Читать книгу 'n Lang, vreemde pad - Susanna M Lingua - Страница 3

1

Elise is moeg maar tog diep gelukkig en tevrede toe sy haar en Estelle de Beer se kamer binnestap. Sy neem op die bankie voor die spieëltafel plaas en begin haar natgeswete goudblonde hare met lang hale borsel.

Toe sy daarmee klaar is, plaas sy die borsel terug op die spieël­tafel. Ken in die handpalm gestut, bekyk sy haar spieëlbeeld krities.

Hm, nie te onaardig nie, sê sy in haar gedagtes aan haarself, terwyl sy die mooi, intelligente voorkop, viooltjieblou oë met die sagte, byna veraf uitdrukking, fynbesnede neus, hartvormige gelaat, sensitiewe mond en effens spits kennetjie beskou. Ja-nee, jy lyk beslis nie onaardig nie, Elise Eybers. Jy is nou wel aan die kort kant, maar jou figuur laat darem niks te wense oor nie . . . Ja-nee, so bolangs lyk dit glad nie of jou een en twintig lewensjare uit hartseer, eensaamheid en swaarkry bestaan het nie.

Sy sug. Dit was ’n moeisame pad, en nou lê daar nog ’n lang, vreemde pad voor . . . Wie weet wat die toekoms vir my inhou?

Haar gedagtes dwaal terug na haar kinderjare in die Jaka­randa-kinderhuis. Dit was lang jare van hartseer en verlange na ouers wat sy nooit geken het nie, ouers wat haar op die tere ouderdom van een jaar deur die dood ontneem is. Toe was sy ’n weeskind. Die soektog na ’n enkele familielid het niks opgelewer nie, en die maatskaplike werksters moes later aanvaar dat die blonde meisietjie, Elise Eybers, geen naasbestaandes het nie. Sy was soos ’n eensame bootjie op ’n groot oseaan van mense, sonder anker of hawe, totdat sy in die kinderhuis opgeneem is.

Die jare wat daarop gevolg het, was eensame jare waarin sy nooit ’n enkele besoek ontvang het nie. Party van die kinders het naasbestaandes gehad wat hulle soms by die kinderhuis besoek en vir hulle lekkers en geskenkies gebring het, maar daardie voorreg het sy nooit geken nie. Niemand, behalwe die personeel, het ooit in haar belanggestel nie. Die enigste geskenkies wat sy nog ooit ontvang het, was dié wat hulle elke jaar met Kersfees by die een of ander liefdadigheidsvereniging gekry het.

Terwyl sy nog ’n kleuter was, het hierdie dinge haar nooit juis gehinder nie – in elk geval, nie sover sy kan onthou nie, want sy het nooit ouerliefde of selfs haar eie ouers geken nie. Die enigste liefde en aandag wat sy geken het, was dié wat sy van die matrone, haar sekretaresse en die res van die personeel ontvang het. Sy het later eers besef dat sy in werklikheid aan niemand behoort nie. In die kinderhuis was sy maar net een van ’n groot groep kinders wie se enigste tuiste die kinderhuis was. Dié besef was hartverskeurend.

Hierdie wete dat sy aan niemand behoort nie en heeltemal alleen is, het haar soms bitter ongelukkig, eensaam en hartseer gestem. Dit was dan dat sy na ’n afgesonderde hoekie in die tuin gevlug het waar sy ongesteurd haar hartseer en eensaamheid kon uithuil.

Die verskil tussen haar eie lewensomstandighede en dié van haar klasmaats op skool, meestal rykmanskinders, het by haar ’n minderwaardigheidsgevoel laat ontstaan wat haar uiters fyngevoelig gemaak het. Haar fyngevoeligheid was dan ook die rede waarom sy nooit, soos ander tienderjariges, haar diepste emosies en verlangens met meisies van haar eie ouderdom kon bespreek nie. Sy het haar gevolglik begin afsonder en later hopeloos in haarself gekeer geraak.

Maar ten spyte van haar teruggetrokkenheid was daar tog mense vir wie sy baie lief was, soos matrone en haar sekretaresse. Vir haar onderwysers en onderwyseresse het sy ’n heldeverering gekoester. Hulle was vir haar ’n simbool van kennis en wysheid, maar haar gevoel vir matrone was iets wat heeltemal los gestaan het van haar gevoelens vir ander mense. Tot vandag toe is sy nog net so lief vir dié innemende en lewenswyse vrou wat die kwesbaarheid van ’n kinderhartjie so goed verstaan.

Sy kan nie meer onthou wanneer die gedagte aan ’n loopbaan as onderwyseres by haar ontstaan het nie. Wat sy wel onthou, is dat sy die matrone gaan spreek het voordat sy hoërskool toe is. Sy wou leervakke neem, want sy het toe reeds die droom gehad om eendag onderwyseres te word, al moes sy bedags werk en saans studeer.

Sy het die matrone skugter van haar hartsbegeerte vertel en was inderdaad verras toe die ouer vrou met daardie mooi, sagte glimlag gesê het: “Ek is bly dat jy die begeerte koester om ’n professionele loopbaan te volg, Elise. Dit wys jou net dat die spreekwoord ‘’n aardjie na sy vaartjie’ ’n ware woord is. Jou oorlede pa, doktor Gert Eybers, was ’n geleerde man en ’n knap argeoloog. Jou oorlede ma was sy assistente, dus self nie ’n ongeletterde vrou nie. Ek dink hulle sou baie trots gewees het op hierdie besluit van jou. In elk geval, leer maar die volgende vyf jaar mooi en lewer jou beste. Ons sal weer oor hierdie onderwerp gesels sodra jy matriek geslaag het.”

Dit was vir haar ’n goue dag toe sy vyf jaar later van die matrone verneem het dat haar hartewens vervul sou word en dat sy haar as onderwyseres kon bekwaam.

Sy was ’n skrander skolier en ’n studielening is aan haar toegestaan. Ná matriek moes sy dus haar intrek in ’n meisieskoshuis neem . . . en dit was van daardie oomblik af dat sy die lewe in al sy werklikheid leer ken het.

’n Skaduwee skuif oor haar gesig toe sy aan die afgelope drie jaar dink. As kind was sy gewoond aan die eenvoudige dinge van die lewe, maar sommige van haar koshuismaats was net aan die beste gewoond. Aan klere het dit hulle nooit ontbreek nie. Haar eie klere was eenvoudig, haar sakgeld so gering dat sy verplig was om naweke te werk.

Haar kamermaat, Estelle de Beer, en nog twee medestudente, Linda en Marie, het haar getrou in haar soektog na werk bygestaan. Ná twee weke het sy eindelik werk as kassier in ’n bekende restaurant bekom. Dáár sou sy tydens haar vakansies ook kon werk.

Hierna het sy geen ernstige geldelike probleme ondervind nie, maar haar vrye tyd was uiters beperk. Tog het sy altyd daarin geslaag om haar geliefde matrone een keer per maand te besoek en dan het sy gewoonlik die hele middag by haar gekuier.

Mettertyd het sy al beter bevriend geraak met Estelle, Marie en Linda. Aan die einde van die eerste semester was daar ’n hegte band van vriendskap tussen die vier. Al die studente het natuurlik geweet dat sy in ’n kinderhuis grootgeword het en met ’n lening studeer. Dit was vir hulle ook geen geheim dat sy naweke en vakansietye vir sakgeld moes werk nie. Sekere studente het hooghartig op haar neergesien weens haar armoede, terwyl ander haar weer gerespekteer het juis vanweë haar moedige poging om bo haar armoedige bestaan uit te styg.

Met haar drie vriendinne se bystand het sy gou geleer om grimering kunstig aan te wend en om haar lang hare te krul sodat die punte netjies na binnetoe gekam kan word. Haar fyn kleresmaak was iets inherent, daarvoor het sy niemand se raad nodig gehad nie.

’n Moeë dog sagte glimlaggie speel om haar mond terwyl sy aan Estelle se spontane uitroep dink nadat die drie haar die eerste keer met hul grimering opgesmuk het.

“My wêreld, maar is die meisiekind nie pragtig nie! Dit is nou mý idee van ’n mooi meisie,” het Estelle vriendelik en opreg laat hoor. “Ons Elise is nou wel nie ’n Mona Lisa of ’n Venus de Milo nie . . .”

“Of ’n Cleopatra of ’n godin Diana nie,” voeg Marie by.

“Julle het heeltemal gelyk,” het Linda bedaard van haar laat hoor. “Elise lyk baie beslis nie na daardie ou klomp vroumense nie. Maar wie wil nou ook soos ’n Venus lyk? Ek het nog nooit van so ’n . . . e . . . fris vroumens gehou nie. En Mona Lisa . . . Nou ja, om eerlik te wees, ek glo nie die kunstenaar sou Mona Lisa geskilder het as hy Elise geken het nie –”

“Jy bedoel, hy sou liewer ons eie Elise wou geskilder het, nè?” het Estelle haar met ’n goedkeurende glimlaggie in die rede geval.

“Baie beslis. Hy sou vervlaks onnosel gewees het as hy daarna nog steeds met sy Mona Lisa volgehou het,” was Linda se eerlike mening. “En wat Cleopatra betref . . . Wel, daardie amandelvormige oë van haar lyk vir my alte skelm en slinks. Ek hou nie van haar soort nie. Die godin Diana se gesig lyk vir my weer kompleet soos ’n volmaan . . . Nee wat, die hele klomp saam kan nie vir ons Elise kers vashou nie.”

Elise onthou nog goed hoe bitter selfbewus die drie se vleiery haar laat voel het. Daarom dat sy met goedige spot gesê het: “Toemaar, jul vleiery flous my glad nie. Daar is ’n ou gesegde wat lui: Al dra ’n aap ’n goue ring, hy is en bly ’n lelike ding. Net in die dae van feetjies kon ’n lelike eendjie in ’n sierlike swaan verander, maar daardie dinge het net in ’n wêreld van fantasie bestaan.”

Die glimlaggie om haar mond verdwyn en ’n sagte blik ver­skyn in haar oë terwyl sy aan haar en haar drie vriendinne se mooi vriendskap dink. Sy hoor ’n deur iewers toeklap en ruk haar gedagtes weg uit die verlede. Haastige voetstappe nader die kamerdeur en die volgende oomblik storm Estelle die vertrek binne.

“Ek veronderstel jou ouers is gereed om te vertrek, Estelle?” sêvra sy en kom orent.

“Ja, ou kammie, ek kom net groet,” antwoord Estelle. “Ek voel nou nog teleurgesteld omdat jy nie saam met ons plaas toe wil gaan nie. Ons twee kan so ’n heerlike vakansie op Groenheuwels deurbring . . .”

“Ek is seker dat ek die vakansie op jul plaas baie sou geniet het, Estelle. Ek waardeer jou uitnodiging baie, maar daar is soveel sakies wat ek tydens die vakansie in orde moet bring. Die matrone van die Jakaranda-kinderhuis het ook ’n rukkie gelede gebel en gevra dat ek haar vandag moet besoek. In elk geval, ek en jy en Linda en Marie was darem gelukkig om elkeen ’n pos hier in Pretoria te kry, al is dit nou nie by dieselfde skool nie.”

“Dis waar, ou kammie, ons vier het baie om voor dankbaar te wees,” stem Estelle saam. “Ons sal darem oor en weer kan kuier. Moet nou nie vergeet om vir my te skryf nie. Ek wil weet wat jy alles in ons afwesigheid aanvang en of jy van die nuwe losiesplek hou.”

Elise belowe om gereeld te skryf, en toe groet en vertrek Estelle.

Noudat die meeste studente al vertrek het, is die koshuis meteens baie stil. Daar is nog goed wat Elise moet inpak voordat sy na Die Tuine, haar nuwe losiesplek, kan verhuis. Sodra sy haar bagasie na Die Tuine geneem het, sal sy haar na die kinderhuis moet haas om te hoor waaroor matrone haar wil spreek. Sy kan glad nie raai waaroor matrone haar ontbied het nie, aangesien sy haar reeds telefonies gelukgewens het met haar een en twintigste verjaardag, asook met haar onderwysdiploma.

Dit is byna drie-uur toe Elise by die kinderhuis aankom. Die grasperk, sierbome, blombeddings en roostuine lyk betowerend in hul kleurryke drag. Sy bly ’n oomblik in die skaduwee van ’n boom staan om die tuin waarin sy as kind gespeel het te bekyk. Maar voor haar gedagtes weer koers kry na die verlede, kom die bejaarde matrone na haar toe aangestap.

Daar is ’n sagte uitdrukking in Elise se oë wat op die stemmig geklede ouer vrou rus.

Sy is ’n dierbare mens, die enigste ma wat ek ooit geken het, dink die jong meisie en loop die ouer vrou haastig tegemoet.

“O, maar die tuin is pragtig!” begroet Elise haar in ’n vrolike luim. Sy kyk die ouer vrou waarnemend aan en vervolg: “Dit lyk nie of u ooit gaan oud word nie, matrone. U lyk vir my nog steeds dieselfde as drie jaar gelede.”

“Wel, dis óf ’n kompliment, óf jy spot nou moedswillig met my, Elise,” glimlag die matrone terwyl sy die aanvallige jong meisie goedkeurend aankyk.

“Nee, ek spot nie, dis die waarheid, matrone. Maar laat ons daar onder die boom op die tuinbankie gaan sit. Ek is vreeslik nuuskierig om te hoor waaroor u my wil spreek. Ek veronderstel dit is iets wat ’n mens nie oor ’n telefoon kan bespreek nie.”

“Ja, jy het gelyk, kindjie, dit is nie iets wat ek oor die telefoon kon bespreek nie. Trouens, ek het hier persoonlike besittings wat aan jou ontslape ouers behoort het, goed wat ek al die jare vir jou in bewaring gehou het en graag vandag, op jou een en twintigste verjaardag, vir jou wou gee.”

Hulle neem op die bankie plaas, dan vervolg die ouer vrou: “Ek hoop jy neem my nie kwalik omdat ek jou al die jare niks hiervan vertel het nie. Ek kan verduidelik waarom ek dit gedoen het, Elise . . .”

“Ek is seker u kan, matrone,” stel Elise haar dadelik gerus. “Ek ken u as iemand wat nog altyd net aan my welsyn gedink het.”

“Ek is bly jy verstaan, kindjie. Trouens, ek het gevoel dat jy, as skoolmeisie, nog nie die goed na waarde sal kan skat nie en straks alles verlore sal laat gaan. Maar noudat jy mondig is, meen ek dat dit die aangewese tyd is om dit vir jou te gee.”

Daar is ’n veraf, weemoedige uitdrukking in Elise se oë toe sy half ingedagte sê: “Dis vir my so eienaardig dat albei my ouers gesterf het sonder om ’n sent vir my opvoeding na te laat. Ek kry al die indruk dat hulle twee onverantwoordelike mense was, of anders het hulle maar net nie vir hul kind omgegee nie . . .”

“Nee, jy moenie hul nagedagtenis met sulke onwaardige indrukke beswadder nie, Elise, kindjie,” keer die matrone. “Jou ouers is tydens ’n ekspedisie oorlede wat deur jou pa self gefinansier is, daarom dat die boedel byna niks opgelewer het nie.”

“Ag, nou ja, ek sal my gedagtes maar vir myself hou,” sê Elise met ’n verwese glimlaggie. “Maar vertel asseblief vir my, matrone, waar was ek dan tydens die ongeluk wat my ouers se lewe geëis het?”

“Jy was hier in Pretoria in die sorg van ’n middeljarige egpaar wat tydens jou ouers se afwesigheid vir jou moes sorg. Maar kom, dan stap ons na my kamer toe, want alles is in ’n groot reistas gepak.”

Die ouer vrou kom stram orent en Elise volg haar voorbeeld.

“Is daar ook foto’s van my ouers in die tas, matrone?” vra sy terwyl hulle stadig in die rigting van die gebou stap.

“Ek sal nie kan sê nie, my kind. Trouens, ek het nog nooit die tas oopgemaak nie. Die egpaar wat vir jou gesorg het, het dit self gepak en vir bewaring na my gebring.”

“As dit ’n groot reistas is, sal ek ’n taxi moet ontbied . . .” begin Elise, maar die ouer vrou val haar goedig in die rede.

“Laat staan maar die taxi, kindjie. Ek sal jou met my motor huis toe neem, dan kan ek sommer ook kyk hoe jou nuwe verblyfplek daar uitsien. Jy is nou wel sedert jou mondigwording nie meer in die sorg van die welsyn nie, maar vir my sal jy maar altyd die kind bly wat ek grootgemaak het.”

Sy glimlag gemoedelik. “Ek het deur die jare baie lief vir jou geword, Elise. Jy was so mooi en intelligent en in baie opsigte so anders as die ander kinders. Glo my, ek het dikwels skuldig gevoel omdat ek so teer teenoor jou voel. Maar ek het darem altyd daarin geslaag om jou nooit bo die ander kinders te begunstig nie. Vandag kan ek jou al hierdie dinge vertel, want ek tree die einde van die maand af, dan sal dit nie meer saak maak dat ek een ou meisietjie twintig jaar lank in my hart bo al die ander kinders begunstig het nie.”

“Dankie vir al die liefde, matrone,” sê Elise sag en dankbaar. “Ek is vir u ook lief, want u was al die jare die enigste ma wat ek geken het.”

Hulle stap die gebou binne en toe hulle eindelik in die privaatheid van die matrone se kamer staan, sê Elise met kommer in haar stem: “Ek hoop nie u gaan Pretoria die einde van die maand vir goed verlaat nie, matrone. Het u al op ’n permanente verblyfplek besluit?”

Die aangesprokene skud haar kop. “Nog nie. Ek sal maar eers die familie besoek, dan later oor verblyf besluit . . .”

Daardie middag in haar losieshuiskamer, met die tas op haar bed en die matrone as toeskouer, sluit Elise die reistas ná twintig jaar oop. Haar blik val dadelik op ’n plat, vierkantige pakkie wat sorgvuldig met bruinpapier toegedraai is. Sy maak die pakkie versigtig oop. Toe kyk sy vas in die glimlaggende gelaat van ’n bruid wat haar ewebeeld is, behalwe dat die bruid swart hare het. Die bruidegom is ’n groot, blonde man en vir Elise baie aantreklik.

“Dis bepaald jou ouers se huweliksfoto,” hoor sy die matrone sê. “Jy is die bruid se ewebeeld.”

Elise knik afgetrokke. In haar oë en om haar mond is weer die ou weerlose trekkie wat so kenmerkend van haar as kind was.

Daar is nog etlike foto’s van haar en haar ouers. Die res van die tas se inhoud bestaan uit ’n tee- en koffiestel van silwer, twee silwerkoekborde, etlike waardevolle ornamente en ’n tiental kruike in verskillende vorms wat honderde jare oud is. Binne-in die grootste kruik is ’n notaboekie waarin haar pa die geskiedenis van elke kruik op skrif gestel het. Daar is ook twee eien­aardige beeldjies, duidelik van Egiptiese herkoms. Die laaste artikel in die tas is ’n handgemaakte juwelekissie van stinkhout wat haar oorlede ma se juwele bevat.

Sy neem weer haar ouers se huweliksfoto op, staar lank na die stralend gelukkige bruidspaar en sê sag, asof sy met haarself praat: “Snaaks, maar dit voel nie vir my of ek ooit deel van hulle was nie. Ek besef natuurlik dat hulle my ouers was, maar dit voel nie vir my of ek ooit aan hulle behoort het nie . . . Nee, hulle is vir my heeltemal vreemd. Tog het ek gedurende my kinderjare so dikwels na hulle verlang. Ek wou hulle so bitter graag geken en hul liefde en geluk met hulle gedeel het. Ek het na hul liefde gesmag, maar ek het hulle vir my so heeltemal anders voorgestel . . . Ek sal maar my drome onthou, want dié was tog veel aangenamer as wat die werklikheid moontlik sou gewees het.”

Sy sug, plaas die foto by die ander en pak alles terug in die tas. Die matrone kyk haar vraend aan, maar swyg wyslik. Dit is vir haar duidelik dat Elise om die een of ander rede bitter teleurgesteld is in haar ontslape ouers.

Nadat sy alles weer in die tas gepak het, neem sy langs die ouer vrou op die voetenent van die bed plaas. Daar is ’n weemoedige glimlaggie om haar mond toe sy sê: “Ek mag miskien ouderwets wees, matrone, maar wanneer ek eendag getroud is en kinders het, sal ek ’n punt daarvan maak om my kinders altyd saam met my te neem waarheen ek ook al gaan. Ek sal hulle nooit laat voel dat hulle in my en my man se pad of vir ons ’n oorlas is nie. Ek sal hulle al die liefde gee wat hulle toekom.”

“En as jou man iewers heen moet gaan waar . . . Wel, sê maar na ’n wildernis waar die kinders se gesondheid in gevaar sal wees?”

“Dan sal ek dit my plig ag om tuis by my kinders te bly,” antwoord Elise. “En as my man sy kinders liefhet, sal hy my optrede goedkeur en nie daarop aandring dat ek hom moet vergesel nie.”

Dit is vir die bejaarde matrone meteens baie duidelik waarom Elise so teleurgesteld is in haar ontslape ouers. Volgens haar lewensuitkyk moes haar ma tuis gebly het en nie haar weerlose baba in die sorg van vreemdes gelaat het nie. Hierop het sy egter niks te sê nie, dus stuur sy die gesprek doelbewus in ’n ander rigting, want sy voel geneig om met Elise saam te stem.

Nadat matrone laat die middag vertrek het, gaan pak Elise haar tasse uit. Sy pak egter nie die tas uit wat hulle van die kinderhuis af gebring het nie. Sy haal net die foto’s uit en plaas dan die tas bo-op die hangkas. Haar ouers se huweliksfoto is geraam, en dié sit sy eenkant op die spieëltafel. Nie dat sy weet waarom sy dit doen nie, want dit voel tog nie of sy deel is van daardie gelukkige egpaar op die foto nie. Die res van die foto’s sit sy in haar handsak.

Vir Elise is dit die eerste vakansie in drie jaar wat sy sommer net lui en rustig kan deurbring. Noudat sy klaar gestudeer het, voel sy dat sy eers goed moet uitrus voordat die skole in Januarie begin. Sy het in elk geval die afgelope drie jaar genoeg gespaar om haar deur te help totdat sy haar eerste salaris ontvang.

Die weke het vir Elise te vinnig verbygesnel, en nou, ’n week voor die skole begin, voel sy heerlik uitgerus en haastig om in die tuig te wees. Sy verlang ook na Estelle, Marie en Linda se vrolike geselskap en sien al ongeduldig uit na hul terugkoms.

Dit is ’n reënerige oggend toe haar drie vriendinne hul opwagting by Die Tuine maak om vir haar hallo te sê.

“Julle skelms,” begroet sy die drie met ’n breë glimlag en lei hulle na haar kamer toe. “Kon julle my nie per brief van die dag en datum van jul aankoms verwittig het nie?”

“Ons het dit opsetlik verswyg, ou kammie, want sien, ons wou jou verras,” deel Estelle haar vriendelik mee.

“Ons het vir jou ’n bietjie eetgoed van die huis af saamgebring, Elise,” lig Marie haar in. “Maar in hierdie reënweer was dit onmoontlik om dit vanoggend vir jou te bring.”

Hulle stap Elise se kamer binne.

“Maggies, maar jy het ’n gerieflike ruim kamer, Elise!” roep Linda spontaan uit. “Jy moet die hokkie sien waarin ek veronderstel is om te woon; niks groter as twee gewone badkamers nie, sê ek jou.”

Estelle neem die geraamde foto van die spieëltafel af op en beskou dit aandagtig.

“Ek veronderstel die bruidspaar is jou ouers,” sê sy. “Jy en die bruid lyk verbasend eenders, byna soos een mens, sou ek sê.”

“Jy het reg geraai, dit is my ouers se huweliksfoto,” antwoord Elise. “Maar sit, dan vertel ek julle hoe ek aan daardie foto gekom het.”

Haar stem is kalm en bedaard terwyl sy hulle van die tas en sy inhoud vertel, so asof dit iets is wat haar nie diep raak nie. Dit dryf Estelle egter om te vra: “Was dit nie vir jou ’n verrassing nie, Elise?”

“Wel, enige mens sal bepaald onder dieselfde omstandighede nuuskierig wees om te weet hoe sy of haar ouers gelyk het,” glimlag Elise ongeërg.

’n Ongelukkige trekkie verskyn meteens weer in haar oë, maar haar vriendinne ken reeds daardie trekkie, daarom keer Linda dadelik deur te sê: “Moet nou asseblief nie weer in jouself gekeer raak nie, Elise. Jy het vooraanstaande en . . . wel, vervlaks aantreklike ouers gehad, en dis meer as wat ons drie van ons ouers kan sê. Ek bedoel, hulle is nie vooraanstaande mense nie. Wys liewer vir ons die ander foto’s en ook die inhoud van die tas. Daarna kan ons almal in die een of ander restaurant gaan koffie drink.”

“En pannekoek eet,” vul Marie aan.

“Wil jy glo, dit is net die regte weer vir boontjiesop en panne­koek,” sê Estelle.

“Ek voel lus vir souskluitjies, of lekker melkkos wat met snysels gemaak is,” laat Elise van haar hoor.

“Julle laat my mond nou behoorlik water vir al daardie lekker eetgoed,” lag Linda.

Toe hulle heelwat later in ’n restaurant sit en pannekoek eet terwyl die reën buite aanhoudend neersif, vertel elkeen hoe sy die vakansie geniet het. Later gis hulle weer oor die personeel van die verskillende skole waar hulle oor twee dae moet begin skoolhou.

“Jy sal jou Engels moet begin opknap, ou kammie,” spreek Elise vir Estelle aan, want laasgenoemde het ’n pos by ’n Engelse skool gekry.

“Ja, moet tog net nie sê ‘I is’ en ‘we am’ nie, want dan lag die kinders hulle dood,” waarsku Marie tergerig.

“Ja, en moet ook nie vir die jong Engelse onderwysers ogies maak nie, Estelle,” werp Linda ewe terglustig haar stuiwer in die armbeurs. “Dink aan jou stoere ou vader wat nie ’n woord Engels kan praat nie.”

Daar is ’n ondeunde uitdrukking in Estelle se oë toe sy sê: “Ek het eendag iemand hoor sê dat ’n Engelsman ’n baie gawe lewensmaat is –”

“Onsin,” val Linda haar ongeërg in die rede. “Enige man wat nie aan iets verslaaf is nie en goeie maniere het – ek bedoel nou ’n ou wat ná ses maande nog vir jou die motor se deur oophou – sal ’n redelik goeie lewensmaat wees.”

“Wel, Engelsman ofte nie,” raak Marie nou weer ’n wysheid kwyt, “wanneer ’n man op ’n mooi manier lief en goed is vir sy ma, kan jy hom maar met ’n geruste hart vat, Estelle . . .”

“Ja, en net by sy ma gaan kla wanneer hy jou nie goed behandel nie,” vul Linda grappig aan.

Al vier bars heerlik uit van die lag. Met grappies en gelag bring hulle die oggend deur en pas voor middagete keer elkeen terug na haar losiesplek.

Die volgende drie jaar het vir Elise soos ’n droom verbygevlieg. Hier waar sy heerlik ontspanne, met haar oë gesluit, sit en dink aan haar loopbaan as onderwyseres, kan sy byna nie glo dat sy reeds drie jaar in die tuig is nie. Sy dink aan Linda wat ’n jaar gelede getroud is en nou in Kaapstad woon. Marie het ses maande gelede verloof geraak, maar twee maande later die verlowing verbreek. Net sy en Estelle het nog nie hul hart aan ’n man gegee nie.

Daar is ’n glimlag om Elise se mond terwyl sy aan Marie dink wat elke maand ’n ander kêrel op sleeptou het.

Ek en Estelle sal bepaald twee oujongnooiens word, dink sy. Ons is in elk geval goed op pad daarheen . . .

“Haai! Slaap jy, of is dit sommer net ’n dagdromery?” maak Estelle se vrolike stem ineens ’n einde aan Elise se somber gedagtes.

Sy maak haar oë oop, dan sien sy hoe Estelle en Marie, elkeen met ’n yslike strandsak in die hand, in vrolike luim na haar toe aangestap kom. Sy groet hulle met ’n verwelkomende glimlag en nooi hulle om te sit.

“Elise, my hartjie, ons het groot nuus vir jou,” sê Marie opgewonde,“maar gaan haal eers jou handdoek en baaikostuum, sodat ons koers kan kry na die naaste swembad toe . . .”

“Wag ’n bietjie!” keer Elise versigtig. “Wat is so danig belangrik by die naaste swembad dat ons in aller yl daarheen moet haas? Ek verroer nie ’n voet hier van die stoep af voordat jy my die belangrike nuus meegedeel het nie.” Sy draai na Estelle. “Waarvan praat sy, jong?”

“Man, ja, ons moes natuurlik eers verduidelik het,” sê Estelle en neem ’n bekende Afrikaanse tydskrif uit haar strandsak. Terwyl sy in die tydskrif rondblaai, vervolg sy ter verduideliking: “Dis die Santiago-brouery wat ’n skoonheidswedstryd ten bate van die een of ander liefdadigheidsfonds reël. Die eerste prys is ’n gratis reis na Portugal en ’n maand lange verblyf daar, plus sakgeld. Die tweede prys is ’n gratis reis na Portugal en veertien dae verblyf daar, plus sakgeld.”

“Is daar net twee pryse?” vra Elise sonder veel belangstelling.

“Ja, hier is die advertensie, kyk self,” sê Estelle en druk die tydskrif sonder meer onder Elise se neus. “ ’n Mens het nie eens nodig om persoonlik vir die keurders te poseer nie. Hulle vra net ’n kleurfoto en ’n inskrywingsfooi van ’n paar rand. Die wenners sal per brief in kennis gestel word, en die inskrywingsvorm kan gratis by die brouery verkry word.”

Elise lees die advertensie vlugtig deur en gee Estelle se tyd­skrif terug.

“Wel, wat dink jy daarvan, Elise?” vra Marie opgewonde. “Ek sê jou, as een van ons drie nie die eerste prys verower nie, is my naam nie Marie Verster nie.”

“Het ek jou reg gehoor, Marie, het jy gesê ons drié?” Elise kyk haar snaaks aan.

“Maar natuurlik gaan jy saam met ons aan die wedstryd deelneem, ou kammie!” sê Estelle ernstig. “Die Santiago-brouery behoort aan ’n ryk Portugees, gevolglik sal al die Portugese meisies hier in Suid-Afrika aan die wedstryd deelneem en –”

“Presies,” val Elise haar bedaard in die rede. “Al die Portugese skoonhede sal aan die wedstryd deelneem, en die beoordelaars sal so ’n witrot soos ek nie eens raaksien nie.”

“Wat, ’n witrot?” Marie kyk Elise verbaas aan. “Laat ek jou dit vertel, my hartjie, daardie klomp Portugese het nog nooit in hul lewe so ’n mooi nooi soos jy gesien nie. ’n Witrot . . . inderdaad! Nee, jong, gaan haal jou baaikostuum en hou op om met ons te argumenteer. Trouens, ons maak staat op jou om die eerste prys te verower.”

“Marie het gelyk,” gee Estelle antwoord. “Die Latynse meisies gee altyd voor dat hul swartkopmeisies die mooiste ter wêreld is, maar, ou kammie, hulle het óns drie nog net nie gesien nie. Glo my, ons beskik oor alles wat ’n meisie mooi en aantreklik maak. En wie, vra ek jou, het meer persoonlikheid en sjarme as ons drie . . .? Ons sal maklik albei pryse verower, daaraan twyfel ek geen oomblik nie.”

“Ek stem volkome saam met Estelle,” laat Marie weer hoor. ’n Guitige glimlag verskyn om haar mond toe sy vervolg: “Die een wat die eerste prys verower, moet sorg dat sy vir haar ’n ryk, aantreklike Portugese kêrel daar in die vreemde aankeer en hom vir ons kom wys.”

“Wat, is dit ook deel van jul planne?” vra Elise droog.

“Maar natuurlik!” antwoord Marie. “Wat anders dink jy wil ons daar gaan maak? Ek soek lankal na so ’n lang, donker ou met baie geld.”

“Nou kyk,” sê Elise beslis, “ek is heeltemal bereid om saam met julle te gaan swem, maar vervlaks of ek ’n foto van my gaan laat neem om aan die wedstryd deel te neem. Al is ek net een en twintig jaar oud, weet ek darem waar om die streep te trek.”

“O, nou goed,” stem Estelle vriendelik in, maar werp Marie ongemerk ’n betekenisvolle blik toe. “As jy so sterk daaroor voel, ou kammie, sal ons net foto’s van jou neem vir ons eie plesier, maar ek verseker jou dat ek en Marie elkeen ’n foto vir die wedstryd gaan instuur.”

“Dit kan julle met my komplimente doen,” sê Elise. “Moet net nie verwag dat ek dieselfde moet doen nie. Ek het trouens nog nooit gevoel dat ek in ’n posisie is om met ander mee te ding nie. Maar as julle twee voel julle het ’n kans om die Portugese meisies uit te stof . . .”

“Natuurlik voel ons so!” knip Marie haar vriendin se betoog teleurgesteld kort. “Eintlik voel ons so oor jóú, Elise. Jy was veronderstel om die eerste prys te verower . . . ek bedoel, ons voel oortuig daarvan dat jy wel die eerste prys sal inpalm.”

“Luister, ou kammie,” gooi Estelle ook weer haar gewig by Marie in,“ek was drie jaar lank jou kamermaat in die koshuis, en ek weet presies hoe beskeie jy is. Maar bewys ons asseblief hierdie een guns en neem dan net vir die pret aan die wedstryd deel. Onthou, elke rand wat die brouery insamel, word aan ’n liefdadigheidsfonds geskenk. Die deelname aan die wedstryd is maar net vir die pret en . . . wel, dis tog interessant.”

“Ag, nou toe dan maar,” swig Elise eindelik voor haar twee vriendinne se geneul. “Ek sal die geld skenk, maar meer as dit wil ek nie met die hele affêre te doen hê nie. As julle wil hê ek moet my vir die wedstryd inskryf, moet julle dit maar self doen. Ek gaan my glad nie eens moeg maak om ’n inskrywingsvorm te bekom nie en nog minder om dit in te vul.”

“Dankie, ou kammie,” sê Estelle met ’n joviale glimlag. “Ek en Marie sal die ou sakie vir jou behartig. Laat ons net toe om ’n paar foto’s van jou in jou baaikostuum te neem.”

“O, pragtig!” roep Marie opgewonde uit. “Kom, laat ons dadelik by die swembad foto’s gaan neem, voordat Elise straks van gedagte verander en al ons pret bederf.”

“Ja, dit word laat, ons sal beslis nou aanstaltes moet maak om te gaan,” laat Estelle versigtig hoor. “Ek het die kamera en die inskrywingsvorms alles hier in my strandsak.”

“Nou ja, laat ek dan maar my baaikostuum en handdoek gaan haal,” sug Elise.

Sy staan traag van die stoel af op en besluit dat sy maar net sowel vandag kan gaan swem. Die swembaddens sal bepaald een van die dae sluit en dan het sy nog nie eens ’n laaste plonsie geniet nie. Laat Estelle en Marie maar voortgaan met hul planne vir die skoonheidswedstryd. Sy sal maar net lekker gaan swem.