Читать книгу Komunikacja w społeczeństwie sieci - Mikołaj Jacek Łuczak - Страница 5

Przedmowa

Celem prezentowanych w tej książce rozważań będzie rekonstrukcja złożonych zjawisk, które doprowadziły do powstania społeczeństwa określanego jako informacyjne albo sieciowe. W tym zakresie jest ona swego rodzaju rozwinięciem refleksji podjętych przeze mnie w monografii Przestrzenie komunikacji społecznej [Łuczak 2016]. Stanowi też zarazem podsumowanie pewnego etapu poszukiwań badawczych, w obszarze których analizowałem zagadnienia zmiany społecznej, komunikacji, technologii, wiedzy i bezpieczeństwa – czyniąc to, podobnie jak na kartach tej książki – w ramach tzw. paradygmatu czy myślenia systemowego.

Podejmowane tu zagadnienia, podobnie jak formułowane propozycje analityczne i będące ich efektem wnioski, mają charakter interdyscyplinarny. Podejście takie jest bowiem nie tylko postulatem paradygmatu systemowego, ale warunkuje jakiekolwiek próby systemowego opisu świata i zachodzących w nim zjawisk, w tym także zjawisk społecznych. Z tego też względu, aby odpowiedzieć na pytanie o istotę społeczeństwa sieciowego – a zdając sobie zarazem sprawę, że każda teoria jest w pewnym sensie filozofią – poruszam kwestie technologizacji procesów komunikacyjnych w kontekście takich dyscyplin, jak socjologia, szeroko rozumiane nauki o bezpieczeństwie czy antropologia. Pytania o istotę społeczeństwa sieciowego i potencjalne kierunki jego dalszej ewolucji zadawane są od lat 90. XX wieku nie tylko przez Manuela Castellsa, ale i przez wielu badaczy reprezentujących rozmaite dyscypliny naukowe. Wielu z nich podejmuje też wysiłek opisu kolejnych, w danym momencie aktualnych fenomenów społeczeństwa sieciowego, których generatorem są m.in. dynamiczne zmiany w zakresie samej technologii, a także społecznych oczekiwań i sposobów jej wykorzystania. W tej książce, nie ignorując bogactwa tych analiz, zamierzam jednak świadomie wiele z nich pominąć, skupiając się na istocie mechanizmów funkcjonowania społeczeństwa sieciowego/informacyjnego. W związku z tym będę się też często odwoływał do koncepcji socjologicznych i filozoficznych, które liczą już sobie obecnie prawie ćwierć wieku. Okazuje się jednak, że nie dość, że nie straciły one na aktualności, ale niejednokrotnie zostały przez ten czas zweryfikowane, a nawet zyskały nową aktualność w dobie szerokopasmowego dostępu, mediów społecznościowych, komercjalizacji internetu, upowszechnienia urządzeń mobilnych, internetowych fake newsów, technologii deepfake, tzw. farm trolli, a także rozpowszechnienia złośliwego oprogramowania ransomware w rodzaju „WannaCrypt” i praktyk inwigilacyjnych związanych z możliwością zbierania, przetwarzania i nieograniczonego w czasie archiwizowania tzw. metadanych. Jestem przekonany, że bazą dla praktyk społecznych, które mogą nam zapewnić przynajmniej względne bezpieczeństwo w „erze informacyjnej”, jest wiedza umożliwiająca zrozumienie istoty współczesnego systemu społeczno-technologicznego i organizujących go procesów komunikacyjnych.