Читать книгу Malowany człowiek. Księga 1 - Peter V. Brett - Страница 9

Z oddali dobiegł odgłos wielkiego rogu.

Arlen przerwał pracę i spojrzał w świtające niebo, na którym rozlewały się niewyraźne pasma różu. Wokół wciąż wisiała mgła, przez co powietrze miało wilgotny, ostry, dobrze mu znany posmak. Gdy ciszę przeciął złowieszczy sygnał, świat dookoła jakby zamarł. Chłopak stał z sercem ściśniętym strachem, trzymając się kurczowo nadziei, że był to jedynie wytwór jego wyobraźni. Miał wszak jedenaście lat.

Odległy trębacz zadął znowu, tym razem dwukrotnie, znacznie krócej. Jeden sygnał długi i dwa krótkie – to oznaczało południowy wschód. Osada przy Borach. Ojciec miał tam przyjaciół wśród drwali. Za plecami Arlena otworzyły się drzwi domu. Chłopiec wiedział, że w progu staje matka i zasłania dłońmi usta.

Natychmiast powrócił do pracy. Nie chciał, żeby ktoś go poganiał. Nie ze wszystkimi obowiązkami musiał się spieszyć, ale inwentarz bezwzględnie należało nakarmić, a krowy wydoić. Ruszył więc z obory po świeży zapas siana, dolał pomyj świniom, a potem pobiegł po drewniany kubeł na mleko. Matka chłopca już kucała przy pierwszej z krów. Porwał zydelek i szybko podchwycił narzucony przez nią rytm pracy. Strużki mleka pluskały miarowo o drewniane ściany kubłów, jakby wybijały takty marsza żałobnego.

Gdy zaczęli się krzątać przy drugiej parze krów, Arlen dostrzegł swego ojca, który z ponurą miną zaprzęgał do wozu ich klacz, pięcioletnią kasztankę o imieniu Missy.

Cóż znajdą tym razem?

Nie upłynęło wiele czasu, a już siedzieli na wozie i podskakując na wybojach, zmierzali w kierunku niewielkiego skupiska chałup położonego na skraju lasu. Był to niebezpieczny obszar, oddalony aż godzinę drogi od najbliższych domostw chronionych runami, ale przecież wszyscy potrzebowali drewna. Matka Arlena, okutana w starą, wysłużoną chustę, tuliła mocno syna.

– Jestem już duży, mamo! – zaprotestował chłopiec. – Nie chcę, żebyś mnie przytulała jak małe dziecko. Nie boję się nic a nic.

Nie było to do końca prawdą, ale nie chciał, żeby inne dzieciaki widziały, jak jedzie na wozie w objęciach matki. Miały już wystarczająco dużo powodów, by się z niego naigrawać.

– Cóż, ja się boję – odparła kobieta. – A może to ja potrzebuję, by ktoś mnie pocieszał?

Arlen poczuł nagły przypływ dumy i wtulił się w bok matki. Nie umiałaby go oszukać, ale za to zawsze wiedziała, co powiedzieć, by osiągnąć zamierzony skutek.

Na długo przed dotarciem do celu słup gęstego dymu w oddali zdradził więcej, niźli mieli ochotę wiedzieć. Właśnie palono zmarłych. Co więcej, skoro rozpalono ognie tak wcześnie, nim jeszcze pozostali przybyli na wspólną modlitwę, zmarłych musiało być wielu. Zbyt wielu, by pomodlić się nad każdym z osobna przed zapadnięciem zmroku.

Gospodarstwo ojca Arlena dzieliło nieco ponad pięć mil od Osady przy Borach. Zanim dotarli na miejsce, ugaszono już ogień w ostatnich ocalałych chałupach, choć niewiele zostało do odratowania. Piętnaście domów zamieniło się w dymiące zgliszcza.

– Spaliły też zapas drewna – zauważył ojciec Arlena i splunął. Ruchem głowy wskazał poczerniałe resztki całorocznego wyrębu. Arlen skrzywił się, zadając sobie w myślach pytanie, jakim cudem rozklekotana zagroda ma teraz wytrzymać aż do następnego lata, ale wtedy poczuł wyrzuty sumienia. W końcu to było tylko drewno.

Mówczyni Osady podeszła do ich wozu. Selia, którą matka Arlena czasem nazywała Wyschniętą, była silną kobietą, wysoką, chudą i o skórze tak stwardniałej, jakby ją garbowano. Długie siwe włosy upinała w ciasny kok, nosiła też szal jako atrybut swej funkcji. Nie tolerowała czczej gadaniny i nie znosiła wygłupów, o czym Arlen niejednokrotnie przekonał się na własnym przykładzie, gdy puściła w ruch swój kij. Dzisiaj jednak chłopca pokrzepiła jej obecność. Podobnie jak u ojca, dostrzegał w niej coś, co sprawiało, że czuł się bezpiecznie. Selia nie miała dzieci, ale matkowała wszystkim w każdym zakątku Potoku Tibbeta. Niewielu potrafiło dorównać jej mądrością, a jeszcze mniej wykazywało większy upór. Każdy człowiek, na którego Selia spojrzała łaskawym okiem, miał wrażenie, jakby znalazł się w najbezpieczniejszym miejscu na świecie.

– Dobrze cię widzieć, Jeph – powiedziała do ojca Arlena. – Dobrze, że są tu też Silvy i młody Arlen. – Skinęła ku nim głową. – Każda para rąk się przyda. Nawet chłopca.

Ojciec Arlena chrząknął, zsiadając z wozu.

– Przywiozłem narzędzia – oznajmił. – Powiedz nam, gdzie mamy zacząć.

Arlen ściągnął cenny dobytek z wozu. Metal stanowił rzadkość w Potoku i ojciec był dumny ze swych dwóch łopat, kilofa oraz piły. Wyglądało jednak na to, że tego dnia nie będą oszczędzać żadnego z jego narzędzi.

– Ilu zginęło? – zapytał Jeph, choć tak naprawdę nie chciał poznać odpowiedzi.

– Dwudziestu siedmiu – odparła Selia. Silvy zachłysnęła się i zasłoniła usta, a w jej oczach wezbrały łzy. Jeph splunął raz jeszcze.

– Ktokolwiek przeżył?

– Kilka osób. Na przykład Manie. – Mówczyni wskazała kijem chłopca wpatrzonego w stos pogrzebowy. – Przebiegł w ciemnościach całą drogę do mego domu.

Silvy jęknęła z niedowierzania. Nigdy nie słyszała, by komukolwiek udało się przeżyć taki bieg.

– Runiczna osłona wokół domu Brine’a Rębacza wytrzymała przez większą część nocy – ciągnęła Selia. – On sam z rodziną patrzył na to przez cały czas. Dołączyło do nich kilku sąsiadów, którzy zdołali umknąć otchłańcom, ale niebawem ogień zaczął się rozprzestrzeniać i w końcu objął dach. Trwali w płonącym domu, dopóki tuż przed świtem nie zaczęły pękać belki nad ich głowami. Wtedy zdecydowali się na ucieczkę. Otchłańce zabiły żonę Brine’a Meenę oraz ich syna Poula, ale pozostałym udało się zbiec. Ich poparzenia się zagoją, a dzieciaki z czasem dojdą do siebie, ale reszta...

Nie musiała kończyć tego zdania. Ci, którzy uszli pogoni demonów, zwykle umierali jakiś czas później. Nie wszyscy, nawet nie większość, ale wystarczająco wielu, by stanowiło to swoistą regułę. Niektórzy sami odbierali sobie życie, inni zaś trwali w stanie półświadomości, odmawiając jedzenia i picia, a z czasem zupełnie marnieli. Mawiano, że dopiero w rok i jeden dzień po napaści demona można było uznać, że naprawdę udało się przeżyć.

– Los około tuzina jest wciąż nieznany – dodała Selia, choć ton jej głosu nie wyrażał nadziei.

– Wykopiemy ich – oznajmił Jeph ponuro, patrząc na zrujnowane domostwa, z których część wciąż się tliła. Rębacze zwykle budowali domy z kamienia, by zapobiec pożarom, ale gdy zawodziły runy ochronne, a atak przypuściło wystarczająco wiele ognistych demonów, nawet kamienie stawały w płomieniach.

Jeph dołączył do pozostałych mężczyzn, którzy wraz z kilkoma silniejszymi kobietami oczyszczali rumowiska i zwozili trupy na stos pogrzebowy. Ciała oczywiście należało spalić. Nikt nie chciał być pochowany w ziemi, z której co noc powstawały demony. Dobroduszny Harral, zawczasu podwinąwszy rękawy skrywające tłuste ramiona, osobiście ciskał każde ciało w ogień. Mamrotał przy tym słowa modlitwy i kreślił runy, w miarę jak płomienie ogarniały zmarłych.

Silvy dołączyła do pozostałych kobiet. Razem z młodszymi dziećmi zajmowały się one rannymi pod czujnym okiem najlepszej Zielarki w Potoku, Coline Trigg. Nie znano jednak ziół, które mogłyby ulżyć w cierpieniu ocalałym. Brine Rębacz, zwany również Zwalistym, był mężczyzną niedźwiedziej wręcz postury. Za każdym razem, gdy Arlen z ojcem kupowali u niego drewno, zwykł podrzucać chłopaka wysoko w górę, tubalnie się przy tym śmiejąc. Teraz siedział w popiele obok zgliszczy swego domostwa i wolno uderzał głową o poczerniałą ścianę. Pomrukiwał coś pod nosem i obejmował się mocno ramionami, jakby podczas mrozu.

Arlenowi i innym dzieciom nakazano nosić wodę i przebierać sterty spalonego drewna w poszukiwaniu szczap, które nadawały się jeszcze do wykorzystania. Co prawda do końca roku pozostawało kilka ciepłych miesięcy, ale brakowało już czasu, by narąbać drewna na całą zimę. Znów trzeba będzie palić suszonym gnojem, pomyślał chłopak, a to oznaczało potworny smród w całym domu.

Raz jeszcze stłumił poczucie winy. Przecież to nie jego ciało leżało na stosie, nie on musiał też uderzać głową o ścianę z rozpaczy po utracie całego dobytku. Są gorsze rzeczy niż cuchnący dom.

Czas mijał, a z każdą chwilą wieśniaków przybywało. Przyjeżdżali z rodzinami i wszystkim, co tylko mogło się przydać, z Zakątka Rybaków i z Ryneczku, z Pagórka Bogginów i z Grząskich Mokradeł, a niektórzy nawet z Południowej Strażnicy. Selia witała ich wszystkich ponurymi wieściami i przydzielała im zadania.

Teraz, gdy w wiosce zgromadziło się już ponad stu ludzi, mężczyźni zdwoili swe wysiłki. Połowa z nich nadal rozkopywała zgliszcza, podczas gdy pozostali zgromadzili się wokół jedynego domostwa w Osadzie przy Borach, które nadawało się do szybkiej odbudowy. Był to dom Brine’a Rębacza. Selia odprowadziła olbrzyma na bok, służąc mu ramieniem, a mężczyźni usuwali rumowisko i nanosili nowych kamieni. Kilku spośród nich wyciągnęło przybory i rozpoczęło kreślenie świeżych runów, podczas gdy dzieci przygotowywały strzechę. W tym tempie dom mógł zostać odbudowany przed zapadnięciem zmroku.

Arlenowi nakazano znosić drewno wraz z Cobiem Fisherem. We dwóch zgromadzili spory stos, który jednak stanowił niewielką część tego, co zostało stracone. Cobie był wysokim, barczystym młokosem z ciemnymi lokami i owłosionymi ramionami. Cieszył się sporą popularnością wśród rówieśników, lecz zdobył ją kosztem innych. Mało kto miał ochotę znosić jego złośliwości, nie mówiąc już o zaczepkach.

Cobie znęcał się nad Arlenem od lat, a inne dzieci dzielnie mu wtórowały. Gospodarstwo Jepha było najdalej wysunięte na północ w całym Potoku, odległe od miejsc w Ryneczku, gdzie zwykle bawiła się dzieciarnia, tak więc Arlen zazwyczaj włóczył się po osadach w pojedynkę. Większość pozostałych chłopców w okolicy nie miała nic przeciwko, by Cobie wyładowywał swój gniew właśnie na nim.

Za każdym razem, gdy Arlen szedł na ryby bądź mijał Zakątek Rybaków w drodze do Ryneczku, Cobie i jego kompani jakoś się o tym dowiadywali. Zawsze czyhali w tym samym miejscu. Czasami ograniczali się do kuksańców lub ciskania wyzwisk, ale bywało, że Arlen wracał do domu posiniaczony i zakrwawiony, a matka strofowała go za uczestniczenie w bójkach.

W końcu miarka się przebrała. Arlen wziął ze sobą solidny kij i schował go niedaleko miejsca, gdzie zwykle czekali dręczyciele. Gdy ponownie zastąpili mu drogę, z początku udawał, że ucieka, by niespodziewanie wyciągnąć lagę z ukrycia i zawrócić, wymachując nią nad głową.

Cobie oberwał jako pierwszy. Po mocnym ciosie upadł na ziemię z uchem broczącym krwią. Kolejne uderzenie złamało palec Willumowi, a następne sprawiło, że Gart utykał przez ponad tydzień. Zajście to bynajmniej nie zwiększyło popularności Arlena wśród innych dzieci, a na domiar złego ojciec spuścił mu tęgie lanie, ale chłopcy nigdy go już nie zaczepiali. Nawet teraz Cobie, choć o wiele od Arlena większy, omijał go szerokim łukiem i wzdragał się za każdym razem, gdy chłopiec wykonywał jakiś gwałtowniejszy ruch.

– Mam tu ocalałych! – wykrzyknął nagle Bill Piekarz, który stał przy zawalonym domostwie na skraju Osady. – Słychać ich głosy! Są uwięzieni w piwnicy!

Pozostali natychmiast rzucili wszystko, czym się zajmowali, i pospieszyli z pomocą. Oczyszczanie rumowiska zabrałoby zbyt wiele czasu, tak więc pogrążeni w ponurym milczeniu mężczyźni przystąpili do kopania. Wkrótce przebili się przez ścianę piwnicy i zaczęli wyciągać ocalałych na zewnątrz. Były to trzy kobiety, szóstka dzieci i jeden mężczyzna, wszyscy brudni i przerażeni, ale żywi.

– Wujek Cholie! – wykrzyknął Arlen. Jego matka przypadła do brata, który zataczał się niczym pijany, i mocno go przytuliła. Chłopiec podbiegł do nich i wsunął się pod drugie ramię wujka, chcąc go podtrzymać.

– Cholie, co ty tu robisz? – zapytała Silvy.

Cholie rzadko opuszczał swój warsztat w Ryneczku. Matka Arlena tysiące razy opowiadała historię, jak to swego czasu prowadziła z nim sklepik z wyrobami żelaznymi, póki Jeph nie zaczął łamać podków swych koni, by zyskać pretekst do przychodzenia w konkury.

– Przyjechałem do Any Rębacz – wymamrotał Cholie i znów targnął się za włosy, których wyrwał już całe pęki. – Właśnie otworzyliśmy drzwi do kryjówki, gdy otchłańce przedarły się przez osłonę runiczną.

Jego nogi naraz osłabły, a Arlen i Silvy zgarbili się pod jego ciężarem. Cholie ukląkł w popiele i zaczął szlochać.

Arlen spojrzał na resztę uratowanych. Nie widział wśród nich Any Rębacz. Poczuł ucisk w gardle, gdy minęli go najmłodsi. Znał każdego z nich, znał ich rodziny, wiedział, jak wyglądają ich domy z zewnątrz i od środka oraz jak nazywają się ich zwierzęta. Gdy dzieci przechodziły, uchwytywał ich spojrzenia ledwie na sekundę, ale to wystarczyło, by ujrzał w ich oczach przebieg całego ataku, od początku do końca. Widział siebie skulonego w ciasnej dziurze w ziemi, podczas gdy ci, którzy już do niej nie weszli, odwracali się, by stawić czoła otchłańcom oraz płomieniom. Nagle zaczął szybko oddychać i nie mógł złapać tchu, dopóki Jeph nie przywołał go do rzeczywistości uderzeniem w plecy.

Po południu kończyli właśnie zimną przekąskę, kiedy znów dobiegł ich odgłos rogu, tym razem z przeciwnego krańca Potoku.

– Drugi atak w ciągu jednego dnia? – szepnęła Silvy, zasłaniając usta.

– Co ty wygadujesz? – parsknęła Selia. – W południe? Rusz głową, dziewczyno.

– A zatem co to takiego?

Selia zignorowała ją i wstała, by się rozejrzeć za trębaczem i kazać mu odpowiedzieć na sygnał. Keven Marsh już trzymał róg w pogotowiu, co było typowe dla ludzi z Grząskich Mokradeł. Na bagnach łatwo stracić orientację, a nikt nie chciał wędrować po nich samotnie, w chwili gdy budziły się bagienne demony. Policzki Kevena nadęły się niczym żabie podgardle, a róg wydał serię dźwięków.

– To róg Posłańca – wytłumaczył Coran Marsh, siwobrody starzec, Mówca Grząskich Mokradeł i ojciec Kevena. – Zapewne dostrzegli dym. Keven przekazuje im, co się stało i gdzie wszyscy są.

– Posłaniec wiosną? – Arlen zmarszczył brwi. – Sądziłem, że przyjeżdżają jesienią po żniwach. Dopiero co zakończyliśmy siew w zeszłym miesiącu!

– Zeszłej jesieni próżnośmy go wyglądali – stwierdził Coran i strzyknął spienionym brązowym sokiem z korzenia, który ogryzał w luce pomiędzy zębami. – Bylimy w strachu, że coś się stało. Niektórzy nawet myśleli, że następnej jesieni nie będzie już Posłańca z solą. Albo że otchłańce wdarły się do Wolnych Miast i jesteśmy zdani wyłącznie na siebie.

– Otchłańce nigdy nie zdobyłyby Wolnych Miast – zauważył chłopiec.

– Arlen, bądźże cicho – syknęła Silvy. – To przecież jeden ze starszych.

– A daj mu gadać! – odparł Coran. – Byłżeś ty kiedy w którym z nich?

– Nie – przyznał Arlen.

– A znasz kogoś, kto był?

– Nie.

– Tedy skąd z ciebie taki znawca? Nikt nie jeździ do Wolnych Miast poza Posłańcami. Tylko oni mają odwagę podróżować tak daleko po zmroku. Któż może wiedzieć, czy Wolne Miasta różnią się czymś od Potoku? Skoro otchłańce nas potrafią dopaść, pewnikiem potrafią dorwać również ich!

– Stary Wieprz pochodzi z Wolnych Miast – przypomniał Arlen. Rusco Wieprz był najbogatszym człowiekiem w Potoku i prowadził największy w okolicy sklep, który napędzał cały handel miasteczka.

– Juści. – Coran skinął głową. – A nawet stary Wieprz powiedział mi wiele lat temu, że ta jedna podróż starczyła mu aż nadto. Miał zamiar wrócić po paru latach, ale powiedział, że to w sumie niewarte ryzyka. Zapytaj go więc, czy Wolne Miasta są bezpieczniejsze od jakiegokolwiek innego miejsca.

Arlen nie chciał wierzyć staruszkowi. Musiały przecież istnieć jakieś bezpieczne miejsca na świecie. Niespodziewanie przez jego umysł ponownie przemknęło wyobrażenie zatłoczonej dziury w piwnicy i zrozumiał, że w nocy nigdzie nie będzie naprawdę bezpieczny.

Posłaniec przybył godzinę później. Był to wysoki, ledwie trzydziestokilkuletni mężczyzna z krótkimi brązowymi włosami i przyciętą gęstą brodą. Jego barczyste ramiona kryła kolczuga z metalowych kółek. Nosił też długi ciemny płaszcz, grube skórzane spodnie oraz ciężkie buty. Dosiadał klaczy szlachetnej krwi o lśniącej brunatnokasztanowej sierści, przy siodle wisiała specjalna uprząż podtrzymująca komplet włóczni różnego rozmiaru. Posłaniec trzymał się prosto, z dumą, a jego twarz była sroga i ponura. Zlustrował wzrokiem tłum i natychmiast dostrzegł stojącą nieopodal Mówczynię wydającą wieśniakom polecenia. Zawrócił konia w jej kierunku.

Kilka kroków za nim na obładowanym wozie ciągniętym przez parę ciemnobrązowych mułów jechał Minstrel. Jego strój składał się z barwnych, pstrokatych skrawków materiału pozszywanych razem, a na koźle tuż obok niego spoczywała lutnia. Arlen nie przypominał sobie, by kiedykolwiek widział człowieka z tak dziwnymi włosami. Czupryna Minstrela miała bowiem kolor jasnej marchewki, natomiast jego skóra była niewiarygodnie blada, jakby nigdy wcześniej nie padły na nią promienie słońca. Siedział przygarbiony, z opadniętymi ramionami i wyglądał na skrajnie wycieńczonego.

Każdego roku z Posłańcem przybywał jakiś Minstrel. To właśnie jego dzieci – choć także część dorosłych – wyczekiwały z większą niecierpliwością. O ile Arlen dobrze pamiętał, zawsze był to ten sam siwobrody człowiek, radosny i pełen energii. Ten zaś zdawał się o wiele młodszy i ponury. Natychmiast otoczyła go dziatwa, a gdy Minstrel uniósł głowę, przygnębienie znikło z jego twarzy tak szybko, że Arlen zaczął wątpić, czy kiedykolwiek je dostrzegł. Przybysz błyskawicznie zeskoczył z wozu i ku radości najmłodszych zaczął żonglować kolorowymi piłeczkami.

Pozostali porzucili swe obowiązki i zbierali się wokół gości. Selia ofuknęła ich raz i drugi.

– Ten dzień nie stanie się dłuższy przez to, że przybył Posłaniec! – warknęła. – Wracać mi zaraz do pracy!

Tu i ówdzie rozległy się narzekania, ale wszyscy powrócili do swych zajęć.

– Ty nie, Arlen – dodała szybko. – Chodź tutaj.

Chłopiec przestał przyglądać się Minstrelowi i podszedł do Mówczyni.

– Wyschnięta Selia? – zapytał Posłaniec.

– Wystarczy po prostu Selia – burknęła kobieta chłodno. Oczy Posłańca rozszerzyły się, a jego policzki oblały rumieńcem; w miejscach, gdzie nie sięgał zarost, wykwitły plamy intensywnej czerwieni. Zeskoczył z konia i pochylił się nisko.

– Zechciejcie mi wybaczyć. Nie sądziłem, że was to urazi. Graig, wasz dotychczasowy Posłaniec, powiedział, że tak was zwą.

– Miło mi się dowiedzieć, jak też Graig o mnie myśli po tylu latach – odparła Selia, bynajmniej nie wyglądając na udobruchaną.

– Jak myślał – poprawił ją mężczyzna. – On nie żyje, pani.

– Nie żyje? – zapytała Selia, nagle przygnębiona. – Czy to sprawka...?

Posłaniec pokręcił głową.

– Zabiło go przeziębienie, nie demony. Nazywam się Ragen i jestem waszym tymczasowym Posłańcem, zgodnie z życzeniem wdowy po Graigu. Gildia wybierze nowego następnej jesieni.

– Czyli mamy czekać półtora roku na następnego Posłańca? – Wyglądało na to, że Selia szykuje się do tyrady. – Ledwie przetrwaliśmy zeszłą zimę bez jesiennej dostawy soli. Wiem, że mało was to w Miln obchodzi, ale połowa naszego zapasu mięsa i ryb zgniła przez brak należytego przygotowania. A co z naszymi listami?

– Przykro mi, pani – rzekł Ragen. – Wasze miasteczka leżą z dala od głównych szlaków i dotarcie do was zabiera Posłańcowi dobrze ponad miesiąc każdego roku. Wysyłanie go tutaj staje się więc kosztownym interesem. Gildia Posłańców cierpi na niedobory, a tu na domiar złego Graig złapał katar.

Zachichotał i pokręcił głową, ale dostrzegł, że twarz Selii pociemniała w odpowiedzi.

– Nie chciałem nikogo urazić, pani. Ja również uważałem go za przyjaciela. Chodzi o to, że... Chodzi o to, że niewielu spośród nas, Posłańców, dorobiło się dachu nad głową, ciepłego łóżka i młodej żony u boku. Z reguły wcześniej dopada nas noc, jeśli rozumie pani, co mam na myśli.

– Rozumiem – odparła Mówczyni. – A czy ty masz żonę, Ragenie?

– Tak. Choć ku jej satysfakcji, a memu cierpieniu, częściej widuję moją klacz niźli ją.

Zaśmiał się po tych słowach. Arlen, który nie uważał, by myśli o żonie nieodczuwającej tęsknoty za mężem były czymś zabawnym, spojrzał na Posłańca ze zdumieniem. Selia najwyraźniej tego nie dostrzegła.

– A gdybyś nie mógł w ogóle jej widywać? – zapytała. – Gdyby łączyły cię z nią tylko listy otrzymywane raz do roku? Jak byś się poczuł na wieść o tym, że te listy spóźnią się o sześć miesięcy? Mieszkają tu ludzie, którzy mają krewnych w Wolnych Miastach. Niektórzy opuścili miasto dwa pokolenia temu. Ci ludzie nie wrócą już do domu, Ragenie. Listy to jedyne, co łączy nas z bliskimi w mieście, a miasto z nami.

– W pełni się z wami zgadzam, pani, lecz to nie ja podejmuję decyzje. Książę...

– Ale przecież porozmawiasz z księciem po powrocie, prawda?

– Prawda.

– Zapisać ci, co masz mu przekazać?

– Sądzę, że dam radę to spamiętać.

– Z pewnością.

Ragen uśmiechnął się i ukłonił jeszcze niżej.

– Wybaczcie, że przybywam w tak ponury dzień. – Jego wzrok uciekł w kierunku stosu pogrzebowego.

– Nie potrafimy odgadnąć, kiedy przyjdzie deszcz, wiatr czy chłód, tak jak nie potrafimy przewidzieć ataku otchłańców – odpowiedziała Selia. – Życie jednak musi toczyć się dalej.

– I życie toczy się dalej – przytaknął Ragen. – Ale jeśli jest coś, w czym ja bądź mój Minstrel możemy pomóc, to wiedz, pani, że nawykłem do noszenia ciężarów i wielokrotnie zajmowałem się ranami zadanymi przez otchłańce.

– Twój Minstrel już pomaga. – Selia skinęła na młodego człowieka, który śpiewał i prezentował swe sztuczki. – Odciąga dziatwę od pracy. Jeśli zaś chodzi o ciebie... Będę mieć sporo na głowie przez następne kilka dni, jeśli mamy się w ogóle podnieść po tej stracie. Nie znajdę dość czasu, by rozdawać pocztę i czytać listy tym, którzy tego nie potrafią.

– Ja mogę je czytać, ale nie znam twego miasteczka wystarczająco dobrze, by móc je rozdawać.

– Nie ma takiej potrzeby. – Selia popchnęła Arlena do przodu. – Ten tu chłopiec, Arlen, zabierze cię do największego sklepu w Ryneczku. Przekaż listy i paczki człowiekowi o imieniu Rusco Wieprz, temu samemu, który weźmie od ciebie sól. Większość mieszkańców zbiegnie się na wieść o dostarczeniu soli, a Rusco należy do tych nielicznych, którzy potrafią czytać i rachować. To stary oszust, będzie pewnie narzekał i domagał się zapłaty, ale powiedz mu, że w chwili potrzeby każdy musi coś od siebie dać. Oświadczysz mu, że albo rozda listy i przeczyta je wszystkim tym, którzy tego nie potrafią, albo ja nie kiwnę nawet palcem, gdy następnym razem ludność miasteczka będzie chciała zarzucić mu pętlę na szyję.

Ragen przyjrzał się uważnie Selii, najpewniej próbując odgadnąć, na ile mówiła poważnie, lecz jej kamienna twarz niczego nie zdradziła. Ponownie skłonił głowę.

– Nie ociągaj się zatem – ponagliła go Selia. – Ruszajcie w drogę i wracajcie, zanim wszyscy zaczną szykować się do powrotu przed wieczorem. Jeśli ty oraz twój Minstrel nie macie ochoty płacić Rusco za pokój, każdy z ludzi, których tu widzisz, z ochotą zaproponuje ci u siebie gościnę.

Popędziła przybyszów raz jeszcze, a potem odwróciła się, by zgromić wzrokiem każdego, kto przerwał pracę, by się na nich gapić.

– Czy zawsze jest taka... władcza? – zapytał Ragen, gdy zmierzali wraz z chłopcem w kierunku Minstrela, który bawił się kukiełkami przed grupką najmłodszych dzieci. Reszta wróciła już do swych obowiązków.

Arlen parsknął.

– Powinieneś usłyszeć, jak rozmawia ze starszymi. Masz szczęście, że uszło ci na sucho nazwanie jej Wyschniętą.

– Graig twierdził, że wszyscy tak na nią mówią.

– Bo to prawda – zgodził się Arlen. – Ale nie prosto w twarz, chyba że mają ochotę igrać z ogniem. Każdy aż podskakuje ze strachu, gdy Selia otworzy usta.

Ragen zachichotał.

– I pomyśleć, że to tylko stara Córka – zamyślił się. – Tam, skąd pochodzę, tylko Matki oczekują, że wszyscy będą podskakiwać na dźwięk ich głosu.

– Cóż to za różnica?

Posłaniec wzruszył ramionami.

– Nie jestem pewien. Ale tak właśnie wyglądają sprawy w Miln. Dzięki ludziom życie toczy się naprzód, a dzięki Matkom ludzie przychodzą na świat, tak więc to one grają pierwsze skrzypce.

– U nas jest inaczej – odparł Arlen.

– Jak to zwykle bywa w małych miasteczkach. Nie mieszka tu przecież zbyt wielu ludzi. Ale Wolne Miasta różnią się od siebie. Poza Miln w żadnym innym kobiety nie mają zbyt wiele do powiedzenia.

– Głupie to.

– W istocie.

Ragen nagle się zatrzymał i wręczył chłopcu wodze.

– Poczekaj no chwilę – powiedział i ruszył w kierunku Minstrela. Obaj mężczyźni odeszli na stronę, a ich krótka rozmowa błyskawicznie przerodziła się w cichą kłótnię. Arlen obserwował, jak twarz Minstrela ponownie ulega przemianom. Najpierw pojawił się na niej gniew, potem rozdrażnienie, a w końcu zrezygnowanie, gdy ostatecznie ustąpił argumentom Posłańca, którego oblicze przez cały czas pozostawało niewzruszone.

Nie spuszczając oczu z Minstrela, Posłaniec uniósł rękę i przywołał gestem chłopaka. Arlen podszedł do nich, prowadząc konia.

– ...i gdzieś to mam, jaki jesteś zmęczony – ciągnął Ragen chrypliwym szeptem. – Tych ludzi czeka ogrom pracy i jeśli będzie trzeba tańczyć i żonglować przez całe popołudnie, by zająć czymś ich dzieciaki, to lepiej się do tego przyłóż. No, rozpogódź się i do roboty!

Z tymi słowami wyrwał wodze z rąk chłopca i rzucił nimi w Minstrela.

Arlen dostrzegł w jego twarzy zarówno oburzenie, jak i strach. Jednakże w tej samej sekundzie, gdy Minstrel uświadomił sobie, że jest obserwowany, chmury zniknęły z jego oblicza. Nagle wyglądał jak ten sam uśmiechnięty jegomość, który tańcował dla dzieci.

Ragen zaprowadził chłopca do wozu. Wspięli się na kozioł, Posłaniec strzelił lejcami i podskakując na wybojach, ruszyli w kierunku głównego traktu.

– O co się kłóciliście? – zapytał Arlen.

Ragen przyglądał mu się przez chwilę, a potem wzruszył ramionami.

– Keerin nigdy wcześniej nie wyjechał tak daleko z miasta – odparł. – Miał w sobie sporo śmiałości, gdy podróżowaliśmy w grupie i mógł spać na wozie pod plandeką, ale gdy rozstaliśmy się z naszą karawaną w Angiers, nagle stracił rezon. Trzęsie portkami ze strachu przed otchłańcami, a to nie czyni go dobrym towarzyszem.

– Nie byłbym tego tak pewnym. – Chłopiec odwrócił się, by zerknąć na Minstrela, który właśnie wykonywał gwiazdy i salta.

– Każdy Minstrel ma w zanadrzu jakieś aktorskie sztuczki. Czasem tak dobrze udają, że są kimś innym, iż sami zaczynają w to wierzyć – wyjaśnił Ragen. – Keerin udawał odważnego. Gildia poddała go próbom, by sprawdzić, czy sprosta trudom podróży. Przeszedł je, ale tak naprawdę nigdy nie wiesz, jak ktoś będzie się zachowywać po dwóch tygodniach spania pod gołym niebem, póki sam tego nie sprawdzisz.

– Jak tobie się to udaje? Tata mówi, że kreśląc runy w pyle drogi, człowiek sam szuka kłopotów.

– Twój tata ma rację. Zerknij no do skrytki pod stopami.

Chłopiec wykonał polecenie i wyciągnął sporą torbę z miękkiej skóry. W środku znalazł węźlastą linę, w którą wpleciono pomalowane drewniane płytki większe od jego dłoni. Oczy rozszerzyły mu się, gdy ujrzał wycięte w drewnie runy.

Natychmiast zrozumiał, co trzyma w rękach – przenośny krąg osłony runicznej, wystarczająco duży, by otoczyć cały wóz i objąć jeszcze sporo przestrzeni dookoła.

– Nigdy wcześniej czegoś takiego nie widziałem – powiedział półgłosem.

– Niełatwo je wykonać. Większość z nas spędza cały okres terminowania na doskonaleniu tej sztuki. Przez te runy nie przedostanie się ani wiatr, ani deszcz, ale i tak daleko im do domostwa z runami wyrysowanymi na ścianach i drzwiach. Widziałeś kiedyś otchłańca na własne oczy, chłopcze? – zapytał Ragen, patrząc twardo na Arlena. – Widziałeś kiedyś, jak zamierza się na ciebie, a ty nie masz dokąd uciec ani za czym się schować, nie licząc niewidocznej magicznej osłony? – Pokręcił głową. – Może jestem zbyt surowy dla Keerina. Przeszedł przecież przez wszystkie próby. Trochę powrzeszczał, ale należało się tego spodziewać. Spanie na otwartej przestrzeni noc w noc to co innego. To ciężkie przeżycie dla tych mężczyzn, którzy nigdy nie przestają się martwić, że jakiś zbłąkany liść zakryje run, a wtedy...

Niespodziewanie syknął głośno i zamierzył się na Arlena, zakrzywiając palce niczym szpony. Zachichotał, gdy młodzik aż podskoczył.

Chłopiec przesuwał kciukiem po gładkiej, malowanej powierzchni każdego runu. Wyczuwał ich moc. Rozmieszczono je co stopę, podobnie jak czyniono na ścianach domów. Naliczył ich ponad czterdzieści.

– Czy demon wiatru mógłby wlecieć w tak wielkie koło? – zapytał. – Tata stawia słupy, by nie lądowały na naszych polach.

Mężczyzna spojrzał na niego odrobinę zaskoczony.

– Twój tata najprawdopodobniej traci czas. Demony wiatru świetnie latają, ale żeby wzbić się w powietrze, muszą wziąć porządny rozpęd albo wspiąć się wysoko i zeskoczyć. Na polu kukurydzy ani jedno, ani drugie nie jest możliwe, tak więc nie będą się kwapić do lądowania, chyba że dostrzegą coś wyjątkowo kuszącego. Na przykład małego chłopca, który na złość rodzicom śpi sobie w zbożu.

Spojrzał na Arlena w ten sam sposób, w jaki czynił to Jeph, kiedy przypominał synowi o niebezpieczeństwie grożącym ze strony otchłańców. Zupełnie jak gdyby chłopiec kiedykolwiek o tym zapomniał.

– Demony wiatru nie są zbyt zwrotne – ciągnął Ragen. – Co więcej, rozpiętość skrzydeł większości z nich przekracza średnicę okręgu. Całkiem możliwe, że któryś mógłby wylądować w środku, ale nigdy tego nie widziałem. A gdyby się na to zdecydował, cóż...

Wskazał długą, masywną włócznię leżącą tuż obok niego.

– Można zabić otchłańca taką bronią? – zapytał Arlen.

– Pewnie nie. Słyszałem jednak, że można je ogłuszyć, przygważdżając do osłony runicznej. – Posłaniec zachichotał. – Mam nadzieję, że nigdy nie będę musiał tego sprawdzać.

Arlen popatrzył na niego szeroko otwartymi oczyma. Ragen odwzajemnił spojrzenie, a jego twarz naraz stała się poważna.

– Bycie Posłańcem to niebezpieczne zajęcie, młodzieńcze – stwierdził.

Chłopiec przez dłuższą chwilę nie spuszczał z niego wzroku.

– Opłaciłoby się jednak, choćby tylko po to, by zobaczyć Wolne Miasta – zawyrokował w końcu. – Powiedz mi prawdę: jak wygląda Fort Miln?

– To najbogatsze i najpiękniejsze miasto na świecie. – Ragen podciągnął rękaw koszuli kolczej, odsłaniając tatuaż na przedramieniu, który przedstawiał mrowie zabudowań między dwiema górami. – Kopalnie księcia Miln obfitują w sól, metale oraz węgiel. Mury i dachy miasta są pokryte tak gęstą siecią runów, że te na ścianach domów rzadko się w ogóle sprawdza. Gdy zaś słońce rozświetla miejskie obwarowania, nawet te wysokie szczyty mogłyby im pozazdrościć piękna.

– Nigdy nie widziałem gór – oznajmił zachwycony Arlen, wodząc palcem po tatuażu. – Mój tata twierdzi, że to tylko wielkie wzgórza.

– Widzisz tamto? – Ragen wskazał na północ od drogi.

– To Pagórek Bogginów. Widać stamtąd cały Potok.

– Wiesz, ile to sto, Arlenie? – zapytał.

Chłopiec skinął głową.

– Dziesięć razy tyle, co palców u rąk.

– Cóż, zatem nawet mała góra będzie większa od stu Pagórków Bogginów ułożonych jeden na drugim, a góry wokół Miln do małych nie należą.

Oczy Arlena rozszerzyły się, gdy spróbował wyobrazić sobie taki rozmiar.

– Przecież one muszą dotykać nieba!

– Niektóre są jeszcze wyższe – chełpił się Ragen. – Gdy staniesz na ich szczycie, u swych stóp ujrzysz chmury.

– Chciałbym to kiedyś zobaczyć...

– Możesz wstąpić do Gildii Posłańców, gdy dorośniesz.

Arlen pokręcił głową.

– Tata twierdzi, że ludzie, którzy od nas wyjeżdżają, to dezerterzy. Spluwa, gdy o nich mówi.

– Twój tata nie wie, o czym gada, a spluwanie nic tu nie pomoże. Bez Posłańców nawet Wolne Miasta rychło by upadły.

– Myślałem, że Wolne Miasta są bezpieczne – zdziwił się chłopiec.

– Nigdzie nie jest bezpiecznie, Arlenie. Nigdzie nie jest naprawdę bezpiecznie. W Miln mieszka o wiele więcej ludzi niż w Potoku Tibbeta i śmierć przechodzi tam bardziej niezauważenie, ale otchłańce co roku zbierają swe żniwo również i w miastach.

– Ilu ludzi mieszka w Miln? W Potoku Tibbeta mamy dziewięciuset mieszkańców, a Słoneczne Pastwiska w górze drogi są podobno równie wielkim miasteczkiem.

– W Miln mieszka nas ponad trzydzieści tysięcy – z dumą oznajmił Ragen.

Arlen spojrzał na niego całkiem skołowany.

– Tysiąc to dziesięć setek – dodał Posłaniec.

Chłopak zastanawiał się nad tym przez chwilę, a potem pokręcił głową.

– Ale przecież na całym świecie nie ma tylu ludzi!

– Jest ich o wiele więcej. Szeroki świat czeka na wszystkich tych, którzy odważą się stawić czoła nocy.

Arlen nie odpowiedział i przez jakiś czas jechali w milczeniu.

Minęło półtorej godziny, zanim wóz przytelepał się do celu podróży. W centralnej części Potoku Tibbeta, zwanej powszechnie Ryneczkiem, stało kilka tuzinów drewnianych, chronionych runami domów, należących do wszystkich tych, których interes nie zmuszał do pracy w polu lub na plantacjach ryżowych, do łowienia ryb czy wreszcie wycinania drzew. To właśnie w Ryneczku składało się wizyty krawcowi, piekarzowi, kowalowi, bednarzowi i całej reszcie.

W samym środku Ryneczku znajdował się plac, na który rzucał cień największy w Potoku gmach, obszerny skład handlowy. Najchętniej odwiedzano tę jego część, gdzie ustawiono ławy oraz szynkwas. Zaraz za nią znajdował się jeszcze większy magazyn, a pod nimi głęboka piwnica, wypełniona niemalże wszystkim, co w Potoku miało znaczniejszą wartość.

Kuchnię prowadziły córki Wieprza, Dasy oraz Catrin. Za dwa płacidła można było u nich najeść się do syta, choć Silvy i tak nazywała Wieprza starym oszustem, dowodząc, że za tyle samo można kupić surowego ziarna na cały tydzień. Mimo to wielu mężczyzn chętnie płaciło tak wygórowaną cenę za posiłek, choć nie ze względu na jego jakość. Cóż z tego, że Dasy nie uchodziła za atrakcyjną, a Catrin nie grzeszyła zwiewną sylwetką – jak powiadał wujek Cholie, ożenek z którąkolwiek ustawiał chłopa na całe życie.

Wszyscy ludzie w Potoku znosili Wieprzowi swe dobra, obojętne, czy była to kukurydza, mięso, futra czy też płótno, meble lub narzędzia. Handlarz szacował wartość tych towarów, a potem wręczał klientom równowartość w płacidłach, by ci mogli je wydać w jego składzie.

Powszechnie uważano, że Wieprz oferował zaniżone ceny za skupowane przedmioty. Arlen znał się na rachunkach wystarczająco dobrze, by samemu to wiedzieć. W miasteczku grzmiało od kłótni, jakie toczyli z nim sprzedawcy, ale to Wieprz ustalał ceny i transakcje zazwyczaj kończyły się z korzyścią dla niego. Nie istniał w Potoku człowiek, który nie miał własnych powodów, by nienawidzić Wieprza, ale z drugiej strony wszyscy go potrzebowali i woleli otwierać przed nim drzwi, aniżeli pluć mu pod nogi.

Choć mieszkańcy Potoku harowali w pocie czoła, rzadko kiedy udawało im się zaspokoić wszystkie swe potrzeby. Jednakże policzki Wieprza i jego córek zawsze były rumiane, ich brzuchy nieodmiennie pękate, a ubrania czyste i nieznoszone. Arlen, dla odmiany, musiał zawijać się w koc za każdym razem, gdy matka zabierała jego spodnie do prania.

Ragen przywiązał muły przed składem i razem z chłopcem weszli do środka. W traktierni świeciło pustkami. Zwykle pachniało tu smażonym boczkiem, ale tym razem z kuchni nie docierały żadne aromaty.

Arlen wyprzedził Posłańca i podbiegł do szynkwasu. Rusco ustawił tam niewielki brązowy dzwonek, który przywiózł ze sobą z Wolnych Miast. Chłopiec wprost go uwielbiał – z rozmachem spuścił nań swą dłoń i wyszczerzył zęby, gdy rozległ się czysty dźwięk.

Z zaplecza dobiegł jakiś rumor i już po chwili spomiędzy zasłon dzielących salę od kuchni wyłonił się Rusco, potężny mężczyzna, który pomimo szóstego krzyżyka nadal trzymał plecy prosto i zachował wiele krzepy. Ostatnio bardzo jednak utył, a stalowoszare włosy cofnęły się jeszcze dalej od silnie zarysowanego czoła. Miał na sobie lekkie spodnie, skórzane trzewiki oraz białą koszulę bawełnianą z podwiniętymi do połowy rękawami, odsłaniającymi grube przedramiona. Jego fartuch jak zwykle był nieskazitelnie czysty.

– Arlen Bales – powiedział z cierpliwym uśmiechem na widok chłopca. – Przyszedłeś, by pobawić się dzwonkiem, czy masz może jakąś sprawę?

– Ja mam sprawę. – Ragen podszedł do szynkwasu. – To ty jesteś Rusco Wieprz?

– Wystarczy Rusco – odparł właściciel składu. – Miejscowi przezywają mnie Wieprzem, choć żaden nie ma dość odwagi, by się tak do mnie zwrócić. Nie potrafią zdzierżyć, że komuś się powodzi.

– To już drugi raz... – szepnął z zadumą Ragen.

– Co rzekliście, panie?

– Dziennik podróżny Graiga już dwukrotnie wyprowadził mnie na manowce. Dziś rano nazwałem Selię Wyschniętą.

– Ha! – zaśmiał się Rusco. – Naprawdę? No, to ci numer. Wreszcie coś, za co warto postawić kufelek. Jak brzmi wasze imię, panie?

– Ragen. – Posłaniec odłożył ciężką sakwę, siadając przy kontuarze. Wieprz zdjął z haka drewniany kufel i podstawił go pod kurek w baryłce. Nalewał gęstego piwa o barwie miodu, aż nad brzegami naczynia uformowała się biała czapa piany, a potem nalał również sobie. W końcu zerknął na Arlena i napełnił mniejszy kufelek.

– Weź to do któregoś ze stołów i pozwól starszym porozmawiać w spokoju – zwrócił się do chłopca. – A jeśli wiesz, co dla ciebie miłe, lepiej nie wspominaj mamie, że cię poczęstowałem.

Rozpromieniony Arlen umknął ze zdobyczą, zanim Rusco zdążył się rozmyślić. Kilka razy smakował piwa z kufla ojca podczas rozmaitych świąt, ale nigdy wcześniej nie dostał własnego. Zasiadłszy w kąciku, skupił się na podsłuchiwaniu rozmowy.

– Już miałem obawy, że nikt do nas nie przybędzie – rzekł Rusco.

– Zeszłej jesieni Graiga złapało przeziębienie, tuż przed wyjazdem w wasze okolice – tłumaczył Ragen, co chwila łapczywie pociągając z kufla łyk. – Zielarz nakazał mu odłożyć wyprawę, dopóki nie wydobrzeje, ale nadeszła zima, a jego stan tylko się pogarszał. Przed śmiercią poprosił mnie, bym przybył tu za niego, nim gildia znajdzie innego Posłańca. Tak czy owak, zmierzałem z karawaną soli do Angiers, więc włączyłem w jej skład dodatkowy wóz i po drodze odbiłem tutaj. Następnie chcę się udać z powrotem na północ.

Rusco napełnił opróżniony już kufel gościa.

– Za Graiga! – zawołał. – Zacny był z niego Posłaniec, a targować się potrafił jak mało kto.

Ragen skinął głową. Obaj mężczyźni stuknęli się kuflami i wychylili ich zawartość.

– Jeszcze jeden? – zapytał Rusco, gdy jego rozmówca z impetem odstawił puste naczynie na blat.

– Graig napisał w dzienniku, że ty też targujesz się jak mało kto. I że w pierwszej kolejności spróbujesz mnie upić.

Handlarz zachichotał i odkręcił kurek w baryłce.

– Kiedy już ubijemy interes, nie będę musiał niczego więcej ci stawiać. – Pchnął po ladzie piwo ze świeżą pianką.

– Będziesz musiał, jeśli chcesz, by twoja poczta dotarła do Miln – odparł Ragen z grymasem na twarzy, ale ujął kufel za ucho.

– Widzę, że próbujesz dorównać Graigowi w uporze – zaburczał Rusco i dolał również sobie. – No – rzucił, gdy uformowała się pianka. – W końcu obaj możemy dobijać targu po pijanemu.

Ze śmiechem stuknęli się naczyniami.

– Cóż słychać w Wolnych Miastach? – zapytał handlarz. – Krasjanie nadal próbują się powybijać?

Posłaniec wzruszył ramionami.

– Wszystko na to wskazuje. Przestałem jeździć do Krasji parę lat temu, kiedy się ożeniłem. Zbyt daleko, zbyt niebezpiecznie.

– Czyli to, że każą swym kobietom chodzić zakutanym w koce, nie miało nic wspólnego z twoją decyzją?

– Na pewno częściowo na nią wpłynęło. – Ragen wyszczerzył zęby w uśmiechu. – Ale najbardziej zniechęciło mnie ich zdanie na temat wszystkich ludzi z Północy, nawet Posłańców. Uważają nas za tchórzy tylko dlatego, że nie usiłujemy się powyrzynać każdej nocy.

– Może gdyby bardziej dbali o swe kobiety, mieliby mniejszą ochotę na te bezsensowne utarczki – zamyślił się Rusco. – A co z Angiers i Miln? Książęta nadal drą koty?

– Jak zwykle. Euchor potrzebuje drewna z Angiers, by napędzać swe rafinerie, oraz tamtejszego zboża, by wyżywić poddanych. Rhinebeck jest zaś uzależniony od dostaw metalu i soli z Miln. Muszą handlować, jeśli chcą przetrwać, ale zamiast ułatwić sobie współpracę, bez ustanku próbują się wzajemnie wyzyskać, zwłaszcza gdy jakiś ładunek przepadnie w drodze z powodu ataku otchłańców. Zeszłego lata demony napadły na karawanę wiozącą stal i sól. Wymordowały woźniców, ale większość ładunku pozostała nietknięta. Przywłaszczył go sobie Rhinebeck i odmówił zapłaty, powołując się na przywilej znalazcy.

– Książę Euchor zapewne nie posiadał się ze złości – stwierdził Rusco.

– W rzeczy samej. Osobiście przekazałem mu te wieści. Spurpurowiał i zaprzysiągł, że Angiers nie ujrzy ani uncji soli, dopóki Rhinebeck nie zapłaci.

– I zapłacił? – Handlarz pochylił się, pochłonięty opowieścią.

Ragen pokręcił głową.

– Przez kilka miesięcy obaj książęta robili wszystko, co w ich mocy, żeby zagłodzić swych poddanych. Zapłaciła w końcu Gildia Kupiecka, chcąc wywieźć towary przed nadejściem zimy, nim te zgniją w magazynach. Rhinebeck nie kryje gniewu za to, że ustąpili Euchorowi, ale przynajmniej zdołał uratować twarz, a wymiana handlowa nadal trwa, co jest najważniejsze dla każdego człowieka z wyjątkiem tych dwóch wściekłych psów.

– Byłoby mądrze zważać na słowa, kiedy mówisz o książętach – ostrzegł Rusco. – Nawet tak daleko od domu.

– A kto im doniesie? Ty? Chłopak? – Ragen skinął w stronę Arlena. Obaj mężczyźni wybuchli śmiechem. – A teraz muszę jeszcze przekazać Euchorowi wieści o Rzeczułce, co dodatkowo pogorszy całą sytuację.

– Graniczne miasteczko Miln. Ledwie dzień drogi od Angiers. Mam tam swe kontakty.

– Raczej miałeś – oznajmił dobitnie Posłaniec i na chwilę zamilkł. – Dość już złych wieści – dokończył wreszcie. Podrzucił ciężką sakwę i położył ją na ladzie. Rusco przyjrzał jej się podejrzliwie.

– Nie wygląda mi to na sól. Wątpię też, bym oczekiwał aż tylu listów.

– Dla ciebie jest ich sześć oraz równy tuzin paczek. – Ragen podał Wieprzowi zwitek papieru. – Znajdziesz je na tej liście wraz z innymi listami z sakwy i paczkami z wozu, które należy rozdać. Przekazałem Selii kopię – ostrzegł.

– A na co mi ta lista czy twój wór z pocztą?

– Mówczyni jest zajęta. Nie znajdzie dość czasu, by rozdać listy i odczytać je tym, którzy tego nie potrafią, tak więc zgłosiła ciebie na ochotnika.

– Czyli mój cenny czas, który poświęcam na prowadzenie interesu, mam teraz przeznaczyć na czytanie jakichś epistoł mieszkańcom miasta? Jak zostanie mi to zrekompensowane?

– A satysfakcja z dobrego uczynku nie wystarczy? Sąsiedzi będą ci wdzięczni.

– Nie przybyłem do Potoku Tibbeta, by zawierać przyjaźnie – parsknął Rusco. – Jestem człowiekiem interesu, a interesów mam w tym mieście aż nadto.

– Czyżby?

– Mam, a co? Do stu otchłańców, zanim tu przyjechałem, miejscowi znali jedynie handel wymienny. Żadnej innej formy handlu, tylko to! Handel wymienny! – wymówił te słowa tak, że zabrzmiały niczym obelga, a potem splunął na podłogę. – Gromadzili owoce pracy na rynku Dnia Siódmego i wykłócali się, ile fasolek kosztuje kolba kukurydzy bądź też ile ryżu trzeba dać bednarzowi za zrobienie beczki na tenże ryż właśnie. A jeśli nie udało ci się kupić wszystkiego, czego potrzebowałeś, trzeba było czekać do następnego Dnia Siódmego lub chodzić od drzwi do drzwi i pytać. Teraz każdy może tu przyjść, obojętnie jakiego dnia, o dowolnej porze od wschodu do zachodu słońca, i za płacidła dostać wszystko, czego sobie zażyczy.

– Witaj, zbawco nas wszystkich! – zawołał Ragen kpiarskim tonem. – Oczywiście niczego nie żądasz w zamian za swe cudowne dokonania?

– Niczego poza należytym przychodem – odrzekł Rusco z krzywym uśmiechem.

– Jak często wieśniacy próbują cię powiesić za oszustwa?

Handlarz zwęził oczy.

– Zbyt często, zważywszy na fakt, że połowa z nich ledwie potrafi zliczyć paluchy u rąk, a reszta szczyci się umiejętnością dodawania do nich tych u stóp.

– Selia prosiła, bym ci przekazał, że kiedy znów wpadną na ten pomysł, będziesz musiał radzić sobie sam. – Głos Ragena niespodziewanie stwardniał. – Chyba że wykonasz swą część zadania. Widzisz, katusze, jakie czekają cię podczas czytania listów, wciąż nijak się mają do cierpień po przeciwnej stronie miasteczka.

Rusco zmarszczył brwi, ale chwycił listę i zataszczył ciężką torbę do spiżarni.

– Sprawy naprawdę mają się tak kiepsko? – zapytał po powrocie.

– Naprawdę. Jak dotąd dwudziestu siedmiu zabitych, ale los kilku jest wciąż niejasny.

– Stwórco! – jęknął Rusco, kreśląc w powietrzu run ochronny. – Myślałem, że w najgorszym razie zabiły jakąś rodzinę, a tu...

– Dobrze by było.

I znów przez moment milczeli jak przystało, a potem spojrzeli po sobie.

– Przywiozłeś roczny przydział soli? – zapytał handlarz.

– A masz zapas ryżu dla księcia?

– Leżał całą zimę w magazynie. Nie moja wina, że przyjechałeś dopiero teraz.

Tym razem to oczy Ragena się zwęziły.

– Och, przecież wszystko z nim w porządku! – zawołał Rusco, unosząc dłonie, jakby prosił o litość. – Trzymałem cały zapas w suchym, zapieczętowanym pomieszczeniu, a w moich piwnicach nie ma szczurów.

– Oczywiście rozumiesz, że będę musiał to sprawdzić?

– Jasne, jasne jak słońce. Arlen, dawaj no lampę! – Wskazał chłopcu kąt za barem.

Arlen skwapliwie pochwycił latarnię, zapalił knot i z namaszczeniem opuścił szklaną osłonkę. Nigdy dotąd nie pozwolono mu wziąć do ręki niczego szklanego. Szkło było chłodniejsze, niż się tego spodziewał, ale szybko przejmowało temperaturę od liżącego je płomyka.

– Poświecisz nam w piwnicy – polecił Rusco.

Chłopiec usiłował ukryć podniecenie. Zawsze marzył, by ujrzeć, co się kryje pod traktiernią. Mówiono, że gdyby wszyscy ludzie w Potoku ułożyli cały swój dobytek w jeden stos, licho by on wyglądał przy cudach piwnicy Wieprza.

Patrzył, jak Rusco pociąga za żelazny pierścień klapy w podłodze, odsłaniając szerokie zejście. Na wypadek gdyby handlarz zmienił zdanie, Arlen w okamgnieniu znalazł się przy krawędzi otworu. Zbiegł na dół po trzeszczących stopniach, unosząc wysoko latarnię, by oświetlić sobie drogę. Światło opromieniło setki skrzyń i baryłek, ustawionych w równe rzędy, które niknęły daleko w mroku. Podłogę wykonano z drewna, by uniemożliwić demonom przebicie się do piwnicy bezpośrednio z Otchłani, ale na biegnących wzdłuż ścian półkach znajdowało się kilka runów ochronnych. Stary Wieprz czujnie strzegł swych skarbów.

Tymczasem Rusco prowadził gości przez labirynt skrzyń, aż dotarli do zapieczętowanych beczek po drugiej stronie piwnicy.

– Wyglądają na nietknięte – oznajmił Ragen, sprawdzając drewno. Zastanawiał się przez chwilę, a potem wybrał losowo: – Ta!

Rusco burknął i wytoczył wskazaną beczkę. Choć czasem ludzie nazywali jego pracę łatwą, jego ramiona były równie twarde i szerokie, jak każdego, kto co rano chwytał za topór bądź kosę. Handlarz złamał pieczęć i odbił pokrywę, a następnie nabrał ryżu do płytkiego rondla i podał go Ragenowi.

– Porządny ryż z Mokradeł – powiedział. – Ani śladu robaków, ani śladu gnicia. Za taki ryż dostaniesz dobrą cenę w Miln, zwłaszcza po tak długim oczekiwaniu.

Posłaniec parsknął, kiwając głową. Rusco na powrót zamknął beczkę i wrócili na górę.

Sprzeczali się jeszcze jakiś czas co do tego, ile baryłek ryżu warte są ciężkie worki soli na wozie. Gdy targi dobiegły końca, żaden z nich nie wyglądał na szczególnie zadowolonego, ale w końcu uścisnęli sobie dłonie, pieczętując umowę.

Rusco wezwał córki i wszyscy udali się do wozu, by rozpocząć rozładunek. Arlen próbował unieść jeden z worków, ale zorientował się poniewczasie, że jest na to za słaby. Upadł, upuszczając go na ziemię.

– Uważaj! – ofuknęła chłopca Dasy i pacnęła go w tył głowy.

– Skoro nie dajesz sobie rady, chwytaj za drzwi – warknęła Catrin. Sama zarzuciła sobie jeden worek na plecy, a drugi chwyciła pod tłustą pachę. Arlen pozbierał się i podbiegł do drzwi, by je przytrzymać dla córki właściciela składu.

– Leć do Ferda Młynarza i powiedz mu, że damy pięć... nie, lepiej cztery płacidła za każdy przemielony worek – przykazał Wieprz chłopakowi. Niemalże wszyscy ludzie w Potoku w ten czy inny sposób pracowali dla Wieprza, ale wśród nich prym wiedli mieszkańcy Ryneczku. – Pięć, jeśli zapakuje sól w beczki ryżu, aby nie nabrała wilgoci.

– Ferd pojechał do Osady przy Borach – wyjaśnił Arlen. – Prawie wszyscy tam są.

Rusco burknął coś pod nosem, ale nie odpowiedział. Wkrótce na wozie pozostało już tylko kilka skrzyń i worków, które nie zawierały soli. Córki Wieprza w milczeniu obrzucały je chciwymi spojrzeniami.

– Wyniesiemy ryż dziś w nocy i przetrzymamy na zapleczu do chwili, gdy będziesz gotów ruszyć w drogę powrotną do Miln – rzekł Wieprz, kiedy ostatni worek zniknął na tyłach składu.

– Dziękuję. – Ragen skinął głową.

– A zatem książęce interesy zostały załatwione? – Handlarz wyszczerzył zęby w uśmiechu, zerkając na resztę ładunku na wozie.

– Tak, książęce interesy załatwione. – Posłaniec odpowiedział podobnym uśmiechem. Arlen miał nadzieję, że zanim zaczną się znów targować, poczęstują go kolejnym piwem. Wypity kufelek sprawił bowiem, że czuł się osobliwie rozluźniony i oszołomiony, zupełnie jak gdyby złapał przeziębienie, ale bez kaszlu, kataru i boleści. Przypadł mu do gustu ten stan i miał ochotę doznać go raz jeszcze.

Pomógł w rozładunku pozostałych przedmiotów. Catrin przyniosła tacę z pajdami chleba suto obłożonymi mięsem, zaś Arlen otrzymał wymarzony kufelek do popicia. Co więcej, stary Wieprz oświadczył, że za jego pomoc zapisze mu dwa płacidła w swej księdze.

– Nie powiem twoim rodzicom – dodał. – Ale jeśli wydasz wszystko na piwo, a oni cię na tym przyłapią, odpracujesz wszystkie żale, którymi uraczy mnie twoja matka.

Arlen pokiwał głową z zapałem. Nigdy dotąd nie miał żadnych płacideł do wydania w składzie.

Po posiłku Rusco zaprowadził Ragena do szynkwasu i zaczęli otwierać przywiezione przez Posłańca skrzynie oraz worki. Oczy chłopaka aż błyszczały na widok każdego z wydobytych skarbów. Ujrzał bele najwspanialszego materiału, jaki kiedykolwiek widział, metalowe narzędzia i szpile, wyroby ceramiczne oraz egzotyczne przyprawy. Znalazło się nawet kilka filiżanek z błyszczącego szkła.

Wieprz jednakże wydawał się mniej zachwycony.

– Graig przywiózł o wiele okazalszy towar w zeszłym roku – oświadczył. – Dam ci... Dam ci sto płacideł za całość.

Arlen rozdziawił usta w zdumieniu. Sto płacideł! Posłaniec mógłby kupić za to połowę Potoku!

Na Ragenie najwyraźniej ta suma nie zrobiła wrażenia. Jego oczy nagle zalśniły, a pięść uderzyła w stół. Dasy i Catrin ze strachu przerwały zmywanie.

– Ażebyś przepadł w samej Otchłani z tymi twoimi płacidłami! – warknął Posłaniec. – Nie jestem jednym z miejscowych matołków i dobrze ci radzę, nie myl mnie z nimi, chyba że chcesz, by Gildia dowiedziała się o twoich krętactwach.

– Nie bierz sobie tego do serca! – zaśmiał się Rusco, unosząc dłonie w pojednawczym geście. – Musiałem spróbować, sam rozumiesz. Nadal tak bardzo lubią złoto w Miln? – zapytał z przebiegłym uśmieszkiem.

– Jak wszędzie indziej – odparł Ragen. Czoło nadal miał zmarszczone, ale gniew opuścił już jego głos.

– Wszędzie, tylko nie tu. – Handlarz zniknął za zasłoną, zza której po chwili dobiegły szuranie i rumor gorączkowych poszukiwań. – Tutaj wszystko, co nie nadaje się do zjedzenia, ubrania, wymalowania runów bądź wykorzystania w polu, nie jest wiele warte – ciągnął podniesionym głosem.

Wrócił po chwili z wielkim płóciennym workiem, który zabrzęczał rzucony na kontuar.

– Miejscowi zapomnieli, że to złoto napędza nasz świat. – Rusco sięgnął w głąb worka i wyciągnął dwa ciężkie żółte krążki, którymi pomachał przed oczyma Ragena. – Dzieciaki młynarza uznały te tutaj za swoje zabawki. Zabawki! Myślały, że wyświadczam im przysługę, gdy zaproponowałem wymienić je na grę rzeźbioną w drewnie, którą miałem na zapleczu. Ferd nawet przyszedł następnego dnia, by osobiście mi podziękować!

Po tych słowach wybuchł donośnym śmiechem. Arlen miał wrażenie, że powinien poczuć się tym urażony, ale nie miał pewności, z jakiego powodu. Wiele razy grał w grę dzieci pana Ferda i wydawała mu się ona o wiele cenniejsza od dwóch metalowych krążków, obojętnie jak bardzo lśniących.

– Te dwa słońca nie wystarczą, by zapłacić za mój towar – rzekł Ragen.

– Nie martw się. – Rusco z uśmiechem rozwiązał worek. Wypadły z niego kolejne krążki, a także łańcuchy, pierścienie i sznurki z ponawlekanymi migoczącymi kamykami. Arlen uznał, że są bardzo piękne, ale widok oczu Ragena, naraz wybałuszonych i błyszczących pożądliwością, zaskoczył go co niemiara.

Dorośli znów powrócili do targów. Posłaniec co rusz unosił kamienie i oglądał je pod światło lub nagryzał monety, a Rusco obmacywał płótno i smakował przyprawy. Arlen, któremu kręciło się już w głowie od wypitego piwa, obserwował to zamglonym wzrokiem. Catrin donosiła przekomarzającym się mężczyznom kufel za kuflem, ale nic nie wskazywało, by którykolwiek z nich doświadczał tego samego stanu co chłopiec.

– Dwieście dwadzieścia złotych słońc, dwa srebrne księżyce, ten łańcuch i trzy srebrne pierścienie – rzekł w końcu Rusco. – I ani miedzianego promyka więcej.

– Nic dziwnego, że osiadłeś w tym grajdole – warknął Ragen. – Pewnie wygonili cię z miasta za twoje szachrajstwa.

– Zniewagami się nie wzbogacisz – odparł Wieprz, przeświadczony, że zdobył nad przeciwnikiem przewagę.

– Nie o swoje bogactwo tu walczę. Po odliczeniu kosztów podróży wszystkie pieniądze, co do ostatniego promyka, trafią do wdowy po Graigu.

– Ach, Jenya... – Rusco na chwilę się zadumał. – Swego czasu pisała listy w imieniu ludzi z Miln, którzy nigdy nie posiedli tej umiejętności, jak choćby mój durny bratanek. Co się z nią stanie?

Ragen pokręcił głową.

– Gildia nie wypłaciła odszkodowania za śmierć Graiga, ponieważ biedak zmarł w domu. Co więcej, Jenya nie jest Matką, więc mało która praca się dla niej nadaje.

– Przykro mi to słyszeć.

– Graig, choć sam nigdy bogaczem nie był, zostawił żonie trochę pieniędzy. Gildia zaś nadal płaci jej za pisanie listów. Razem z zyskiem z tej wyprawy będzie miała z czego się utrzymać przynajmniej przez jakiś czas. Jest jednakże młoda i pieniądze kiedyś jej się skończą, chyba że wyjdzie znów za mąż lub znajdzie lepszą pracę.

– A co wtedy?

Ragen wzruszył ramionami.

– Znalezienie nowego męża będzie dla niej problemem, ponieważ raz już mężatką była i nie urodziła ani jednego dziecka. Wraz z moimi braćmi z gildii poprzysięgliśmy, że nie dopuścimy, by została żebraczką. Kiedy znajdzie się w naprawdę trudnej sytuacji, jeden z nas weźmie ją na służącą.

Rusco pokręcił głową.

– Tak czy owak, żyć wśród kupców i nagle zostać czyimś sługą... Co za upadek.

Sięgnął w głąb znacznie chudszej już sakwy i wyciągnął pierścień z przejrzystym, migotliwym kamieniem.

– Dopilnuj, by to otrzymała.

Ragen sięgnął po pierścień, ale handlarz nagle cofnął rękę.

– Chcę, by potwierdziła na papierze, że to dostała. Znam jej charakter pisma. Bez urazy – dodał szybko na widok spojrzenia Ragena.

Posłaniec uśmiechnął się.

– Jakże mógłbym żywić urazę wobec twej hojności? Za taki pierścień będzie miała co jeść przez długie miesiące.

– Cóż, chyba tak – mruknął Wieprz, patrząc na resztki swego majątku. – Nie wygadaj się przed miejscowymi, bo utracę reputację szachraja.

– Twój sekret jest u mnie bezpieczny – roześmiał się Ragen.

– A może chciałbyś jeszcze coś zarobić?

– Cóż znowu?

– Nasze listy miały trafić do Miln sześć miesięcy temu. Zatrzymaj się u nas na parę dni, daj nam czas na napisanie nowych. Wielu ludziom pewnie trzeba będzie w tym pomóc. Wynagrodzę ci zwłokę. Nie licz na więcej złota, ale Jenyi przyda się pewno baryłka ryżu czy trochę wędzonej ryby.

– Bez wątpienia.

– Znalazłbym również pracę dla Minstrela – dodał Rusco. – Z pewnością może liczyć na większe zainteresowanie tu, w Ryneczku, niż w samotnych gospodarstwach.

– Zgoda. Keerin będzie jednakże żądał zapłaty w złocie.

Wieprz skrzywił się, a Posłaniec zachichotał.

– Musiałem spróbować, sam rozumiesz. Niech więc będzie zapłata w srebrze.

Rusco pokiwał głową.

– Policzę jednego księżyca za wstęp od osoby, z czego ja zatrzymam jedną gwiazdę, a on trzy pozostałe – zaproponował.

– Czy nie mówiłeś wcześniej, że miejscowi nie mają pieniędzy?

– Większość nie ma. Sprzedam im księżyce za... powiedzmy, pięć płacideł sztuka.

– A zatem Rusco Wieprz znalazł już sposób, by zarobić dwa razy na jednej umowie? – zapytał Ragen.

Handlarz uśmiechnął się tylko.

Arlen był niezwykle podekscytowany podczas drogi powrotnej, ponieważ stary Wieprz obiecał, że pozwoli mu obejrzeć występ Minstrela za darmo. Chłopiec musiał jednak dopilnować, by rozniosły się wieści o przedstawieniu na Ryneczku, które zaplanowano na południe następnego dnia. Wstęp kosztował pięć płacideł lub srebrnego milneńskiego księżyca. Arlen nie miał zbyt wiele czasu – wiedział, że zaraz po powrocie rodzice zaczną się szykować do drogi, ale był pewien, że zdąży rozpuścić plotkę, zanim wciągną go na wóz.

– Opowiedz mi o Wolnych Miastach – poprosił, gdy jechali w stronę Osady. – Ile z nich widziałeś?

– Pięć – odparł Posłaniec. – Miln, Angiers, Lakton, Rizon oraz Krasję. Być może istnieją inne za górami bądź pustynią, ale nikt ze znanych mi ludzi nigdy tam nie zawędrował.

– Jak wyglądają?

– Fort Angiers, leśna forteca, leży na południe od Miln, za Rzeką Graniczną. Angiers dostarcza drewna pozostałym miastom. Dalej na południe rozciąga się wielkie jezioro, na którego wodach wzniesiono Lakton.

– Czy jezioro to coś w rodzaju stawu?

– Jezioro ma się do stawu tak jak góra do wzgórza – wyjaśnił Ragen i dał chłopcu chwilę na przetrawienie myśli. – Żyjąc na wodzie, Laktończycy nie muszą się obawiać ognistych, drzewnych i skalnych demonów. Przed wichrowymi demonami chroni ich sieć runów, zaś w sztuce obrony przeciw demonom wody nie mają sobie równych. To naród rybaków i byt tysięcy ludzi w południowych miastach zależy od ich połowów. Na zachód od Lakton – ciągnął Posłaniec – znajduje się Fort Rizon, który jednak trudno nazywać fortem, gdyż w zasadzie można przeskoczyć jego mury. Niemniej osłania on największe gospodarstwa, jakie kiedykolwiek widziałeś. Bez Rizon mieszkańcom pozostałych Wolnych Miast groziłaby śmierć głodowa.

– A Krasja?

– Jak dotąd odwiedziłem Krasję tylko raz. Krasjanie niechętnie przyjmują gości, a dotarcie do nich zabiera całe tygodnie wędrówki przez pustynię.

– Przez pustynię?

– Przez piaski – wytłumaczył Ragen. – Przez piaski, które ciągną się całe mile we wszystkich kierunkach. Nie ma tam ani wody, ani niczego do jedzenia, próżno też szukać jakiejkolwiek osłony przed palącym słońcem.

– A mimo to mieszkają tam ludzie?

– Och, tak! Krasjanie swego czasu byli liczniejsi nawet od Milneńczyków, ale teraz wymierają.

– Dlaczego?

– Bo walczą z otchłańcami.

Oczy chłopca rozszerzyły się.

– Można walczyć z otchłańcami?

– Można walczyć z każdym przeciwnikiem, Arlenie. Jeśli jednak chodzi o walkę z otchłańcami, problem polega na tym, że najczęściej się przegrywa. Krasjanom udaje się wybić całkiem sporo demonów, ale sami ponoszą jeszcze cięższe straty. Co roku jest coraz mniej Krasjan na świecie.

– Mój tata twierdzi, że otchłaniec zeżre ci duszę, jeśli cię dopadnie.

– Cóż znowu! – Ragen splunął na bok. – Przesądne bzdury.

Byli już nieopodal Osady, kiedy po pokonaniu kolejnego zakrętu Arlen dostrzegł, że coś zwisa z rosnącego przed nimi drzewa.

– Co to takiego? – zapytał, wskazując palcem.

– A niech to noc pochłonie! – zaklął Ragen i zaciął muły, popędzając je do galopu. Pęd pchnął Arlena na kozioł. Chwilę trwało, nim chłopiec odzyskał równowagę, a wtedy ponownie spojrzał na przybliżające się drzewo.

– Wujek Cholie! – wykrzyknął.

Zwisający z gałęzi człowiek wymachiwał nogami i szarpał linę zaciskającą się wokół jego szyi.

– Pomocy! Pomocy! – wrzeszczał Arlen. Zeskoczył z rozpędzonego wozu i uderzył o ziemię, ale natychmiast poderwał się na nogi i wystrzelił w kierunku Choliego. Już do niego dobiegł, lecz wiszący człowiek nie przestawał wierzgać i trafił chłopca prosto w usta. Arlen zatoczył się i upadł. Czuł w ustach smak krwi, ale, co dziwne, nie doświadczył żadnego bólu. Znów się poderwał, złapał Choliego za nogi i spróbował go podźwignąć, by zmniejszyć napór liny, lecz sam był zbyt niski, a Cholie za ciężki. Pomimo wysiłków wiszący mężczyzna nadal krztusił się i charczał. – Pomóż mu! – wykrzyknął Arlen do Ragena. – On się dusi! Pomóż!

Naraz dostrzegł, jak Posłaniec podnosi włócznię i rzuca, niemalże nie celując. Mimo to grot przeciął powróz, a nieszczęsny Cholie zwalił się na Arlena. Obaj upadli na ziemię.

Ragen przypadł do nich bez chwili zwłoki i błyskawicznie ściągnął linę z szyi Choliego. Mimo to uratowany mężczyzna nie przestawał rzęzić i drapać się po gardle. Oczy miał wybałuszone, jakby chciały wystrzelić z orbit, a policzki purpurowe. Przez moment miotał się i wierzgał, znów trafiając Arlena, który aż wrzasnął z bólu. Nagle znieruchomiał.

Ragen zdzielił Choliego w pierś i zaczął wdmuchiwać w jego usta ogromne hausty powietrza, ale nic to nie dało. Powtarzał te czynności przez jakiś czas, aż w końcu opadł ciężko na drogę, przeklinając.

Arlen nie po raz pierwszy widział śmierć, która często gościła w Potoku Tibbeta. Zwykle jednak przychodziła wraz z otchłańcami bądź przeziębieniem. To było coś innego.

– Dlaczego? – zapytał. – Dlaczego

z takim uporem walczył o przetrwanie zeszłej nocy tylko po to, by teraz samemu odebrać sobie życie?

– Walczył? – Ragen spojrzał na chłopca. – Czy ktokolwiek z nich naprawdę walczył? Czy może tylko wszyscy zbiegli się w bezpieczne miejsca i pochowali?

– Ja nie...

– Ucieczka nie zawsze wystarcza, Arlenie. Bywa, że ucieczka coś w tobie zabija i nawet jeśli przeżyjesz atak, jesteś już tylko chodzącym trupem.

– Cóż jeszcze mógł uczynić? Przecież nie można walczyć z demonem!

– Gdybym miał wybierać, wolałbym już chyba zmierzyć się z niedźwiedziem w jego gawrze – przyznał Ragen. – Ale to wykonalne.

– Kiedy sam powiedziałeś, że to właśnie wyniszcza Krasjan!

– Tak, ponieważ Krasjanie idą za głosem serca. Wiem, to brzmi jak brednie, lecz w głębi duszy mężczyźni naprawdę chcą walczyć, zupełnie jak bohaterowie w starych opowieściach. Chcą chronić swe kobiety i dzieci, jak przystało na mężczyzn. Ale nie mogą. Wielkie runy zostały utracone, więc kulą się w swych norach niczym płochliwe zające i przerażeni czekają do świtu. Czasem jednak, zwłaszcza gdy przyjdzie ci ujrzeć śmierć bliskich, napięcie ulatuje, a wtedy się łamiesz.

Położył dłoń na ramieniu chłopca.

– Przykro mi, że musiałeś na to patrzeć. Wiem, że nie ma w tym zbyt wiele sensu, ale...

– Właśnie że nie – odrzekł twardo Arlen. – To ma sens.

I naraz uświadomił sobie, że to prawda. Rozumiał potrzebę walki. Nie spodziewał się wygrać owego dnia, gdy zaatakował Cobiego i jego kamratów. W istocie oczekiwał, że zbierze tęgie lanie, większe niż kiedykolwiek wcześniej, ale w chwili gdy porwał za lagę, wcale go to nie obchodziło. Myślał tylko o tym, że dość ma już znoszenia zniewag, i chciał to zakończyć, obojętnie w jaki sposób.

Stanowiło dla niego wielką pociechę, że nie trwał w tym przekonaniu samotnie.

Spojrzał na wuja, który leżał w pyle drogi z oczyma nadal rozszerzonymi ze strachu. Przyklęknął i opuścił jego powieki. Cholie nie miał się już czego bać.

– Zabiłeś kiedyś otchłańca? – zapytał chłopiec.

– Nie. – Ragen pokręcił głową. – Ale walczyłem z kilkoma. Zostały mi po tym blizny na pamiątkę. Nie próbowałem ich zabijać, zawsze bardziej zależało mi na ucieczce bądź odciągnięciu ich uwagi od kogoś innego.

Arlen wciąż o tym rozmyślał, gdy zawijali ciało Choliego w płótno i układali je z tyłu wozu, a potem pędzili do Osady. Jeph i Silvy już czekali niecierpliwie przy spakowanym dobytku, by wreszcie ruszyć do domu. Widok truchła w jednej chwili sprawił jednak, że zapomnieli o gniewie z powodu spóźnienia syna.

Szlochająca Silvy opadła na ciało brata, ale nie było czasu do stracenia, jeśli mieli wrócić do gospodarstwa przed zapadnięciem ciemności. Jeph tulił mocno żonę, gdy Dobroduszny Harral malował runy na owijającym trupa płótnie, a potem cisnął go w płomienie.

Ocaleni, którzy nie chcieli zatrzymać się w domu Brine’a Rębacza, zostali podzieleni i przyjęci w gościnę przez pozostałych. Jeph i Silvy zaproponowali nocleg dwóm kobietom. Norine Rębacz liczyła sobie ponad pięćdziesiąt wiosen. Jej mąż zmarł kilka lat wcześniej, a teraz straciła córkę i wnuka. Marea Bales, również niemłoda, liczyła wiosen czterdzieści. Jej mąż został na zewnątrz, gdy ciągnięto losy o miejsce w kryjówce. Podobnie jak Silvy, obie siedziały zgarbione i zrozpaczone z tyłu wozu Jepha, ze wzrokiem wbitym w ziemię. Arlen pomachał Ragenowi na pożegnanie, a Jeph strzelił z bata.

Osada przy Borach niknęła już w oddali, gdy chłopiec niespodziewanie uświadomił sobie, że nie powiedział nikomu o występie Minstrela.