Читать книгу 'n Nooi vir Omdraaikrans - Sarah du Pisanie - Страница 3

“Ek moes natuurlik geweet het dit klink te goed om waar te wees! Jy het nog niks verander nie, Hilda. Jy is nog net so selfsugtig soos altyd.”

“En jy is nog net so uitgesproke soos altyd!” Die pragtige meisie met die los blinkbruin hare se oë blits gevaarlik. Met moeite beteuel sy haar humeur.

Mariet Fourie vou haar arms voor haar bors en leun terug in die regop fluweelstoel. Sy vou haar enkels oorkruis en haar hele houding is een van onwankelbare vasberadenheid.

Hilda Cronjé stap soos ’n ingehokte dier op en neer op die sagte, wollerige mat. Sy gaan staan ’n oomblik stil by die kaggelrak, haar rug na haar gas gekeer, en haar hande bewe van ingehoue woede terwyl sy vir haar ’n sigaret aansteek.

“Dit was gemeen en onbedagsaam van jou om my hierheen te laat kom. Ek het uit my werk bedank. Arme oom Dolf sit nou sonder ’n tikster. Hy was nogal grootmoedig genoeg om my die kans te gun. Hy het dit beskou as ’n wonderlike geleentheid. Nou kom ek eers agter dat dit weer een van jóú kastaiings is wat ek uit die vuur moet kom krap. Ons is nie meer op skool nie, Hilda! Ons het daardie deel van ons lewe twee jaar gelede al afgelê.”

“Maar probeer tog verstaan, Mariet. Ek kon mos nie drie maande lank daar gaan sit nie! Dit … is tog belaglik! Buitendien sal jý dit geniet. Ek weet jy sal!” Hilda se stem raak weer pleitend toe sy besef dat sy haar benadering heeltemal sal moet verander. Sy het al vergeet hoe beslis Mariet oor sekere dinge kan wees.

“Of ek dit sal geniet of nie, is nie nou ter sprake nie, Hilda. Jy het my onder ’n wanindruk gebring en daaroor neem ek jou kwalik!”

“Jy ken my tog, Mariet. Ek handel altyd impulsief. Ek wou jou so graag weer sien. Toe ek dus hoor dat ek op ’n plaas sal moet gaan bly, het ek dadelik aan jou gedink. Jy was nog altyd lief vir die stil plaaslewe. Daar is nog meestal ’n klomp kinders ook.”

“Luister, Hilda, die vier jaar dat ons twee kamermaats in Windhoek was, het my baie dinge van jou geleer. Jy is nie nou besig om kluitjies te bak nie, jy is besig om hele brode in die oond te steek.”

Hilda byt ingedagte aan haar lip. Sy sal die storie so moet draai dat sy op Mariet se gevoel kan speel. Mariet het haar altyd teen die ander beskerm en haar onder haar vlerk geneem.

“Ag, Mariet …” Hilda snuif liggies en druk haar sakdoek teen haar oë. “Ek het al die jare by my eie ma gebly, dit was so anders. My stiefma is aaklig! Sy steek my pa teen my op. Ek mag niks doen nie.”

Mariet voel hoe die kors om haar hart ’n krakie maak. Arme Hilda! Sy was maar altyd die “arm rykmanskind” – arm aan geestelike skatte en lewensgeluk. Haar ouers is geskei toe sy op ’n baie gevoelige ouderdom was. Sy het egter ook maar die situasie goed uitgebuit, die een teen die ander afgespeel en gesorg dat sy die beste uit albei kry.

Mariet kyk na die groot bruin oë wat nou so hartseer lyk en toe sy vorentoe beweeg, hang die lang bruin hare sag teen haar wang. Op hierdie oomblik lyk sy na ’n baie ongelukkige, weerlose ou meisietjie.

“Arme Hilda! Ons was almal vir jou so jammer toe jou ma in ons matriekjaar so tragies verongeluk het. Jy weet dit tog. Jy weet ook dat ek altyd vir jou ’n spesiale ou plekkie in my hart gehad het.”

“Ek weet, Mariet, en ek het dit so baie waardeer. Jy het my glad saamgeneem na jou mense toe gedurende die kort vakansies. Dit was so lekker – ons almal saam op die ou dorpie in jul ruim ou huis. Julle is sulke lieflike, opregte mense.” Daar is opregte hunkering in Hilda se stem.

“Ek is seker daarvan dat jy die saak verkeerd insien, Hilda.” Mariet staan vinnig op en gaan sit langs haar op die bank. “Jou pa was dan altyd so lief vir jou. Hy voel seker maar noudat jy sy volle verantwoordelikheid is, wil hy jou ander dinge ook leer; dinge wat ’n mens nie met geld kan koop nie.”

Hilda laat haar kop sak en speel met haar sakdoek. As Mariet moet weet hoe waar haar woorde op hierdie oomblik is, sal sy haarself as ’n profeet beskou.

Sy trek egter haar skraal skouertjies beslis agtertoe. Sy is nié van plan om so ’n vreeslike straf vir so ’n ou oortredinkie te aanvaar nie. Dit is net Selma se slinksheid! Dit is sy wat haar pa opsteek om met sulke wrede en gemene dinge vorendag te kom. Hy het nooit vroeër aan sulke dinge gedink nie.

“Mariet …!” Die bruin oë is vol trane en baie pleitend. “Dit is mos nie so ’n vreeslike groot guns wat ek jou vra nie! Jy gaan drie maande lank baie interessante werk doen én jy word daarvoor betaal. Jy kan wonderlike ondervinding opdoen. Ek sal jou ook nog ruim vergoed buiten die salaris.”

“Is jy nou heeltemal dottie? Jy weet baie goed ek sal nooit geld van jou aanneem nie.”

Haar oë vernou terwyl sy stip na Hilda kyk. Hulle twee was nooit boesemvriendinne nie. Hulle was vier meisies in ’n kamer, en sy en Bertha was baie groter vriendinne as sy en Hilda.

Tog was sy altyd jammer vir Hilda omdat sy nie liefde met haar geld kon koop nie. Sy het haar dus maar onder haar vlerk geneem.

Ná Hilda se ma se dood het sy haar gedurende langnaweke en kort vakansies saamgeneem huis toe. Hilda het dit buitengewoon baie geniet. Dit het haar laat besef dat Hilda ook maar diep binne-in hunker na liefde en die warmte van ’n huislike kring.

“Hilda, kom ons begin weer heel voor. Jou pa wil hê jy moet drie maande lank by hierdie man … dokter … e …”

“Doktor Liebenberg.” Hilda sit ongemerk nader aan Mariet. “En hy is nie ’n geneesheer nie, hy is ’n kopdokter, en boonop ’n akademiese ou wrak.”

“Doktor Liebenberg gaan werk. Volgens jou woon hierdie sielkundige op ’n plasie.”

“Dit is nie eintlik ’n plaas nie … baie kleiner, amper soos ’n kleinhoewe. Hy boer ook nie daar nie.”

“Wel, wat hy ook al daar doen, maak nie saak nie. Die feit bly staan, hy woon daar en sy tikster moet ook daar kom bly omdat hy aan ’n boek of ’n ding werk.” Mariet tik die punte een vir een op haar vingers af.

“Jy sal dit vreeslik geniet, Mariet. Die ou dorpie waar julle woon, is ook mos maar klein. Jy is tog gewoond aan die platteland.”

“Ek sál dit baie geniet, Hilda. Die man wil egter nie vir mý hê nie. Jý het die werk gekry. Soos ek dit nou verstaan, het jou pa spesiaal gereël dat jy die werk kry om jou ’n slag los te maak uit hierdie rykmansbestaan wat jou so bedorwe maak.”

“Dit is nie waar nie! Ek –” Hilda kyk op in Mariet se eerlike groen oë en knip dan vinnig haar sin kort.

“Daar is nog dinge wat jy verswyg, Hilda. Ek dink jy moet maar liewer vir my die hele waarheid vertel.”

“Ek hét jou mos alles vertel. Pappa het skielik besluit dat ek nou moet gaan werk. Nou, vandat hy en Selma getroud is, is alles wat ek doen, verkeerd. Dit is sý! Sy wil my uit die huis uit hê. Hulle is drie maande lank Amerika toe en nou moet ek in die gramadoelas gaan sit.”

Hilda se stem is opstandig en ongelukkig en haar hele houding is so pateties dat Mariet onwillekeurig haar arms om haar slaan en haar styf teen haar vasdruk.

“Toemaar! Dit is dalk nie so erg nie. Ek sal self met jou pa praat. Jy kan by ons kom bly.”

“Nee! Nee, hy is beslis daaromtrent. Hy sal dit nooit toelaat nie. Hy … het gesê as ek nie die drie maande daar uithou nie, dan … onterf hy my!”

“Ag, ek dink nie hy sal dit regtig doen nie. Maar hoekom wys jy nie vir hom dat daar ’n bietjie murg in jou pype is nie? Jy sal die werk geniet, want jy sal nuttig voel.”

“Ek sal dit haat! Elke oomblik daarvan. Dit … is alles haar skuld. Dit is net vandat sy en Pappa getroud is dat hy so ongenaakbaar geword het.”

Mariet sug. Sy weet dit is nie waar nie. Hilda kan dit net nie verwerk dat sy skielik nie meer die spil is waarom alles draai nie.

“O, Mariet, ek is so bitter ongelukkig! Ek wil nie meer lewe nie! As jy my nie help nie, dan … sal ek maar ’n einde aan alles maak.”

“Jy dramatiseer nou, Hilda.” Mariet los haar en staan op. Sy stap oor die sagte mat tot by die venster en kyk uit oor die welige groen grasperk.

Haar lewe is ook nou deurmekaar. Die hele ou dorpie was almal opgewonde oor die groot geleentheid wat na haar kant toe gekom het. Selfs Hilda se goedheid, die feit dat sy nog nie haar vriendin vergeet het nie, is besing. Hoe kan sy nou teruggaan en vir hulle gaan sê dit was ’n sieklike grappie? Al kan sy dan maar net die drie maande bly; selfs dít het Hilda in haar brief verswyg. Volgens haar was dit ’n betrekking.

“As ek besluit om te gaan, Hilda, wat gaan jý dan doen?”

Mariet staan nog steeds met haar rug na Hilda toe. Hilda spring op en kom staan langs haar voor die venster.

“Sal jy? O, Mariet, baie, baie dankie!”

“Ek het nie gesê ek sal nie. Ek vra wat jý dan gaan doen. Jy kan nie hier bly nie. Al is jou ouers in Amerika, sal iemand hulle laat weet.”

“Alles is reeds gereël. Ek gaan Johannesburg toe.” Hilda ontwyk Mariet se helder oë sodat sy nie die waarheid sal uitsnuffel nie. “Ek wou nog altyd graag ’n modelleerkursus volg. Pappa het egter gesê hy sal nie toelaat dat ek my so ten toon stel nie.” Hilda kyk op, want hierdie deel is darem waar, hoewel dit nie nóú deel van haar plan is nie. “Ag, Mariet, jy weet tog ek haat tik! Ek wil liewer iets anders doen. Wanneer hy van Amerika af terugkom, wil ek my diploma voor hom neersit sodat hy kan sien ek kan ook self iets regkry. Ek kan tóg iets bereik sonder sy invloed en geld.”

Dit klink vir Mariet heeltemal aanvaarbaar en haar simpatie is sommer weer by Hilda. Elkeen wil tog graag wys wat in hom of haar steek.

“Jou pa sal mos kontak behou met dié doktor Liebenberg. Jy sal natuurlik ook moet skryf en die briewe sal daar gepos moet word.”

“Ek het aan al daardie ou dingetjies gedink, Mariet. Jy tik sommer die gewone nuus. Ek het ’n klompie poskaarte geskryf wat jy so van tyd tot tyd tussendeur kan pos, sodat hy nie onraad merk nie. Ek het destyds, toe ons op skool was, ook altyd vir hom briewe in die tikklas getik. Hy sal dit nie vreemd vind nie.”

“Jy was darem baie seker van jou saak, Hilda.”

“Ag, Mariet, ek ken jou mos. Ek het geweet as daar één mens is wat sal verstaan, dan is dit jy.”

“Die doktor … het jy hom al gesien?”

“Nee, gelukkig nie. Hy is maar een van Pappa se kennisse.”

“Jong, Hilda, dit sal nie werk nie. Jou foto verskyn seker gereeld in koerante. Hy móés jou al gesien het.”

Mariet kyk bekommerd na Hilda. ’n Mens weet nooit hoe ver sy regtig sal gaan om haar sin te kry nie.

Hilda ontwyk haar oë en daar is so ’n skuldige trekkie op haar gesig. Stadig gaan daar vir Mariet ’n lig op en haar oë vernou.

“Dan is dít die rede hoekom jy kastig aan mý gedink het. Ek moes van die begin af geweet het daar is ’n slang in die gras. Jy het jou hele lewe lank nog net aan jouself gedink.”

“Wat … bedoel jy nou? Ek weet nie waarvan jy praat nie!” Hilda probeer haar onskuldig hou, maar sy flous nie vir Mariet nie.

“Ons twee! Ons het mos taamlik baie na mekaar gelyk – dieselfde bou en lengte, dieselfde ovaalvormige gesigte …”

“Ag, Mariet, ek –”

“Wel, indien jy dit nie self kan raaksien nie, laat ek jou dan inlig daaromtrent: ons twee lyk glad nie meer na mekaar nie!” Mariet onderbreek Hilda ongeduldig, gryp haar hand en sleep haar tot voor die lang spieël in die voorportaal.

“Kyk! Wat sien jy? ’n Vaal mot en ’n skoenlapper! Dink jy enige mens met oë in sy kop sal ons vir dieselfde persoon aansien?”

Mariet is op hierdie oomblik woedend kwaad omdat sy haar ná al die jare nog steeds deur Hilda laat rondgooi.

Hilda antwoord haar nie. Sy haal net stil die haarnaalde agter uit Mariet se hare sodat die bruin hare afsak en tot ver onder haar skouers hang.

“Ek gee toe: ons is nie ’n tweeling nie, Mariet, maar jy weet tog hoe lyk die koerantfoto’s meestal. Buitendien word ek gewoonlik saans by onthale en sulke dinge afgeneem. Dan is ’n mens uitgevat en opgesmuk. Enige mens lyk anders in gewone dagdrag.”

“Maar dit is so oneerlik, Hilda. Ek weet darem nie.”

“Dit is nié oneerlik nie, Mariet. Dit is net … ’n kans wat jy my in die lewe gee. Ek het nog so min die geleentheid gehad om te wys wat in my steek.”

“Hier het jy ’n gulde geleentheid om jou slag te wys én jou pa gelukkig te maak, en jy wil nie daaraan raak nie! ’n Mens sal dink dit is ’n vuil stuk lap.”

“Mariet … sê jy sal gaan? Toe, asseblief! Ek het vir jou ’n tas van my klere ingepak.”

“Dit sal ek waaragtig nie doen nie!” Mariet se oë blits toe sy vererg omswaai. “Ek gaan met my eie klere of ek gaan glad nie!”

“Maar jou goedjies is –”

“Daar skort niks met my goed nie. As dit goed genoeg is vir Mariet Fourie, dan is dit goed genoeg vir Hilda Cronjé. Verstaan jy?”

“Ja, goed, Mariet. Sal … jy dan gaan?”

“Wanneer moet jy daar wees?” Mariet sug en draai haar hare weer op en steek dit agter haar kop vas.

“Ek moes al vandag daar gewees het. Ek … het vanoggend gebel en gesê ek sal laat wees.”

“Hilda, ek sal op een voorwaarde gaan: ek wil jou adres hê. Ek wil met jou in aanraking kom as daar iets skeefloop.”

“Goed, ek sal dit vir jou stuur.”

“O nee, ek wil dit nóú hê.”

“Maar ek weet nog nie wat my permanente adres is nie!”

“Dan gee jy vir my jou tydelike adres totdat jy ’n ander een het. Ek wil weet waar ek jou enige oomblik in die hande kan kry.”

“Goed, maar jy maak nou ’n bohaai oor niks nie. Daar sal niks skeefloop nie.”

“Dalk nie vir jou nie, maar vir my wel. En nog ’n ding, Hilda, jy gaan my nie probeer kul nie. Jy gaan daardie kursus volg soos wat jy gesê het. Onthou net, jy is die enigste een wat kan verloor. Jou pa sal jou onterf en dan sal jy die res van jou lewe jou twee handjies moet gebruik om aan die lewe te bly.”

Mariet se stem is so dodelik ernstig dat Hilda net met groot oë na haar kan staar en luister.

“Ons sal met hierdie bedrogspul kan wegkom, Hilda, slegs as jy vir jou pa iets konkreets kan wys, iets wat jy op eie houtjie bereik het. As jy egter van plan is om iewers te gaan rinkink terwyl ek daar moet gaan werk … wel, dan is ons albei kniediep in die moeilikheid.”

“Maar een van my mikpunte in die lewe was nog altyd ’n modelleerkursus, Mariet.”

“Wel, jy gaan alles nou op skrif stel. Jy gaan die rede aangee vir hierdie bedrogspul en jy gaan in daardie brief sê dat ek nie daarvan geweet het voordat ek hier in die Kaap aangekom het nie. Jy gaan dit teken en ek gaan dit by my hou. Net ingeval … daar dalk iets gebeur.”

Mariet sien met genoegdoening hoe hierdie voorstel die wind heeltemal uit Hilda se seile haal. Hilda moet darem ook nie dink sy is onder ’n kalkoen uitgebroei nie. Sy gaan beslis nie haar verantwoordelikheid oorneem sodat sý iewers kan gaan vakansie hou nie. Soos sy vir Hilda ken, sal sy dan net later as die onskuldige een uit die prentjie tree.

“Maar dit is nie nodig nie, Mariet. Vertrou jy my dan nie?”

“Dit is beslis nodig, Hilda. Jy wil vir jou pa bewys dat jy iets op eie houtjie kan doen. Sê nou net dit werk nie uit nie? Hulle sal net sê ek het saam met jou gekonkel; niemand sal na my verduidelikings luister nie!”

Baie teësinnig skryf Hilda die brief, en Mariet lees dit versigtig deur voordat sy dit opvou en in haar handsak bêre.

“O, gonna!” Mariet byt bekommerd aan haar duimnael. “Wat is dit nou?”

“My ouers! Wat van hulle? Hoe gaan húlle vir my skryf?”

Hilda sak verslae in die naaste stoel neer. Dinge het net so rooskleurig begin lyk en nou wil dit lyk asof so ’n ou probleempie alles deurmekaar kom krap.

“Ek sal hulle alles moet vertel.”

“Dink jy hulle sal verstaan?” Hilda is opreg bekommerd. Vir die heel eerste keer lyk die plan vir haar ook nie so eerlik nie. Mariet het die dierbaarste twee ouers en sy sal nie wil hê hulle moet haar in ’n slegte lig beskou nie.

Die harde, selfsugtige streep in Hilda kry egter die oorhand. As sy nou gaan sag word, lê daar vir haar drie maande van uiterste verveling voor. Oorspronklik was sy nie van plan om watter kursus ook al te volg nie. Sy is nou egter wel bereid om dit te doen eerder as om daar in die boendoe begrawe te word.

“Ek weet nie of hulle sal verstaan nie, Hilda. My pa sê altyd daar is nie so ’n ding soos ’n middeweg nie. ’n Ding is reg of dit is verkeerd. Hierdie ding wat ons wil doen, is verkeerd!”

“Ag, ek is seker daarvan dat hulle tog sal verstaan, Mariet. Dit is mos net drie maande. Hulle is sulke wonderlike mense. Hulle sal tog vir my die kans gun.”

“Dit is juis omdat hulle sulke wonderlike mense is dat ek hulle nie wil bedrieg nie. Ek moet sê, ek sal meer tevrede voel as hulle van alles weet.”

“Goed, ek sal vir hulle ’n briefie skryf en verduidelik, dan kan jy dit sommer saam met joune pos.” Hilda sien nou vir alles kans, selfs om die minste te wees.

“Dit sal gaaf wees, Hilda. Hulle behoort dan van jou opregtheid oortuig te wees.”

Hilda wil dinge nou finaliseer en sy skryf dus sommer dadelik die briefie. Mariet skink vir haar nog ’n koppie tee, wat sy met ’n diep bekommerde frons op haar voorkop drink.

“Wel, hier is die briefie. Ek sal jou nog moet inlig oor my pa se doen en late die afgelope twee jaar – ons hoef gelukkig net dié tydperk se gebeurtenisse in hooftrekke saam te vat.”

“Ja, dit sal goed wees. Is die doktor en jou pa groot vriende?” “Nee … soos ek gesê het, hulle is net kennisse. Ek het die man nog nie met ’n oog gesien nie.”

Hilda som haar pa se bedrywighede van die afgelope twee jaar vinnig op soos een wat dit al oor en oor geoefen het.

“Wat was jou pa se beweegrede om jou juis na dié doktor toe te stuur? Jy sê dan hulle is nie ou vriende nie.”

“Hy wil maar net hê dat ek drie maande lank my brood moet verdien sodat ek kan weet hoe dit voel.”

“Is jy seker, Hilda? Hy kon mos maar vir jou enige ander werk gekry het. Hoekom juis daar op die plaas terwyl hy weet dat jy die stilte en eensaamheid so haat?”

“Ag, dit is maar alles deel van sy plan. Hy wil hê ek moet rustiger word. Selma sê ek moet weer ’n slag leer dat die aarde onder my voete van grond is.”

Hilda sê dit smalend, maar dit gee vir Mariet ’n heel ander beeld as dié van ’n wrede stiefma.

“Wel, Hilda, hoe kom ek daar en wanneer moet ek gaan?”

“Mariet … ek is jammer, maar dit was ook nog ’n voorwaarde. Ek … mag nie my motor saamneem nie.”

“Ek begin so stadigaan begryp hoekom jy so teësinnig is om daarheen te gaan.”

“O, Mariet! Jy is die wonderlikste vriendin. Ek weet nie hoe ek jou ooit sal kan vergoed vir alles nie!”

“Sorg jy net dat jy die kursus slaag. Jou pa slag ons albei af.”

“Ek sal! O, ek sal, Mariet.”

“Wel, jy het nog nie my vraag beantwoord nie. Gaan iemand my daarheen neem?”

“Nee, jy moet met die trein ry.” ’n Vies trek kom oor Hilda se gesig. “Daar is vanmiddag ’n trein wat jou omstreeks middernag tot op Omdraaikrans bring.”

Volgens die trek op Hilda se gesig sou ’n mens dink dat haar pa van haar verwag om met ’n donkiekar te ry.

“Dan sal ons moet gaan klaarmaak. Jy sal die man moet bel, Hilda. Iemand moet my vannag op die stasie ontmoet.”

Hilda is die ene gretige behulpsaamheid en stoot vir Mariet behoorlik by die deur uit na haar kamer toe.

“Ons moet net eers gou ’n bietjie met jou hare eksperimenteer. Jy moet dit net die eerste dag of wat dra soos myne. Dan kan jy daarmee maak wat jy wil.”

Hilda werk met koorsagtige haas om alles gereed te kry.

Mariet kyk na haar blosende wange en ’n ongemaklikheid roer in haar binneste. Sy wens net sy kan oortuig wees van Hilda se opregtheid. Hilda kan gewoonlik so goed toneelspeel dat ’n mens nooit seker is wanneer dit die ware Jakob is nie.

“Neem nou maar van die klere wat ek vir jou ingepak het, Mariet. Al is dit net die aandklere.”

“Nee! Ek sal dit nie doen nie. Ek het nog nooit iemand anders se goed gedra nie. Ek sal dit ook nie nou doen nie. Dit sal my die hele tyd herinner aan die oneerlikheid van alles.”

Hilda dring nie verder aan nie. “Kom ons kyk dan wat is in jou tas wat geskik sal wees om mee daar aan te kom.”

’n Warm wolromp van geruite materiaal en ’n dofpienk truitjie met ’n bypassende serp val darem in Hilda se smaak. Mariet dink sinies daaraan dat dit een van haar beste uitrustings is wat net-net goed genoeg is.

Dit is met ’n swaar gemoed dat Mariet ’n paar uur later deur die venster van die skommelende trein staar.

Die rustigheid van die veld laat die onstuimigheid geleidelik bedaar, maar die rooi gloed van die ondergaande son laat haar met ’n seer hart na haar eie mense verlang.

Sy sug liggies. Tog is daar diep in haar oë ’n sagte flikkering.

Dit voel alles so geheimsinnig en anders.

Mariet lag saggies. Haar broer Dirkie sal sê dit is omdat dit na avontuur ruik dat sy haar so maklik deur Hilda laat ompraat het. Dalk is dit … Hoe sal ’n mens nou weet?