Читать книгу Swemlesse vir ’n meermin - Marita van der Vyver - Страница 4

Beyers vertel daar was ’n meisie in sy skool wie se ma en pa geskei het.

Die enigste kind met geskeide ouers in die hele skool, stel jou voor, en almal het dit as ’n Griekse tragedie hanteer.

Die onderwysers het in fluisterstemme oor die arme meisie gepraat en party kinders het haar begin vermy asof sy ’n aansteeklike siekte het en ander het haar jammer gekry asof haar hele gesin in ’n motorongeluk uitgewipe is.

Beyers se reaksie? Hy het dolverlief geraak op die meisie.

“Haar naam was Antjie,” sug hy. “Ek sal haar nooit vergeet nie, want sy was my eerste groot liefde. Ek was twaalf jaar oud.”

Hy kan nie onthou of sy mooi of slim of snaaks was nie, maar vir hom was sy onweerstaanbaar omdat haar “gebroke ouerhuis” haar anders as al die ander meisies gemaak het.

I rest my case.

As Beyers op die ouderdom van twaalf verlief geraak het op Antjie net omdat sy anders was, kan jy verstaan waarom hy nou op sy oudag so verlief is op Mana.

Mana is mooi (as sy net ’n slag haar hare wil sny eerder as om dit met verfkwasse op haar kop vas te steek). En sy is slim (sy dink sy weet beter as die res van ons, wat erg irriterend kan wees, aangesien sy baie keer rêrig beter as die res van ons weet). En sy is snaaks (dalk nie altyd doelbewus nie, maar jy kan nie anders as om te lag as jy sien hoe sy soms aantrek nie), maar Mana is ook, meer as enigiets, wel, anders.

Ek sal jou later probeer raad gee oor hoe om jou weird ma te hanteer.

Iets oor gebroke gesinne

Nou wil ek net eers praat oor families en gesinne en meer spesifiek “gebroke gesinne”. Almal in hierdie huis, behalwe jy, kom uit “gebroke gesinne”. Ons is soos ’n klomp borde wat in skerwe gespat het en bymekaar gelas is om nuwe borde vol krake te vorm. Maar dis nie só erg om ’n gekraakte bord te wees nie, weet jy?

Dis waar dat mens jou gesin verloor as jou ouers skei, soos die arme Antjie vir wie almal so jammer was. Maar jy verloor nie jou gesin soos jy ’n arm of ’n been verloor nie. Dis meer soos ’n boom wat sy blare in die winter verloor, net om in die lente nuwe takke vol groen blare te begin uitstoot. Die boom hou nie noodwendig van die nuwe blare nie, die boom wil dalk nog kaal staan en treur, maar die natuur steur hom nie aan bome of mense se treurigheid nie.

Die natuur foeter voort.

En dankie tog mens word deesdae nie meer soos iemand met ’n aansteeklike siekte behandel as jy uit ’n “gebroke ouerhuis” kom nie! Amper die helfte van die kinders in my skool se ouers is óf geskei óf hulle gaan binne die volgende paar jaar skei. Ek hoef net een keer in ’n klasmaat se huis te wees en te hoor hoe die ouers met mekaar praat (of te sien hoe hard hulle probeer om nie met mekaar te praat nie), dan weet ek of daai ouerhuis heel gaan bly of nie.

Ek’s natuurlik nie altyd reg nie.

Soms lyk ’n maat se ma en pa vir my nogal gelukkig tot die nuus van ’n egskeiding almal soos ’n donderslag tref. Soos in die geval van Karin se ouers wat laas jaar heeltemal onverwags en besonder morsig uitmekaar gespat het. Ander kere lyk die ma en pa al twee sielsongelukkig, soos Peter se pa wat nooit ’n woord sê nie en sy ma wat nooit ophou kla nie, maar hulle kom ook nie tot skei nie. Hulle sal liewer vir die res van hulle lewe aanhou om mekaar ongelukkig te maak.

Moenie my vra hoekom nie.

Ek wil vreeslik graag jou slim ousus wees, maar selfs iemand met ’n bynaam soos Hanna Hoekom weet nie altyd hoekom nie.

Maar goed, dinge het verander van Beyers jonk was. Baie kinders het deesdae geskeide ouers en enkelouers en ouers wat weer met ander mense trou en dan kom daar nuwe boeties en sussies by soos nuwe takke aan ’n ou boom.

Sharon bieg sowaar nou die dag by my sy begin bietjie “uit” voel omdat sy in so ’n boring “kerngesin” leef. ’n Ma en pa wat nog nooit met iemand anders getroud was nie en twee kinders met dieselfde ma en pa.

Ek het haar amper geklap, dis so ’n simpel ding om te sê. Almal van ons wie se gesinne soos gekraakte borde lyk, sou tog eerder ongekraakte borde wou hê!

Want die ideaal is steeds om ’n ma en pa te hê wat mal is oor mekaar (en nog nooit mal was oor enigiemand anders nie) en vir altyd en altyd bymekaar sal bly, en vir jou ’n bloedboetie en ’n bloedsussie sal gee sodat julle ’n fantastiese gelukkige kerngesinnetjie kan vorm.

Maar kom ons wees nou maar eerlik. Dis ’n ideaal wat deesdae al hoe meer na ’n wonderwerk begin klink.

Mana vertel my in Japan is daar groot waardering vir die “volmaaktheid van onvolmaaktheid”. Ja, toemaar, dis ’n moeilike begrip vir ons Westerse breine, so ek laat Mana verduidelik.

“As ’n kosbare antieke teekoppie breek, sal die Japanese dit nie soos in die Weste probeer herstel sodat jy nie die kraak kan sien nie. Hulle doen net mooi die teenoorgestelde. Hulle beklemtoon die kraak met ’n soort goue gom sodat die ‘onvolmaaktheid’ van die antieke koppie dit net nog mooier en kosbaarder maak.”

So sê ons ma. Ek weet nie van jou nie, maar dis ’n gedagte wat my nogal help om al die krake in ons gesin te waardeer.

It’s complicated

En tog, my liewe sus, al het die helfte van jou maats ook eendag gekraakte en gelapte gesinne, sal dit steeds nie vir jou maklik wees om jóú gesin se krake en lappe vir jou maats te verduidelik nie. Ek weet waarvan ek praat, want ek sukkel gereeld om dit te doen.

Gewoonlik klink die opsomming min of meer so:

Oukei, Yann is my ouer stiefbroer (hy’s pas sewentien) en Amos is my jonger stiefboetie (hy word binnekort tien), want ek het nie dieselfde ma of pa as hulle nie. Beyers is hulle pa, dis waarom hulle vir Beyers Pa noem en ek vir Beyers Beyers noem.

Hulle ma se naam is Margot en sy’s ’n aktrise soos Beyers, behalwe dat Beyers natuurlik nie ’n aktrise is nie, maar ’n akteur, en sy woon in Amerika waar sy hoop om eendag so beroemd te wees soos Charlize Theron. Maar haar tyd raak min, siestog, want sy’s heelwat ouer as Charlize en tot dusver is haar loopbaan in Hollywood meeste van die tyd beperk tot crowd scenes waar sy moet weghardloop en gil vir monsters en natuurrampe en terroriste-aanvalle en sulke soort Hollywood-dinge.

Yann en Amos kan nie by hulle ma in Hollywood woon nie, want sy wil nie hê die mense moet weet sy’s al oud genoeg om sulke groot seuns te hê nie. Of so sê Yann, wat nogal naar met sy ma kan wees. En sy werk heeltemal te hard aan haar loopbaan om genoeg aandag aan hulle te gee.

(Watse loopbaan? wil Yann weet, want sy werk meeste van die tyd in ’n gym, aan haar lyf. Maar miskien hoop sy ’n wonderlike lyf sal na ’n wonderlike loopbaan lei. Wat glo gereeld in Hollywood gebeur.)

Anyway, dis waarom Yann en Amos, anders as die meeste kinders uit “gebroke ouerhuise”, by hulle pa eerder as hulle ma woon. Oukei? Hou jy nog by?

En dan’s daar Tibo, my jonger halfboetie, please note, nie my stiefboetie nie, want ons het dieselfde ma, maar nie dieselfde pa nie. Maar omdat ons ons ma op haar naam noem, dink mense gewoonlik sy’s ons stiefma. Ek het mos gesê dis complicated. Maar wag, dit word erger. Omdat Tibo en Amos ewe oud is, dink meeste mense boonop húlle is bloedboeties, soos in ’n onidentiese tweeling.

En nou’s daar boonop Ariel, my laatlam-halfsussie, wat dieselfde ma as ek en Tibo het, en dieselfde pa as Yann en Amos. Sy’s die enigste van die sewe lede van ons gesin wat bloedfamilie van elke ander lid is.

Jy kan maar sê Ariel is die gom wat al die skerwe van hierdie gekraakte bord aanmekaar hou.

Weet jy hoe spesiaal maak dit jou?

Ek praat nou weer met jou, Ariel. Ek’s nou eers klaar met my verduideliking aan verwarde maats oor ons gelapte gesin.

In dié stadium het die meeste van hulle in elk geval lankal ophou luister omdat hulle swoon oor hoe aantreklik Yann is of hoe snaaks Amos en Tibo is of hoe gelukkig ek is om ’n stiefpa te hê wat ’n bekende akteur is. Was, sê Beyers. Hy’t jare gelede die hoofrol in ’n gewilde TV-reeks gespeel, waarvan hy jou dalk nooit sal vertel nie, want hy sê alles daarin was pateties: die storie, die toneelspel, die kamerawerk, noem maar op. En tog was mense mal daaroor.

“Wys jou net watse soort smaak mense het,” snork Beyers.

Oor Mana lewer my pelle nooit juis kommentaar nie, behalwe om my te verseker hulle hou van haar. Hulle probeer altyd net ’n bietjie té hard om my te verseker. Ek vermoed hulle is heimlik verlig hulle eie vervelige kerngesin-ma’s is nie kunstenaars wat soos karnavalkarakters aantrek nie.

Weet jy hoe lief is ons vir jou?

Terug na jou, want jy’s ons almal se hart se punt.

Dis belangrik dat jy dit weet, want as jy ’n tiener is, gaan daar dae wees wanneer dit voel asof niemand, nie eens jou bloedfamilie, lief genoeg is vir jou nie. Ek weet nie hoekom dit so is nie, ek weet net dis een van die nare dinge van “adolessensie”, dat jy soms voel asof jy die blink ster op die hoogste tak van die Kersboom is en soms meer soos ’n nuttelose ornament wat niemand aan enige tak van enige boom sal hang nie. Seker maar met hormone te doen, soos meeste dinge wat in jou tienerjare met jou gaan gebeur.

Op daardie dae wanneer jy ongewens en ongelief voel, moet jy onthou wat ek hier vir jou skryf. Ons is almal verskriklik lief vir jou.

Yann probeer baie hard om dit nie te wys nie, want dit pas nie by ’n sewentienjarige dude se image om oor ’n babasussie te koer nie.

Maar laat ek jou gou ’n geheim vertel.

Toe jy so vier maande oud was, het Mana hom gevra om jou vir ’n uur op te pas, want sy moes dringend iewers heen gaan en daar was niemand anders by die huis nie. Ag, waarom sal ek dit nou vir jou wegsteek, sy moes die skoolhoof van die laerskool gaan sien omdat hy weer diep ontevrede was oor Amos en Tibo se streke. Kyk, Amos en Tibo is elkeen op sy eie allesbehalwe engelagtig, maar sáám is hulle ’n duiwelse kombinasie. Glad nie ’n goeie voorbeeld vir ’n jonger sussie nie.

Anyway, daar sit Mana toe in die skoolhoof se kantoor en probeer hom oortuig dat alle groot kuns met ongehoorsaamheid begin. (Die arme skoolhoof stel só nie belang in groot kuns nie. Al wat hy in hierdie lewe wil hê, is gehoorsame kinders in sy skool.) En hier sit Yann by die huis met Die Baba op sy skoot en begin in tale spreek. Jakka, janna, babba! So meegevoer dat hy my nie eens by die agterdeur hoor inkom nie.

Ek skrik my natuurlik boeglam toe ek die vreemde hoë manstem in die sitkamer hoor, dog dadelik dis inbrekers, maar net voor ek die alarmknoppie druk, sien ek Pampoen en Patat lê rustig op die kombuisvloer. Wat hulle beslis nie sou doen as daar ’n vreemdeling in die huis was nie. (Pampoen en Patat is ons honde wat seker al dood sal wees teen die tyd dat jy dertien word. Hoe hartseer maak dit my nou skielik.) En toe herken ek Yann se stem.

Ek belowe jou ek maak dit nie op nie.

Ek het dadelik besef hy sou omkap van verleentheid as hy moes weet ek het hom gehoor. En al was die versoeking gróót om hom te sien omkap, het ek dit weerstaan.

Ek het saggies by die agterdeur uitgeglip en weer ingekom. Dié keer het ek die deur toegeklap en onnodig hard met die honde gepraat om seker te maak hy hoor my. En toe ek by die sitkamer instap, sit hy daar met die gewone nors uitdrukking op sy gesig asof dit soooo boring is om sy babasussie op te pas.

Maar hulle sê mos kennis is mag.

As hy my ooit weer spot oor die gaping tussen my twee voortande of my plat tieties of enigiets anders waaroor ek nie gespot wil wees nie, gaan ek hom onmiddellik tjoepstil kry deur hierdie babataal van hom na te boots.

En jy hoef hom glad nie jammer te kry nie, hoor. In hierdie gesin – soos in enige gesin – is daar altyd ’n soort oorlog aan die gang. En jy ken tog die gesegde. All is fair in love and war?

Meer oor Die Baba

Jou twee ander broers sal natuurlik ook nie vir hulle maats wys hoe mal hulle oor hulle babasussie is nie, maar hulle gee nie om as die res van ons in die huis weet nie.

Amos soebat glad vir Mana om hom toe te laat om Die Baba op te pas.

Ja, dis wat ons jou meeste van die tyd noem, Die Baba, omdat ons nog sukkel om gewoond te raak aan jou naam, so dis wat ek jou sal noem as ek hier oor jou babadae skryf. Teen jou dertiende verjaardag sal ons hopelik almal al geleer het om jou Ariel te noem.

Intussen, sodat jy nie deurmekaar raak oor wanneer ek met jou as tiener praat en wanneer ek van jou as kwylende baba praat nie, onthou asseblief: Ariel is wie jy eendag gaan wees wanneer jy hierdie woorde lees. Die Baba is wat jy was voor jy kon lees. Of kon praat. Of eintlik enigiets interessants kon doen.

Mana sê Amos is heeltemal te jonk en onverantwoordelik om ’n baba op te pas, en wat dit erger maak, is dat hy hom verbeel hy’s ’n towenaar. Nie soos in Harry Potter nie, meer soos in Houdini of een van daardie ouens wat konserte hou en hase uit hoede pluk en mense middeldeur saag of spoorloos laat verdwyn.

Ons is almal al bietjie moeg van Amos se konserte, want hy’s nog nie baie goed nie. As hy ’n muntstuk wil laat verdwyn, val dit gewoonlik uit sy mou en dan bars ons uit van die lag en dan storm hy woedend by die kamer uit. Maar ’n baba is mos die ideale toeskouer, lewer nooit kommentaar nie en lag hom nooit uit nie, so Mana vermoed hy wil sy babasussie eintlik net gebruik om sy toorkunsies te toets terwyl hy haar kamtig oppas.

En ék vermoed Mana is so ’n klein bietjie benoud dat een van Amos se toorkunsies dalk per ongeluk sal werk en sê nou maar net hy laat Die Baba verdwyn en hy weet nie hoe om haar weer terug te kry nie?

Tibo speel gereeld met Die Baba asof sy ’n lewende pop is, want hy’s een van daai snaakse seuns wat van popspeel hou. Nie oor hy ’n “sissie” is nie, maar oor hy ’n snaakse ma het wat hom van kleins af aangemoedig het om met meisiegoed ook te speel. Sy’t vir hom karretjies en balle gegee, natuurlik, maar sy’t ook vir hom poppe en strykplankies gegee.

“Darem iemand in die huis wat eendag sal kan stryk!” het Mana gesê elke keer as iemand hom skeef aankyk.

Want ék het nooit vir strykplankies gevra nie, ook nie vir kookstelletjies en sulke “dogtertjiedinge” nie, en ek was nooit rêrig mal oor popspeel nie. Ek wou van kleins af net boeke hê.

En as iemand waag om te vra of sy nie bang is sy maak ’n gay seun groot nie?

O, jy moet vir Mana oor dié onderwerp hoor! (Wel, teen dertien sou jy haar seker al hieroor ook hoor aangaan het.)

Oor seks (volgens jou ma)

“In die eerste plek is ek nie bang om ’n gay kind te hê nie,” sê Mana. “Al wat ek wil hê, is dat my kind gelukkig moet wees. En watter ma sou nou nie ’n gelukkige gay kind bo ’n ongelukkige straight kind verkies nie?”

Baie ma’s, het ek al vir haar probeer sê, en nog meer pa’s.

“Siestog,” sê Mana. “Dis hulle probleem, nie myne nie.”

In die tweede plek is nie een van haar gay mansvriende – en sy het baie, soos jy weet, sy het selfs met een van hulle getrou om my te maak – as kinders toegelaat om met meisiespeelgoed te speel nie. En dit het hulle nie gekeer om gay grootmense te word nie. Sê Mana.

“Mens besluit nie net op ’n dag jy gaan gay wees soos jy besluit om jou hare te laat sny of ’n stud in jou lip te dra nie! Jy’s óf gay óf jy’s nie!”

Sê Mana.

Die rede waarom ek so aanmekaar ons ma se woorde aanhaal, is omdat ek self nog nie eintlik vir jou kan raad gee oor enigiets wat met seks of seksualiteit te doen het nie.

Ek bedoel, ek het al baie daaroor gelees en ek praat soms met Sharon en Karin en ander maats daaroor. En ek het selfs al films gesien wat meeste meisies van my ouderdom nog nie gesien het nie omdat hulle ma’s bang is dit maak hulle sleg. (Ons ma gee nie om vir “gesonde” seks en kaal mense in films nie, dis eerder bloed en geweld wat haar uitfreak.) Maar boeke en praatjies en films oor seks is seker soos om ’n fantastiese sonsondergang te beskryf vir iemand wat nog altyd blind was.

Hoe kan jy jou die kleure van ’n sonsondergang voorstel as jy nog nooit enige kleure gesien het nie? As jy nog nie eens die son gesien het nie?

As dit by seks kom, moet ek dus maar my verbeelding gebruik.

Ek het nog nooit vas uitgegaan met ’n ou nie. Ek het al ’n paar ouens toegelaat om my te soen, sodat ek darem ook kan weet waaroor die bohaai gaan, maar dit het my nie juis wyser gemaak nie. Die probleem is dat die soort ouens wat my wil soen, nie die soort ouens is deur wie ek gesoen wil word nie.

Ek vermoed ek mik heeltemal te hoog. Die enigste ouens op wie ek nog ooit “verlief” was, was heeltemal buite my bereik. Filmsterre soos Leonardo DiCaprio in Titanic (hy sal darem seker nog leef as jy dertien is) of matriekseuns wat nie eens van my bestaan bewus is nie en dus eintlik net so onbereikbaar soos ’n beroemde filmster is.

Dis seker vir enige meisie van my ouderdom ’n verleentheid om te erken hoe onervare sy op hierdie baie belangrike gebied is, maar ek belowe jou dis selfs erger vir my. Oor my van, sien. Jy weet tog seker wat beteken Minnaar?

Praat van on-van-pas!

Jy hoef nie hieroor te worry nie, want jy’t Beyers se van gekry. Gelukkige jy.

Sien, ek’s nie net jaloers op jou naam nie, ek’s selfs jaloers op jou van! Pateties, nè.

Maar oukei, ás ek dit regkry om meer praktiese ervaring op te tel voor ek klaar is met hierdie “gids” – wonderwerke gebeur seker nog – sal ek jou vertel wat ek geleer het.

Intussen moet jy maar na Mana luister.

Oor familie (volgens ’n beroemde skrywer)

Net nog ’n laaste opmerking oor familie – waarvan ek wel praktiese ervaring het, baie meer as wat ek eintlik wil hê – want ek moet vir Mana gaan help om die kamtige “Kersboom” te versier wat Beyers vanoggend by die huis ingedra het.

Natuurlik nie ’n regte Kersboom nie, want dennebome is nie inheems nie (Beyers), maar nog minder ’n plastiekboom, want plastiek is nie “groen” nie (Mana). Dis groen gekleur, natuurlik, maar dis nie goed genoeg vir ons ekologies-vriendelike ma nie. So wat ons het, is ’n reusagtige kaal tak waaraan ons veronderstel is om tuisgemaakte versierings te hang.

“Om protes aan te teken teen die kommersiële vervlakking van Kersfees,” verklaar Mana.

Klink dit vir jou bekend?

Hoekom moet ons ma selfs ’n Kersboom in “protes” omskep?

Anyway, die beroemde Russiese skrywer Tolstoi het een van sy beroemde boeke met ’n beroemde sin begin. Alle gelukkige families is eenders, maar elke ongelukkige familie is op ’n unieke manier ongelukkig. So iets.

Wat my nogal laat wonder. Ons familie is miskien ingewikkeld, maar ons baklei soos enige ander familie. En ons staan saam (as dit nou rêrig móét) soos enige ander familie. Ons verdedig mekaar en verdra mekaar en verpes mekaar soos enige ander familie.

So dalk beteken dit ons is after all tog ’n gelukkige familie?