Читать книгу Obserwatorzy. Tajni agenci królowej Elżbiety I - Stephen Alford - Страница 7

Ludzie epoki elżbietańskiej wymieniali się prezentami noworocznymi 1 stycznia, choć z dawien dawna rok kalendarzowy rozpoczynał się w Europie 25 marca, w święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie. Nieliczni pisarze uznawali 1 stycznia za pierwszy dzień nowego roku, ale oficjalna akceptacja tego dnia nastąpiła w Szkocji w 1600, a w Anglii w 1752 roku. Występujące w książce daty dostosowałem konsekwentnie do roku kalendarzowego, który rozpoczyna się – tak jak nasz – 1 stycznia.

W lutym 1582 roku papież Grzegorz XIII nakazał posługiwanie się nowym kalendarzem zamiast dotychczasowym – juliańskim. Wcześniej matematycy wykryli nieznaczny błąd w obliczeniu roku kalendarzowego, przez co w minionych stuleciach był on dłuższy o dziesięć dni. Papież Grzegorz właśnie tyle ujął ich z roku 1582, na skutek czego 15 października nastąpił bezpośrednio po czwartym dniu miesiąca. Ten gregoriański kalendarz, który narzucił datowanie według „nowego systemu”, zaczął obowiązywać we Włoszech i Francji w Boże Narodzenie 1582 roku, a w katolickich krajach Świętego Cesarstwa Rzymskiego w październiku 1583 roku. Protestanckie królestwa Anglii Tudorów oraz Irlandii nie przyjęły nowego kalendarza.

Rząd królowej Elżbiety poprosił doktora Johna Dee, astronoma i matematyka, o analizę kalendarza gregoriańskiego. Ów potwierdził, że w dawnym wyliczeniu popełniono błąd, jednocześnie dochodząc do wniosku, że zamiast dziesięciu należało ująć z roku jedenaście dni. W końcu jednak uznał gregoriańskie obliczenie i zaproponował, aby owe dziesięć dni ujęto kolejno z maja, czerwca, lipca i sierpnia. Tak więc w marcu 1583 roku rząd królowej Elżbiety gotów był zmienić kalendarz tak samo, jak to uczyniono na kontynencie europejskim. Pojawiły się jednak pewne wątpliwości: po pierwsze, taka reforma groziła schizmą w kraju; po drugie, obraziłaby protestanckich sąsiadów Anglii na kontynencie; i po trzecie, miałaby znaczenie „dla niewielkiej liczby osób, które handlują z cudzoziemcami, a dla reszty poddanych byłaby zmianą kłopotliwą”. Ostatecznie postanowiono zachować obowiązujący dotąd system juliański (ważny jeszcze przez sto siedemdziesiąt lat), co oznaczało dziesięciodniową różnicę między kalendarzem angielskim a tym przyjętym w większości państw kontynentu europejskiego.

Związani z rządem królowej Elżbiety oficjele w kraju i poza jego granicami posługiwali się starym kalendarzem juliańskim. Rządy katolickie, Kościół rzymskokatolicki, cudzoziemscy ambasadorowie na dworze królowej oraz uchodźcy i emigranci z Anglii, którzy byli katolikami, przyjęli w 1582 roku datowanie według nowego sposobu. Ja stosuję w tej książce daty według starego systemu, ale w tych przypadkach, kiedy posłużono się nowym albo kiedy nie wiadomo, którego kalendarza dany autor przestrzegał (czy juliańskiego, czy gregoriańskiego), podaję obie daty w zamieszczonych na końcu książki przypisach do poszczególnych rozdziałów. Dobrym przykładem jest list lorda Thomasa Pageta do matki z 12 grudnia 1583 roku „według nowego wyliczenia”, czyli kalendarza gregoriańskiego. W Anglii w grę wchodził wówczas 2 grudnia, toteż w przypisach pojawia się „2/12 grudnia 1583 roku”.