Читать книгу Die Suidwestertjie - Sarah du Pisanie - Страница 4

Sarie trek die swaar kiaathoutdeur agter haar toe en leun dan bewerig met haar rug daarteen voordat sy haar asem stadig uitblaas.

Juffrou Van der Walt glimlag breed toe sy die laai toedruk en regop kom. Sarie beduie wild met haar kop en praat in ’n fluisterstem terwyl sy die woorde uitspel met haar lippe: “Hoekom het juffrou my nie gewaarsku nie? Ek was so verskrik, ek kon aan geen rede dink om te weier nie.”

“Nou hoekom op aarde wil jy weier? Dit is ’n baie groot eer en voorreg om meneer Kritzinger se sekretaresse ’n maand of twee af te los …”

“ ’n Maand of twee!” Sarie druk vinnig haar hand voor haar mond en sluip saggies nader aan Blommetjie. “Ek het gedink dit is net ’n paar dae. Ek … ek kan dit nie doen nie, juffrou! Hy … hy sal my wegjaag. Ek sal weer die simpelste goed aanvang.”

“As jy net jou mond toehou, sal alles goed gaan. Jou mond is die ding wat jou gedurig in die moeilikheid laat beland, nie jou werk nie.”

“Juffrou!” Angstig sit Sarie haar hande op juffrou Van der Walt se skouers. “Asseblief, juffrou, ek kan dit nie doen nie. Kan juffrou nie maar hier waarneem nie?”

“Ek kan nie meer snelskrif doen nie, Sarie. Ek het dit jare laas gedoen en dit heeltemal verleer. Buitendien kan ons nie die tiksterkantoor net so los nie. Jy weet hoe belangrik dit is dat al die tikwerk nagesien moet word.”

“Maar wat van Alet?”

“Alet kan ook nie snelskrif doen nie. Meneer Kritzinger dring aan op iemand wat snelskrif baie goed ken; hy dikteer nog baie van sy briewe.”

Sarie is baie na aan trane. Sy byt haar lip styf vas en die kuiltjie in haar wang spring in en uit van senuweeagtigheid.

“Sarie, is jy tog nie bang nie?”

“Ja, juffrou.”

“Daar is niks om voor bang te wees nie, Sarie.” Juffrou Van der Walt neem haar saggies aan die skouer. “Ek het jou persoonlik aanbeveel en ek weet jy kan die werk doen. Jy gaan dit doen en sommer goed ook. Jy sal my mos nie in die skande steek nie, nè, Sarie?”

“Ek sal probeer, juffrou, maar … maar as ek môreoggend nege-uur in die gang lê met ’n af nek, is dit juffrou se gewete wat juffrou gaan opkeil.”

Juffrou Van der Walt gee onverwags een van haar seldsame laggies en Sarie staar haar verstom aan.

“As ek jy is, Sarie, speel ek ek het keelseer sodat dit nie nodig is om iets te sê nie. As jy nie met die baas praat nie, sal jy dalk hou tot halftien.”

Sarie glimlag valerig en staar angstig om haar rond.

“Gaan haal gou jou handsak en kom sodat ek vir jou kan wys waar die meeste goed is. En, Sarie, ek is net hier onder in die gang as jy vashaak. Jy kan my net bel.”

“Baie dankie, juffrou. Ek sal my ouers se adres by juffrou laat, net ingeval …”

“Verspotte kind!” Juffrou Van der Walt draai vinnig om sodat Sarie nie die pret in haar oë kan sien nie.

Verdwaas kom Sarie in die middel van die tiksterlokaal tot stilstand en vier paar oë staar haar bekommerd aan.

“Sarie?” Alet stap om haar lessenaar. “Wat is dit? Is jy afgedank?”

Ongemerk skuif die ander drie ook in ’n kringetjie om haar. “Wat is dit, Sarie?” Sankie skud haar saggies aan haar skouer.

“Die baas se sekretaresse was in ’n motorongeluk en ek moet daar gaan aflos … dalk ’n maand lank.”

“Maar …” Alet lag ongelowig. “Hoekom lyk jy dan asof jy ’n spook gesien het? Dit is mos ’n vreeslike eer.”

“Wil jy nie maar die eer vir jou vat nie, Alet? Toe, asseblief.”

Alet sleep haar aan haar arm en laat haar op die rand van die lessenaar sit. “Magda, gee asseblief vir Sarie ’n bietjie water aan.”

Magda skarrel vinnig weg en kom terug met ’n glas water wat sy voor Sarie se mond hou.

“Wanneer moet jy begin?” Ilze kyk bekommerd na die bleek gesiggie. Sy sou ook maar so gevoel het; die baas is ’n bot, onvriendelike mens.

“Nou! Blommetjie wag om vir my te wys waar alles is.”

“Jy is die een met die beste kwalifikasies, ou Saartjie.” Alet vryf liggies oor Sarie se wang en tik haar dan speels teen die ken. “Ons ander kan nie een snelskrif doen nie en die baas is glad nie lief vir die diktafoon nie.”

“Dit is wat Blommetjie ook sê.”

Sankie gee Sarie se handsak aan en Magda druk gou Sarie se hare effe netjieser. Sy staan ’n entjie agtertoe om haar handewerk te beskou.

“Jy lyk goed, heeltemal mans genoeg vir die baas. Jy moet hom nou net nie gaan wegrokkel van sy amper-verloofde nie.”

“Dankie, Magda, maar ek het vir Blommetjie gesê ek sal seker hier teen nege-uur se kant met ’n af nek in die gang lê.”

Almal lag en Alet vra nuuskierig: “Wat sê Blommetjie toe?”

“Sy sê as ek my mond toehou en maak asof ek keelseer het, sal ek dalk hou tot halftien.”

Die meisies skater dit onvroulik uit van die lag.

“Ou Blommetjie is nogal gevat. Ek kan dit amper nie glo nie.” Sankie lag ongelowig saam met die ander.

Sarie tel haar handsak stadig op en stap soos ’n vrou wat die wêreld se laste op haar skouers dra na die deur. Sy wuif met ’n slap handjie.

“Vaarwel, ouens … ek laat my ouers se adres by Blommetjie.”

“Ek hoop die baas neem jou nog onder hande oor die blouwildebeesstorie,” spot Sankie ongevoelig, maar haar oë is sag toe sy die bedremmelde figuurtjie agternakyk.

Sarie draai skielik om en staar hulle met groot oë aan. “Hy het niks daarvan gesê nie. Dalk het hy nie gehoor nie.” Sy klink taamlik onoortuigend en lees haar vermoede in die vier paar ernstige oë wat haar sonder ’n glimlag aanstaar. “As julle so ’n roggelgeluid hoor, moet julle weet dit is my laaste asem …” Sy verdwyn stadig by die deur uit en stap met trae voete na haar nuwe kantoor.

Kantoorwerk is seker maar oral min of meer dieselfde en Sarie snap vinnig wat van haar verwag word. Juffrou Van der Walt raai haar aan om deur die korrespondensie te blaai sodat sy op die hoogte van sake kan kom en kan sien watter soort briewe Hugo Kritzinger dikteer.

“Kom ons gaan eet, Sarie. Ná ete moet ek terug na my kantoor en dan sal jy alleen hier moet klaarkom. Jy hoef net te bel as jy nog iets wil weet.”

“Ja, juffrou, en baie dankie.” Sarie se stemmetjie klink bang en verlore.

Sy stap vinnig saam met juffrou Van der Walt na die kafeteria, maar koop net ’n toebroodjie wat sy sommer in die kantoor sal eet; sy wil nog gou ’n paar lêers deurkyk.

Hugo Kritzinger moes seker ook uitgegaan het vir ete terwyl sy weg was om die toebroodjie te koop, want sy kantoordeur staan oop en hy is nêrens te sien nie.

Sarie blaai deur die korrespondensie en oefen ’n bietjie haar snelskrif. Sy tik op die vreemde masjien om haar vingers in oefening te kry en ruim dan die lessenaar op sodat alles netjies is voordat hy terugkom.

Sy gaan staan voor die venster en staar uit oor die nat stad. Sy wens sy was nou in haar ma se kombuis waar dit na koffie en beskuit ruik; die gesellige, ruim kombuis met sy groot ou stoof wat die hele kombuis verwarm …

“Juffrou!”

Sarie spring verskrik om. Hugo Kritzinger gluur haar nors aan vanuit die kantoordeur. Sy het hom sowaar nooit gehoor terugkom nie.

“Ja, meneer?”

“Dit is nie veronderstel om ’n maand vakansie te wees nie, juffrou … e …?”

“Wessels,” help sy hom verskrik reg.

“Juffrou Wessels, daar staan al my tikwerk nog op my lessenaar. Jy het nog niks gedoen nie. Wil jy dalk hê ek moet vir jou kom wys hoe werk die tikmasjien?” Sy woorde drup van sarkasme.

Sarie byt op haar tande en tel tot tien, maar sy sien nog steeds rooi kolletjies. Sy lig haar ken beslis en stap sonder ’n woord by hom verby na sy lessenaar waarop ’n mandjie tot oorlopens toe vol werk staan. Vinnig tel sy die mandjie op en stap weer uit.

“Juffrou!”

In die deur kom sy vinnig tot stilstand en draai stadig om.

“Dit is nie nodig om jou te vererg nie. Jy kan mos vir jouself dink dat ek nie die hele dag hier sal sit en niks doen nie.”

“Ja, meneer.”

Sarie sien met genoegdoening die onbegrip in sy oë. Hy het natuurlik gedink hy sal haar onkant betrap en haar sodoende dwing om weer iets onverantwoordeliks te sê sodat hy die storie van die blouwildebees kan ophaal. Maar hy het hom misgis. Sy sal haar tong só in toom hou dat nie eens ’n onverantwoordelike kreuntjie oor haar lippe sal kom nie.

Sarie sug en sit die mandjie vererg op haar lessenaar neer. Hy kon haar mos maar net gesê het. Sy weet mos nie hy gaar die goed dáár op nie. Sy kners op haar tande en begin die mandjie sistematies uitpak.

Driftig draai sy papier in die tikmasjien en stadig hoop die briewe en kontrakte aan die ander kant van haar tikmasjien op. Haar blaaie pyn van moegheid en sy kan die branderigheid agter haar oë voel krap, maar koppig hou sy aan. Sy sal hierdie mandjie korrespondensie afhandel, al kry sy ook môreoggend eers klaar.

Die gebou raak stil. Sarie loer vinnig op haar horlosie. Dit is lank ná vyf en hier lê nog ten minste ’n uur se werk voor. Die tikmasjien kletter onverpoos. Sy mors tyd, want sy moet telkens iets gaan opsoek. Sy troos haar egter daaraan dat dit van môre af beter sal gaan.

Halfsewe sit sy haar goedjies bymekaar en stap na die aangrensende kantoor. Meneer Kritzinger het seker sy kantoor deur die buitedeur verlaat, want hy is nie deur die ontvangskantoor nie en alles is stil en verlate.

Sonder om te klop draai sy dus die deur oop en staan dan verskrik terug met die mandjie in haar hande.

Hugo sit kop onderstebo by sy lessenaar en werk. Hy is dus ook nog nie huis toe nie.

“Ek is jammer dat ek nie geklop het nie, maar ek het gedink u is al weg.” Sy lig haar ken beslis, stap kop in die lug na die massiewe lessenaar en sit die mandjie daarop neer.

Hugo kyk verbaas op en staar haar onbegrypend aan.

Sarie kyk af na die groot man wat nou so moeg en verwese agter die groot lessenaar vertoon en ’n diep jammerte kom nestel ongevraag in haar hart.

“Ek hoop dit is reg. U moet maar net sê as ek dit op ’n ander manier moet doen.”

“Jy hoef nie oortyd te werk nie, juffrou.”

“Die werk was nog nie klaar nie; ek kon dus nie huis toe gaan nie.”

Hy sit sy pen neer en leun agteroor in sy stoel terwyl hy haar stil aankyk. Hy het vanoggend gehoor wat sy hom noem. Sou dit die mening van die ander werknemers ook wees? Sou hulle almal dink hy is ’n nors, buffelagtige mens? Die waarheid maak onverwags seer, want hy besef maar te goed dat hy nooit juis oorloop van vriendelikheid nie.

“Is daar nog iets wat ek moet doen, of mag ek maar gaan?”

“Dit is al vir vandag, juffrou. Jy kan maar gaan.”

“Tot siens, meneer Kritzinger.”

Hy antwoord haar nie, knik net en vryf dan moeg oor sy oë wanneer sy die deur sag agter haar toetrek.

Dit is al sterk skemer toe sy buite kom. Die windjie waai geniepsig om die hoeke en sy trek die rooi reënjas stywer om haar.

Sy skuil diep in die skuiling by die bushalte. Nog nooit het sy so laat gewerk nie en sy het dus geen benul hoe lank sy sal moet wag vir ’n bus nie.

Sarie slaak ’n sug van verligting toe die rammelende bus tien minute later om die draai kom. Dit is onverwags warm en gesellig in die skommelende bus en Sarie voel hoe die dag se frustrasie uit haar sypel.

Die mooi het egter skielik vir haar uit die lewe verdwyn. Môre gaan nog ’n dag wees soos vandag en so sal dit ’n maand lank aanhou … dalk langer. Daar sal geen grappies met die ander wees nie en sy sal elke dag moet vaskyk teen die nors, stuurs gesig met die swart hare en bruin oë wat haar opsommend en afkeurend sal aanstaar.

By haar woonstelletjie gaan bad sy dadelik en trek haar wollerige kamerjas aan. Sy maak vir haar ’n glas warm melk en ’n dik toebroodjie met roereier op. Sy het vandag nie juis veel geëet nie en voel die hongerpyne aan haar knaag. Haar kop is seer en sy verlang na haar ma. Sy stap beslis na die telefoon, maar trek dan haar hand stadig terug. As sy nou haar ma se stem hoor, gaan sy huil en dan ontstel sy weer die hele gesin.

Met ’n boek en ’n piesang vir nagereg kruip sy sommer vroeg in die bed. Sy is vanaand morbied en lusteloos. Die oop boek lê vergete op haar opgetrekte knieë en sy staar na die skaduwees teen die wit plafon.

Sy wonder wat hom so ’n stugge en onvriendelike mens gemaak het. Hy is nogal aantreklik met sy gespierde liggaam en breë skouers, sy donker hare en oë en die moeë lyne om sy mond. Sal Alice Sullivan met haar swart hare en hovaardige houding hom saans kan laat ontspan en lag? Sal sy ooit toelaat dat hy sy das afhaal en sy voete op haar rusbank sit, of laggend langs hom op die mat kom lê en die moeë lyne om sy mond wegstreel?

Vererg gooi Sarie die storieboek op die vloer en skakel die lig af. Sy is nou net soos Magda, droom selfs oor ’n norse buffel soos Hugo Kritzinger!

Sarie is die volgende oggend vroeër as gewoonlik by die werk en op haar pos. Sy stof die kantoor af en stap dan na Hugo se kantoor. Besluiteloos staan sy rond. Sy het geen benul wat haar pligte alles behels nie. Sy sal maar doen wat haar hand vind om te doen, soos haar ouma altyd gesê het.

Die groot lessenaar met die glasblad word netjies afgestof en sy probeer om die goed daarop so min moontlik te versteur. Hy is pynlik netjies en elke dingetjie staan presies op sy plek.

Terug in haar kantoortjie gewaar sy ’n skinkbordjie met teegoed en ’n ketel, en onder in die kassie kry sy koffie en tee. Onrustig staar sy daarna. Is sy nou veronderstel om teetyd self vir hom tee te maak?

Stiptelik halfnege stap Hugo Kritzinger by die kantoor in.

“Môre.”

“Goeiemôre, meneer Kritzinger.”

Sarie gee haar breë, spontane glimlag en Hugo kyk haar ’n oomblik verbaas aan. Wat ’n pragtige, ongekunstelde meisietjie! Hy hoop tog net haar koppie is nie so leeg soos wat sy mooi is nie en dat sy darem die mas sal opkom.

Sarie draai verleë in die kantoor rond. Sy weet nie of daar al werk gereed is vir haar nie. Dan stap sy beslis na die keteltjie en skakel dit aan. As hy nog nooit in die oggend koffie gekry het wanneer hy inkom nie, gaan hy dit van nou af kry.

Sy maak koffie en gooi dit in die netjiese, blink warmfles wat sy saam met die ander goedjies op die skinkbord rangskik. Vies kyk sy na die bekertjie met poeiermelk. Net môre sal sy vars melk koop; geen plaaskind sal ooit aan poeiermelk gewoond kan raak nie!

Liggies tik sy aan die swaar deur en stoot dit stadig oop. Hugo kyk verbaas na haar toe sy die skinkbord stil eenkant op sy lessenaar neersit en dan terugstaan.

“Is daar iets waarmee ek kan aangaan, meneer Kritzinger?”

“Ek sal jou oor tien minute nodig hê om briewe af te neem.”

Hy gaan weer aan met sy skryfwerk en Sarie draai verleë om.

“E … juffrou … dit is nie nodig dat jy vir my koffie maak nie. Dit is net wanneer ek kliënte het, maar …” Hy kyk op in die groot, blou oë en sluk ongemaklik. Die meisiekind lyk dan nou net soos ’n hondjie wat onverwags ’n skop gekry het. “Dit sal in elk geval baie lekker wees, dankie.”

Sarie knik en stap by die deur uit. Ingedagte gaan sit sy by haar lessenaar. Wat ’n eienaardige mens, so bot en ongenaakbaar! Sy sug en krap in haar laai op soek na potlode en ’n notaboek.

Toe die klokkie op haar lessenaar lui, staan sy vinnig op met haar notaboek en potlode in haar hand.

“Kom, juffrou, kom! Ek is haastig.”

Sarie sluk die senuweeagtigheid weg. Sê nou net hy dikteer te vinnig en sy kan nie byhou nie? Sê nou maar hy gebruik woorde wat sy nie verstaan nie? Hulle Suidwesters kan nie baie goed Engels praat nie en netnou dikteer hy op Engels – en dan?

Die regop rug en uitgestote ken verraai niks van die warboel vrese hier binnekant nie. Sy sit stil en wag dat hy moet begin en lyk heeltemal bekwaam en op haar gemak.

Hugo krap tussen sy papiere en begin dan eentonig maar met ’n gemaklike ritme dikteer. Die potlood kras oor die skoon vel papier en geleidelik bedaar haar senuweeagtigheid saam met die krulletjies en puntjies wat egalig oor die wit lyne versprei word.

“Dit is al, juffrou.”

Sarie vou haar boekie toe en staan op. By die deur sien sy uit die hoek van haar oog hoe hy die skinkbordjie nader trek en sy koppie weer vol koffie skink. Foei tog! Sy wonder of hy ooit vanoggend geëet het. Hy lyk vir haar so moeg.

Sy onderdruk die stout giggeltjie en stap vinnig na haar lessenaar. Sy raak nou nes moeder Saartjie. Haar ma is altyd so bekommerd oor ’n ieder en ’n elk se eetgewoontes. Volgens haar is almal te maer en eet hulle hopeloos te min.

Die tikmasjien kletter eentonig voort en kort voor etenstyd kyk sy verbaas op toe Hugo deur die kantoor stap. Sy baadjie pas netjies om sy breë skouers en hy is sonder sy aktetas. Die kans dat hy iemand iewers gaan ontmoet vir ’n ete-afspraak is dus baie groot.

“Ek sal nie voor drie-uur op kantoor wees nie, juffrou …”

“Wéssels!” Sarie beklemtoon dié een woordjie, maar sy wonder of Hugo dit ooit gehoor het – hy verdwyn vinnig by die deur uit sonder om te antwoord.

Vererg steek sy haar tong vir sy verdwynende rug uit. Sy het baie lus en skryf haar naam met groot, vet letters op ’n stuk wit karton en steek dit voor haar bors vas.

Vandag gaan sy darem nie weer sonder kos bly nie. Op die kop eenuur pak sy haar goedjies reg en stap na die tiksterlokaal. Sy loer by die deur in en groet met ’n breë glimlag: “Haai!”

“Sarie!” antwoord die vier stemme in ’n koor.

“Kom in, jong. Hoe gaan dit?” Sankie trek haar nader.

“Ag, goed! Dit is al etenstyd van die tweede dag …” Sy draai haar kop van kant tot kant. “En hy sit nog.”

“Werk jy hard, ou Saar?” Alet kyk bekommerd na die vrolike Sarie wat nou skielik so bedees lyk.

“Ag, nee wat. Niks harder as hier nie. Dit is net die senuwees wat wil ingee. Ek weet nooit wanneer die baas gaan byt nie.”

“Kom ons gaan eet iets in die kafeteria. Netnou kom Blommetjie terug en gluur ons met haar suurpruimgesiggie aan.”

Sarie haak by Ilze in. “Ja, ek wou julle juis kom nooi het, want as ek nie nou iets eet nie, val ek flou.”

Die meisies stap al geselsend die gang af en Sarie voel die hartseer aan haar rem. Sy verlang na hulle. Hulle is sulke dierbare vriendinne, tot Magda is op haar eie vreemde manier deel van hul groep.

Dit is al lank ná vieruur voordat Hugo eers terug is op kantoor. Kort daarna kom plak hy ’n klomp kontrakte op Sarie se lessenaar neer en stap weg sonder om ’n woord te sê.

Ag nee! kreun Sarie moedeloos. Sy sal dit nooit voor vyfuur klaarkry nie. Hy kon dit mos maar vir haar gegee het voordat hy gaan eet het, dan was daar genoeg tyd om dit klaar te maak.

Sy sug en sleep die werk nader. Dit word stil in die kantoor en die skemer sak stadig oor die stad voordat sy die laaste kontrak tik.

Vanaand klop sy liggies aan die kantoordeur, maar toe sy geen antwoord kry nie, draai sy die deur oop en stap in. Hy is nie meer daar nie. Sy kners op haar tande. Ou mannetjie, dit is die laaste keer dat ek so laat werk. Wat gee jy om? Jý hoef nie met busse te sukkel nie! Woedend plak sy die kontrakte op sy lessenaar neer en gaan gryp haar handsak en jas in haar eie kantoor.

Hugo staar verbaas na die stapeltjie getikte kontrakte toe hy die aand ná ete inkom om ’n bietjie te werk. Hy het darem nie bedoel sy moes dit alles afhandel nie. Mevrou Van Heerden het altyd geweet wat dringend is en wat nie. Hierdie kontrakte kon maar gewag het tot môre. Sies tog, sy moes seker bitter laat klaargekry het.

Hy stoot die netjies getikte velle ongeërg opsy, min beïndruk deur soveel toegewydheid. Sy is maar net nog ’n werknemer wat haar plig moet doen en dan daarvoor vergoed word.