Читать книгу Hard soos kameeldoringhout - Sarah du Pisanie - Страница 4

Net die feit dat sy nou ’n definitiewe besluit geneem het, laat haar die volgende oggend rustiger voel. Aan al die gevolge wat die besluit kan inhou, wil Martie glad nie dink nie.

Sy veins ’n hoofpyn en Klaus se vrou is die ene simpatie. Sy hou die kleingoed ver van Martie se wa af weg.

Martie voel skuldig omdat sy die dierbare vroutjie so bedrieg, maar sy wil nie hê die bebaarde Braam Potgieter moet haar te sien kry nie.

Klaus kom later die oggend daar aan met die nuus dat Braam haar nie wil saamneem nie.

Eers antwoord sy nie. Toe Klaus haar afwagtend en skewe­kop staan en betrag, sug sy en sorg dat sy baie geskok lyk.

“Ek sal daaroor moet nadink, meneer Stolz. Ek weet nie wat om nou te doen nie. Ek sal jou laat weet.”

Sy roep egter vir Apools en Chrisjan en laat hulle in haar geheim in. Saam bespreek hulle die saak tot in die fynste besonderhede.

Die dag is eindeloos lank en warm. Sy probeer ’n bietjie borduur, maar haar hande sweet só dat dit ’n onbegonne taak is. Dit voel vir Martie soos ’n ewigheid voordat die skemerte uiteindelik oor die werf toesak.

“Juffrou Martie!” Apools staan agter by die watent om te kom verslag lewer oor die dag se gebeure.

“Ja, Apools?”

“Die mense trek môre. Dit is soos juffrou Martie gedink het.”

“Dan is dit reg, Apools. Is alles in orde?”

“Ja, juffrou, alles is reg. Ek wag net vir die donkerte, dan sal ek die vaatjies vol vars water kom maak.”

“Goed, baie dankie. Julle moet goed slaap. Sodra hulle op pad is, kom roep julle my. Ons gee hulle ’n uur tyd om voor ons uit te trek.”

Die dag breek nog rosig en skaam in die ooste, toe is Martie se wa al ingespan. Chrisjan is voor by die osse en Apools moet nog net die perd opsaal.

Klaus Stolz is glad nie gelukkig oor haar besluit nie.

“Is jy doodseker jy wil dit doen, juffrou? Jy kan regtig maar nog hier bly. Hier sal wel weer die een of ander tyd mense verbykom wat in daardie rigting gaan.”

“Ek moet by my pa kom, meneer Stolz. Hy is siek en jy het tog gehoor wat meneer Potgieter gesê het.”

“Maar, juffroutjie, Braam Potgieter is ’n vreeslike mens. Hy is goed op sy manier, maar wild! Ek weet regtig nie of dit die regte ding is om te doen nie. Hy het gesê hy vat jou nie saam nie, maar nou weet ek nie! Hy kan soms vreeslike goed aanvang.”

“Hy sal my darem nie kan wegjaag nie. Ek vra mos niks van hom nie. Ek trek net al in sy spore, dis al!”

“Dit sal dalk nie altyd so maklik wees nie. Wees maar net gewaarsku en op jou hoede. Sorg dat jy altyd ’n gelaaide geweer byderhand het.”

Die lang rus het die osse die wêreld se goed gedoen. Hulle is vet en uitgerus en sommer vol lewe. Martie hou die pad gespanne dop. Sy verwag dat die bebaarde reus enige oomblik hier voor haar in die pad sal opdoem. Hy het seker al teen hierdie tyd agtergekom dat hulle aan die kom is.

Hulle trek egter gemaklik in Braam se spore wat duidelik in die rooi grond lê. Teen die middag is die hitte egter ondraaglik. Die wêreld is nog pragtig en ruig vir hierdie tyd van die jaar. Martie ril liggies toe sy na die bosse en die lang, geel gras langs die wa kyk. Wat skuil nie alles in hierdie ruigtes nie!

Apools ry kort-kort ’n entjie vooruit met die perd. Hy is ook maar versigtig en Martie weet dat Braam Potgieter by hom net so ’n vrees ingeboesem het as by haar.

Die son sak al laag in die weste toe Apools vinnig terugkom ná een van sy verkenningstogte.

“Die mense span uit, juffrou Martie. Gaan ons nader?”

Martie byt ingedagte op haar lip. Rut is nou glad nie meer so seker van Boas se toegeneentheid nie!

“Ons sal maar nader moet gaan, Apools. Dis seker die enigste water vir die osse.”

“Goed, juffrou Martie.”

“Apools, julle moet uit die ander mense se pad bly. Ek wil tog nie moeilikheid hê nie.”

“Hulle is gawe mense, juffrou Martie. Die drywers is Ovambo’s, maar daar is een van hulle – sy naam is Willem – wat ons taal praat. Hy sê sy oupa het ook van die Kaap af gekom.”

“Nogtans, Apools. Ons moenie iets doen wat die man vies kan maak nie. Maak liewer maar jul kamp eenkant.”

“Reg, juffrou Martie.”

Die skraal gesiggie loer vuil en vol stof onder die groot, wit kappie uit. Sy was nog nooit iemand wat haar aan ander kon opdring nie. Sy het beskermd grootgeword en daar was altyd iemand om haar probleme mee te deel. Sy weet nie of sy dalk oor krag beskik waarvan sy nie bewus is nie; sy hoop maar so. Haar bravade van gisteraand begin egter nou baie vinnig ’n laagtepunt bereik. Hulle het goed bygehou. Haar diere is darem uitgerus in vergelyking met syne. ’n Uur later sien hulle die seile van Braam se watente, bleekwit in die ondergaande son.

Hy wag hulle in. Sy arms is hoog oor sy bors gevou. Die rooi son wat besig is om agter die horison te verdwyn, rek sy skaduwee lank uit. Sy oë is hard en koud en met sy hoed teruggestoot op sy stowwerige swart hare, lyk hy skrikwekkend groot en boosaardig.

Martie skuif haar kappie van haar kop af sodat dit agter haar rug hang en vee senuweeagtig oor haar hare. Sy trek egter haar skouers agteroor en kyk hom waterpas in die oë. Die man sal dit nie waag om haar hier van die drinkplek af weg te jaag nie.

Sy praat haarself moed in, maar haar bene voel lam en bewerig toe sy van die wa afklim en nader stap.

Braam se oë vernou toe sy nader kom. Martie sien die ongeloof op sy gesig en skielik het sy lus om hard te lag. Sy sluk egter haar lag toe die groot man sy oë ’n paar keer vinnig knip. Hy maak geen aanstaltes om nader te kom of te groet nie en Martie ignoreer hom dus ook.

“Apools, julle kan maar die wa onder daardie boom intrek!”

Sy wys na ’n geskikte boom die verste van Braam se waens af. Sy draai om om saam met die wa te stap, maar ’n rits vloeke en verwensings laat haar vinnig omswaai.

“Wie de . . . wie is jy?” Die groot man bulder die woorde woedend uit.

Martie vee die haarsliert teen haar wang agtertoe en druk dit by haar bolla in. Haar laaste bietjie bravade smelt vinnig voor sy oordonderende houding. Haar oë is egter versluier, sodat hy nie die twyfel en vrees daarin kan sien nie.

“Ek is Martie Schlage – sendeling Schlage se dogter.”

“Sy dogter!” Sy hoor die ongeloof in die man se stem en knik net haar kop.

“Van wanneer af het hy ’n dogter? Hy woon dan al jare lank stoksielalleen hier.” Die opregte verbasing maak sy stem nog harder en growwer as wat dit gewoonlik is.

Martie voel verlig dat hy haar nie sommer dadelik wegjaag nie. Sy glimlag breed vir hom. Sy wens sy kan al haar bekommernisse en vrese vir hom vertel, sommer alles wat aanleiding gegee het tot hierdie maande lange reis.

Die woorde stol egter op haar lippe toe sy harde, sarkastiese woorde opklink.

“Wát wil jy nou ewe skielik daar gaan maak? Al die jare moes die arme ou siel maar so alleen en siek daar aansnork. Daar is meestal nie eens ’n lewende wese om vir hom te sorg nie. Dis darem ’n vreeslike liefde wat sy dogter vir hom het!”

Martie sluk die woorde wat op haar tong huiwer terug, en staar net stil na hom toe sy mond in ’n sarkastiese glimlag vertrek.

“Waarvoor vlug jy? Hoekom word jou liewe, dierbare ou vadertjie nou skielik ná al die jare opgesoek? Nou is jy seker vreeslik lief en jammer vir hom. Toe hy jou egter nodig gehad het, het jy nie kans gesien vir hierdie eensame wêreld nie. Toe rinkink jy natuurlik te lekker daar waar jy vandaan kom. Nou is jy nie meer so jonk nie en kon jy seker nie jou kloue in ’n man vasgeslaan kry nie. Nou is Pappa goed! En ’n mens weet nooit – dalk kan jy sommer hier ’n man kry . . . een wat nie te kieskeurig is nie!”

Martie draai sonder ’n woord om en haar rug is baie styf en regop toe sy na haar wa stap.

“Moenie van my hulp verwag nie! Julle moet uit my pad bly. Julle gaan my nie weke lank verpes nie – ek skiet sommer alles vrek wat in my pad kom!”

“Jy kan maar die osse laat suip, Apools.” Haar stem is dik van die ongestorte trane. Die seer brand in haar bors.

Die kaal kol waar die waens staan, is nie so groot dat sy ongesiens haar gang kan gaan nie. Braam is ongemaklik bewus van die stil figuur wat so stil-stil haar werk doen.

Apools het solank ’n vuur aan die gang gekry en Chris­jan is met die osse water toe.

Apools loer onderlangs na Martie. As die oë so blink en die stemmetjie so verlate klink, sit die hartseer baie vlak. Hy sal maar vanaand vir haar rugstring en aartappels opsit, sy is tog so lief daarvoor.

Braam kyk vererg anderpad. Sy blik val weer op die stil, eensame figuurtjie by die flikkerlig van die vuur. Sy is klein en skraal. Hy het nie in sy wildste drome gedink dat ou Schlage ’n dogter het nie. Hy het nie eens geweet hy is getroud nie. Toe Klaus van ’n vrou praat wat na hom toe wil gaan, het hy maar gedink dis die een of ander verpleegster wat daar wil gaan werk. Hulle is altyd aan die ou kant. Geen jong vrou sal tog hiernatoe kom nie.

Hy wonder hoe oud sy is. Sy lyk nie meer na ’n kind nie, maar is glad nie so oud as wat hy verwag het nie!

Martie peusel net aan die geurige kos. Sy kan die knop in haar keel nie afgesluk kry nie. Haar hartseer loop hand aan hand met die bekommernis oor haar pa. Vanaand klink die jakkalse se gehuil vir haar weemoediger as ooit tevore. Sy bly buite by die vuur sit totdat dit heeltemal uitgebrand is.

Toe sy eindelik opstaan om te gaan slaap, kyk sy na Braam se netjiese, stewige waens wat bleek in die maan-skyn afgeteken staan. Sy sal nie kan byhou nie. Sy weet dit nou al. Haar wa is oud en mankoliekerig en daarby nog baie swaar gelaai. Haar span osse is ook nie so groot soos Braam se span nie. Hy het ’n sterk span voor elke wa.

Die pas wat hulle vandag gekom het, sal sy diere kan volhou, maar sal hare kan? As hulle tog net oor halfpad kan kom, kan sy dalk iewers op ’n dorpie of by boere wag en vir haar pa laat weet dat hy haar daar moet kom haal.

Braam lê met presies dieselfde gedagtes. Sy sal met daardie swaar, stokou wa nie ver kom nie. Hy moet haar laat verstaan dat sy moet omdraai, en sommer binne die volgende dag of twee, voordat hulle te ver van Karibib af is. Dit sal vir haar die heel beste wees om daar te gaan wag.

Hy grinnik. Môre sal hy ’n pas handhaaf wat haar voor die middag sal laat besluit om om te draai. As sy môre al omdraai, is die spore nog vars en duidelik. Die pad is ook nie so ruig soos die dele wat nog vir hulle wag nie.

Dis nog donker die volgende oggend toe Martie die bedrywigheid buitekant hoor. Dit voel vir haar of sy nou net aan die slaap geraak het. Sy spring egter op en trek vinnig aan. Die plek waar die osse gisteraand water gedrink het, is ’n pap, modderige affêre en sy sal maar liewer nie daar gaan probeer was nie.

Sy gooi ’n bietjie water in ’n skotteltjie en was haar hande en gesig. Toe sy by die watent uitloer, sien sy dat Apools al ’n vuurtjie gemaak het en die waterketel opgesit het. Braam is nêrens te sien nie, maar daar brand ’n vrolike vuur naby sy wa. Dis so sinneloos dat elkeen sy eie vuur maak. Hulle kan tog maar saam ’n vuur gebruik. Hy is egter so onvriendelik dat sy nooit so iets sal voorstel nie.

Martie het darem al haar tweede beker koffie ingegooi toe Braam by die waens terugkom. Twee van sy waens is klaar ingespan en hulle is nou besig om syne ook gereed te kry.

Sy sien hoe hy vir hom ’n stuk vleis uit die pot haal. Dis van die vleis wat hulle gisteraand gebraai het. Sy eet maar net ’n stukkie beskuit; sy kan tog nie so vroeg in die oggend al vleis eet nie. Sy weet egter nou al dat sy rasend honger gaan word, want hulle span nie gedurende die dag uit nie.

Die pas is vandag moordend. Braam dryf sy osse met meer vuur as wat nodig is. Sy werksmense loer brommend na mekaar, maar niemand waag dit om te vra wat nou aangaan nie. In hierdie deel is water volop. Dis dus heeltemal onnodig om so ’n vreeslike lang skof te maak.

Sommer van sonop af het Braam onder haar begin uittrek. Hier van twaalfuur af was hy heeltemal buite sig. Met ’n sinkende hart het Martie gesien hoe die afstand tussen hulle groter en groter word. In haar hart het sy gebid dat dit tog net nie ’n lang skof moet wees nie. Dalk kan sy hom voor sononder inhaal.

Dis al amper skemer toe Martie hom eers inhaal.

Sy waens is uitgespan en sy osse het klaar gesuip. Hy sit agteroor teen ’n boom en daar is ’n breë glimlag op sy gesig toe Martie moeg en vuil haar wa onder die verste boom intrek.

Sy drie waens staan op die beste plekke. Hulle is ver van mekaar getrek sodat daar omtrent nie plek vir haar is nie. Sy is dus verplig om haar wa heel aan die ander kant, teenaan die digte bosse, te trek.

Martie kners op haar tande. Hy is die moedswilligste, onuithoudbaarste mens waarvan sy weet. As hy net die twee ongebruikte waens nader aan mekaar getrek het, kon sy maklik ook op hierdie oop kol gestaan het. Hy is egter daarop uit om dit vir haar so onaangenaam moontlik te maak.

Apools is ook nog vanaand siekerig. Die geweldige pas wat hulle vandag moes handhaaf, het hom vanaand vol pyne en hy is behoorlik kromgetrek.

Martie het net een keer met ’n kennersoog na hom geloer en toe vir hom die peuselwerkies gegee om te doen. Sy maak self hout bymekaar en maak vuur.

Dankbaar dink sy aan Chrisjan wat nog jonk en sterk is. Hy is fluks en baie getrou. Sy weet nie wat sy sonder hom sou gedoen het nie.

Sy hoop tog die drinkplek is vanaand lekker skoon sodat sy ’n slag ordentlik kan was. Sy is vuil en stowwerig en dit sal haar sommer beter laat voel as sy weer ’n keer skoon kan kom.

Toe die vuurtjie knetterend brand, stap sy na die drinkplek toe. Die water is egter maar weer modderig en vuil en die kante is reeds ’n pappery getrap soos gisteraand.

Moedeloos kyk sy na die water en dan na die beboste wêreld om haar. ’n Koue rilling hardloop teen haar rugstring af. Wat kan tog nie alles in hierdie digte bosse skuil nie? Sy en Apools en Chrisjan sou beslis nie hierdie ongetemde wêreld alleen kon aandurf nie.

Sy sug diep. Hulle sal beslis ook nie die pas van vandag kan volhou nie.

Wat moet sy tog doen! Sal sy nie maar weer probeer om met die man te gesels nie? Sy het nog ’n bietjie spaargeld wat sy vir haar pa wil gee. Sy weet hoe nodig hy dit het, maar miskien moet sy dit vir hierdie man aanbied in ruil daarvoor dat hy hulle tot op Grootfontein vergesel. As hy hulle net ’n redelike kans wil gee om by te hou!

Die skrik slaan lam in haar bene op toe die groot gestalte van die man wat al heeldag haar gedagtes oorheers, skielik voor haar in die voetpaadjie opdoem.

Sy staan so naby aan hom dat sy haar kop effens agteroor moet buig om sy gesig te sien.

“Ek- . . . ekskuus tog! Ek . . . ek was so ingedagte, ek het jou nie eens gesien nie.” Sy stamel die woorde hees en probeer dan by hom verbykom.

Die ongeduld roer in Braam. Hoekom kan sy nie vloek en raas nie? Vir wat lyk sy soos . . . soos ’n kind wat ’n hou verwag?

Dis al sterk skemer, maar sy staan so naby hom dat hy haar die eerste keer goed kan bekyk. Haar kop kom net tot by sy skouer. Die donkerbruin hare is agteroor gekam en in ’n bolla in haar nek vasgedraai. Die twee groen oë lyk groot en bang. Nou eers merk hy op dat dit stof was wat haar hare so grys laat vertoon het. Die stywe bolla en grys rok met die hoë hals laat haar jare ouer lyk as wat sy is. Sy moet nog betreklik jonk wees – seker in haar twintigerjare.

Haar stem klink benoud toe sy ’n slag kug en dan die bul by die horings pak.

“Meneer Potgieter . . . ek sal nie vir jou moeite wees nie. Ek . . . ek wil net agter jou aantrek. Ek ken nie hierdie wêreld nie. Ek . . . wat jy ook al van my mag dink, ek móét dringend by my pa kom. Ek kan nie . . . ek kan ongelukkig nie byhou teen die pas wat jy handhaaf nie. Kan . . . sal . . .?” Sy sluk swaar en strengel haar vingers inmekaar.

“Sal jy asseblief ’n klein bietjie stadiger trek? Dan . . . dan sal ek kan byhou. Asseblief, meneer Potgieter! Apools is al oud en . . . Ek sal jou betaal, ek het geld.”

Braam voel iets soos skaamte in hom roer. Hy trek nooit teen so ’n moordende pas vir die osse nie. Sy vra mos niks van hom nie. Wat sal dit nou aan hom doen as sy net agter hom aantrek?

Martie is oortuig dat hy gaan weier. Hy is net so ’n soort mens. Hy sal nie van plan verander as hy eers op iets besluit het nie.

Bang loer sy na hom. As hy nóú weier, sal sy moet omdraai – môreoggend nog. Hulle kan nie hierdie pas volhou nie, en dalk verloor hulle later heeltemal die spoor as hy onder hulle uittrek. Sy sien nie daarvoor kans om alleen in hierdie woeste wildernis te wees nie.

Braam se stem klink egter ongeduldig in die skemer.

“As jy so danig baie geld het, hoekom het jy nie vir jou ’n ordentlike wa gekoop nie?” Hy wag nie vir ’n antwoord nie, druk net by haar verby en verdwyn tussen die bosse.

Peinsend stap Martie terug. Sy weet nie wat om van sy antwoord te dink nie. Sy eet klaar en dan kom skuif Apools en Chrisjan stil langs haar vuur in. Die hele tog van die Kaap af hou hulle saans godsdiens as hulle klaar geëet het. Gisteraand was sy egter te bang om godsdiens te hou. Sy het vir Apools en Chrisjan gevra om liewer te gaan slaap. Vanaand laat hulle hulle egter nie weer keer nie.

Martie gaan haal dus haar Bybeltjie en lees vir hulle ’n stukkie voordat sy ’n gebed doen.

“Ek dink nie ons moet sing ook nie. Ek is bang ons hinder die ander mense.”

Sy sien die teleurstelling op Apools en Chrisjan se gesigte en sy voel gemeen. Dis altyd vir hulle die hoogtepunt van die aandgodsdiens; hulle sing tog te graag.

“Ons sal kyk hoe lyk dinge môreaand. Ek kan nie bekostig dat die mense nou vir ons kwaad word nie.”

Die pas is egter die volgende dag beslis stadiger en dis met ’n dankbare hart dat Martie sommer vroeg die middag haar wa langs Braam s’n intrek.

Dis eers toe sy al begin vuurmaak dat sy opmerk dat net twee van sy waens uitgespan is. Die derde wa se touleier het rustig onder die boom gesit en dié staan nou op en al steunend kom die span osse weer in beweging.

Martie spring verskrik op. Haar wa is reeds uitgespan. Wat gaan dan nou aan? Sy lig haar rok effens op en hardloop vinnig na Braam toe wat sy geweer in sy saalsak druk en die perd se buikgord stywer trek.

“Meneer Potgieter! Ek het gedink ons span uit vir die dag. Moet ek weer inspan?”

Braam se hande verstil en hy draai stadig om. Die maer vroumens met haar twee groot oë laat hom lomp en onbeholpe voel. Wat weet hy tog nou van vroumense af? Hy het nooit daaraan gedink dat die arme siel nie sal weet dat Omaruru net agter daardie plaat bome lê nie.

Hy sien die moegheid op die skraal gesiggie en iets vreemds roer in sy binneste; iets wat hy nie ken nie en wat hom ongeduldig maak.

“Nee, ons span uit. Ek vat net hierdie goed Omaruru toe.”

Hy sien die onbegrip in die twee groen oë en verduidelik lomp verder.

“Omaruru lê net agter daardie kol bome. Ek kom netnou weer met my perd terug.”

Sy lek senuweeagtig oor haar lippe en staar hom nog steeds onbegrypend aan.

“Die ou handelaar laai solank vanaand die wa af en dan kry ek dit môre weer daar. Sodoende hou hy my nie op nie.”

“O!” Martie glimlag verlig. “Ek . . . ek sal solank vir ons kos maak . . . as . . . as jy wil?”

“Ek kom gewoonlik laat terug.”

“Ek sal jou kos bêre. Meneer Potgieter, ek wil nog dankie sê vir . . . vir vandag. Ek . . . ons kon toe goed byhou.”

Braam frons net en sit sy voet in die stiebeuel. Martie se bruin hare is vaal van die stof en ’n dun lagie stof lê oor haar gesig. Die twee groen oë wat afwagtend na hom opkyk, is egter helder en blink.

Hy kap sy hakke in die perd se sye en Martie gee vinnig pad. Haar hart voel lig en opgewek. As hierdie woeste man haar net saam met hom sal laat trek, sal sy soveel veiliger voel.

Sy gaan staan skielik en skud haar kop. Veiliger? Dis ’n snaakse gedagte wat nou by haar opgekom het!

Braam kyk nie om nie. Die twee groen oë spook by hom. Die vroumensie met haar twee uil-oë moet nou net nie staan en dink dis om haar ontwil dat hy vandag stadiger getrek het nie. Hy wou maar net gister ’n groot stuk pad agter die rug kry. Vandag se skof was toe nie so lank nie. Dis al!

Hulle kampeer vanaand in ’n rivierbedding. Nadat die osse klaar gesuip het, het Apools ’n rukkie gewag totdat die water nie meer so troebel was nie en toe die watervaatjies weer vol gemaak.

“Hier is baie water, juffrou Martie. Kan ek vir juffrou die badjie ook vol maak?”

“Asseblief, Apools. Ek dink ons moet sommer die groot pot op die vuur skuif, dan kan ek ’n bietjie warm water maak.”

Dankbaar help Martie vir Apools om die badjie los te maak. Aangesien Braam nie vanaand hier gaan wees nie, kan sy ’n slag ordentlik bad. Die ruimte in die wa is egter so beknop dat ’n mens dit nie juis ’n bad kan noem nie. Dis eintlik maar net ’n ordentlike was.

Sy borsel haar hare totdat al die stof uit is en dit weer sag en blink in die lamplig glinster.

Intussen kook die potjie met die lekker vet skaapblad stadig op die vuur. Sy het nog aartappels en uie en ook droëbone wat sy nou-nou daar wil ingooi. Sy wil vir die man ’n ordentlike bord kos kook. Hy moet darem weet sy is dankbaar dat hy vandag so vriendelik was om haar ’n kans te gee om by te hou.

Vleis is ’n probleem in hierdie hitte. Haar voorraad vleis staan nou einde se kant toe. Sy doen alles wat sy kan om dit te bewaar, maar dit help nie veel nie. Daar is nog net ’n gesoute ribbetjie oor en dan sal sy moet uitkyk vir ’n vleisie.

Hans het altyd vir hulle ’n bokkie gaan skiet. Hulle was toe meer mense en kon dit dus opgeëet kry voordat dit sleg was.

Vanaand laat Apools hom nie weer afsit toe dit tyd word vir aandgodsdiens nie. Nadat hulle klaar geëet het, skuif hy en Chrisjan nader.

“Vanaand kan ons mos maar sing, nè, juffrou?”

“Ja, goed, Apools, ons kan maar sing.”

Eensaam en verlate, maar ook met ’n noot van hoop en verwagting, klink die drie stemme in die aandstilte op. Die bekende ou psalm klink vir Martie vanaand so vol hoop dat sy met oorgawe kan sing: “Net soos ’n herder uittrek met sy skape . . .”

Lank nadat Chrisjan en Apools al gaan slaap het, eet Martie eers. Sy het maar bly wag en gekyk of Braam nie terugkom nie.

Sy krap ’n paar kole onder die pot in. Sy sal maar gaan inkruip. Hulle staan soggens so vroeg op.

Die drywers se stemme raak later stil en Martie loer skrikkerig na die skrefie maanlig wat by die opening van die watent inloer. Dis nogal grillerig om so alleen in die veld te wees. Skielik vlieg sy verskrik regop. Natuurlik! Hy is mos vanaand weer op ’n dorp! Hy is seker weer besig om kanne en kanne bier in sy groot liggaam in te gooi!

Sy druk verskrik haar hand teen haar bors. Wat doen sy as hy hier aankom en hy is dalk nie homself nie? Sy sal geen verweer hê nie – hy sal haar gemaklik met een hand kan vashou.

Verwilderd spring sy uit die bed. Sy moes vir Apools gevra het om hier naby die wa te kom slaap! Dit het egter nooit by haar opgekom dat so iets kan gebeur nie.

Sy buk en haal die geweer onder die kampbedjie uit. Sonder om die kers aan te steek, laai sy die geweer en sit dit regop teen die bedjie se voetenent neer.

Versigtig gaan loer sy agter by die tent se opening uit. Alles is egter stil en vreedsaam by die ander wa.

Die hitte gaan ondraaglik wees, maar sy maak die tentseil dig toe en knoop die toutjies stewig vas aan die binne­kant. Nou sal sy hom darem hoor as hy by haar probeer kom.

Sy slaap baie lig. Dis egter eers hier teen twee-uur dat sy hom hoor terugkom.

Sy perd proes hier naby haar wa en elke sintuig is onmiddellik helder wakker en waaksaam.

Sy hoor hom gedemp vloek toe hy oor iets struikel en dan hoor sy hoe hy die saal op die grond laat neerval. Sy wag gespanne. Hy behoort tog te weet dat die kos in die pot sal wees. Maar sy wa kraak en dan raak dit stil en Martie weet dat hy nie vannag van plan is om van die kos te eet wat sy so sorgvuldig voorberei het nie.

Anders as wat Martie verwag het, is die son al op toe hulle eers begin inspan.

Dankbaar vir die ekstra rus, vra sy ook nie vrae nie. Braam is in elk geval nêrens te sien toe sy uit die wa kom nie. Daar brand egter ’n vuurtjie naby sy wa.

Gelate trek Martie haar skouers op. Hy is beslis nie van plan om ’n vuur met haar te deel nie. Sy gaan hom ook nie eens nooi nie.

Sy het so gehoop dat hulle darem by Omaruru sal indraai sodat sy kan sien hoe die dorpie lyk en net gou ’n paar benodigdhede by die winkel kan kry. Die ander wa wag egter vir hulle buitekant die dorp en sy sien net van ver af ’n paar wit huisies wat knus en gesellig onder groot, groen bome staan.

Die laat nag het Braam ook nie juis goed gedoen nie. Hy is vanoggend weer stug en vol draadwerk. Hy praat nog steeds nie ’n woord met haar nie, vloek en raas net oudergewoonte.

Martie sug beswaard. Die pad kan soveel korter wees as hy tog net met haar wil gesels. Daar is so baie dinge van hierdie mooi land wat sy graag wil weet.

Dis sommer vroegoggend al hittig warm. Martie vee die sweet, wat in dun straaltjies teen haar nek afloop, met haar sakdoek af. Sy sal versmoor in hierdie rokke van haar. Vandat hulle Suidwesbodem betree het, het sy en Ilze so min onderrokke moontlik aangetrek en ook sonder kouse begin loop. Sy is egter skrikkerig vir die vreemde man en dus is sy baie betaamlik aangetrek.

Teen elfuur kan sy die hitte nie meer verduur nie en sy rol haar rok se moue hoog op. Sy klouter agter in die wa en trek haar kouse uit. Dan krap sy totdat sy die ruwe sandale kry wat Apools vir haar gemaak het.

Sodra sy ’n kans kry, gaan sy vir haar koeler rokkies maak. Sy sal soek vir ’n stukkie ligte materiaal en dan maak sy rokkies met kortmoue en laer halsies. In hierdie land kan ’n mens onmoontlik soveel klere dra.

Sy bind later ’n tou om haar heupe en trek haar rok daarmee op sodat dit nie so in die stof sleep nie. Ligvoets spring sy van die wa af en gaan loop voor saam met Chrisjan by die osse.

“Dis darem warm, nè, Chrisjan?”

“Ja, juffrou Martie.”

Braam sit massief op sy perd en sy sien hoe hy terugry om te kyk of alles nog in die haak is by die agterste wa.

“Waar is Apools dan, Chrisjan?”

Sy wys na die perd wat aan die wa vasgemaak is en lui saam met die osse in pas bly.

“Hy was netnou nog hier, juffrou Martie. Hy verdwyn mos maar so kort-kort die veld in. Hy ken die meeste van die plante en hy kry altyd allerhande lekker goed om te eet. Juffrou Martie weet tog hoe is Oupa. Hy kan hom mos verkyk aan alles wat vreemd is in die veld.”

Sommer vir die lekker daarvan en om haar litte ’n bietjie te rek, hardloop Martie al met die waspore langs ’n entjie voor die wa uit.

Braam sien haar aangehardloop kom en hou sy perd fronsend in. Hy ruk egter die perd vererg om toe sy uitgelate onder ’n boom neersak.

“Simpel vroumens!” mompel hy vererg. Hy het ’n oomblik gedink daar skort iets. Kan ’n mens dan lus wees om in hierdie hitte rond te hardloop!

Die prentjie steek egter in sy gedagtes vas. Sy lyk so anders; so jonk en vol lewenslus. Haar rok sit bokant haar enkels wat spierwit onder die soom uitloer. Haar arms, wat by die opgerolde moue uitsteek, is amper ’n heuningkleur en ’n mens kan sien dat sy al meermale haar rok se moue so opgerol het.

Sy dra nie graag ’n kappie nie. Sodra sy in ’n koeltekolle­tjie kom, skuif sy die kappie van haar kop af. Haar vel is dus nie so wit soos wat dit behoort te wees nie. Gistermiddag, toe sy naby hom gestaan het, het hy gesien dat daar ’n paar sproetjies oor haar neusbrug is.

Toe Chrisjan met die wa by haar kom, vat sy die tou by hom.

“Gaan kyk jy liewer waar Apools is, Chrisjan. Hierdie wêreld is so ruig en vol gevare. Ek is bekommerd. Hy moenie so wegdwaal nie.”

“Ja, juffrou Martie, maar hy stap altyd net so op in die rigting wat ons gaan en dan kom hy weer by die wa uit as ons daar verbykom.”

“Hy is darem al lank weg. Vat die perd en ry tog maar ’n entjie vooruit.”

“Goed, juffrou Martie.”

’n Uur later kyk Martie al onrustig rond. Waar sou Chris­jan en Apools dan nou wees? Sy hoop tog nie Apools het iets oorgekom nie. Sy is glad nie gerus oor hom nie. Hy lyk vir haar deesdae so moeg. Sy is skielik rasend onrustig.

Dis egter net Apools wat haar ’n rukkie later onder ’n bos sit en inwag.

“Apools, waar was jy? Ek was al so onrustig!”

Hy lag sy ou tandelose laggie.

“Wat kan ek tog oorkom, juffrou Martie? Ek is in die veld gebore. Hoekom loop juffrou Martie dan saam met die osse? Waar is Chrisjan?”

“Ek het hom met die perd gestuur om jou te gaan soek.”

Martie sien hoe Apools frons en dan vind die onrus in haar binneste weerklank in sy donker ogies.

“Wag, ek beter hom gaan soek. Chrisjan sal maklik verdwaal. Hy ken nie die veld soos ek nie.”

“Apools, nee! Wag!” Martie byt angstig op haar lip. “Ja . . . ja, goed. Maar jy soek nie langer as ’n halfuur na hom nie. As jy hom nie kry nie, kom jy terug sodat ons vir meneer Potgieter kan vra . . .”

“Goed, juffrou Martie.”

Dit voel vir Martie soos ’n ewigheid voordat ou Apools se grys kop weer langs haar verskyn.

“Juffrou Martie, jy moet gou kom. Hy het seergekry. Hy het van die perd afgeval.”

“Afgeval?”

“Die perd het in ’n gat getrap en sy been gebreek. Hulle is nie ver hiervandaan nie.”

“Ag, Apools, dit ook nog!” Martie staar geskok na Apools. Sy gee die tou vir hom en hardloop dan vinnig vo­rentoe. “Meneer Potgieter! Meneer Potgieter!”

Sy swaai wild met haar arms. Braam sit op die bankie van die voorste wa en hy spring ligvoets af. Hy wag haar in, arms oor die bors gevou.

“Meneer Potgieter, daar het ’n vreeslike ding gebeur! Asseblief, kom help my tog!”

“As ek jou reg verstaan het, wou jy net agter my aantrek. Jy het niks gepraat van hulp nie.”

“Asseblief, meneer Potgieter. Chrisjan het met die perd geval. Ek moet by hom kom en die perd –”

“Ek het niks met jou probleme te doen nie. Niks en niemand gaan my ophou nie. Wat moet ek met jou werksmense maak as hulle nie eens bo-op ’n perd kan bly nie?”

“Asseblief, meneer Potgieter, ek moet dadelik by hom kom. Leen my net jou perd sodat ek vir Chrisjan na die wa toe kan terugbring.”

“My perd! My perd vir jou leen? Jy sal nie eens twee sekondes op hom kan bly nie!”

Vererg wip Martie om.

“Simpel, eenvoudige ding!” sis sy tussen haar tande deur. Hy het geen menslikheid in hom nie.

“Apools, maak die osse se leiriem daar aan die boom vas. Ek kry net ’n kombers en die geweer.”

Martie se hart klop woes in haar kuiltjie. Sal sy ooit genoeg moed hê om die perd te skiet? As hy tog net dit vir haar wou doen. Dit behoort vir hom ’n plesier te wees. Hy lyk so wild en wreed; sy is seker daarvan hy sal dit geniet om ’n dier te skiet.

Woede en frustrasie gee ’n ekstra wippie aan haar stap toe sy en Apools die bosse in verdwyn. Apools loop vinnig vooruit.

Chrisjan lê onnatuurlik stil. Hy het met sy kop teen ’n klip geval en ’n stok het diep in sy been se dikvleis ingesteek. Die perd lê rukkend eenkant, sy een been skeef onder hom ingevou.

Liewe Vader! Martie voel die mislikheid in haar opstoot. Die arme dier sal onmiddellik uit sy ellende verlos moet word. Sy sal netnou na Chrisjan kyk. Hy is bewusteloos en is genadiglik van niks bewus nie.

“Ag, my ou dier!” Martie sak met ’n snik langs die perd neer en streel oor sy kop. Die groot, bruin oë is smekend op haar gerig. “Ek sal dit móét doen, ou Bles. Ek sal net moet. Ek kan jou mos nie so laat ly nie.”

Bewend vee sy oor haar oë en staan ’n paar treë terug. Sy tel die geweer met bewende hande op en druk dit teen haar skouer. Haar oë is egter so verblind van trane dat sy glad nie gefokus kry nie.

Sy laat sak eers weer die geweer en vee dan oor haar oë met die agterkant van haar hand.

’n Skoot klap kort agter haar. Die perd ruk net een keer en dan verstil hy.

Verskrik spring Martie om. Braam staan omtrent vyf tree agter haar. Sy oë is stil en onleesbaar op die traannat gesiggie hier voor hom gerig. Hy laat sy geweer stadig sak. Hy het nie gedink sy sou die moed hê om die perd te skiet nie. Dis nie eens vir ’n groot, geharde mansmens soos hy maklik om so iets te doen nie.

Rukkerig laat sy die geweer sak, haar oë nog blink van die trane. “Dankie.” Sy prewel dit amper onhoorbaar en sit dan haar geweer teen die stomp neer. Met twee vinnige treë is sy langs Chrisjan en sak op haar hurke neer.

Apools is besig om water in sy gesig te gooi en tussen sy lippe in te dwing.

“Kom ons vat hom wa toe, Apools. Ons kan hom daar probeer lawe. Skuif die kombers onder hom in. Nou rol ons die kante op sodat ons hom kan dra.”

“Ons sal hom nooit gedra kry nie, juffrou Martie.”

“Jy kan bo vat, Apools. Ek sal onder by sy voete vat.”

“Maar, juffrou Martie . . .”

Martie wens sy kan ’n klip in ou Apools se mond druk! Sal hy dan nou sowaar hier voor die stilswyende Braam Potgieter vir haar kom vertel dat hulle nie die eerste probleem wat op hul pad kom self kan oplos nie. Die man wil hê sy moet erken dat sy nie hierdie pad kan aandurf nie. Dit sal sy nie doen nie! Sy moet eenvoudig so gou moontlik by haar pa kom.

“Apools, as daar ’n ander plan was, sou ek daaraan gedink het. Maar daar is nie nou ’n ander uitweg nie. Ons moet hom dra, dis al! Waar ons hom nie meer kan dra nie, daar sleep ons hom.”

“Ja, juffrou Martie.”

Apools staan kreunend op toe hy die bopunt van die draagbaar vasvat. Martie voel of haar rugstring mors afruk toe sy regop kom.

Apools het ook nie meer veel krag nie en sukkelend beweeg hulle treetjie vir treetjie vorentoe met die swaar vrag.

Sy maak of sy glad nie bewus is van Braam Potgieter se teenwoordigheid nie. As hy darem dink sy sal ooit in haar lewe weer vir hóm iets vra, maak hy ’n fout!

Bekommerd kyk sy na die stil Chrisjan. Wat kan tog nog gebeur?

’n Groot hand hou haar skielik teë. Die las word so vinnig uit haar hande geneem dat sy nie dadelik besef wat gebeur nie.

“Saal die perd af en bring die saal. Ek sal hom met my perd vat.”

Martie staan effens terug en kyk hom net verbaas aan. Dis eers toe Apools verbykom en dankbaar in Braam se rigting praat dat sy besef dat hy met Apools en nie met haar gepraat het nie.

“Ja, goed, meneer Braam. Dit sal baie gaaf wees. Juffrou Martie het net so min krag soos ek. Ons sou hom nooit by die wa gekry het nie.”

Braam antwoord hom nie. Hy lê vir Chrisjan dwars oor die perd se rug en vat dan die teuels. Met lang treë begin hy aanstap na die waens toe.

Martie draf vinnig agterna. Sy moet saam met hom by die wa kom sodat sy kan help om Chrisjan gemaklik te kry. Sy sien die rooi bloedkol aan Chrisjan se been en bekommernis maak ’n stille vrees in haar wakker. Ag, dierbare Vader, gee tog dat hy nie baie siek word nie. Gee dat ons nie moet agterbly nie. Ek moet by Pappa kom. Die gebed vorm sommerso vanself in haar gedagtes.

Hulle sal maar eers vir Chrisjan agter in die wa moet neerlê. Vanaand as hulle uitspan, kan hulle verder planne maak. Sy hardloop by Braam verby en maak die wa se seil oop. “Meneer Potgieter, jy kan hom sommer hier neerlê. Ek sal dadelik na sy been kyk. Ek wil jou nie verder ophou nie; ek wag net vir Apools, dan kom ons ook.”

Braam frons en kyk ongelowig van haar na die bewustelose Chrisjan en dan weer na haar oorvol wa. Sonder om ’n woord te sê, loop hy by haar wa verby tot waar sy waens onder ’n boom wag.

“Willem, maak daardie wa se seil oop en skuif die kiste agtertoe sodat daar plek voor is. Kom help my sodat ons hierdie man daar kan neerlê.”

“Maar, meneer Potgieter . . . ek . . . e . . . ek wil nie lastig wees nie. Ons . . . e . . . sal regkom.”

Braam steur hom nie aan haar nie. Gemaklik en sonder inspanning tel hy en Willem vir Chrisjan in die wa.

Martie trek gelate haar skouers op en gaan haal dan haar trommeltjie met medisyne om die wond skoon te maak en te verbind en om vir Chrisjan weer by te kry.