgenoemde verkies, sal jy ’n heel nuwe lewe op ’n plek van óns keuse moet begin. Jy sal uit die openbare oog moet verdwyn.”

Die man strengel sy vingers inmekaar, kyk in die geel oë oorkant hom vas. “Net nog dit: As jy ja gesê het, is daar nie omdraaikans nie. Dis finaal. Ek gee jou tyd tot môreoggend. Dan wil ek jou antwoord hê.”

“Dis nie nodig nie. My antwoord is ja.”

Dit lyk asof van die ander manne die jong man wil keer. Hy besef nie waarvoor hy ja sê nie. Hy het nie goed gedink nie. Die man agter die lessenaar dink ook so. Maar dan . . . Die man wat hy soek, moet ’n man wees wat vinnig besluite kan neem en daarby hou.

“Jy het in ieder geval tyd tot môreoggend.”

“Die antwoord is ja.”

Vlugtig vang sy oë dié van die ander manne. Dan knik hy, trek ’n laai oop en stoot ’n rol note oor die blink blad.

“Goed. Vanaand is jou laaste aand as Brand Böhm. Gaan geniet dit, en rapporteer môreoggend om negeuur by die Sentrale Gevangenis. Dit sal jou opleidingsentrum wees en jou basis.”

Die ligte kop skud. “Dankie. Dis nie nodig nie.”

“Neem dit, Böhm. Alle koste word gedra. Ook vanaand s’n. Jy gaan vanaand uit en jy gaan amok maak, so erg dat jy môreoggend summier jou ontslag gaan kry. Sorg dat jy dit kry.”

Die man wat hom hierheen gebring het, kyk ontsteld op. “Maar hoekom . . .?” waag hy.

“Brand Böhm word môreoggend ontslaan. Hy kan nie doen wat hy moet doen terwyl hy in diens van die staat is nie. Alle verbintenisse met die regering van hierdie land moet verbreek word. Môre word Brand Böhm oneervol ontslaan en dan verdwyn hy.”

Hy staan op, stap om die lessenaar en hou die rol note weer uit. “Gebruik dit reg. Tot siens, majoor Böhm, en dankie. Ons gesels môreoggend verder. Goeiedag, menere. Dankie vir jul tyd.”

Onder by die trap salueer majoor Böhm die vier ander manne, stap dan kalm weg, wink later ’n huurmotor nader, klim in en gee ’n adres wat nie syne is nie.

En terwyl Brand Böhm met sy nuwe rol begin, staan die man wat alleen in sy kantoor gelaat is hom en agternakyk, sug dan vermoeid en draai terug na die lessenaar. Daar is so baie dinge wat sy aandag verg, so baie dinge . . . Brand Böhm is maar een van hulle. Daar is die knellende droogte wat sy land byna so groot soos dit is op sy knieë het. En waar daar nie droogte is nie, is daar die geweldige skade van oorstroming weens die sikloon wat soos ’n woeste monster alles in haar pad verslind het . . .

Peinsend trek sy oë saam. Droogte, vloed, siklone, oorstromings, onberekenbare skade – ook in menselewens. El Nino . . . ’n ontwrigting van die wêreld se weersisteem wat al soveel dood en ellende dwarsoor die aardbol gesaai het.

Sy blik val weer op die lêer voor hom. Dan neem hy ’n pen op, krap die naam Brand Böhm dood en skryf daarnaas: El Nino.

Weza de Groote kyk verbaas na die man voor haar toe sy haar woonsteldeur oopmaak. Om Brand Böhm op haar drumpel te sien, en dít in die helder dag, is ongelooflik. Maar dit is hy, en sy nooi hom gul in, baie bly om hom te sien. Sy sou graag meer van hierdie man wou sien, maar hy is baie skaars; het haar nou al drie keer vir ete gevra en haar dan hoog en droog by haar woonstel gelaat sonder enige aanduiding dat dit opgevolg sou word. Wou nie eens inkom vir koffie nie, hoewel hy teen hierdie tyd moet weet dat sy meer as net koffie vir hom aan te bied het as hy daarvoor te vinde sou wees. Maar elke keer het hy op sy hak omgedraai en weggeloop, hoewel sy met vroulike intuïsie geweet het hy wou liewer bly.

Sy hou haar nou ongeërg, maak koffie, sterk en swart en bitter soos sy weet hy dit verkies en beskou hom onderlangs. Hy is nie ’n man van vele woorde nie, hierdie majoor Böhm. Hy probeer nie ’n geselskap aan die gang hou deur oor koeitjies en kalfies te gesels nie. Inteendeel. Dit wil amper lyk asof hy heeltemal vergeet het waar hy hom bevind. Hy kyk strak voor hom teen die kombuismuur vas waar hy sommer op een van die kaste in haar beknopte kombuisie plaasgeneem het.

Sy kry kans om hom goed te bekyk. Nie ’n man wat sommer dadelik die aandag trek nie. Tot jy in daardie geel oë vaskyk . . . Behalwe vir die opvallende kleur van sy oë, is hy op ’n eienaardige manier mooi-lelik en jy vergeet hom nooit weer as jy hom eenmaal ontmoet het nie. Dis amper met ’n soort vrees dat jy hom onthou, ’n bang gevoel gemeng met opwinding. Sy kon die man nog nie plaas nie, want hy laat jou nie toe om naby genoeg te kom nie. Maar een ding is seker: van al die mans wat sy ken, staan hy uit, intrigeer hy haar meer as wat goed is vir haar.

Brand Böhm is die soort man wat ’n meisie liewer moet vergeet . . . as sy kan. Die probleem is net dat sy nie kan nie. Inteendeel. Hoe harder sy probeer, hoe meer dink sy aan hom. Sy het haarself al betrap dat sy planne beraam om die mens en die man van agter daardie geslote dop waarin hy skuil, uit te trek. Maar hoe kan sy begin probeer as sy hom omtrent nooit sien nie! Maar hy is vandag hier en haar hart klop vinniger. Sy gee nie om hoeveel klasse sy vandag “bunk” nie. Sy gaan hom beslis nie sê sy het oor ’n halfuur ’n klas nie, al sit hy die res van die dag so voor hom en uitstaar, en al is hy nie eens van haar teenwoordigheid bewus nie.

“Jou koffie.”

Die geel oë kyk eindelik op. “Jy het iets aan vandag?”

“Nee. Niks nie,” lieg sy skaamteloos.

“Ek kom kry jou so halfsewe vanaand.”

Dis ’n bevel, nie ’n asseblief nie, maar sy gee nie om nie.

“Gaan ons uiteet? Ek moet weet wat om aan te trek,” stem sy in sonder om ja te sê.

“Dit ook, onder meer.”

“Onder meer?” Al is sy ’n dametjie wat oor ’n paar weke haar LL.B.-graad gaan skryf, bly sy ’n vrou, en nuuskierig. “Wat beteken dit?”

Skielik is sy klein glimlaggie daar, meer in die oë as om die mondhoeke.

“Weet self nog nie. Ons sal maar die aand vat soos dit kom.”

“Dit klink interessant.”

“Bly jy dink so.”

Hy sluk die vuurwarm koffie af en kom op sy voete. “Dankie. Tot siens.”

Hy is uit by die deur voordat sy dit nog mooi besef, en deur haar sitkamervenster sien sy hom na die bushalte aanstap. Dan vlieg sy weg, nie om haar boeke te gryp om betyds vir haar klas te wees nie, maar om vinnig deur die aanddrag in haar kas te gaan blaai. Niks stel haar tevrede nie. Dit gaan ’n besonderse aand wees. Sy weet dit net. En ’n besonderse aand vra ’n besonderse rok.

Sonder enige gewetenswroeging verlaat sy oomblikke later haar woonstel. Die konsensieuse regstudent is op pad stad toe om inkopies te gaan doen.

Weza se verwagting van die aand word ook nie teleurgestel nie. Die eerste teken dat dit ’n spesiale aand gaan wees, is toe hy in volle majoor-mondering voor haar woonstel stilhou in ’n deftige motor.

Haar verbasing is eg. Brand Böhm het nog nooit ’n motor besit nie. Hy sê altyd hy is so baie weg dat ’n motor net sal staan en vergaan. Die vorige kere het hy met die bus tot by haar gekom en dan het hulle met haar motor verder gegaan. Hy het egter elke keer, ondanks haar protes, petrolgeld agtergelaat. Maar vanaand is hy hier met ’n statusmotor.

“Liewe land, het jy skielik ’n fortuin geërf?” vra sy half ernstig.

“Nie geërf nie, sommer net gekry. En ons twee gaan dit alles vanaand in een aand uitjol.”

Sy kyk hom geïnteresseerd en tog ook verward aan. “Jol” is nie juis ’n woord wat ’n mens met Brand Böhm assosieer nie. Dan sit sy behaaglik terug teen die sitplek. Dit maak nie saak van wie hy die fortuin sommer net gekry het nie en hoe groot die fortuin is wat in een aand uitgejol moet word nie. Die belangrikste is dat hy háár gekies het om mee saam te jol.

En jol is dit. Soos die aand vorder, neem haar verbasing en verrassing in Brand Böhm toe. By die mees eksklusiewe restaurant is dit sjampanje op ys en kaviaar en kreef en net wat voorkom . . . dit moet seker ’n klein fortuintjie kos. Daar is selfs ’n orgidee by haar plek aan tafel. Tot haar verrassing is Brand Böhm ’n redelike danser. Die jollery word al lekkerder, later so lekker dat haar verrassing in ongemak begin verander. Brand Böhm begin luidrugtig raak, begin skoorsoek met die gaste aan die tafels langsaan. Hy moet te veel gedrink het, dink sy later ontsteld. En hy is nog in uniform!

Dinge ruk handuit. Sy is verslae toe sy sien hoe sy vuis deur die lug swaai en ’n man dwarsoor die volgelaaide tafel langs hulle trek en glase en kos in alle rigtings spat. Haar skok is net so erg as dié van die vername dames en here om haar. Sulke gedrag in só ’n plek! En nou soek hy skoor met die bestuurder!

Sy spring op, sien hoe ’n rol note in die siedende man se gesig gegooi word, en toe sy die motordeur oopmaak, is hy by haar.

Sonder om ’n woord te praat, ry hulle tot by haar woonstel. Hy vergesel haar tot by die deur.

“Nag, Brand.”

Maar hy druk saam met haar by die woonsteldeur in. “Ons het gesê ons vat die aand soos dit kom.”

“Ek wil nie . . .”

“Jy wil.”

Ondanks haar skok weet sy sy het verloor toe sy lippe oor hare vou. Sy probeer nie teëstribbel toe hy haar deur die donker sitkamer na die slaapkamer trek nie. Sy voel sy vingers op haar kaal skouers.

“Brand . . .”

“Sjuut.”