Читать книгу Умусликэн и его друзья - - Страница 2

Умусликэн мататкан

Оглавление

Меллан барканаткан Тэмбе, авдундукки юрэн. Ая тулилэ! Няма сигун сигунэдерэн, нямалгидяран. Ая-да бивки, нэлки эмэрэкин. Энинин, Амака гунмуври, нян авдундукки юрэн. Лэгидэи некэрэн hутэи-дэ, эчэ лэгирэ. Эвидегин, hутэкэн эчэ, мулане.

– Тэмбекан, ичэhикэл ҥески. Самҥир тыпидяра-гу, эчэл-гy? – энинин гунэн. – Эhас эмэр, ичэhикэл.

– Эчэл мэт, – гунэн Тэмбе, – тынэвэ сомат тыпидяритын, саҥнянтын сомат ичэвдерин. Эткэн сивчэл, эчэл тыпидяра.

– Аи-эвэнкил таду уринчэдеритын эчэ. Эчал-ка эткэн? Ур долбо долдырив: нюрил игитын няҥняла долдывдяритын, hуругул игитын дуннэлэ ниргиhинчадяритын. Со валдын таду долбо биhин. Дюр hалгалкаhал той куhимэтчэвкил, мэмэрвэр ватыдявкил. Эмалк-ка аваhил эмэчэл аи-эвэнкилдулэ. Эда-ка самҥиртын сивтычэл? Ичэнэгэт, эчал эвэнкикэкур.

Тыкэн гуннэ, Амака hутэкэннюнми ҥески эвдеhинэ. Тэмбекан, тэмбис-тэмбис она, дюлэски hуктыhинэн. Эврэ. Урикитту арай ҥи-дэ ачин, самҥир сивтычэл, hулэптэнтын тукча. Умун-дэ иникин аи-эвэнки ачин. Эма-ка депнэдел эмэтычэл, бутунну бэелвэ ватычал, инкирвэ hурувчол.

– О-де, ураҥкаил! Бэе бэевэ ватыча, бэе бэевэ дептычэ! Он-ка тар тыкэ бивки? – тыкэн гуннэ, Амака hутэви эрирэн, мучуhинэ дюлавар, авдундулавар. Тэмбекан дюлэду дыҥнимэдевки, энинин амардукин аракукан ҥэнэдевки. Тэмбекан hокторондули дыҥнимэдевки. Ичэhинэн – арай умун дягдатканду эмкэ локучадявки. Тар эмкэду ни-кэ соҥодевки. Ҥи-кэ, ҥи-кэ соҥодеечивки. Дагамаран тала Тэмбе. Тэдемэ-ты эмкэду дюр hалгалкан, коҥнорин дылилкан, эвуники эhалкан бэйҥэткэн-ҥу, экун-ҥу соҥодеечивки. Эриллэн эhилэ барканаткан энинми».

– Эней, Амака! Эмэкэл элэ, hимат! Ҥи-кэ, ҥи-кэ эду соҥодерон!

Эмэрэн энинин, ичэhинэн. Тадук гунэн:

– Дюр hалгалкан, коҥнорин дылилкан, эвуники эhалкан аи-эвэнки hутэн соҥодерон эчэ! Бадага, энинин дяяча hутэви, эр дягдатканду эмкэдун локочо. Дяяча, ҥи-вэл бакадиҥан, айдиҥан hутэвэв, гунчэнэ. О-де, ураҥкаил-бэел! Бэе бэевэ вавки, бэе бэевэ манавки. Каятын-ка мэмэрвэр ватыдинҥатын?! Ҥэнэгэт. Эр эмкэду бэе hутэн локучадяран, бэйҥэткэн эчэ бирэ, бэе нуҥан. Он некэдиҥэт, эмэнмугин. Багар, эма-вал бэе бакадиҥан, карайдиҥан нуҥанман. Кэ, ҥэнэгэт дюлавар.

– Этэм эдук илэ-кэт ҥэнэрэ! – соҥолчон Тэмбе. – Он-ка нуҥан эмэнмудиҥэн? Бурэ-сэмрэ этэн до?! Соҥодерон эчэ, он эhинни мулана куҥаканма? Демулчэ эчэ. Этэм ҥэнэрэ, гагат, карайгат, нуҥанман!

– Кире! Кунаканма эвитэдиҥэс до? Гундем синду – бэе нуҥан, бэйҥэ эчэ бирэ. Дюр hалгалкан, коҥнорин дылилкан, эвуники эhалкан аи-эвэнки hутэн эчэ. Экэл тылпалгара, экэл дивэлэнэ. Ҥэнэгэт!

– Гакал, гакал нуҥанман! Кунакан гунденни эчэ, соҥдерон эчэ, демулчэ бидиҥэн. Муланике! Эду-ты эмэнмудиҥэв, этэм илэ-кэт ҥэнэрэ! Эр-ты дягдаткан hэрэдун эмэнмуксэ, тэгэтчиҥэв, эhикис гара. Эр куҥаканнюн соҥодено эмэнмудиҥэв! – дивэлэнилчэ Тэмбе. Муланилча куҥаканма, бэе hутэвэн. Энинин лэгивки:

– Ичэмэе! Эча-ка эр hутэв?! Энинми-кэт эhин долчатта. Бэи, идакавдиҥас огдоно!

Тэмбэ син эвки долчатта, ирэктэвэ туктырэн, адулдявки баканави. Уhорон энинин эридэви – эвки ҥэнэрэ hутэн. Тэгэттэр оран энинин, тадук гунэн:

– Кэ, эмэнмукэл эду. Би дэлэмичэн сачари эҥнивэ гэннэктэ. Бэеткэн-дэ бими, син hутэ эчэ, муланике тэдемэ. Он иникин куҥаканма гарандадиҥас, он этэнни карайра. Ҥэлэмо. Дэлэмичэн сачари Эҥни аи-эвэнки оронтын тэкэнин эчэ. Багар садиман, он нэкдэ бэе hутэвэн.

Уруеттон Тэмбеткан, тэпкэллэн:

– Тар-ты, эней! Ҥэнэкэл, эмувкэл дэлэмичэн сачари Эҥнивэ. Укувугин баканавав, демулчэ сомат, соҥодееттон. Долчаткал соҥодериван! Куҥакан нуҥан, гиркив одиҥат!

– Кэ-кэ! Гэннэм, – гунэн энинин, тадук гэннэрэн сачарива.

Умусликэн и его друзья

Подняться наверх