Читать книгу Żmija - Juliusz Słowacki - Страница 3

Nad mogiłą w mgłach wysoko:

Krąży sokół, siadł na krzyżu.

Pod tym grobem śpi głęboko,

Niegdyś Hetman, pan na Niżu.

Jeszcze sława Zaporoża,

Jako miesiąc blady, nowy,

Nie przebyła w czajkach morza,

Nie wzleciała nad ostrowy.

Na ostrowach rosły głogi,

I samotna róża bladła.

Zapienione skalne progi,

Mgliły błękit wód zwierciadła.

Przy Rusałce, wysp Hetmana

Widać było w blask miesiąca.

Jego luba z mgły uwiana,

Z mgły dnieprowej, zimna, drżąca.

Choć mroziła mglistą dłonią,

Zapalała czarnym okiem —

„Luby” – rzekła – „tam się płonią

Polne róże nad potokiem.

„Dzwonki barwą lśnią błękitną:

Uschną dzwonki na pokosach,

Lecz z różami, gdy przekwitną,

Rozkwitają w moich włosach.

„Duchem zmarłych na tym świecie

Żyję, kwitnę jak mogiła.

Cóż po łąkach? cóż po kwiecie?

Niechaj uschną – bym ja żyła —”

– „Czarna duszo! precz ode mnie,

Już miłości nie ocucę”. —

– „Wyrzekasz się? – lecz daremnie!

Znów zawołasz – znów powrócę”.

Rusałka się w mgłę rozpływa.

Nocą blady miesiąc świeci,

I po łodziach lśnią łuczywa,

I do Dniepru toną sieci —

Hetman smutny i ponury.

Płynie z wolna łódź Hetmana!

Przed nią postać z mglistej chmury,

Płomieniami malowana:

Taka piękna, ponad falą,

Gdy się o nią blask roztrąca.

Wpół się ogniem lica palą,

Wpół się srebrzą w blask miesiąca.

W zachwyceniu, nieprzytomnie,

Choć to może duszy zguba,

Hetman wołał: „Chodź tu do mnie!

Chodź tu do mnie, moja luba!” —

Odtąd zawsze, zawsze razem.

Hetman w więzy lgnął widziadła,

Choć jej dusza zimnym głazem —

Na twarz różne barwy kładła.

Zawsze piękna – z polnych głogów

Róże, złote włosy wieńczą —

I kradzioną znad porogów,

Mgliste szaty złoci tęczą.

Gdzie zarastał gaj odludny,

Jednym słowem – jednym rankiem,

Wzniosła z wyspy zamek cudny,

I obwiodła złotym gankiem —

Z koralowej zamek cegły.

Wieża druga, trzecia, czwarta,

Na skinienie w niebo biegły:

Lud go nazwał zamkiem czarta15.

W zamku, jak kładzione kosą

Powiązała róż szkarłaty;

Brylantami jakby rosą,

Poiskrzyła jasne kwiaty.

Hetman patrzał na kobierce,

Okiem blask brylantów ścigał:

Ciągle patrzał – stygło serce;

Dla Rusałki już ostygał —

Ta choć zimna pod obłokiem,

Zimne serce wnet odgadła;

Szybko, szybko czarnym okiem,

Brylantowe blaski kradła.

Kwiaty brała do warkoczy.

Hetman spojrzał, wzrokiem tonął —

Nad brylanty skrzą jej oczy!

I znów kochał – i znów płonął. —

– „Luba! ty masz blask anioła —”

– „Więc mi nagródź, jeślim warta?

Daj sokoła – daj mi charta,

Zabij charta i sokoła”. —

– „Czarna duszo – precz ode mnie!

Sercem się z szatanem kłócę”. —

– „Znów zawołasz, lecz daremnie!

Przyjdziesz do mnie – ja nie wrócę —”

Odpłynęła – Hetman kroczy

Zamyślony po komnatach —

„Co! – nie wróci? – a jej oczy

Takie cudne, włosy w kwiatach —”

Myślał – Z oczu łzy ogromne,

Po niemęskiej płyną twarzy.

Rzekł do siebie: „Już nie wspomnę!” —

Nie wspomina, ale marzy —

„Nad zamglone chmur błękity,

Oto miesiąc już się płoni;

Już mój sokół, chart, zabity,

A jej nie ma? – Pójdę do niéj16 —”

Jakże miłe tchnienie wiosny!

I woń fali świeża, chłodna!

Nad porogiem czarne sosny

Szronem bieli mgła nadwodna.

Pod skałami ciągłe burze,

Łamią w falach blask księżyca;

Nad falami w mglistej chmurze,

W blasku srebrnych tęcz dziewica.

Przy jej stopach chart bladawy,

Niespokojny i ponury:

Na ramieniu sokół mgławy,

Nastrzępiony patrzy w chmury.

„Jakżeś piękna!” – hetman woła,

„Któż ci może ujść bezkarny?

Chodź tu, luba – spłosz sokoła,

Chart niech leci gonić sarny.

„Tu pod moich ust płomieniem,

Twe się blade mgły rozpłonią.

Jak tu miło pod sosn17 cieniem!”

Prosi – błaga – okiem, dłonią.

Lecz dłoń jego – ciężka wina!

Czy przypadkiem, czy po myśli,

Na krzyż srebrną mgłę rozcina.

Znak zbawienia święty kreśli:

Przed krzyżem się mgły rozpierzchły

Jak złamane wód błękity;

I Rusałki rysy zmierżchły,

Obraz zniknął w mgłach rozbity – —

Znikła – słychać tylko burze

W głębi Dniepru – i szum piasków;

Lecz mgła spływa – spływa w chmurze

Zabłąkanych kilka blasków

I rozbite mgły zwierciadła,

Wiatr przybliża, zmniejsza, zmniejsza —

Lśni Rusałka, lecz pobladła,

I pobladła – i smutniejsza —

Potem rzekła: „O mój miły,

Żegnam ciebie, ginę – ginę,

Jak mnie z wiatrem mgły rozbiły,

Tak w uściskach się rozpłynę.

„Prosisz, błagasz nadaremno,

Próżno czekasz na tej skale:

Lecz chodź ze mną! lecz chodź ze mną!

Droga do mnie przez te fale.

„Mgły tu zimne ale jasne;

Gdy i ciebie mgła okryje,

Patrz, mój luby – teraz gasnę,

W twych uściskach znów ożyję.

„Sokół żywy, chart twój żywy.

Z tobą razem jak z sokołem,

Pójdę błądzić nad te niwy,

Nad dymiących chat padołem:

„Pójdę z tobą – tak w mgłę ciemną

Osłoniona, jak w krysztale.

O chodź ze mną! o chodź ze mną!

Droga do mnie przez te fale”.

Hetman kochał – obłąkany,

Hetman kochał – ogniem płonął;

Z progu spojrzał w Dniepru piany,

Padł do fali – i zatonął.

Gdy go skryły burz odmęty,

Potrzaskały w proch granity;

Duszę zbawił obraz święty:

Krzyż na piersiach miał wyryty.

Od grzechowej zmazy czysty,

Już ulata w nieba stropy;

Za nim wzleciał sokół mglisty —

Chart Rusałki rzucił stopy.

A Rusałka, nad ostrowy

Sama jedna – we łzach woła:

„Kiedyż! kiedyż Hetman nowy

Da mi serce, psa, sokoła!” —

Pieśń kona z echem – i wnet jałowe,

Dzikie domysły urosły w gminie:

Więc Hetman kocha fali królowę?

Na oślep leci w przepaść i ginie?

Zawsze samotny – zawsze nie z nami;

Gdzieś na cmentarzach, nad mogiłami.

Ciszej! – tam zachód krwawy, ponury,

Ozłocił stepy, jary i chmury:

Zagasa słońce – słychać jak z dala,

O brzegi bije spieniona fala.

Ciszej! – tu smutne mogił wybrzeże.

Oto ostatnie zachodu blaski,

Złocą wichrami burzone piaski;

Złocą trzy cerkwi posępne wieże,

Co nad brzeg Dniepru wybiegły stromy,

I tysiąc grobów, gdzie przez wyłomy

Posępne trumien wieka świeciły.

O! dzika Siczy! twoje mogiły

Z piasku uwiane, a grób tak kruchy

Gdy pod przechodnia zapadnie nogą: