Читать книгу Die baron van Rauenshof - Sarah du Pisanie - Страница 3

Maria von Rauenstein se houding raak afwagtend toe sy die voetstappe in die gang hoor. Sy het beswaarlik al iets meer gevrees as hierdie oomblik van waarheid wat nou aangebreek het.

Met ’n maer hand vee sy die kreukels uit die spierwit deken en druk haar donker vlegsel plat. Dit steek skerp af teen die wit van haar vel. Sy is die afgelope twee jaar kort-kort siek en dit is altyd haar longe wat die probleem gee. Die afgelope ses maande is sy egter meer in die bed as daaruit.

Die bruin oë raak waaksamer en meer gespanne toe die voetstappe voor haar deur tot stilstand kom.

Haar suster, tien jaar jonger as sy, se ondeunde gesig loer om die deur. Heidi Kessler se bruin hare is vandag in ’n dik vlegsel agter haar rug vasgemaak. Om haar gesig wil-wil dit donsig krul. Sy stoot die deur oop en kom vinnig nader.

“Môre, sus, hoe gaan dit vanoggend hier?” Heidi probeer haar stem vrolik hou, maar Maria sien die bekommernis in die bruin oë wat so baie na haar eie lyk.

“Ek wil net huis toe gaan,” kla Maria. “Ek is moeg vir die hospitaal.” Die angstigheid slaan in haar stem deur, al probeer sy om dit nie in woorde uit te spreek nie.

Heidi se wit verpleegsteruniform maak ’n ligte skuurgeluid toe sy langs die bed kom staan. Haar houding is dadelik professioneel, al vee sy sag die haartjies van Maria se voorkop af weg.

Dokter Winkler, hul huisdokter, verskyn in die kamerdeur en staan effens opsy sodat die kort, stewige dokter Stolze, wat Maria gister so deeglik ondersoek het, kan verbykom.

Maria se oë stel die vraag sonder dat haar lippe dit uitspreek. Dokter Stolze kom staan aan die ander kant van die bed en Maria sluk aan die droogheid in haar keel.

“Mevrou Von Rauenstein . . .” Hy kug ongemaklik, steek sy hand na haar uit en vou dan haar maer hand in syne toe.“Die nuus is nie goed nie, maar darem ook nie hopeloos nie. Ek . . . ek gaan jou nie vermoei met onnodige mediese terme nie. Suster Kessler kan dit later aan jou verduidelik. Jy het ’n ernstige en baie seldsame longkwaal. Ons sal dit ongelukkig nie hier kan behandel nie. In Switser­land is daar egter ’n kliniek wat in hierdie soort kwale spesialiseer en hulle sal jou moontlik kan help.”

Maria kyk hom met groot, geskokte oë aan. “Switserland! Maar . . . maar dit is onmoontlik . . . Ons het nie die geld om daarheen te gaan nie.”

Dokter Stolze lyk ongemaklik. “Ja, mevrou. Ongelukkig sal dit heelwat kos. U sal nog die bootkaartjie ook moet betaal en ek sal verkies dat suster Kessler saamgaan, want sy sal weet hoe om u op die lang reis te behandel.”

Trane dam in Maria se oë op toe die hopeloosheid van die hele situasie tot haar deurdring. Die dokter kon hom maar al die moeite gespaar het en net die doodsvonnis oor haar uitgespreek het.

Dokter Stolze kyk hulpsoekend na dokter Winkler, maar dié haal sy skouers moedeloos op. Hy kug ongemaklik. “Ek . . . weet ongelukkig van geen onderneming wat julle sal kan help nie. Julle is tog van Duitse afkoms . . . julle het nie dalk nog familie in Duitsland nie?” vra hy hoopvol.

Maria skud haar kop ontkennend. “Nee. My vader was Duits, maar my moeder was ’n Suid-Afrikaner. Hulle het baie jare gelede hier na Duitswes-Afrika gekom. Ek . . . ek het geen kontak met die familie gehad nie. My vader het ’n sakeonderneming hier gehad, maar toe hy begin siek word, het dit al meer agteruitgegaan. Ons het dit ná sy dood verkoop en dit was beswaarlik genoeg om die skuld te dek.”

“Wel . . .” Dokter Stolze raak sommer haastig toe hy besef dat hy niks meer vir haar kan doen nie. “Suster Kessler weet waar om my in die hande te kry indien julle wel geld bymekaar kan kry. Ek kan ook vir julle al die reëlings tref, indien nodig . . . Dit sal nie moeite wees nie.” Hy draai kortom en stap by die deur uit.

Dokter Winkler aarsel ’n paar oomblikke. “Bly jy maar eers nog ’n rukkie hier by haar, Heidi. Ek sal vir dokter Stolze gaan wegsien.”

Heidi knik en sleep ’n regop stoeltjie nader. Sy vou Maria se maer hand in albei hare toe.

“Didi . . .” Maria se maer vingers krul om hare en die bruin oë is bang en bekommerd. “Wat . . . wat gaan ons doen?” vra sy soos ’n hulpelose meisietjie en Heidi voel soos gewoonlik asof sý, en nie Maria nie, die ouer een is.

Sy sug liggies. “Ek weet nie, sus. Ons moet dink. Iewers sal daar ’n oplossing wees. Die Here het darem nog altyd vir ons gesorg.” Vir Heidi klink haar eie woorde maar taamlik onoortuigend.

“Wanneer mag ek huis toe kom?” Maria se onderlip bewe nou soos klein Chrissie s’n.

“Vanmiddag wanneer ek van diens gaan. Ek sal net gou huis toe ry met die fiets en die perdekar gaan haal,” belowe sy.

Maria probeer glimlag. “Ek verlang na die kinders. Ek is al vier dae in die hospitaal.”

Heidi vee Maria se trane met haar hand af. “Toe nou! Een van die dae is jy weer op die been en dan is dit weer soos in die ou dae.”

“Die ou dae . . .!” Maria sug. “Dit voel so ver, Didi. Soms kan ek nie glo dat dit net twee jaar is sedert Adolf se dood nie. Dit voel soos ’n leeftyd.”

“Ag, dit is maar net die verlange wat dit so lank laat voel. Weet jy,” probeer Heidi opgewek klink, “ek bly al ses jaar by julle. Ek was maar sestien toe Pappa dood is. Annie was toe nog sommer ’n baba . . . ek wás al by julle toe ons haar eerste verjaardag gevier het.”

“Haai, Didi, kan dit regtig al so lank wees?” vra Maria. “Jy het jou daardie jaar ingeskryf as verpleegster by hierdie selfde ou hospitaaltjie.”

“Ja, en dit is net ons wat verander. Hier is alles nog dieselfde . . . dokter Winkler, suster Renate,” sê Heidi en lag, dankbaar dat sy die gesprek in ’n ander rigting kan stuur en wegkry van hierdie yslike probleem wat soos ’n monster voor in die pad lê.

“Ai, Didi,” sug Maria moedeloos. “As Adolf tog net nog hier was. Hy sou geweet het wat om te doen. Hy sou darem nog daar gewees het om jou te help met die kinders as ek nie meer daar is nie. Ek . . . ek weet net nie hoe gaan jy die kinders ook nog behartig nie. Ons lewe nou al net van jou salaris. Ek voel so gemeen en skuldig daaroor. Adolf se ou pensioentjie is net om die huishuur te betaal. Jy kry nooit kans om vir jou ook iets moois te koop nie. Die lewe gaan by jou verby . . . jy sal mos ook een van die dae wil trou en . . .”

“As jy eers in daardie luim van jou raak, loop ek liewer,” dreig Heidi, maar haar stem is oneindig teer en vol liefde. “Sus!” Heidi sit skielik penregop. “Wat . . . wat van Adolf se mense, die Von Rauensteins? Kom . . . kom ons vra hulle om ons te help. Ek sal by die kliniek probeer werk kry, of by ’n ander hospitaal en dan kan ek vir ons sorg. Dit is net die kaartjies en die behandeling se geld . . .”

“Nee!” Maria se stem is dodelik beslis. “Nee, volstrek nie! Ek sterf liewer!”

“Sus,” sê Heidi baie ernstig, “as jy nie dadelik hulp kry nie, gáán jy sterf, en gou ook! Jy kan nie veel langer as ’n jaar uithou met daardie probleem nie.”

Maria sluk. Haar oë is groot en lyk soos dié van ’n uiltjie. Sy pers egter haar lippe beslis saam en skud haar kop. “Nee! Nee, so sal ek my nie weer verneder nie. Hulle . . . hulle het nie eens ’n briefie geskryf met Adolf se dood nie.” ’n Sagte snikkie glip uit haar bors.“Die majoor van die Schutztruppe het ’n kabelgram aan hulle gestuur toe Adolf gesneuwel het. Ek het ná die begrafnis ’n briefie aan hulle geskryf en . . . en vir hulle gevra om Adolf te vergewe. Ons twee was so oneindig lief vir mekaar. Ek het vir hulle gesê daar is drie pragtige kinders, hul kleinkinders! Ek het hulle gesmeek om ons te vergewe om die kinders se ontwil.” Maria druk haar gesig in haar hande en snik saggies.

“En toe . . .?” Heidi sit angstig ’n bietjie vorentoe. Sy ken Maria en Adolf se storie. Adolf was die middelste seun van baron Von Rauenstein. Hy en ’n meisie, ook uit die adelstand, was blykbaar aan mekaar belowe. Hulle was van kinderdae af vriende en die huwelik het hulle heeltemal aangestaan. Adolf, toe vier en twintig jaar oud, het egter besluit om eers ’n bietjie rond te reis voordat hy so ’n gewigtige stap oorweeg. Hy het in 1889 as luitenant saam met die Schutztruppe na Duitswes-Afrika gekom om hierdie wilde en ongetemde land te kom help mak maak en beskerm.

“Hulle het my nooit geantwoord nie . . .” Heidi kan die vernedering in Maria se stem hoor.

“Hulle is tog ryk mense, sus. As hulle weet dat jy siek is en finansieel swaar kry . . . Ek is seker daarvan dat hulle dan al hul ou griewe sal vergeet,” probeer Heidi weer.

“Hulle weet dat ons swaarkry. Die baron het dan vir Adolf onterf toe hy gehoor het ons gaan trou. Arme Dolf! Hy wou nooit daaroor praat nie, maar dit het hom so seergemaak. Hy was ’n wonderlike mens; altyd so sag en goed. Hy het so na hulle verlang . . . sy vader en sy broers. Ek weet dat hy vir sy oudste broer geskryf het, maar dié het ook nie geantwoord nie. Hulle is natuurlik verbied om ooit met hom kontak te hê,” sê Maria bitter.

Heidi sug. Sy het vier jaar by hulle gebly voordat Adolf dood is. Sy was toe ook al groot genoeg om te besef dat hulle noustrop getrek het. Vir hom moes dit dubbel so swaar gewees het: ’n rykmanskind wat net aan die beste en oorvloed gewoond was, maar wat toe skielik op sy soldatesoldy aangewese was. Hy en Maria was maar sewe jaar getroud toe hy in ’n oorlog teen die inboorlinge van hierdie land gesneuwel het.

“Kom ons skryf vir baron Von Rauenstein. Of dalk is die ou man al oorlede, en het sy seun, die baronet, hom al as baron opgevolg. Hy sal verstaan . . . Aarde, sus, ons sal nou ons trots in ons sak moet steek. Ek sal skryf!”

“Nee! Verstaan jy dan nie, Didi? Hulle het my nooit as Adolf se vrou aanvaar nie. Ek was benede hul stand en sal dit altyd wees. Ons is nou armer as wat ek en Adolf ooit was. Ek sien nie kans dat ons daar moet aankom as die onwelkome, arm, bedelende aanhangsels nie! Om . . . om darem voor hulle bakhand te gaan staan . . . ek sien nie daarvoor kans nie. Ek het darem ook my trots!”

Heidi knik. In haar binneste kom lê die besluit egter vas en stewig. Sý sal voor hulle kruip as dit moet, maar sy kan nie Maria sonder ’n geveg aan die dood afgee nie.

“Ek moet gaan. Ons kan vanaand lekker gesels. Ek kom kry jou so vyfuur se kant en ek wag nie vir jou nie,” terg Heidi toe sy oorbuk en ’n soen op haar suster se wang druk.

“Ai, Didi, wat sou ek tog sonder jou gedoen het?” vra Maria sag.

“ ’n Rustige lewe gehad het,” sê Heidi en Maria lag sag. “Eerder vaal en oninteressant. Saam met jou is die lewe altyd vol onverwagte verrassings. Jy is die wonderlikste sussie wat ’n mens kan hê.”

“Leuenaar! Ek onthou nog baie goed hoeveel keer jy my pak gegee het toe ek klein was.”

Maria glimlag en Heidi knipoog ondeund van die deur af voordat sy uitgaan.

Heidi doen saaldiens deur die hospitaal, maar haar gedagtes bly kring om Maria en die enigste oplossing vir hul probleem. Sy sal die Von Rauensteins se adres moet gaan soek voordat Maria huis toe mag gaan.

Maria se goedjies is so pynlik netjies dat dit geen probleem is om die adres te kry nie: Baron Oscar Carl von Rauenstein, Schloss Rauenshof, Freiburg.

Daar woed egter ’n tweestryd in Heidi. As sy wil skryf, sal sy dit gou moet doen sodat daar ’n antwoord kan kom. Die bootreis gaan ook lank en vermoeiend wees en Maria word elke dag sieker. Maar dan kom hang Maria se woorde weer spottend in die lug: die arm, bedelende aanhangsels!

Die kinders is heeltemal uitgelate toe hulle hoor dat Maria binnekort huis toe kom. Annie, die oudste, is al sewe jaar oud en ’n regte dametjie. Sy is effens plomp en haar lang, blonde hare laat haar soos ’n poppie lyk. Haar ogies is helderblou soos haar pa s’n en lyk groot en koeëlrond agter die ronde brilletjie. Chrissie, die baba, is maar drie jaar oud en ook blond soos Annie, met dieselfde helderblou ogies. Sy is nog klein. Sy kan mos nie nou al sonder ’n ma wees nie, ween Heidi se hart toe sy haar optel en styf teen haar vasdruk.

Gretchen, oor ’n paar maande ses jaar oud, verskil egter hemelsbreed van haar twee sussies. Sy is skraal, amper seunsagtig, en gedra haar ook baie soos een. Haar hare en oë is bruin soos haar ma s’n, maar die ondeundheid vonkel soos ’n blink liggie daarin.

Deur die nag formuleer Heidi honderde briewe. Dit mag nie pateties en bedelend klink nie – ook nie arrogant en eisend nie. Sy moet net genoeg sê, nie te veel nie en ook nie te min nie . . . sy moet net haar standpunt stel en hulle ruimte laat om te weier, as hulle wil.

Met teetyd die volgende dag sluit Heidi haar kantoortjie se deur agter haar. Die wit skryfpapier gryns vir haar en haar hand bewe liggies toe sy die pen optel.

Sy skryf die hospitaal se adres in die regterkantse hoek. Maria moet nooit van hierdie brief weet as die baron dalk weier nie. Maria het genoeg seergekry.

15 Junie 1901

Geagte baron Von Rauenstein

U ken my nie, maar ek is Heidi Kessler. My suster, Maria, was met u seun, Adolf, getroud.

Maria is nie bewus van hierdie skrywe nie en ek sal dit waardeer as u aan my persoonlik sal skryf. Maria is egter baie, baie siek en dit noodsaak my om vandag hierdie versoek aan u te rig.

Maria het ’n seldsame longkwaal wat haar lewe binne die volgende paar maande sal eis, as sy nie behandeling kry nie.

Ongelukkig kan hulle die behandeling nie in hierdie jong land van ons gee nie. Sy sal na ’n kliniek in Switserland, wat in hierdie siektes spesialiseer, moet gaan.

Ons het egter nie die geld om vir ons reis na Switserland te betaal nie. Adolf was maar net ’n paar jaar in die Schutztruppe toe hy gesneuwel het en die pensioen wat Maria kry, is nie eens genoeg vir ons daaglikse behoeftes nie. Die behandeling self gaan ook baie geld kos en ongelukkig sal ek en die kinders ook moet saamgaan. Ek is ’n opgeleide verpleegsuster en sal haar tydens die bootreis moet verpleeg. Ons het niemand hier by wie ons die kinders sal kan los nie en hulle sal dus ook noodgedwonge moet saamkom.

Ek weet die bedrag geld gaan ’n aansienlike een wees, maar ek wil u nederig vra of u ons nie die geld kan leen nie. Maria moet onmiddellik behandeling kry. Ons kan dit nie uitstel totdat ons genoeg geld het nie. Ek sal by die kliniek ’n werk probeer kry sodat ek ons kan onderhou terwyl ons daar is. Dit is egter die kaartjies en die behandeling se geld wat ek nie sal kan bybring nie. Ek sluit vir u dokter Stolze se verslag oor haar siekte in. U kan met hom kontak maak sodat hy vir u presies kan sê wat die behandeling sal behels en wat dit sal kos.

Ek kan ongelukkig nie begin terugbetaal aan die lening alvorens ons terug is in ons land nie. Wat ek daar oorkant sal verdien, sal net genoeg wees vir ons daaglikse behoeftes.

Ek verneder my voor u en ek smeek u om asseblief hierdie versoek te oorweeg. Die kinders is tog u kleinkinders en ook Von Rauensteins. As u dit nie vir Maria wil doen nie, doen dit dan vir hulle. Die oudste een is maar sewe jaar oud; hulle kan nie nou al sonder ’n moeder wees nie.

Sal u my asseblief antwoord, selfs as u nie kans sien om die lening toe te staan nie? Ek sal dan ander reëlings moet probeer tref.

By voorbaat baie dankie vir u aandag.

Heidi Kessler

Heidi lees die brief oor en oor. Dit klink ellendig – so pateties en dan ook weer so arrogant.

Sy sug en plak die koevert dan beslis toe. Sy sal dit tog nie beter kan stel nie, al skryf sy dit ook met ’n goue pen. Met netjiese, ewe groot letters skryf sy die adres op die koevert en steek dit dan in haar roksak. Die middag, toe sy met haar fiets huis toe ry, hou sy eers by die poskantoor stil. Haar hand huiwer by die opening van die rooi posbussie. Dit voel so finaal toe sy die brief deur die gleufie laat gly.

Sy stap stadig en tel haar fiets op. Die lang wag het begin en die dae sal nou met loodvoete verbykruip.