Читать книгу Talmende tuiskoms - Louisa du Toit - Страница 4

Toe die hyser se deur geruisloos oopgly en Deon uitstap, wag Irma hom voor haar oop deur in. Na drie jaar staan hulle skielik van aangesig tot aangesig teenoor mekaar. Albei glimlag onseker. Hy wil haar oudergewoonte piksoen, maar weerhou die beweging toe hy bewus word van die vreemde skugterheid wat van weerskante uitgaan.

Dis hy wat die ys breek: “Dit lyk my ons het mekaar ontgroei,” sê hy met die effens melankoliese glimlaggie wat seker nooit sal verander nie.

“Wel, jy het … letterlik,” glimlag sy terug, verwysende daarna dat hy frisser geword het sedert sy hom laas gesien het. Sy staan opsy sodat hy ook kan binnekom.

Sy nooi hom egter nie om te sit nie, bly net angstig na hom opkyk sodat hy moet verstaan wat haar blik van hom vra. Eintlik is sy hele houding, sy verslae, terneergedrukte voorkoms, reeds antwoord genoeg op haar onuitgesproke vraag.

“Ons moet maar so gou moontlik vertrek, Irma. Tillie … ek weet nie … dit lyk nie of sy in lewensgevaar is nie. Gekneusde long, bietjie inwendige bloeding. Maar ek … ek het nie ’n goeie gevoel nie. Ek kan dit nie verklaar nie.” Hy wend sy oë af van haar pynlik deursoekende blik. Die noem van Tillie se naam oorbrug egter plotseling die kloof wat dit laat voel het asof hulle vreemdelinge vir mekaar is. Daar is weer ’n sprankie van die ou vertroulikheid wat deur soveel jare gegroei het.

“Het dit gisteraand gebeur?”

Hy knik.

“Dan is dit al byna ’n volle dag. Kan hulle nog niks sê nie?”

“Dit het nie gelyk of daar ’n noodoperasie nodig is nie. As sy net nie so deurmekaar was nie. Onrustig. Sy het nog nie haar bewussyn ten volle herwin toe ek daar weg is nie.”

“Miskien teen hierdie tyd?” vra sy dringend, en besef dan die belaglikheid daarvan om hom so iets te vra. “Ag natuurlik, jy weet self ook nie. Ons kan dadelik ry. Darem seker eers koffie. En iets eet, ek het klaargemaak. Of moet ek dit in ’n koelsak pak?”

“Dis dalk goed as ons iets eet. En as ek kan stort of bad, sal ek bly wees. Ek het darem onthou om skoon klere in die kar te gooi.”

“Ek moes self daaraan gedink het. Ek haal ’n skoon handdoek uit.” Sy merk opnuut hoe moeg hy daar uitsien.

“Net ’n kleintjie,” keer hy.

Sy het vergeet dat hy iemand is wat nooit moeite probeer veroorsaak nie.

“Ek lyk seker sleg,” maak hy verskoning toe hy haar blik bemerk. “Ons het verlede nag nie geslaap nie.”

“En nou?” vra sy verwonderd toe hy skielik ophou met praat. Hy staar haar aan asof hy ’n gesig gesien het. “Nee, ek sien maar net jy dra ’n ring. Is jy verloof?”

“Ja,” erken sy verleë en hou haar hand op dat hy beter kan sien. “Ek het nie juis daaroor huis toe geskryf nie. Jy weet hoe dit is.”

“Ek weet hoe dit is,” antwoord hy sinies. “Dit kon Tillie se ongeskonde gemoed besoedel, en dalk die manlike dier in my wakker gemaak het. Iets so boos soos ’n verlowing.”

Sy glimlag stram by die herinnering aan dit wat sy probeer ontvlug het.

“Wie was saam met Tillie in die motor?” vra sy die groot vraag.

“ ’n Vriend.”

“Wie is hy?”

“Bennie Martin. Hulle ken mekaar reeds ’n maand of twee en is oënskynlik verlief; of miskien moet ek sê ‘was’.”

“Is hy dood?”

“Hy het baie lig daarvan afgekom; maar Matilda het hom daarna onder hande gehad. Daarom dink ek dat hy moontlik nie meer verlief is nie. “

Sy moet glimlag vir die wrange humor. “Hoe het die ongeluk gebeur?”

Hy stap saam met haar na die afgeskorte kombuisie. “Dis die ergste. Hulle was op pad dorp toe met sy motor. Die pad was baie nat en glad, en die motor het gegly en ’n paar keer gerol.”

“Was Tillie sonder toestemming uit?”

“Dit was eintlik ’n soort sameswering. Matilda het niks geweet van die romanse nie. Hannah Thirion het altyd vir Tillie oorgenooi na hulle plaas, waar die ontmoetings plaasgevind het.”

“Werk hy op die dorp?”

“Nee, hy is ’n landmeter; sy woonwa staan tussen ons plaas en die Thirions s’n.”

“Die oortréding …” Irma spoeg die woord feitlik uit, “. . . is groter as wat ek ooit kon droom. Laat ons gou maak; ek moet by Tillie kom. Sy het my nodig.” As buffer veral, buffer tussen haar en Matilda, dink sy.

“Ja, sy mompel aaneen jou naam. Maar sy sal jou nog nodiger hê as sy dalk gesond word.”

Vraend kyk Irma op vanwaar sy besig was om die vleis en slaai uit die yskas te haal.

“Na die ongeluk het Matilda ’n brief aan jou in Tillie se handsak gekry.”

“En dit gelees … soos ’n rower op ’n ongelukstoneel. Hoe gemeen.”

“Ja, sy het dit gelees. Tillie wou hê jy moet vir haar hier werk kry. Sy wou dan jou woonstel deel. Dan kon Bennie haar minstens kom besoek. Nou sien ek jou woonstel is maar klein.”

“ ’n Bachelor’s, ja. Maar Deon, Tillie is skaars agtien. Matilda sou haar kon dwing om terug te gaan huis toe.”

“Die arme kind was desperaat. Sy wou enigiets probeer.”

“Ek dink nie jy hoef meer te vertel nie. Laat ons eet, dan kan jy bad solank ek opruim.”

Terwyl sy afdek, die paar skottelgoedjies was, vensters toemaak en laaste takies verrig soos voor enige afskeid, gaan hy sy tas haal. Sy laat intussen sy water inloop en sit tog ’n skoon handdoek reg met die ou, diepgewortelde gevoel van toegeneentheid.

Sy en Tillie het altyd gewedywer om gunsies aan hom te bewys; gunsies wat hy hom met manlike vanselfsprekendheid laat welgeval het.

Aanvanklik het hulle wellewendheid gespruit uit jammerte omdat hy uit ’n kinderhuis afkomstig was. Later, egter, en omdat hy nie regtig bejammerenswaardig is nie, het ’n spontane gevoel van vertroue en kameraadskap tussen hulle ontwikkel.

Deur bemiddeling van hulle predikant het mense van die omgewing een Kersvakansie op groot skaal kinders uitgenooi vir die paar weke. Matilda wat nog altyd ’n goeie beeld in die samelewing probeer voorhou, het besluit om ook deel te neem aan die skema. “Veral ’n seunskind kan handig wees met werkies,” het sy hoopvol besluit. “Die meisiekinders wil mos kamtig nie buitewerk doen nie.” Waarmee sy eintlik “vuilwerk” bedoel het.

Tillie en Irma sou natuurlik ’n dogtertjie as maat verkies, maar Matilda het gereken: “Twee van julle is genoeg om my grys hare te gee. En moenie dink ek vat hom as gesel­skap vir júlle nie. Julle bly van hom af weg. Daarvoor sal ek sorg.”

So was dit dus Deon wat by hulle beland het. Hoe ver lê daardie vakansie nou in die verlede. Twaalf jaar … Tog onthou sy in besonderhede die dag toe hulle hom op die stasie gaan haal het. Dit was broeiend warm. Agter in die kar, waar sy en Tillie gesit het, was dit ondraaglik. Voor het vader gesit met die stuurwiel in sy hande. Ironies genoeg is dit die enigste gebied waarop hy ooit die leiding geneem het sedert sy tweede huwelik. En langs hom Matilda, die mooi vrou. Die gevreesde. ’n Straatengel maar ’n huis­duiwel, weet Irma nou.

Vader het stadig gery, soos altyd. En toe hulle op die stasie kom, was die trein al daar en was die meeste van die kinders reeds gulhartig in ontvangs geneem deur die betrokke ouers. Daar was op die perron ’n los gemaal van ouers en kinders met tassies, terwyl die vrou wat hulle begelei kliphard besig was om, lysie in die hand, orde te probeer skep.

Toe is Deon aan hulle uitgewys waar hy in effense afsondering by sy tassie gestaan het; gevoude arms en met effens verweerde sokkies wat span om sy gladde, bruin kuite; ruie, donker hare en ’n besonderse gesiggie met die effense bulterigheid langs sy mondhoeke, asof hy voortdurend besig is om sy kake op mekaar te klem.

Matilda, meegevoer deur haar dramatiese denkbeeld van ’n weeskind wat boonop bereid sou wees om vuilwerk te doen, en ook bewus van talle oë op haar, het hartlik Deon se hand geskud en hom in ’n hoë, onnatuurlike stem welkom geheet. Soos ’n engel des ligs, het Irma destyds gedink. Sy moes ook dink aan ’n valk wat ’n mossietjie in ’n krampagtige greep het.

So het Deon sy tydelike intrek by hulle geneem. Hy was fluks en gehoorsaam en skaam vir die meisiekinders, wat vir Matilda grootliks geval het. Irma se pa het hom nogal aan die seun geheg, en dit moet die rede wees waarom sy teenwoordigheid tydens vakansies ’n vaste instelling geword het. Teenoor Irma en Tillie het Deon meer vrymoedig geraak, en dit moet wees dat sy ordentlikheid vir Matilda gerus gemaak het, want sy het hulle nie meer so opgepas nie. Hy het vir hulle vertel dat hy nie sy familie onthou nie, omdat hy te klein was. “Julle is nou maar soos my familie,” het hy gesê. Hy het erken dat hy bang is vir “die antie”, maar dat sy lekker kos maak. En dis nogal waar. Ook dat Deon se porsies mettertyd groter geword het: “Hy is ’n seun, hy werk hard en hy groei vinnig,” het Matilda feitlik verskoning gemaak … asof dit ’n oortreding is om gaaf in die huis te wees.

Irma is nog besig om by haarself hieroor te glimlag, toe Deon weer van buite af inkom met sy klein handtas. “Mag ek jou gedagtes raai?” korswel hy.

“Ek het net gedink hoe jy meer kos as ek en Tillie gekry het.”

“G’n wonder ek het julle verbygegroei nie. Maar die antie het my hard laat werk daarvoor.” Hy sê “die antie” altyd so half tong in die kies, en nooit voor haar nie.

Sover sy weet, kry hy deesdae ’n salaris as voorman. Dit moet haar pa wees wat daarvoor gesorg het. Deon verdwyn in die badkamer terwyl sy die skottelgoed wegpak.

Sy sit haar tasse gereed neer en neem ook ’n kussing en twee reisdekens. Die aand bloei dood oor bleek strate en dakke en voorspel ’n koue nag. In haar slaapafskorting agter die bamboesgordyn trek sy haar winterjas aan. Sy kyk in die spieël en sien hoe bleek sy lyk. Maar grimeer gaan sy tog nie, nie vir ’n nagreis en ook nie vir Deon nie, hulle het mekaar dwarsdeur die puisiestadium geken. Alhoewel fyn van tekstuur, is haar vel vandag leweloos en haar bruin oë vertoon buitengewoon groot; asof sy ’n spook gesien het, dink sy objektief. En miskien is dit wel die geval.

Sy dink hiermee nie net aan Tillie nie, maar ook aan haar verlowing.

Sy wend ten slotte net vars lipstif aan. Die enigste persoon vir wie sy haar mooi sou wou maak, is op die oomblik so ver van haar asof hy met ’n ekspedisie Suidpool toe is. Sy laat hom agter met die gevoel van verydeling wat so dikwels haar deel is in hulle verhouding.

Toe Deon uit die badkamer kom, is sy gereed. Hulle bekyk mekaar vlugtig.

Sy is wonder bo wonder nog in ’n groot mate natuurlik, en dit na drie jaar in die stad, dink hy waarderend. Selfs sonder grimering beskik sy oor ’n treffende gesig. Maar dan weet hy, beter as enigiemand anders miskien, dat voorkoms by haar nooit soveel sal kan tel soos geluk en sekuriteit nie, die dinge wat sy juis moes ontbeer.

“Wat moet ek met die nat handdoek maak?” vra hy.

“En so netjies … ’n voorbeeld vir julle twee meisies!” aap Irma in ’n hoë, bevelvoerende stem vir Matilda na. “Gee dit maar hier. Ek was verplig om my vuil wasgoed ook in te pak.”

Hy het ’n nie-te-nuwe, gemaklike lang broek aan en ’n dik, swart trui. Met ’n ligte blos herken sy laasgenoemde. “Het jy dit nog steeds? Ek dog dis al opgedra.”

“En dit nadat jy so hard daaraan gebrei het? Nee, ek dra dit spaarsaam.”

“Ek is gereed,” sê sy effens gespanne, bewus daarvan dat hy skoon en aantreklik lyk.

“Ek ook,” sê hy onnodig, en albei word ongemaklik bewus van hulle bymekaarwees alleen hier in die woonstel.

Hy neem die twee tasse terwyl sy nagaan of al die krane goed toe en die skakelaars af is. Dan skrik hulle albei hewig as die telefoon lui. Vir die tweede keer binne ’n uur hou Irma met ’n aaklige voorgevoel die gehoorbuis teen haar oor.

Gespanne hou Deon haar dop, sien dan hoe sy ontspan, hoe sy ’n sekonde lank haar lip vasbyt. “Johan …?” Haar stem is laag en haar oë half geslote sodat sy nie merk hoe Deon ongemaklik wegdraai nie. Toe sy weer by hom aansluit, is haar oë klam.

Sy voel dat sy ’n verklaring aan hom verskuldig is, maar wil nie die indruk van die oproep vir haarself met woorde bederf nie. “Liefste, ek is jammer. Dis al wat ek wou sê. Is jy seker ek moet jou nie huis toe vat nie?” Dis wat Johan gesê het.

“Dankie, Johan; al sou dit ook my keuse wees, is dit nie meer nodig nie. Deon is reeds hier.”

“Ek was so bang jy kan reeds weg wees.” Sy woorde was opreg en innig.

Sy oorweeg die saak van haar woonstelhuur, besluit dan om vir drie maande vooruit te betaal. Terwyl sy die tjek na die opsigter neem, laai Deon haar tasse in die motor.

By ’n kafee enkele blokke verder klim hy af om vrugte te koop. “Om wakker te bly,” verduidelik hy.

“Jy kan slaap. Ek sal bestuur,” bied sy aan.

Hy antwoord nie, en sy wonder wat hy dink. Inderdaad dink hy: sy wil my altyd nog bemoeder, soos in die verlede. Die regmaak van sy bad vanaand was weer eens vir hom ’n bewys dat hy in haar oë nog Deon die alleenkind is. Sal sy en Tillie hom ooit as ’n volwaardige mens kan aanvaar?

Uit koppigheid besluit hy om nie van haar aanbod gebruik te maak nie. Met ligte gesels probeer hy wakker bly, selfs al begin die teerpad voor sy oë te dans. Hy praat oor Tillie en probeer om al Irma se vrae te beantwoord.

“Het Tillie mooi geword? Jy moet onthou dat ek haar laas gesien het toe sy sestien was.”

“Die fyn, weerlose tipe. Sensitief. Onseker.”

“Onseker? Jy praat soos Johan.” Sy lag gedemp.

“Is dit sy naam?”

“Johan Jooneveld.”

Hoe musikaal het sy naam geklink toe sy aan hom voorgestel is. En toe hy praat, het sy stem sy naam en voorkoms in kwaliteit ver oortref.

“Hy het die mooiste stem wat ek nog ooit gehoor het,” sê sy en skaam haar dan vir die kinderagtige uitlating. Hy lag egter nie, kyk net gemaak verbaas skuins na haar af: “Wanneer hy fluister, of wanneer hy in die badkamer sing?”

Sy kyk na sy gelaatstrekke in die toenemende skemer. “Ons bly nie saam nie, Deon.” Dan voeg sy vriendeliker by: “Jy het nogal verander. Die ontluikende seun het ’n aantreklike man geword.”

“Al die meisies sê so. Jy was die laaste een om dit raak te sien.”

“En daarby is jy glad nie verwaand nie.”

“Geensins; beskeidenheid is ’n deug, ek is bly dat ek dit het. Wat doen Johan?”

“Hy is ’n bemarker. Vryskut. Werk vir meer as een firma.” Sy kyk om na die see van flikkerende liggies wat nou reeds kilometers ver agter hulle lê. Iewers in daardie intiem-gloeiende doolhof bevind hy hom nou, dink sy met heimwee en verlange.

“En Johan dink jy is onseker.”

“Op kantoor word ek egter anders beoordeel; daar heet ek ‘Immovable Irma’.”

“Dis kritiek. Stoot jou baas jou dus op ’n kruiwa rond?”

Sy lag spontaan en besef dat hy gesels bloot om wakker te bly. “Gee jy om om stil te hou?” vra sy.

Hy gehoorsaam dadelik en kyk ongemaklik by die venster uit, menende sy wil ’n draai loop. Sy klim uit en voel die aandlug aan haar neus en tone byt.

“Toe maar, ek het nie nood nie. Ek wil net vir jou ’n bed op die agterste kussing maak,” stel sy hom gerus.

Hy wil eers protesteer, maar dan onderwerp hy hom as die lêplek hom lok. Skaars het sy tien kilometer gery, of sy loer oor haar skouer en sien dat hy slaap, een arm oor sy voorkop geslinger. In ontspanne houding en in die beperkte ruimte van sy slaapplek vertoon sy liggaam groter as wat dit werklik is. Geluidloos slaap hy ure lank; die slaap van die vermoeide. Hy vertrou my agter die stuurwiel, dink sy gevlei. Vir my, die onsekere. Maar dis een ding waarop haar pa aangedring het: hy sal sy dogter leer bestuur.

Hierdie deel van die nag, die lang ure deur die donker veld met die stippels van dorpe waardeur sy ry, raak vir Irma die moeilikste. Nou begin die malende gedagtes waarvan Deon se geselskap haar genadiglik weerhou het. Inwendige bloeding … sy het al van gevalle gehoor waar dit in ’n jiffie verby kan wees. As Tillie moet sterf! Tillie, wat so diep in haar lewe gekruip het. Na dertien jaar voel sy nog die klein, soekende armpie van ’n hulpelose klein Tillie as sy snags in hulle gesamentlike bed nader kruip. En, veel later nog, ’n ontstelde Tillie wat inligting soek aangaande haar eie liggaamlike funksies.

Net vyf jaar ouer as sy, was Irma tog vir Tillie die moeder wat Matilda op ’n verkeerde manier probeer wees het. Die kindmoeder wat haar beskermling twee jaar gelede verlaat het, en waaroor sy steeds skuldig voel. Hoe nodig het Tillie haar die afgelope tyd gehad.

Maar dan, dink sy met selfbejammering, hoe nodig het ek ook iemand gehad, al die jare. Na skool het sy twee jaar by die huis gebly. Daarna is sy onder storm en protes tegniese kollege toe, die verste een moontlik. Niemand was daar in die vreemde om haar haar voete te help vind nie. Tillie het tog darem vir Deon naby haar gehad, die afgelope agtien maande.

Sy kyk die soveelste keer om na waar hy roerloos slaap onder die reisdeken, sy knieë ongemaklik gebuig om in te pas in die beknopte ruimte. In sy geval is dit soveel erger; hy het nog nooit iemand gehad aan wie hy werklik behoort nie. Hy het nog nooit daarin belang gestel om sy biologiese mense te vind nie. Waarom, as hulle hom weggesmyt het? Was sy koppige argument. Die kinderhuis was goed vir hom, hulle is sy familie.

“En ons?” wou Irma en Tillie jaloerserig weet.

“Aag, julle is maar net jammer vir my.”

Hy het ná ’n bogemiddelde matriek begin werk as toonbankklerk in ’n groot manswinkel. Toe het hulle hom maar selde te sien gekry. Sy het inderwaarheid alle kontak met hom begin verloor toe sy in ’n brief van Tillie verneem dat Deon plaas toe kom en vader teen betaling sal help boer. Vader se toestand is jare reeds nie na wense nie. ’n Hart wat moeg is, reken die dokter. Tog meen Irma dat sy meer bepaald die rede van die verswakking ken: ’n vrou soos Matilda.

Die koue sypel van buite af die motor binne. Sy wil nie die verwarmer voluit aanskakel nie, uit vrees vir die vaak. Die donker is intenser as gewoonlik. Sou dit wees omdat sy nie meer aan die oop veld gewoond is nie, of omdat sy alleen wakker is? Selfs die motorligte wat die duister deurboor, verlig geensins haar gevoel van verlatenheid nie. Die teenwoordigheid van Deon is egter ’n vertroostende gedagte, al is hy ook op die oomblik onbewus van die werklikheid. Dis nie nodig om stil te hou vir petrol nie, die tenk is nog half en hy sal self daarna omsien. Dis ’n gerusstellende besef.

Teen halftwaalf begin haar oë brand en haar ooglede word swaar.

Sy moet skielik stadiger ry vir ’n paar beeste wat langs die pad drentel. Die verandering in spoed laat vir Deon roer. “Irma?” vra hy loom.

So kinderlik aanhanklik is die woord uitgespreek, dat haar gemoed vol skiet. Sou hy soms, vroeër, in sy slaap so na sy moeder gevra het? Niemand om sy probleme aan te hoor nie; niemand om sy aspirasies te deel nie. Die ouers by die tehuis was goeie plaasvervangers, maar nie sy eie nie. Tillie het geskryf dat hy ’n graadkursus deur middel van korrespondensie volg. Sy het haar voorgeneem om aan hom te skryf, hom aan te moedig en belang te stel, maar het nooit sover gekom nie. Hy kan net sowel eerste skryf, het sy haar dikwels verontskuldig.

“Dis net beeste. Slaap maar verder,” stel sy hom gerus.

“Nog nie moeg nie?”

“Glad nie,” jok sy. Met ’n ligte kreun slaap hy verder.

Dan is dit weer net die egalige gebrom van die verouderde hoewel sterk enjin, die diep asemhaling agter haar, die effense lamheid van haar voet wat op die versneller moet bly. Verbrands, dink sy dan, dis omdat die sitplek nog al die tyd gestel is vir Deon se langer bene. Haar voet moet half in die lug hang om die versneller te kan bykom. Sy wil nie nou sukkel om die kontrole te vind nie en hou maar so uit. Sou Johan nou ook slaap, met sy steil, ligte kuif ordeloos oor sy voorkop, met die eentonige getik van sy wekker wat versmelt met sy asemhaling? Hoe smag sy daarna om vir altyd by hom te wees.

Ver vorentoe, noordweswaarts, begin weerlig uitslaan. Miskien sukkel ons nog met ’n nat pad as ons eers van die teer af is, dink sy bekommerd. Dis duidelik dat die onweer nog nie uitgewoed is in die rigting van Wernersdal nie. Dit kan oponthoud beteken. As daar geen teenspoed kom nie, kan hulle teen twee-uur daar wees. Wat ’n droefgeestige tuiskoms. En boonop het Matilda haar seker nog nooit vergeef omdat sy die huis verlaat het nie, buite bereik van die isolasie wat sy so doelmatig op die twee dogters toegepas het, jaar na jaar. Sy was die selfaangestelde hoeder wat hulle moes bewaak teen die versoekinge van die lewe waarin “jou liewe stiefsuster Irma haar nou willens en wetens gewerp het, en mag sy haar deeglik in daardie Sodom vasloop …” Sy kan haar voorstel dat dit die trant van Matilda se jongste onderonsies met Tillie sou wees.

“Irma …?” Deon se stem is hierdie keer vaster as hy kragdadig orent kom. Dankbaar hou sy dadelik stil en klim uit, styf van die lang sit en koud vanaf haar tone tot by haar knieë.

“Het ek so lank geslaap?’ vra hy verstom toe hy op sy horlosie kyk. “Dankie. Ek voel baie beter. Nou kan jy weer slaap.” Hy help haar om agter in te klim en haar gemaklik te maak.

Sy druk haar gesig in die kussing met die skoon, manlike reuk wat daaraan kleef. Sy trek die boonste reisdeken tot teen haar ken op en raak aan die slaap met haar blik op Deon se agterkop. Sy word slegs een keer half wakker toe die ligte van ’n vulstasie by die stilstaande motor inskyn. Sy kry die skoon reuk van petrol. Deon sien haar beweeg waar hy buite aan ’n appel staan en kou. Hy leun na binne en bied haar ook een aan. Sy glimlag nee en slaap verder, verlaas half bewus daarvan dat hy nog na haar staan en kyk.

Om halftwee skrik sy wakker en kan nie dadelik weer slaap nie. Sy lê hom en dophou, die beweeglose lyn van sy kop en skouers, totdat sy hom laat skrik deur skielik oor te klouter na die voorste sitplek. “Is ons naby?” vra sy.

“Veertig kilometer; die pad was op plekke so sleg dat ek byna staan-staan moes ry.”

“Ek kom nou eers agter dat ons op grondpad ry,” sê sy verbaas, haar stem nog loom van slaap. Wat ’n eienaardige nag. Die weer is swaar en dit weerlig laag rondom. Aan weerskante van die pad, in die beperkte ligkring, buig die droë wit gras weg asof twee reusehande dit oopgevlek het. Sy word haar skielik so intens bewus van hulle kleinheid, hulle absolute onbeduidenheid in die voortspoedende motor, omring deur die groot, stormende heelal, dat sy die drang voel om Deon te laat deel in haar gevoelens.

“Voel jy ook so klein, Deon?” vra sy ernstig. Om een of ander rede verwag sy dat hy sal lag, maar in die blik wat sy donker oë sydelings op haar werp, is daar geen skerts nie. Sy besef dat hy volwasse geword het, ernstiger; dat die gedurige jongmens-gekorswel vir goed verby is.

Hy knik net. “Ons is mos,” sê hy na ’n tydjie.

Oor minder as ’n halfuur sal hulle daar wees, sal sy Tillie weer sien, na twee jaar. Die laaste beeld wat sy van Tillie saamdra, is dié van ’n eensame figuurtjie wat trane wegsluk en wie se handjie bly waai en waai terwyl vader en Matilda reeds die perron verlaat. En nou is die rolle omgeruil en sal dit sy, Irma, wees wat haar emosies sal moet bedwing as sy voor Tillie te staan kom.

“Is sy … is daar lelike merke?” vra sy met beklemming die vraag wat sy tot dusver weerhou het. Om daardie gesiggie met littekens voor te stel …

“Net ’n skrapie hier en daar,” stel hy haar gerus; tog wonder sy of hy die waarheid praat.

“Sal hulle ons nou toelaat? Waar is my pa-hulle?”

“Die nagsuster sal ons toelaat. Hulle het my dit beloof. Jou pa-hulle gaan by tant Bets in die dorp tuis; dalk gaan hulle beurt-beurt bietjie slaap.”

Tant Bets, haar ma se ouer suster. ’n Liefdevolle en begrypende mens as daar ooit een was. Die omgewing begin nou bekend voorkom. In die lig van ’n weerligstraal herken sy een van die plaashuise. Dis nog twintig kilometer.

Albei is nou nugter wakker en gespanne. Irma begin haar hare kam. Hy hou sy hand uit en sy plaas die kam daarin. Hy kam met een hand en trek sy kraag reg onder die hals van die trui.

Die ligte van Wernersdal verskyn, wasig en onseker deur die sluiers van die reën wat nou begin uitsak het. Hy ry stadig deur die lewelose strate.

Toe hulle by die hospitaal se hek indraai, verstar hulle albei. Uit die skaduwees van die stoep by die hoofingang verskyn haar vader, sy skouers geboë, terwyl hy met sy hand keer vir die skerp motorligte in sy oë.