Читать книгу Skitternag vir dokter Vasti - Rykie Roux - Страница 4
1
Оглавление“Hallo, Vasti,” sê hy.
Vanwaar sy op die kombers langs die beseerde kind sit, kyk sy op.
Frits.
“Wat maak jy hier?” vra sy, en hoop sy steek haar blywees om hom te sien goed weg. Want Jacques is ’n faktor. Sedert verlede Saterdag ’n amptelike faktor.
Hy hurk langs haar. Soos gewoonlik registreer haar liggaam sy teenwoordigheid, want die fyn haartjies op haar voorarms staan regop.
“Kan ek help?” vra hy en hou sy hand na die kind uit.
Eers flits vrees in die kind se oë. Frits vat nie sy hand weg nie, maar hy bring dit ook nie nader nie. Hy behou oogkontak, maar laat die seuntjie toe om self te besluit of hy hom gaan toelaat om aan sy arm te vat. Toe die kind nader aan hom leun, sien Vasti hom verlig glimlag.
In die vier jaar wat hulle saam gestudeer het om mediese spesialiste te wees, het sy oor en oor gesien hoe intuïtief kinders hom vertrou. Eendag sal sy eie kinders dit ook doen. Dis hoekom sy en Frits nooit … Nee, nie nou daaraan dink nie. Net soos wat sy nie nou kan bekostig om oor haar ma te treur nie.
“As jy sy arm kan vashou, kan ek vinniger die gips … daar is nog so baie … wat maak jy hier?” Klink sy so onsamehangend soos sy voel?
“Wanneer laas het jy geslaap?” vra hy. As hy frons, maak sy vel twee ewe groot opstootjies tussen sy wenkbroue.
Gisteraand? Eergisteraand? Of het sy nog nooit geslaap sedert dokter Pierre Peens haar by die vliegveld gaan haal het nie? Sy weet nie meer nie.
Sy probeer lag, maar dis te veel inspanning. “Nie tyd nie.”
Amper laat val sy die gips, haar hande bewe so.
Hy vat die pak by haar. “As jy klaar is met hierdie kêreltjie, gaan jy eers ’n bietjie rus. Jy kan nie so aangaan nie, Vasti,” sê hy ontevrede.
“Het jy gesien hoe sit hulle en wag?” vra sy.
Vandat die sikloon Maandag die kus van Mosambiek getref het, raak die aantal slagoffers wat by die haastig ingerigte kliniek opdaag geleidelik al meer. ’n Tak het een se kop oopgeval; baie ander, soos die boepmaagseuntjie voor haar, is beseer toe hulle hutte omgewaai het terwyl hulle geslaap het. En al hoe meer kom kla oor ’n omgekrapte maag.
Sy hoop die medisyne hou. Nes haar ma daar op die sendingstasie altyd moes hoop die medisyne hou. Verlange krater haar binneste oop. O, sy mis haar.
“Wat maak jy hier?” vra sy weer vir Frits en skud haar kop om die gezoem wat die laaste paar uur in haar ore is weg te kry.
Sy gesig kom al hoe nader, sy kan die swart baardstoppeltjies op sy kakebeen uitmaak. Hy het stippels porseleinblou in sy grys irisse. Sy het dit nog nooit raakgesien nie.
En skielik is die gezoem weg. Met ’n vingerklap is sy weggevoer na vergetelheid.
Vaagweg raak sy bewus van sy arm om haar skouers, haar voete wat asof vanself voortstrompel.
“Amper daar,” sê hy.
Is sy wakker of droom sy? Hy ruik so lekker. Na groen goed wat geil groei. Na Frits.
Toe sy wakker word, lê sy op ’n slaapmat. Dis donker, maar skyfies maanlig peul deur die splete tussen die riete van die skuiling. Verder weg kan sy ’n dreuning hoor wat sy behoort te ken, maar nie kan plaas nie.
Sy kom op een elmboog orent. Waar is sy?
Die onthou tuimel oor haar soos wasgoed wat uit ’n mandjie geskud word. Mosambiek, sikloon, Frits.
Frits! Sy het baie ander goed vergeet wat die afgelope ses en negentig uur gebeur het, maar sy onthou duidelik dat sy hom drie keer gevra het wat maak hy hier. Hy het haar nie een keer geantwoord nie.
Hoe lank het sy geslaap? Ook dit weet sy nie. Maar sy voel meer uitgerus.
Sy lig die rietmat op wat voor die deuropening hang, stap by die skuiling uit en voel die sand onder haar voetsole. Nou weet sy wat die dreuning is wat sy hoor: die see. Die see wat vier dae gelede al die speelgoed uit sy waentjie gegooi het. Onder die speelgoed was ’n siedende sikloon. En nou lê die water rustig soos ’n plaasdam in die maanlig en dein.
By die groot weermagtent wat as die kliniek dien, sien sy lig brand. Dofweg kan sy mense sien kom en gaan. Dis die ry pasiënte wat een plek naderskuif soos wat nog een gehelp word. Sy wonder waar is Dorothy Twala, die verpleegsuster wat saam met haar grootgeword het en wat ook hier in Mosambiek kom hand bysit het.
Sy moet haar gaan soek. Daar is so baie pasiënte wat al so lank wag.
Maar sy is nou honger. Dalk is daar by die kostent nog iets om te eet. Sy draai haar rug op die ontoerekenbare see. Haar skoene moet iewers in die skerm wees. Sy soek daarna in die maanlig. In die hoek van die skerm hang ’n tamaai tros piesangs. Hoe die piesangs die storm oorleef het en hoe dit in die skerm beland het, weet sy nie.
Sy breek vir haar drie piesankies af en gaan sit kruisbeen op die slaapmat en verorber hulle die een na die ander. Hulle is soet en styselrig. En hulle maak haar dors. Water sal sy seker by die kostent kry. Net toe sy wil regop kom, val haar oog op die blikkie koeldrank langs die mat. ’n Strooitjie, sindelik toegepapier, lê skuins oor die blikkie.
Dis van Frits af, want dis creme soda. Dis ’n ou grappie tussen hulle. Hy terg haar altyd dat haar oë soos groen cremesoda-koeldrank lyk. Sy maak die blikkie oop, skeur die papier van die strooitjie en suig gulsig.
Die laaste ding wat sy nou moet oorkom, is om cholera op te doen. Koeldrank uit ’n blikkie is veilig, veral as jy dit deur ’n higiënies toegedraaide strooitjie kan suig. Hy dink aan alles.
Wat maak hy hier? wonder sy weer. Vier dae gelede het sy hom nog by die staatshospitaal in Pretoria gesien.
Netjies op ’n hopie gaan pak sy die piesangskille teen die rietmuur.
En toe sien sy die kitaar wat langs die tros piesangs staan. Sy glimlag soos ’n kind wat haar verjaarsdaggeskenk ’n dag te vroeg ontdek. Wie s’n is dit? Hierdie skuiling behoort seker aan een van die sendelinge.
Die instrument voel net so vertroud in haar hande soos die bore of die naalde of die skroewe waarmee sy gewoonlik werk, al voel daardie werk op die oomblik of dit in ’n ander kwadrant van die heelal plaasvind. Sy moet gaan help by die hospitaaltent, maar om net gou ietsie te speel, sal seker nie so baie saak maak nie.
Weer gaan sy kruisbeen op die slaapmat sit. Sy druk ’n paar akkoorde, pluk oor die snare en stem die kitaar. Toe sy tevrede is dat die klank reg is, kry haar vingers vanself die treurige deuntjie van “Herinneringe aan die Alhambra”.
En tyd val weg en sy is weer klein en in Malawi en sy en Dorothy sit saam en swaai in die hangmat op die sendinghuis se stoep en die groen klowe van Nkumha strek voor haar uit terwyl haar pa vir hulle speel.
Te gou is die lied klaar. Sy sug en wil opstaan, want sy moet seker weer gaan help.
’n Driehoek maanlig flits op die slaapmat. “Jy is wakker,” sê Frits in die skerm se deur, die rietmat in sy hande.
“Hoe lank het ek geslaap?”
“Heeltemal te kort na my sin.” Hy laat val die mat en kom binne.
Hy trek ’n vuurhoutjie en oomblikke later verlig ’n gaslamp suisend die rietskerm.
“Toe jy nou die vuurhoutjie so trek, het die tros piesangs vir ’n oomblik so grotesk soos ’n gargoyle gelyk,” sê sy bewerig, want hy is so naby.
“ ’n Wat? O, een van daardie klipmonsters soos op die Notre Dame-katedraal se dak,” sê hy en lag. “Mooi kyk, Vasti, piesangs is iets wat ’n mens kan eet en nie iets wat jou wil bespring nie.”
Praat hy net van piesangs?
“Is daar nog baie pasiënte?” Sy kom regop en maak die kitaar teen die rietmuur staan.
“Baie, baie meer. Soos wat die nuus van die hospitaal versprei, kom hulle van oral teen die kus aangestrompel. Die choleragevalle raak by die uur meer,” sê hy grimmig.
Sy vryf oor haar oë. “Ek sal nou enigiets gee vir ’n stort.”
Hy snork. “Hier is nie eens genoeg drinkwater nie.”
“Dankie vir die koeldrank.”
Die blou stippels in sy oë word ’n bietjie blouer. “Ek was bang jy drink sommer enige water en dan het jy ook een-twee-drie cholera.”
’n Ou bewustheid tussen hulle het die klein rietskuiling wat nou in blouwit lig soos in ’n teater gebaai is, ingesluip. Dis ’n bewustheid wat Vasti al vir vier jaar ignoreer. Jacques, die man wat almal aanvaar het haar kêrel is, was haar verskoning. Die verskoning wat sy minder as ’n week gelede amptelik gemaak het deur impulsief aan hom verloof te raak – tien dae na haar ma se dood.
Maar daar is ’n ander rede waarom sy nooit kan toegee aan die aantrekkingskrag wat Frits Spies vir haar het nie. ’n Rede waaraan sy nie eens wil dink nie, maar net dag na dag maak asof dit nie bestaan nie.
Oor iets wat sy haar ma beloof het.
Iewers in die donker daar buite, waar daar skynbaar nog lewe buiten haar en Frits is, klink die gedreun van groot voertuie op. En dan stemme wat verlig uitroep. Dalk het die beloofde hulp van die Rooi Kruis opgedaag.
Sy tel die blikkie op en teug aan die oorsoet koeldrank. “Dankie. Ek was baie dors. Hoekom het jy hierheen gekom?”
Dis die vierde keer dat sy dit vra, as sy reg tel.
“Ek het nie geweet jy speel kitaar nie.”
Weer antwoord hy haar nie. Die lampie met sy blou gasbotteltjie begin skielik proes. Die gas is seker amper op.
“My pa het my geleer.” Sy het Frits die afgelope vier jaar so min as moontlik oor haarself vertel.
“En waar is hy nou?”
Die lampie doof uit en die stilte is meer suisend as die liggie se geblaas.
“Dood.”
Sy het die woord sonder intonasie probeer sê – goeiste, dis al ’n dosyn jaar gelede! – maar iets van die ontsetting van dominee Nico van Vuren se laaste maande moes tog deurgeslaan het, want toe haar oë gewoond raak aan die flouer maanlig, voel sy hoe hy na haar kyk.
“Waaraan?”
Daar roer ’n briesie van die see se kant af en die maanlig bewe deur die rietsplete, bewe oor Frits se donker hare en laat sy oë nog ligter lyk.
“Hartversaking.”
Wat die waarheid is. As enigiemand nou regtig op die letter van die wet wil let.
“Sal jy weer vir my speel?” Hy buk en hou die kitaar na haar uit.
“Wat moet ek speel?” vra sy verdwaas.
“Wat jy netnou gespeel het.”
Het hy stilletjies na haar staan en luister? “Ken jy dit nie?”
“Ek het dit al gehoor.” Hy gee ’n verleë laggie. “Almal het al.”
Sy vat die kitaar by hom, raak per ongeluk aan sy kneukels en voel die skok deur haar trek.
“Dis ‘Herinneringe aan die Alhambra’,” sê sy gou voordat hy iets kan agterkom.
Sy gaan sit weer kruisbeen op die mat. Hy tree nader aan die tros piesangs, breek vir hom een af, skil dit tydsaam en eet terwyl sy speel. Dié keer glip sy nie weer in haar gedagtes terug na Malawi nie, daarvoor is Frits te lewensgroot in die skuiling. Sy gesig is geslote, maar sy sien hoe luister hy met hart en ore.
Die laaste klanke doof uit. Sy koester nog ’n sekonde die stilte tussen hulle.
“Is jy seker daar is nie water vir was nie?” sê sy en kom orent.
Hy steek sy hand uit en trek ’n grasstoppel uit haar hare. Sy blik is onleesbaar so in die maanlig.
“Jy het regtig ’n bad nodig, Vasti. Jou hare lyk amper nie eens meer bruin nie, maar grys van die stof. As dit nie vir die cremesoda-oë was nie, het ek jou nie herken nie.”
Sy stem is tergend en sy kenmerkende Frits-reuk golf oor haar toe hy nie sy hand laat sak nie, maar met sy vingerpunte aan haar hare bly raak. Van dié paar puntjies lyfkontak tussen hulle sypel begeerte na hom brandewynwarm deur haar are. Sy is bang daarvoor. Soos wat hulle al nader aan die afskeid kom omdat albei klaar gespesialiseer het, sukkel sy al meer om haar gevoelens vir hom te beheer. Maar sy moet.
Die maanlig val weer driehoekig by die skuiling in toe iemand die mat oplig. Frits laat sak sy hand en die hitte vloei uit haar lyf.
“Vasti, waar is jy?” roep Dorothy.
“Ek het aan die slaap geraak. Ek is nou op pad,” antwoord sy.
“Ek het goeie nuus. Daar het nog ’n dokter opgedaag, iemand Spies. Ek het nog nooit iemand so vinnig sien drups opsit nie. Hy weet wat hy doen.”
Vasti verys en sien hoe flits Frits se tande in die maanlig soos wat hy glimlag. Maar Dorothy babbel opgewonde voort, salig onbewus dat hy ook hier is.
“En daar is nog vier nuwe dokters en twintig verpleegsters en ’n klomp medisyne en drie waterkarre wat die Rooi Kruis gestuur het. Hulle het tot pepermente vir dokter Peens saamgebring.”
Vasti lag. Dokter Peens, die man wat die noodleniging hier begin het, is verlore sonder sy imperiale mentjies.
“Ons span mag nou gaan slaap. Maar voor dit kan ons in warm water gaan stort,” kondig Dorothy triomfantelik aan.
“Sowaar? En waar kom die warm water vandaan?” vra Vasti.
“Dokter Peens het geweet nog water is op pad en hy het iemand ’n donkie vol warm water …” begin Dorothy, maar haar oë het seker nou by die maanlig aangepas en sy sien Frits raak.
“Hallo, Dorothy,” sê hy onverstoord. “Ek en jy het netnou in die hospitaaltent ontmoet.”
“Jammer, dokter,” mompel sy verleë. “Ek het nie geweet u is hier nie.”
“Vasti het netnou al gekla sy wil gaan was,” is al wat hy sê.
“Ek het nie geweet julle ken mekaar nie,” sê Dorothy.
“Ons werk … het saamgewerk,” sê Frits.
“Frits is ’n narkotiseur,” voeg Vasti by. Hoekom klink hulle soos tieners wat betrap is?
“Gaan wys vir my waar daardie donkie vol warm water is. Waar het dokter Peens brandhout gekry?” vra Vasti en stap saam met Dorothy weg.
“Dryfhout op die strand. Daar is hope.” Toe sy seker is hulle is ver genoeg van die skerm verwyt Dorothy: “Hoekom het jy my nooit vertel van hierdie Frits-ou nie?”
“Ons werk net saam.”
“En kuier alleen in ’n donker rietskerm?” vra Dorothy betekenisvol.
Vasti vryf oor haar hare en ontdek nog grasstoppels. “Niks voel op die oomblik normaal nie, Dorothy.”
“Wat het hy hier kom maak?”
Ja, wat? Hy het haar nog nie gesê nie.
“Ek weet nie,” antwoord sy.
Haar brein weier om te aanvaar dat hy hier is net omdat sy hier is. Haar hart is ’n heel ander storie.
“Frits? Is dit jy?” vra Vasti toe sy weer by die rietskerm ingaan. Asof sy nie in elke selkern weet dis hy nie.
“Jy ruik lekker,” sê hy en kom staan by haar.
“Dorothy se stortseep. Haar man, Goodnews, het dit vir haar gekoop en sy het vir my daarvan geleen. Daar is glo jojoba-olie in.”
Sy weet sy raak enige twak kwyt en sy klink uitasem, want hy is te naby en hy ruik te veel na Frits.
“Jou hare is nat,” sê hy en vee ’n sliert agter haar oor in.
Net dié bietjie vat is genoeg om haar lyf in vlamme te laat uitbars.
“Frits. Hoekom het jy hierheen gekom?” vra sy skor.
Sy mond vind hare. Hy proe na boekenhoutheuning en moeilikheid. Veral na moeilikheid.
Haar lyf vormgiet nietemin teen syne.
“Hieroor,” kreun hy in haar oor. “Net hieroor,” en hy gryp haar nog stywer teen hom vas.
Sy sit haar arms om sy nek. Hy plunder haar mond, lê haar dan saggies op die slaapmat neer en buig oor haar.
Haar vingers is in sy hare. Dit voel springerig van skoonwees.
“Frits, ons moenie …” sê sy hulpeloos.
“Dit was onafwendbaar, Vasti. Van die begin af.”
Sy warm vingers sprei wyd oor haar week maag oop. Hy skuif haar T-hemp op en in die skrefies maanlig sien sy hoe sy oë ligter word toe haar borste soos twee onbewaakte torings voor hom lê.
“Jy is so mooi en ek wou al so lankal,” prewel hy met sy mond teen haar bors.
Sy onbeskaamde begeerte na haar laat haar bewe.
Op haar beurt lig sy sy T-hemp op. Sy lyf is van versilwerde gladheid aanmekaargesit. Hy leun oor haar, ver genoeg dat die puntjies van haar borste net-net teen sy borskas raak. Die puntjies spits hongerig op na hom toe. Hy voel dit, want hy lag saggies, oorwinnend.
En tog is dit daardie laggie wat die betowering versplinter.
“Frits, nee. Jacques.”
Die blote noem van Jacques se naam bring Frits skynbaar ook terug na die werklikheid.
Hy sit weg en trek sy T-hemp af.
Met haar rug na hom doen sy dieselfde. Skaamte sypel deur haar. Hoe kon sy?
“Hel,” is al wat hy prewel.
Sy sit regop en trek haar knieë tot teen haar bors.
“Ek wil hê jy moet van my af wegbly,” fluister sy.
“Hoekom?”
“Jacques,” sê sy eenvoudig.
“Jacques?” vra hy met ’n stem vol ironie. “Hoe de hel kan jy dink dat ’n verhouding tussen jou en Jacques moontlik is as ons twee –”
“Niks het gebeur nie,” keer sy haastig.
“Jy is reg. Niks het verdomp gebeur nie,” sê hy bitter en staan op.
Die rietmat voor die deuropening swiep woedend terug toe hy dit laat val.
Hy is weg, dink sy verlig.
Nee, sy is nie verlig nie. Sy laat haar kop op haar knieë val.
Maar sy het die regte ding gedoen deur hom weg te stuur, al wil haar hart breek. Daar hang ’n swaard oor haar kop waarvan Frits niks weet nie. Sy gee te veel vir hom om om hom deel te maak van daardie vloek.
Vasti sit langs die see en kyk na die golwe wat aanhou en aanhou rol, breek en terugtrek, rol, breek en terugtrek …
Hulle werk hier in Mosambiek is klaar. Die minibussie wat dokter Peens se gemeente voorsien het, vertrek môreoggend baie vroeg terug na Suid-Afrika.
Sy behoort verlig te wees, want dit was tien hartbreekdae omdat hier te veel ellende en te min van alles anders is: dokters, verpleegsters, medisyne, beddens. Maar sy is bang om huis toe te gaan. Sy moet die verlowing met Jacques gaan verbreek en dis nie iets waarna sy uitsien nie.
Hoekom het sy ooit daardie Saterdagaand ingestem toe hy haar vra? Hy het haar op ’n weerlose oomblik gevang. Sy was pas terug van haar ma se begrafnis en sy het soos ’n weeskind gevoel. Die gedagte dat sy die res van haar lewe alleen moet slyt soos wat sy haar twaalf jaar gelede voorgeneem het, was meteens oorweldigend.
En buitendien, Jacques het self so weerloos gelyk. Daar was iets desperaats in sy bruin oë. Soos ’n seuntjie wat vir sy gunstelingjuffrou ’n lenteblom bring, het hy die groot inkopiesak na haar uitgehou.
“Loop tert jou op dat ons na die hospitaaldans kan gaan,” het hy gesê.
“Wat is dit?” Sy het die rooi rok uitgehaal. Die lap het soos gesmelte sjokolade oor haar arm gevloei. “Jacques, jy weet tog ek trek nooit só aan nie. Dis te … Is dit satyn?”
Daar was vir ’n oomblik ’n vreemde trek op sy gesig.
“Nee, dis glo tafsy,” het hy met ’n spotlag gesê. “Komaan, Vasti, maak vanaand of jy ’n prinses is. Dit sal jou oom Jacques se hart so goed doen.”
“Nou goed dan,” het sy ingestem. Hy kon haar nog altyd uit haarself trek, tot in die wyer wêreld.
“Vasti, ek en jy het min geheime vir mekaar,” het hy gesê toe hulle met sy skedonk op pad was na die dans.
O, sy het ’n reusegeheim, hy weet maar net nie daarvan nie. Maar sy is seker hy het geen geheime vir haar nie. Sy weet byvoorbeeld hoe erg die verwagtings van die kinderhuis vir hom is. Hy was drie jaar oud toe die staat hom van sy hopelose ma weggevat en in die kinderhuis geplaas het. Sy pa was nooit in die prentjie nie. En toe word hy die kinderhuis se sterproduk, die verwaarloosde seuntjie wat ’n dokter geword het, die model vir al die ander kinders.
Sy was vroeër die jaar saam met hom by die kinderhuis. Daar was ’n jong meisie met ’n wye mond en potblou oë wat Jacques bly aangaap het asof hy ’n popster is. Hy was bra ongemaklik oor haar bewondering. Vasti onthou haar naam omdat dit uitsonderlik is: Fleur. Sy was vir Vasti die verpersoonliking van die druk op Jacques.
“Ek kan skaars glo ons ken mekaar al twaalf jaar,” het sy gesê. “Nes ek skaars kan glo dat ek myself nou ’n ortopediese chirurg durf noem.”
In die straatlig kon sy sien hoe sy gesig verstrak. Dis vir hom ’n teer punt dat hy net ’n hospitaaldokter is, en dit was taktloos van haar om na haar prestasie te verwys. Sy moedig hom al jare lank aan om met ’n privaat praktyk te begin, maar die feit dat hy sy derde en vyfde jaar moes herhaal, het sy selfvertroue geknou.
“Vasti, my hartjie, sien jy nie kans om hierdie skurwe padda in jou lewe maar te soen en in ’n prins te probeer verander nie? Trou met my?”
Sy was nie seker of hy ernstig was nie. “Ekskuus?”
“Kom ons raak vanaand verloof. As jy later besluit jy sien nie kans nie, bly ons mekaar se beste maatjies vir altyd en altyd en nog ’n dag. Maar kan ons minstens vir ’n paar weke probeer om ’n verhouding te hê?”
Toe sy ’n alleenloper op die kampus was met haar snaakse sendingstasieklere, was hy haar enigste vriend. En daar was ’n emosie onder sy spottende stemtoon wat tot in haar hart gesny het. Hy het geklink soos wat sy sedert haar ma se dood voel: alleen op hierdie aarde. Op daardie oomblik was die idee van ’n opsig-verlowing met haar beste vriend soos teeboomolie op ’n brandwond.
“Daar is net een ding wat jy moet weet. ’n Liefhebbende pappatjie gaan die uwe nooit, ooit word nie. Nog van dié vrot gene van my voortplant? Nooit as te nimmer nie.”
Sy het verras na hom gekyk en toe haar hand oor syne gesit. As hy maar net kon weet dat die feit dat hy nie kinders wil hê nie vir haar die deurslag gegee het om ja te sê.
“Nou goed dan,” het sy roekeloos gesê.
Die volgende dag het dokter Peens haar gevra of sy in Mosambiek sal kan kom help.
En nou moet sy teruggaan na Jacques en vir hom sê die verlowing is van die baan. Pleks dat sy maar daardie Saterdagaand nee gesê het.
Nooit sal sy die uitdrukking op Frits se gesig vergeet toe hulle die danssaal binnestap en Jacques hom trots as haar verloofde voorgestel het nie. En sy het geweet sy het aan Jacques verloof geraak omdat sy bang was vir die veel erger versoeking wat Frits in haar weerloosheid aan haar gestel het.
Sy herleef sy aanraking ’n week gelede. ’n Baie wesentlike versoeking. Maar nie genoeg rede om aan Jacques verloof te wees nie.
’n Brander skuim tot byna teen haar en sy spring op. Dis tyd om haar laaste goed in die rietskerm te gaan inpak. Dorothy wonder seker al waar sy is.
“Vasti,” sê Frits.
Hy kry ’n gevoel van déjà vu toe sy opkyk vanwaar sy kruisbeen op die slaapmat sit, kitaar in die hande. Dieselfde groen oë, dieselfde wit T-hemp, dieselfde riethut, dieselfde Indiese Oseaan op die agtergrond.
En tog is alles anders as wat dit ’n week gelede was. Oor die nuus wat hy bring.
“Wat maak jy hier?” vra sy, nes sy laas week knaend gevra het.
Hy het haar nooit geantwoord nie, want hy het nie die moed gehad nie. Maar dié keer sal hy haar moet sê hoekom hy hier is, al is die rede nou oneindig meer kompleks.
“Hoe gaan dit?” speel hy weer eens vir tyd. Laat haar oë net nog ’n rukkie lank so groen bly soos nou. Hy weet die skok van die nuus wat hy bring, gaan dit troebel maak.
“Ek en Dorothy gaan môre terug. Die cholera is onder beheer en al die gebreekte arms is in gips. Die Rooi Kruis-dokters kan alleen aangaan.”
“Weet jy al wat jy gaan doen noudat jy ’n ortopediese chirurg is?”
“Dokter Peens werk by Berg-en-Dal Hospitaal en hy het gesê hulle is op soek na ’n ortopediese chirurg. Hy was ’n vriend van my ma.”
Berg-en-Dal. Dieselfde hospitaal waar Engela Dekker werk. Engela wat hy laas week ontmoet het, met haar mond so wyd soos ’n sesbaansnelweg. Hy moet onthou om haar die dood voor die oë te sweer as sy Vasti enigiets laat agterkom. Dis beter dat Vasti die nuus van Jacques stuk-stuk hoor. Hy het klaar al hulle ander kennisse aangesê om hulle bekke te hou.
“H-m, Berg-en-Dal. Baie lanie.”
Sy lag onnutsig en haar neus kreukel en hy is lus en vreet haar op. Sy lag te min. Jacques kon haar altyd laat lag.
“Dalk pas ek glad nie daar aan nie, dalk gaan werk ek ook vir die Rooi Kruis. Ek sal makliker by hulle inpas met my sendelingklere.”
Hy spot haar altyd oor sy aantrek soos Sannie-gaan-weeshuis-toe: dienlike plat skoene, wasverbleikte geblomde rompies en gaar T-hemde. Die een keer wat sy soos ’n godin gelyk het, was in die rooi tafsyrok wat sy die aand gedra het toe sy aan Jacques verloof geraak het. Maar selfs met die onooglike klere is sy vir hom mooi, sy weet dit net nie.
“Wat gaan jy doen?” vra sy.
“Ek gaan Australië toe.”
Haar oë word troebel soos wat hy nie wou gehad het dit moet word nie.
“Dis so ver,” sê sy.
Vasti van Vuren, onverstaanbare vroumens. Net verlede week was sy aan die brand in sy arms, maar toe stuur sy hom in sy maai, en nou lyk sy so verlate om te hoor hy gaan weg. Sy is nes sy ma, trek hom aan en stoot hom die volgende oomblik weer weg. Hy het homself belowe hy gaan nooit so ’n wipplankverhouding met enige vrou hê as wat hy met sy ma gehad het nie. En hy gaan daarby hou, verdomp!
“Dis net vir ’n jaar,” sê hy bruusk.
Doen hy die regte ding om nou weg te gaan? Sy weet dit nog nie, maar die hindernis wat sy verlede week tussen hulle twee ingegooi het, is nie meer daar nie. Moet hy munt slaan uit dié feit en haar vir hom opeis? Nou dadelik?
Nee, hel, sy gewete sal dit nooit toelaat nie. Hy moet van haar wegkom voordat hy iets doen wat hom nog meer soos ’n streptokokkuskiem gaan laat voel.
“Daar is iets wat ek vir jou moet sê.”
Sy kom haastig orent.
“Frits, nee.” Sy hou haar hande afwerend op. “Moenie dinge tussen ons ingewikkeld maak nie. Laat ons die tye onthou wat ons so lekker saamgewerk het.”
Hy wil amper lag. Sy verwag ’n liefdesverklaring. Nou? Dan ruk sy hart. As sy maar net kon weet.
“Dis oor Jacques,” sê hy.
Sy vryf oor haar oë. “Ek en Jacques –”
Hy val haar in die rede voor sy hom dit weer voor die kop gooi dat hulle verloof is. “Hy is dood, Vasti.”
“Wát?” fluister sy.
“Motorongeluk.”
Sy gaan sit weer, stamp in die proses aan die kitaar se snare en ’n lelike klank bewe op.
“Wanneer?”
“Op die sewende Desember, verlede Vrydagmiddag.”
Hy sien hoe daag begrip in haar oë. Dit was laas Donderdagnag dat hulle twee … Hy is vroeg Vrydagoggend hier weg. Jacques is dus daarna dood.
“Wat het gebeur?”
Haar oë is net so vuilgroen soos wat hy verwag het hulle gaan wees. Hy moet sy vuiste saamklem om te keer dat hy haar nie teen hom vasdruk nie.
“Hy het hospitaal toe gejaag vir ’n noodgeval, oor ’n vierrigtingstopstraat geglip en kop teen kop met ’n ander motor gebots.”
Vir presies watter noodgeval Jacques gejaag het, is een van die besonderhede wat hy eers van haar wil weghou. En hy wat Frits is se aandeel in die nagevolge van die ongeluk is nog een.
“Hoekom hoor ek nou eers daarvan?”
“Jy sit hier in die boendoes, onopspoorbaar op ’n selfoon. Ek kon seker gewag het tot jy terug is, maar ek het nie geweet of jy dalk nog weke hier gaan bly werk nie.”
“Die begrafnis. Ek moet dadelik terug om dit te gaan reël. Hoe het jy hier gekom?”
“Huurvlug.”
Nes laas week se peperduur een. Dié keer was hy gelukkiger, want hier is mense wat wil huis toe en die vlieënier moes buitendien hierheen vlieg.
“Wanneer gaan jy terug?” vra sy.
“Die vlieënier sit en wag vir my op die vliegveld.”
Sy staan dadelik op. “Kan ek saamkom?”
Hy moet vir ’n lang oomblik teen die versoeking veg om ’n plan te maak dat sy kan, maar dan skud hy sy kop. “Daar is plek vir net drie passasiers. Twee van die Rooi Kruis-mense moet haastig terug Amerika toe. En jy kom mos buitendien môre.”
“Maar wat van die begrafnis?”
Dis eintlik die heel moeilikste stukkie nuus dié. Sy gaan woedend wees, want sy sal nie verstaan dat hy dit om haar ontwil gedoen het nie.
“Jacques is klaar begrawe, Vasti. Gister al.”
“Ek is sy verloofde! Hoe kon jy hom begrawe het sonder dat ek by was?”
Groen vuur spoeg na hom, nes hy verwag het.
“Jy weet hoe voel die kinderhuis oor Jacques. Hulle het alles gereël.”
Dit lyk of die kinderhuis Jacques alles gaan vergewe. Hy was immers hulle ster. Onverstaanbaar, Jacques Hugo se charisma. Maar ook onweerstaanbaar. Vir hom wat Jacques se vriend was. En vir Vasti wat sy verloofde geword het. Dis dalk omdat Jacques altyd so hard probeer het om goed te wees, al kon hy dit nooit heeltemal regkry nie.
Hy voel bitter sleg dat hy sy dooie vriend in die rug gesteek het deur sy verloofde te probeer afvry. Miskien is sy ma reg oor hom, hy is net so ’n misoes soos sy pa.
“Hulle kon twee dae vir my gewag het,” sê sy verwytend.
Hulle wou. Maar hy het hulle aangepor om die begrafnis agter die rug te kry. As Vasti daar was, sou sy van alles uitgevind het, en hy wou nie hê die lig in haar groen oë moet eensklaps uitdoof nie. Laat sy haar geloof in mense net nog ’n bietjie langer behou.
“Soos ek gesê het, Vasti, jy sit op ’n onbereikbare plek,” probeer hy paai.
Sy vou haar arms voor haar bors, haar gesig waswit. “Jý het my opgespoor. Twee keer.”
’n Vreemde vrou lig die rietflap by die deur op.
“Is jy die ander passasier? Kan ons maar vertrek? Anders gaan ons nie betyds wees vir ons vlug in Johannesburg nie,” sê sy met ’n swaar Amerikaanse aksent.
“Ek is nou daar,” sê hy.
Uit die duffelsak oor sy skouer haal hy ’n fotoraam en gee dit vir Vasti. “Die kinderhuis het al sy besittings verkoop om te help betaal vir die begrafnis en sy laaste studieskuld, maar ek het gesê jy sal dit wil hê.”
Sy kyk na die foto en hy sien hoe haar mond bewe. Hy wou nie die foto vir haar gee nie, hy wou nie hê sy moes enigiets hê wat haar aan Jacques kon herinner nie, maar sy gewete wou nie toelaat dat hy dit vernietig nie. En nou het sy die donnerse verlowingsfoto wat hy van haar en Jacques geneem het. Sy stralend in haar rooi rok. En Jacques? Hy lyk net verlig oor die versekeringspolis wat hy in Vasti gevind het.
Die Amerikaanse vrou maak keel skoon buite die riethut. Hy moet gaan, maar hy gee ’n laaste kyk in Vasti se rigting. Sal sy regkom? Sy lyk so klein en broos in haar wit T-hemp.
“Ek is jammer dat dit so moes gebeur, Vasti.”
Hy sien hoe katrol sy haar argwaan in.
“Dankie dat jy my ten minste kom sê het.”
Môre, pas nadat sy terug is, sal sy na die begraafplaas gaan. Hy ken haar so. Maar die vars graf sal nog nie ’n naam op hê nie. Nie een van die nuwe grafte sal nie. Die kinderhuis se mense sal die skande help wegsteek. Die geheim sal vir nog ’n rukkie langer veilig wees.
En sy sal vir nog ’n rukkie langer beskerm wees teen ontnugtering, troos hy homself terwyl hy hom van haar moet wegskeur.
