Читать книгу Wojna Jasia. Polski żołnierz w walce z bolszewikami - Mateusz Balcerkiewicz - Страница 4

Okres walk o niepodległość 1918-1920, a w szczególności wojna polsko-bolszewicka, to jeden z najwspanialszych epizodów w historii polskiego oręża. I to pomimo faktu (a może właśnie dlatego), że przyszło nam bronić naszej państwowości już u jej zarania. Właśnie na początku procesu formowania struktur wojskowych odrodzonego kraju, kiedy w zasadzie każdy aspekt polskiej armii pozostawiał jeszcze wiele do życzenia, udało się odeprzeć najazd bolszewicki i zabezpieczyć granice państwa.

Jednocześnie jest to już historia tak odległa, że w pamięci społeczeństwa dominują raczej późniejsze dramatyczne doświadczenia II wojny światowej czy też popularne ostatnio tematy, związane z żołnierzami niezłomnymi. Czy zatem uczestnicy wydarzeń z lat 1918-1920 nie mają nam już dziś nic nowego i ciekawego do powiedzenia? Moim zdaniem wręcz przeciwnie, a setna rocznica bitwy warszawskiej jest świetnym pretekstem, by odświeżać i pogłębiać naszą wiedzę na ten temat.

Inspiracje do napisania niniejszej książki były dwie. Pierwszą są doświadczenia, jakie wyniosłem i wynoszę dalej z grup rekonstrukcji historycznej „36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej”, a następnie Towarzystwo Historyczne „Rok 1920”. Nie chodzi tylko o poszerzanie wiedzy i rozbudzanie zainteresowania omawianym okresem. Możliwość „dotknięcia historii” i choć częściowo spojrzenia na nią z perspektywy zwykłego żołnierza z tamtej epoki jest, jak sądzę, bezcennym doświadczeniem.

Gdy opisuje się codzienność żołnierską, warto na poczuć własnej skórze ciążące na plecach karabin i tornister, przemarznąć na jesiennym chłodzie z powodu braku zimowego płaszcza, zmęczyć się biegiem w tyralierze czy zostać ogłuszonym przez wybuch na polu rekonstrukcji. Warto rozgrzać się nocą przy ognisku, nucąc z kolegami dla poprawy nastroju żołnierskie piosenki, zrzucić po całym dniu uciskający pas oraz poczuć dumę podczas defilowania kolumną czwórkową ulicami Warszawy w trakcie uroczystości państwowej, śpiewając pełną piersią Szarą piechotę. Wierzę, że te i inne podobne przeżycia są nie tylko skuteczną motywacją do zgłębiania historii żołnierza polskiego, ale i pomagają nabrać lepszej perspektywy, trochę lepiej go zrozumieć.

Drugą inspiracją była książka Catherine Merridale pod tytułem Wojna Iwana. Autorka, opierając się na ustnych relacjach ponad dwustu weteranów, pamiętnikach, listach i dokumentach wojskowych, nakreśliła obraz życia typowego sowieckiego żołnierza – Iwana z lat II wojny światowej. Bliskość prawdziwego, zwykłego człowieka w dziele Merridale jest uderzająca. Autorka często pozwala też bohaterom opisywanych przez nią wydarzeń mówić bezpośrednio do czytelnika, publikując fragmenty prywatnych listów czy cytując nagrane przez siebie wywiady z walczącymi. Jak sama określiła we wstępie, chciała odtworzyć „ducha armii” z tamtego okresu.

Chciałem więc – za przykładem Merridale – choć trochę odtworzyć ducha armii walczącej za odrodzoną Polskę. Przybliżyć współczesnemu czytelnikowi wojnę typowego ochotnika-akademika Macieja, robotnika Kaziuka, a także tytułowego chłopa – Jasia. To właśnie jasiami dowódcy różnego szczebla żartobliwie nazywali szeregowych strzelców. Zależało mi w szczególności na pochyleniu się nad losem i perspektywą tych zwykłych żołnierzy frontów wschodnich, w większości piechoty. Choć oczywiście i opisane we wspomnieniach doświadczenia oficerów również okazały się tu pomocne.

Serdecznie dziękuję wszystkim, którzy pomagali mi i doradzali przy pisaniu tej publikacji, zwłaszcza starszym kolegom z grupy rekonstrukcyjnej Towarzystwo Historyczne „Rok 1920”, w tym szczególnie Krzysztofowi Bobrykowi za udostępnione książki.

Mateusz Balcerkiewicz

Autor tekstu w mundurze wz.17 i hełmie M16 „rogacz” fot. Anna Biernat/Towarzystwo Historyczne „Rok 1920”.

Za udzieloną podczas przygotowania książki pomoc serdecznie dziękujemy członkom Towarzystwa Historycznego „Rok 1920”.