Читать книгу Najstarsze pamiętniki Żydów krakowskich - Meir Ben Jechiel Kadosz Z Brodu - Страница 7

Wprowadzenie

1 E. Reiner, Pollak, Ya‘akov ben Yosef, [w:] The YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe: http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Pollak_Yaakov_ben_Yosef [dostęp: 2.07.2019].

2 J.M. Harris, Talmud Study, [w:] The YIVO Encyclopedia: http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Talmud_Study#id0ejlae [dostęp: 2.07.2019].

3 W kontekście studiów religijnych określenie to ma korzenie talmudyczne – zob. Talmud babiloński, Horajot 14a.

4 Zob. Krakowianie. Wybitni Żydzi Krakowscy XIV–XX wieku, red. A. Kutylak, Kraków 2006, s. 11–13, 17–19, 19–20, 23–26.

5 M. Bałaban, Dzieje Żydów w Krakowie i na Kazimierzu (1304–1868), t. 1: (1304–1655), Kraków 1912, s. 239.

6 Zob. Statut krakowskiej gminy żydowskiej z roku 1595 i jego uzupełnienia, wstęp, przekł. i oprac. A. Jakimyszyn, Kraków 2005, s. 10.

7 Tamże.

8 M. Bałaban, Dzieje Żydów w Krakowie i na Kazimierzu (1304–1868), t. 1, s. 99–100.

9 Tamże, s. 359; J. Małecki, Z. Noga, Ludność, [w:] Encyklopedia Krakowa, Warszawa–Kraków 2000, s. 561.

10 H.J. Kieval, Languages of Community. The Jewish Experience in the Czech Lands, Berkeley–Los Angeles 2000, s. 19–20.

11 M. Bałaban, Drukarstwo żydowskie w Polsce XVI w., [w:] Pamiętnik Zjazdu Naukowego im. J. Kochanowskiego, Kraków 1931, s. 103; zob. też E. Fram, M. Teter, Apostasy, Fraud, and the Beginning of Hebrew Printing in Cracow, „AJS Review” 30 (2006), nr 1, s. 31–66.

12 K. Pilarczyk, Leksykon drukarzy ksiąg hebrajskich w Polsce z bibliografią polono-judaików w językach żydowskich (XVI–XVIII wiek), Kraków 2004, s. 69, 96.

13 M. Bałaban, Drukarstwo żydowskie w Polsce XVI w., s. 106; K. Pilarczyk, Drukarnie żydowskie w Krakowie i w Lublinie, [w:] Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 2: Wiek XVII–XVIII, vol. 2: L–Ż i drukarnie żydowskie, red. J. Pirożyński, Kraków 2000, s. 714.

14 K. Pilarczyk, Drukarnie żydowskie w Krakowie i w Lublinie, s. 688; Majer Bałaban jako rok zamknięcia oficyny braci Prosticów podaje 1626 (Drukarstwo żydowskie w Polsce XVI w., s. 109).

15 K. Pilarczyk, Leksykon drukarzy ksiąg hebrajskich w Polsce…, s. 97, 117; tenże, Drukarnie żydowskie w Krakowie i w Lublinie, s. 705 (Megilat rabi Meir opatrzona datą roczną wyłącznie pierwszego wydania, błędnie opisana jako „zbiór opowiadań [...] Meira Kadosza ben Jechiela z Brod [na Węgrzech]”, prawdopodobnie za: J.C. Wolf, Bibliotheca Hebraea, t. 3, Hamburg 1727, s. 671–672, poz. 1383, gdzie czytamy: „Volumen R. Meir, quo historiae variae referuntur”).

16 K. Pilarczyk, Leksykon drukarzy ksiąg hebrajskich w Polsce..., s. 117.

17 A. Putík, The Censorship of Hebrew Books in Prague 1512–1670 (1672), [w:] Hebrew Printing in Bohemia and Moravia, red. O. Sixtová, Prague 2012, s. 206–209.

18 R.L. Greenblatt, To Tell Their Children. Jewish Communal Memory in Early Modern Prague, Stanford 2014, s. 107–116.

19 S. Sherman, Telling Time. Clocks, Diaries, and English Diurnal Form, 1660–1785, Chicago 1996, s. XI, 49–57.

20 R.L. Greenblatt, To Tell Their Children, s. 99–101.

21 N. Elias, The Civilizing Process. The History of Manners and State Formation and Civilization, tłum. E. Jephcott, Oxford 1994.

22 A. Bar-Levav, Table Talk and the Bond of Reading. A Jewish Broadsheet for Meals, „Polin” 33, w druku.

23 M. Moseley, Being for Myself Alone. Origins of Jewish Autobiography, Stanford 2006, s. 153; E. Horowitz, Reckless Rites. Purim and the Legacy of Jewish Violence, Princeton 2006, s. 279–315.

24 M. Moseley, Being for Myself Alone, s. 147.

25 Do Pięciu Zwojów zalicza się oprócz Księgi Estery także Pieśń nad Pieśniami, Księgę Rut, Lamentacje i Księgę Koheleta.

26 M. Moseley, Being for Myself Alone, s. 150; I. Zinberg, Di geszichte fun literatur baj Jidn, t. 6: Achter tajl. Alt-jidisze literatur fun di eltste cajtn biz der haskole-tkufe, Wilne 1935, s. 272.

27 Zob. M. Moseley, Being for Myself Alone, s. 151.

28 R. Greenblatt, To Tell Their Children, s. 87–88.

29 Rkps nr 255, Muzeum Żydowskie w Pradze.

30 Rocznik 15. Zob. I. Zinberg, Di geszichte fun der literatur baj Jidn, t. 6, s. 273, przyp. 25. Rachel Greenblatt podaje, że tekst zachował się też w rękopisie: Ms. Stadt- und Universitätsbibliothek Frankfurt am Main, Heb. Oct. 37 – R. Greenblatt, To Tell Their Children, s. 230, przyp. 23.

31 I. Zinberg, Di geszichte fun der literatur baj Jidn, t. 6, s. 273 i przyp. 27.

32 Eine Familien-Megillah aus der Ersten Hälfte des 18. Jahrhunderts, oprac. I.M. Jost, „Jahrbuch für Geschichte der Juden und des Judenthums” 2 (1860–1861), s. 39–82.

33 Sz. Morag, Asor szel iwrit. Ijunim be-toldot leszonenu ba-perek sze-bejn 708 le-718, „Leszonenu la-Am” 10 (5719 [1959]), z. 3, s. 68.

34 Zob. I. Eldar, Mi-Mendelsohn ad Mendele. Ba-derech le-iwrit chadasza, Jeruszalajim 2014, s. 24.

35 Zob. Sz. Morag, Asor szel iwrit, s. 68; tenże, Ha-iwrit ke-laszon ilit szel tarbut. Tahalichej gibusz u-mesira bi-jemej ha-bejnajim be-arcot ha-jam ha-tichon, „Peamim” 23 (1985), s. 10. Za cezurę rozpoczynającą okres średniowieczny w historii języka hebrajskiego Morag uznaje jednak wprowadzenie do pisowni hebrajskiej pierwszysch systemów notacji samogłosek w VI–VIII wieku, co radykalnie zmieniło sposób transmisji tekstu Biblii i doprowadziło do ustalenia normatywnych wzorców hebrajszczyzny pisanej – tamże, s. 11–13.

36 Amoraici – uczeni żydowscy, autorzy Gemary, czyli komentarza do Miszny, wraz z nią współtworzącego Talmud; działali w Palestynie i Babilonii od ok. 220 do ok. 500 r. n.e..

37 I. Eldar, Hacaa chadasza la-chaluka li-tkufot szel toldot ha-laszon ha-iwrit, „Leszonenu” 77 (5775 [2015]), z. 2–4, s. 151–160; tenże, Toldot ha-laszon ha-iwrit be-hebet chewrati u-leszoni u-we-hitpalgut geografit, t. 1: Mi-sznat 1000 lfnh”s ad sznat 1500, Jeruszalajim 2018, s. 14.

38 Sz. Morag, Ha-iwrit ha-chadasza be-hitgabszuta. Laszon be-aspaklaria szel chewra, „Katedra” 56 (1990), s. 72.

39 I. Eldar, Mi-Mendelsohn ad Mendele, s. 25.

40 D. Tene, Le-injan achduta ha-historit szel ha-iwrit wa-chalukata li-tkufot, [w:] Mechkarim be-laszon, red. M. Bar-Aszer, t. 1, Jeruszalajim 1985, s. 137–138.

41 E. Flajszer, Szirat ha-kodesz ha-iwrit bi-jemej ha-bejnajim, Jeruszalajim 1975, s. 103–104.

42 O piśmiennictwie haskali i jego właściwościach stylistycznych – zob. M. Pelli, On the Role of Melitzah in the Literature of Hebrew Enlightenment, [w:] Hebrew in Ashkenaz. A Language in Exile, red. L. Glinert, New York–Oxford 1993, s. 99–110.