Читать книгу Tolkien i pierwsza wojna światowa. U progu Śródziemia - John Garth - Страница 14
ОглавлениеZapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
1 Listy, s. 469. [wróć]
2 RQG do MCG, 30 listopada 1913; niedatowana relacja, KESC, marzec 1914, s. 11–12. [wróć]
3 KESC, marzec 1914, s. 9. [wróć]
4 Ibidem, grudzień 1912, s. 86. [wróć]
5 Podobnie jak jego opracowanie muzyczne hymnów Sing we the King oraz Trull. Por J.T. Lightwood, The Music of the Methodist Hymn Book, Epworth 1955, s. 94–95, 398. [wróć]
6 Pamiętnik CLW, OEG. [wróć]
7 CLW do JRRT, 15 listopada 1914. [wróć]
8 Ibidem; JRRT do CLW, 16 listopada 1914. [wróć]
9 CLW do JRRT, 27 kwietnia 1911. [wróć]
10 KESC, marzec 1911, s. 19–20; kwiecień 1912, s. 28; lipiec 1910, s. 79; grudzień 1910, s. 92. [wróć]
11 CLW do JRRT, 27 października 1915. [wróć]
12 Ibidem, 10 listopada 1914; 27 października 1915; 1 marca 1916. [wróć]
13 Ibidem, 5 czerwca 1913; 10 listopada 1914. [wróć]
14 R. Ensor, England 1870–1914, Oxford 1936, s. 442. [wróć]
15 KESC wśród członków TCBS nie wymienia T.K. Barnsleya — prawdopodobnie dlatego, że uwzględnia tylko prefektów. [wróć]
16 RQG do MCG, 17 i 22 lutego 1914. [wróć]
17 Ibidem, 30 listopada 1913. [wróć]
18 Niepodpisany artykuł wstępny, KESC, lipiec 1911, s. 53. [wróć]
19 Czwartym był obrońca w drużynie JRRT, George Morley Smith. [wróć]
20 J.M. Winter, The Great War and the British People, Macmillan 1986, s. 92–99. [wróć]
21 Władca Pierścieni, tłum. M. Skibniewska, t. 1, Warszawa 2003, s. 14 (przyp. — A.S.). [wróć]
22 Wywiad przeprowadzony w 1964 roku przez D. Gueroulta, BBC Sound Archives. [wróć]
23 Jeśli chodzi o życie Tolkiena do 1910 roku, zob. Biografia, s. 21–81. [wróć]
24 J. Priestman, J.R.R. Tolkien: Life and Legend, Oxford 1992, s. 9, 12, 19. [wróć]
25 Biografia, s. 34, 40, 93; J. Priestman, J.R.R. Tolkien…, s. 8–10; Artist, s. 201; Listy, s. 613. [wróć]
26 O baśniach, w: Potwory, s. 175–176; Listy, s. 506–507. [wróć]
27 Listy, s. 283. [wróć]
28 Biografia, s. 51. [wróć]
29 Listy, s. 348. [wróć]
30 Biografia, s. 78. [wróć]
31 Ibidem, s. 79; protokół ze spotkania Stapeldon Society, 4 marca 1914. [wróć]
32 Biografia, s. 78–79. [wróć]
33 CLW do GBS, 30 sierpnia 1916. [wróć]
34 Biografia, s. 40. [wróć]
35 Angielski i walijski, w: Potwory, s. 247. [wróć]
36 Bodleian Tolkien, E16/8. [wróć]
37 Listy klas SKE. [wróć]
38 Angielski i walijski, w: Potwory, s. 248; Listy, s. 348, 581. [wróć]
39 RQG do MCG, 22 maja 1914; RQG do EK, 10 marca 1916. [wróć]
40 KESC, marzec 1911, s. 19–20. [wróć]
41 Pamiętnik CLW, OEG. [wróć]
42 CLW do JRRT, 10 listopada 1914, oraz Patricia Wiseman w rozmowie z autorem. [wróć]
43 Wywiad przedstawiony we fragmencie, w: B. Sibley, J.R.R. Tolkien: An Audio Portrait (BBC Worldwide, 2001). [wróć]
44 Tajony nałóg, w: Potwory, s. 261. [wróć]
45 „Parma Eldalamberon” 12, s. IV, X–XI; informacja od Ardena R. Smitha. [wróć]
46 Możliwe, że gautisk był ekstrapolacją gockiego, lecz prawdopodobnie miał być językiem Geatów z dawnej Skandynawii, językiem, którym mógłby się posługiwać zabójca potworów Beowulf, zanim opowieść o nim spisano w języku staroangielskim. Chociaż Rob Gilson — jak sam wyznał — na filologii znał się nie najlepiej, niektóre z przydomków, jakich używał w listach do przyjaciół, pozwalają przypuszczać, że brał udział w zabawie swojego przyjaciela w wymyślanie języków. Niestety, rozszyfrowywanie tych przydomków także jest kwestią domysłów. Wydaje się, że Tolkien to „p. Undarhruiménituþþ”, a G.B. Smith to „Haughadel” lub „Hawaughdall” (RQG do JRRT, 4 października 1911 i 21 marca 1913). [wróć]
47 KESC, październik 1911, s. 72; Biografia, s. 81–82. [wróć]
48 KESC, październik 1912, s. 66. [wróć]
49 Fotografia Żab, SKE [lipiec 1913]. [wróć]
50 W.H. Tait, OEG, czerwiec 1972, s. 17. [wróć]
51 Listy, s. 698. [wróć]
52 Ibidem. [wróć]
53 CLW do JRRT, 27 kwietnia oraz 17 sierpnia 1911, 19 marca oraz 20 listopada 1912; pamiętnik CLW, OEG. [wróć]
54 Wszyscy uczestnicy prowadzonych po łacinie dorocznych szkolnych debat mieli odpowiedni łaciński pseudonim. W drodze bezpośredniego tłumaczenia Wiseman („mądry człowiek”) otrzymał miano Sapientissimo Ingenti, a Barrowclough („kopiec–rozpadlina”) Tumulus Vallis. Cary Gilson w uznaniu dla entuzjazmu, jaki żywił wobec Alp, nazywał się Carus Helveticus, a Rob otrzymał zdrobniałą formę tego przydomka, Carellus Helveticulus. Wilfrid Payton to Corcius Pato, a jego młodszy brat Ralph — Corcius Pato Minor. Vincent Trought (wymowa tego nazwiska jest bardzo podobna do wymowy wyrazu trout „pstrąg” — A.S.) to bardzo śliski Salmonius Tructa Rufus; lecz „Herbatnik” Barnsley otrzymał przydomek Placenta Horreo, pochodzący od łacińskich wyrazów znaczących „placek” i „stodoła”. Wszystkie przydomki Tolkiena są grą słów na podstawie znaczenia jego nazwiska przedstawionego żartobliwie jako toll keen („myto” — „zapalony”): Vectigalius Acer, Portorius Acer Germanicus oraz, jako ukłon w stronę jego mistrzostwa językowego, Eisphorides Acribus Polyglotteus (KESC, marzec 1909; marzec 1910; marzec 1911). [wróć]
55 CLW do JRRT, 27 kwietnia 1911. [wróć]
56 RQG do JRRT, 10 czerwca 1913. [wróć]
57 J.B. Priestley, The Edwardians, Penguin 2000, s. 84. [wróć]
58 J. Yates, The Battle of the Eastern Field: A Commentary, „Mallorn” 13, 1979, s. 3–5. [wróć]
59 Możliwe, że zetknął się z tym imieniem jedynie w powieści Henry’ego Ridera Haggarda Ona, w której wśród egipskich potęg jest wymienione lwiogłowe bóstwo Sekhet (H.R. Haggard, She, s. 281), lecz nie jest podana jego płeć (w polskim przekładzie jego płeć jest określona jako żeńska — A.S.). [wróć]
60 KESC, marzec 1911, s. 22–27. [wróć]
61 Ibidem, luty 1909, s. 9. [wróć]
62 Protokoły ze spotkań Stapeldon Society, 1 grudnia i 7 listopada 1913. [wróć]
63 KESC, luty 1911, s. 5. [wróć]
64 Ibidem, październik 1911, s. 79. [wróć]
65 Hymn SKE autorstwa Alfreda Hayesa (1857–1936); A. Trott, No Place for Fop or Idler: The Story of King Edward’s School, Birmingham, James & James, 1992, s. 1; Hobbit z objaśnieniami, Wrocław 2012, s. 388. [wróć]
66 Priscilla i Michael Tolkien, cytowani w niepodpisanej relacji, „Amon Hen” 13, październik 1974, s. 9. [wróć]
67 KESC, listopad 1910, s. 69, 73. [wróć]
68 Ibidem, lipiec 1911, s. 59–60; Listy, s. 636 (napisano tam, że grupa ta liczyła dwanaście osób). [wróć]
69 Niepodpisany artykuł wstępny, KESC, czerwiec 1911, s. 33. [wróć]
70 Wyrażenie adfuit omen zyskuje szczególne znaczenie dzięki kontrastowi z normalnie używanym sformułowaniem absit omen („niech to nie będzie omen”).Można by je sparafrazować jako „to był zdecydowanie cholerny omen” (T.A. Shippey do autora). [wróć]
71 KESC, listopad 1910, s. 69. [wróć]
72 W.H. Tait, OEG, czerwiec 1972, s. 17. [wróć]
73 L. James, The History of King Edward’s Horse (The King’s Oversea Domi-nions Regiment), Sifton 1921, s. 1–53. [wróć]
74 „The Stapeldon Magazine”, December 1911, s. 117–118. [wróć]
75 Priscilla i Michael Tolkien, cytowani w „Amon Hen” 13, s. 9. (Niepodpisana relacja stwierdza błędnie, że Tolkien rozpoczął wojenną służbę wojskową w Konnicy Króla Edwarda). [wróć]
76 Akta przebiegu służby JRRT. [wróć]
77 Niepodpisany List z Oksfordu, KESC, grudzień 1911, s. 100. [wróć]
78 CLW do JRRT, 27 kwietnia 1911. [wróć]
79 L. Topliffe, Tolkien as an Undergraduate, w: Exeter College Association Register, Oxford 1992, s. 32. [wróć]
80 „The Stapeldon Magazine”, December 1911, s. 110–111. [wróć]
81 Listy, s. 350. [wróć]
82 Tym popularnym wydaniem, które czytał Tolkien, było wydanie W.F. Kirby’ego. [wróć]
83 RQG do JRRT, 4 października 1911. [wróć]
84 A Finnish Grammar Eliota była pierwszą gramatyką języka fińskiego napisaną po angielsku. JRRT pożyczał ją w dniach 25 listopada do 5 grudnia 1911, 25 października do 5 grudnia 1912 oraz 14 listopada 1914 do 16 stycznia 1915 (wykaz wypożyczeń biblioteki Kolegium Exeter). [wróć]
85 Listy, s. 349. [wróć]
86 Według Listów (s. 350) rozpoczęta w latach 1912–1913, lecz na s. 18 Listów czytamy, że Tolkien wciąż nad nią pracował w październiku 1914. „Opowieść o Kullervo” Tolkiena została zredagowana przez Verlyn Flieger i wydana wraz z jego esejem o Kalevali (London 2015). Wyd. pol. tłum. A. Sylwanowicz, Warszawa 2016 (przyp. — A.S.). [wróć]
87 J.B. Priestley, The Edwardians, s. 218. [wróć]
88 P. Parker, The Old Lie: The Great War and the Public-School Ethos, Constable 1987, s. 94. [wróć]
89 KESC, czerwiec 1907, s. 36. [wróć]
90 Thomas Smith, urzędnik handlowy: Corpus Christi Biographical Register 1880–1974. [wróć]
91 RQG do JRRT, 4 października 1911. [wróć]
92 CLW do JRRT, 19 marca 1912. [wróć]
93 KESC, październik 1911, s. 70, 73. [wróć]
94 Ibidem, marzec 1912, s. 14; Biografia, s. 93–94. [wróć]
95 CLW do JRRT, 21 oraz 22 stycznia 1912. [wróć]
96 KESC, marzec 1912, s. 4. [wróć]
97 Vincent Trought urodził się w Birmingham 8 kwietnia 1893 roku i zmarł 20 stycznia 1912 roku w Gorran Haven, gdzie został pochowany. [wróć]
98 Artist, s. 34–40. Wymienione tu rysunki powstały między grudniem 1911 a latem 1913. [wróć]
99 L.R. Farnell, An Oxonian Looks Back, Martin Hopkinson,1934; Listy, s. 18. Jego magnum opus to Cults of the Greek States (1896–1909). [wróć]
100 Wywiad przedstawiony we fragmencie, w: B. Sibley, J.R.R. Tolkien… [wróć]
101 Listy, s. 645. Comparative Grammar of the Greek Language („Gramatyka porównawcza języka greckiego”) Wrighta została wydana w styczniu 1912. [wróć]
102 RQG do JRRT, 27 kwietnia 1913. [wróć]
103 L.R. Farnell, An Oxonian Looks Back, s. 57. [wróć]
104 Listy, s. 645, 659. [wróć]
105 KESC, październik 1912, s. 67–69. [wróć]
106 Ibidem, luty 1913, s. 7–8. [wróć]
107 Biografia, s. 96. [wróć]
108 JRRT do EMB, 2 lutego 1913, w: Family Album, s. 35; KESC, grudzień 1911, s. 101. [wróć]
109 RQG do MCG, 7 oraz 13 kwietnia 1913. [wróć]
110 Biografia, s. 87, 109 oraz fotografia 6b w pierwszym polskim wydaniu Biografii (J.R.R. Tolkien. Wizjoner i marzyciel, tłum. A. Sylwanowicz, Warszawa 1997). [wróć]
111 KESC, grudzień 1912, s. 85. [wróć]
112 J. Priestman, J.R.R. Tolkien…, s. 26. [wróć]
113 Protokół ze spotkania Stapeldon Society. Za prezesury JRRT sekretarzem był Colin Cullis. [wróć]
114 CLW do JRRT, 20 listopada 1912. [wróć]
115 KESC, luty 1913, s. 5–6. [wróć]
