Читать книгу Sag ruis die nagwind - Susanna M Lingua - Страница 4

Alta, enigste en bedorwe agttienjarige brokkie van Marius van Eden, bekende Johannesburgse miljoenêr, hoor haar pa op die voorstoep van hul weelderige woning na haar roep.

“Ek kom, Pappa!” antwoord sy van die swembad se kant af.

Sy trek haar strandjassie haastig aan en draf kaalvoet oor die grasperk na haar pa wat stadig met die stoeptreetjies afgestap kom.

Die oggendson blink op haar lang, swart hare, en haar donker oë lag vrolik in syne toe sy hom nader en met ’n musikale stem vra: “Is my ou paps al weer reisvaardig?”

Die nege-en-veertigjarige Marius plaas sy arm om sy dogter se smal skouers en antwoord met ’n liefdevolle stem: “Patroon, moet nou nie maak asof jy nie weet dat ek vandag met sake Durban toe moet gaan nie. Ek het jou dan gisteraand aan tafel vertel, of het jy aan jou talle kêrels gesit en dink en met ’n halwe oor geluister?”

Alta lag sodat haar tande wit in die oggendson skitter. “Ek het vergeet, Pappa,” antwoord sy eerlik. ’n Bekommerde trek verskyn ineens in haar oë toe sy ernstig vervolg: “Ek sien die motor staan hier langs die huis; gaan Pappa self bestuur?”

“As my dogter die stad met haar motor kan platry, kan ek seker self Durban toe bestuur, of hoe?”

“En wat van Pappa se hart . . . die vermoeienis . . . ” begin sy, maar Marius maak haar met ’n ligte handgebaar stil.

“Moet jou nie daaroor bekommer nie, my kind,” sê hy gerusstellend. “Ek het maande gelede ’n aanval gehad, en ek dra darem altyd my pille in my sak.”

“Gaan Pappa lank wegbly?” vra sy. Sedert haar ma drie jaar gelede oorlede is, is haar pa die enigste mens op aarde vir wie sy baie lief is.

Marius streel liefdevol met sy hand oor haar blink hare en antwoord bedaard: “Ek is môreaand weer tuis, patroon. Soos ek jou vriende ken, sal jy nie eens agterkom dat ek weg is nie. Geniet die lewe, my kind. ’n Mens is net een maal jonk, onthou dit altyd. Wat is jul program vir vandag?”

So ’n aansporing om die lewe te geniet het Alta nie nodig nie. Sy het nog altyd die lewe as ’n aangename spel beskou en die wêreld as haar speelplek. Sy ontsien niks en niemand in haar dolle gejaag na pret en plesier, wat sy as haar geboortereg beskou nie.

Die Van Edens het nog altyd in Johannesburg se eksklusiewe sosiale kringe beweeg, en binne daardie kringe het Alta en haar jong vriende hul eie eksklusiewe groepie wat net liefhebbers van pret en plesier verwelkom; almal rykmanskinders wat dit kan bekostig om net vir die oomblik te leef.

“Ons het vanoggend ’n motorbootwedren by Hartebeespoortdam,” antwoord sy op haar pa se vraag. “Vanaand gaan ons skaats en daarna by die een of ander nagklub dans. Na die motorbootresies sal almal hierheen kom om ons huishoudster se lekkernye te verslind. Ons huis is mos maar altyd die bymekaarkomplek.”

“Nou ja, geniet dit, Alta-kind. Ek moet nog eers ’n draai by my kantoor gaan maak voordat ek Durban toe kan vertrek. Mooi bly, ounooi.”

“Tot siens, Pappa.”

Hy groet haar met ’n vaderlike soen en stap om die huis se hoek na waar sy motor staan.

Toe Marius voor die deur verbyry, wuif Alta vir hom en staar die lang, swart motor agterna totdat dit deur die hek verdwyn. Hierna stap sy terug swembad toe. Sy is nie eens bewus van hul pragwoning se wonderlike tuin nie, die lushof waaraan die huis sy naam te danke het; Tuine. Haar gedagtes is al weer druk besig met haar talle vriende en die dag se pret en vermaaklikheid. Sy weet dat hulle eers in die vroeë oggendure sal tuis kom; moeg, maar ook gelukkig. Soos gewoonlik sal almal dan slaap tot môremiddag, net om daarna die lewe weer opnuut te ervaar . . . Ja, hul hele lewe is een eindelose kringloop van pret en plesier.

Alta duik nog een keer in die swembad, swem terug kant toe en gaan verklee haar haastig in ’n ligrooi broekpak. Sy weet dit is haas tyd om dam toe te gaan waar sy al haar vriende sal ontmoet. Sy sit ’n donkerbril op, bind ’n rooi serpie om haar hare en stap haastig na die motorhuis waar haar geel sportmotor staan. Na ’n rukkie seil die geel gevaarte by die hek uit onderweg na die dam.

Dis reeds byna elfuur toe sy langs die dam tussen haar vriende se motors stilhou. Die ses motorbote op die water maak ’n oorverdowende lawaai. Haastig klim sy uit en sluit haar by die groepie aan wat die jaers luid toejuig en aanmoedig.

“A, jy is eindelik hier!” begroet Fred Warden haar en hou sy verkyker na haar uit. “Kyk hoe wen ons Niek die ou klomp.”

Sy kyk na Niek Bouwer se mooi vertoning, tuur fronsend na die ander vyf jaers en gee Fred se verkyker terug.

“Hm,” sê sy ingenome, “Niek was nog altyd hul moses. Maar Kobus is kort op sy hakke; hy kan hom nog verbysteek.”

Daar heers groot pret en lawaai by die dam. Om eenuur gaan eet almal in die hotel naby die dam, dan gaan die wedren weer voort tot drie-uur die middag.

Almal verkeer in gesellige luim toe hulle later terugkeer Johannesburg toe na die Van Eden-woning waar die middeljarige Sarie Nel die vyf-en-twintig jong mense se koms afwag.

“Alta,” sê Niek uitbundig toe hulle die weelderige sitkamer binnetree, “vandag gaan ons weer lekker tert eet. Daar is niemand wat sulke lekkernye kan bak soos julle kok nie.”

“Jy bedoel sjokoladeroomkoek,” weerspreek ’n blondekop hom. “Aarbeiroomtert,” hou Niek vol.

“Ek stem vir melktert,” laat Kobus van hom hoor.

“Julle slaan almal die bal mis, wafels en heuning,” sê Fred.

“Ag, gaan blaas doppies,” gee ’n donkerkop antwoord. “Skakel liewer die radio aan. Hulle saai gewoonlik om vieruur lekker dansmusiek uit.”

“Ja, dit sal geselliger wees as om oor eetgoed te sit en redekawel,” meen ’n rooikop met ’n sproetgesig. “Ek het nog nooit sulke vraatsigheid gesien nie. ’n Mens sou sê julle mansmense kry nooit iets te ete nie, en intussen eet julle Alta se pa uit huis en haard.”

“Bly nou stil, laat ek sien of ek die musiek kan opspoor,” maak Fred die rooikop ongeduldig stil.

Hy draai ’n paar knoppies aan die radio. Dan klink die omroeper se stem hard in hul ore: “Meneer Marius van Eden van Parktown, Johannesburg, is vanmiddag ernstig beseer in ’n motorongeluk naby Groendal. Meneer Van Eden is in ’n kritieke toestand in Groendal se hospitaal opgeneem. En daarmee beëindig ons die nuusflitse . . . ”

Alta kyk verskrik na Fred wat voor die radio gehurk sit. “Maar dis . . . dis my pa,” stamel sy bleek en hopeloos ontwrig. Maar dan is dit asof sy skielik haar sinne herwin. Sy vlieg uit die stoel uit op, storm uit die vertrek en roep ontsteld: “Mevrou Nel! Mevrou Nel!”

’n Verskrikte Sarie Nel loop in die eetkamer byna teen Alta vas. “Wat makeer, juffrou Alta? Jy is so bleek soos die dood!”

“My pappa was in ’n motorongeluk,” verduidelik sy ontsteld. “ ’n Berig is pas oor die radio uitgesaai. Laat iemand asseblief gou vir my ’n tas pak, ek moet dadelik na Groendal, na my pappa toe gaan . . . O, ek het geweet hy maak ’n fout om so ver sonder sy chauffeur te ry. Maak tog asseblief gou, mevrou Nel.”

“Kom drink eers ’n kalmeermiddel, juffrou Alta,” val sy die jong meisie simpatiek in die rede. “Jy is gans te ontsteld om nou jou motor te bestuur.”

Alta, wat voor Sarie Nel grootgeword het, laat haar gewillig na die badkamer lei. Ewe gewillig sluk sy die pil wat die ouer vrou in haar mond prop.

“Kom, ek gaan jou nou kamer toe neem sodat jy ’n rukkie op die bed kan ontspan, Alta. En moenie bekommerd wees nie, ek sal jou persoonlike huishulp stuur om vir jou ’n tas te pak.”

Sy neem die ontstelde meisie aan die arm en lei haar na haar slaapkamer toe. Eers toe Alta op haar bed lê, verlaat sy die vertrek. Die huishulp pak in ’n japtrap ’n paar kledingstukke en ander nodige goed vir Alta en haar pa in ’n tas. Daarna vertrek die jong meisie sonder versuim na Groendal. Sy het nie eens haar vriende gegroet nie, maar daaraan steur sy haar nie. Die hoofsaak is dat sy Groendal se hospitaal so gou moontlik moet bereik.

Die pad is lank, en die son begin ook al vinnig in die weste wegsak. Die bome en die berge werp lang skadu’s oor die veld, maar dit hinder Alta glad nie. Sy dink trouens nie eens daaraan dat die donkerte haar straks op die pad sal oorval nie, want haar gedagtes is pal by haar pa wat op hierdie oomblik dalk op sterwe lê.

Ek kan hom nie aan die dood afstaan nie, dink sy benoud. Nee, ek wil nie eens daaraan dink nie, want sonder hom sal die lewe vir my geen betekenis meer hê nie. Hy is al wat ek nog het, en hy is vir my tegelyk pa en ma . . . Nee, ek is te lief vir hom om ewig van hom geskei te wees. Niemand kan ooit sy plek in my lewe vul nie. Hy móét vir my gespaar bly; die dokters mag hom nie laat sterf nie.

Die aandskemering hang later soos ’n grys sluier oor die aarde. Alta kyk na die horlosie teen die paneelbord. Dis sewe-uur, en die pad lê nog oneindig lank voor haar uitgestrek. Sy skakel die radio aan. Moontlik word daar weer iets in verband met haar pa se toestand uitgesaai. Sy weet nie waarom sy die radio nie lankal aangeskakel het nie.

Die program vir die aand word aangekondig. Sy stel die radio sagter, dan neem haar gedagtes weer wye vlugte. Sy probeer aan haar vriende dink wat hulle nou begin gereedmaak om na die ysskaatsbaan te vertrek, maar haar gedagtes bly knaend na haar pa terugdwaal.

’n Paar minute voor agt ry Alta Groendal binne. Sy weet nie waarom die dorpie juis Groendal heet nie, die plek lyk vir haar bra vaal. Moontlik lyk die dorpie maar net so saai omdat dit donker is.

Voor die eerste kafee hou sy stil om die pad na die hospitaal te vra. Die twee jong Grieke agter die toonbank staar haar aan asof sy die enigste vroumens op die ganse Groendal is.

“Meneer,” spreek sy die oudste van die twee op Afrikaans aan, “kan jy my asseblief sê waar die hospitaal is?”

Die aangesprokene kyk haar met iets soos simpatie in sy donker oë aan. Hy weet blykbaar van die man wat vanmiddag hier duskant die dorp in ’n motorongeluk was en raai dat die beseerde familie van haar is.

“Seker, juffrou,” antwoord hy tegemoetkomend en beduie dan hoe sy moet ry om haar bestemming te bereik.

Sy bedank hom en vra dan hoopvol: “Is hier darem ’n hotel op die dorp waar ek sal kan oorbly?”

“Hier is twee hotelle, juffrou. Dis nie vyfsterhotelle nie, maar ek kan die Rialto met ’n goeie gewete aanbeveel.” Weer beduie hy hoe sy moet ry om by die Rialto uit te kom.

Alta bedank hom, sê tot siens en enkele tellings later dreun die geel sportmotor straatop in die rigting van die hospitaal.

By die hospitaal aangekom, wend sy haar tot die man wat in die navraekantoor diens doen en word dadelik toegelaat om haar pa te besoek.

’n Vriendelike verpleegster vergesel haar na die kamer waar Marius bleek en stil op die hoë hospitaalbed lê. Daar staan twee dokters en ’n suster langs sy bed, maar Alta sien hulle nie eens raak nie. Sy gewaar net haar pa wat lyk asof die dood hom van haar af wil wegruk.

“Pappa!” roep sy verpletter uit terwyl die trane warm oor haar wange stroom. Sy sak op haar knieë langs die bed neer, neem een bleek hand in hare en druk dit teen haar bors vas.

’n Lang ruk staan sy so langs die bed en snik. Dan voel sy hoe ’n hand saggies aan haar skouer raak.

“Sit asseblief op die stoel, juffrou. Is u meneer Van Eden se dogter?” vra ’n diep stem besorg.

Sy knik bevestigend en neem verwese op die stoel plaas.

“Ek is dokter Lombaard,” stel hy homself voor en gaan bedaard voort: “Ek veronderstel u kom nou van Johannesburg af? Is die hele gesin hier, of het u alleen gekom?”

“Die gesin bestaan net uit my en my pa, dokter,” antwoord sy hartseer en vee haar trane af. “My ma is lankal oorlede en . . . ek het maar eers vieruur vanmiddag oor die radio gehoor dat my pa in ’n motorongeluk was. Hoe het die . . . ongeluk plaasgevind?”

“Die ander bestuurder het beheer oor sy motor verloor,” vertel hy.

“Is hy . . . baie ernstig beseer?” vra sy huiwerig, bang dat die waarheid verpletterend kan wees.

“Die inwendige beserings is van ’n baie ernstige aard, juffrou Van Eden. U pa het ook nog nie sy bewussyn herwin nie.”

“Dokter, my pa ly aan ’n swak hart. Dokter Gert de Jongh, ’n Johannesburgse hartspesialis, behandel hom,” lig sy hom in met trane in haar stem. “Ek is baie lief vir my pa, hy is al wat ek het; daarom verlang ek net die beste behandeling vir hom. U moet asseblief geen koste ontsien nie. Ontbied die beste dokters in Suid-Afrika of in die buiteland om u by te staan. My pa kan dit bekostig. Maak hom net vir my gesond, dit is al wat ek van u vra.”

“Ons doen vir u pa alles wat menslik moontlik is, juffrou,” sê die dokter gerusstellend. “Ek sal binnekort met dokter De Jongh in verbinding tree. Wees dus gerus, ek sal persoonlik toesien dat u pa net die beste behandeling ontvang.” Hy draai na die suster. “Gee juffrou Van Eden asseblief ’n kalmeermiddel, suster, en laat een van die verpleegsters vir haar ’n koppie tee bring.” Hy kyk weer na Alta. “U het seker nog nie aandete genuttig nie?”

“Nee, ek het nie, dokter, maar dit maak nie saak nie, ek is glad nie honger nie,” antwoord sy.

“Het u al verblyfplek gevind?” vra hy weer.

Alta skud haar kop. “Ek het van Johannesburg af reguit hierheen gekom.”

“Ek sal vir u ’n kamer in die Rialto-hotel bespreek,” bied die dokter vriendelik aan. “Dis die beste hotel hier op die dorp, en die plek is ook nie ver van die hospitaal af nie. Een van die verpleegsters kan u gaan wys waar die hotel is.”

Alta bedank hom en neem die glasie medisyne wat die suster na haar uithou. Na ’n rukkie bring ’n verpleegster vir haar ’n koppie tee.

“Ek dink dit sal beter wees as u nou kan gaan rus, juffrou Van Eden,” stel dokter Lombaard voor toe sy die leë koppie op die bedkassie neersit. “Ek sal net eers die ontvangsdame by die hotel bel om vir u plek te bespreek.” Hy draai na die suster. “Ontbied asseblief ’n verpleegster om haar hotel toe te vergesel, suster.”

Daar is weer trane in haar oë toe sy haar pa saggies op die voorkop soen en dan hulpsoekend na dokter Lombaard kyk.

“U moet my asseblief sonder versuim ontbied as . . . as dit nodig is, dokter. Ek sal môreoggend om nege-uur weer hier wees.”

“Wees gerus, ek sal u dadelik laat kom as dit nodig is, juffrou,” belowe die man gerusstellend.

Alta sê nag, en ’n bietjie later vertrek sy en die verpleegster wat vir haar die pad na die hotel toe moet aanwys.

“Dink jy my pa sal . . . leef?” vra Alta na ’n rukkie.

“Dokter Lombaard is die superintendent van die hospitaal en bekend vir sy bekwaamheid, juffrou Van Eden. Hy het al mense gesond gemaak wat ernstiger as jou pa beseer was. Ek kan jou verseker jou pa is in goeie hande.”

Hierna swyg Alta, en na ’n rukkie hou sy voor die hotel stil. Sy kyk die jong verpleegster aan en sê sag: “Ek sal jou gou weer terugneem hospitaal toe; ek ken nou die pad.”

Die verpleegster wil nog kapsie maak en sê dat dit net ’n hanetreetjie hospitaal toe is, maar Alta is reeds besig om om te draai. “Die strate is baie swak verlig, jy kan dit nie waag om alleen te loop nie,” is al wat sy sê.

Voor die hospitaal vra sy of die verpleegster iemand kan ontbied om die tas met haar pa se slaapklere en ander benodigdhede na sy kamer te neem. Die meisie sê sy sal dit sommer self neem. Alta bedank haar en haal die tas uit die motor. Toe sê sy nag en keer weer terug hotel toe.

Dis byna elfuur toe sy eindelik in die bed kruip en die lig afskakel. Sy voel moeg en hartseer, maar kan nie dadelik aan die slaap raak nie. Haar gedagtes is voortdurend by haar pa wat so bleek en stil daar op die hospitaalbed lê, asof hy net op die dood wag om hom weg te neem; altans, sy dink ’n mens lyk so wanneer jy op die dood wag om jou te kom haal. Sy het nog nooit ’n sterwende persoon gesien nie. Haar ma is in die nag oorlede terwyl sy, Alta, geslaap het.

Die eerste keer in haar lewe dink Alta na oor die kortstondigheid van die lewe; die lewe wat sy nog altyd as ’n aangename spel beskou het.

Hoe nietig en onvoorspelbaar is die lewe, flits dit deur haar moeë verstand. Vanoggend het Pappa gesond en vol lewe van die huis af vertrek, en nou lê hy so bleek en stil daar in die hospitaal . . . Watter doel sal sy rykdom en jare lange lewenstaak dien as hy nou die tydelike met die ewige moet verwissel? Sou hierdie verpletterende slag hom getref het as hy nog ’n arm man was, vir ’n salaris moes werk en nie nodig gehad het om so baie vir sake rond te reis nie? Is hierdie dinge vir ’n mens bestem, of gebeur dit maar net? En wat het hy nou eintlik van sy lewe gehad? Vir plesier was daar baie min tyd in sy lewe, want sake het knaend sy aandag vereis en sy lewe oorheers. Al die jare van opoffering en swoeg sal so tevergeefs wees as dit hom nie eens gegun word om op sy oudag sy lewe te geniet nie. Is dit waarvoor hy hom al die jare afgesloof het; sodat ander die vrugte van sy arbeid kan pluk? Maar dit is so onregverdig!

Sy begin weer saggies snik en raak later van skone uitputting aan die slaap.

Nadat ’n kelner die volgende oggend vir haar koffie kamer toe gebring het, besluit Alta om maar op te staan. Sy voel bitter bekommerd oor haar pa, al het die telefoon langs haar bed nie een keer gedurende die nag gelui nie.

Sewe-uur het sy gebad en haar aangetrek en wou net die hospitaal se nommer skakel, toe die telefoon ineens begin lui. Haar hand bewe toe sy die gehoorbuis optel en met ’n bekommerde stem sê: “Alta van Eden hier!”

“Goeiemôre, juffrou, dis dokter Lombaard wat praat. Hoe gou kan u by die hospitaal wees?” hoor sy hom kalm en bedaard vra.

“Dokter, is my pa . . . gaan dit slegter?” stamel sy ontsteld en voel hoe haar bene dreig om onder haar pad te gee.

“Niks slegter as gisteraand nie, juffrou,” antwoord hy. “U pa het gisternag sy bewussyn herwin, maar ek vrees ’n noodoperasie is onvermydelik. Terloops, ek het ’n chirurg van Johannesburg af ontbied en verwag die kêrel nou enige oomblik. Kom asseblief so gou moontlik hierheen.”

“Dokter, ek kom nou dadelik,” antwoord Alta uitasem, met ’n dreigende knop in haar keel. Sy groet hom en plaas die gehoorbuis bewerig terug op die mikkie.

Alta gryp haar handsak van die bed af op en haas haar na haar motor wat voor in die straat geparkeer staan. Haastig trek sy weg en hou ’n rukkie later voor die hospitaal stil.

’n Verpleegster lei haar sonder versuim in die gang af na dokter Lombaard se kantoor, waar hy en die Johannesburgse chirurg druk in gesprek verkeer. Alta is bly om dokter Gert de Jongh, die hartspesialis, ook hier aan te tref. Hy is nie net die dokter wat haar pa vir sy hartprobleem behandel nie, maar ook ’n jare lange huisvriend van die Van Edens.

“Oom Gert,” sê sy met trane in haar stem toe die ouer man haar hande in syne neem, “ek is so bly u is ook hier.”

“Alta, kind, ek is so jammer oor hierdie ramp wat julle getref het,” sê hy met deernis in sy stem. “Maar jy moet jou nie ontstel nie, my kind. Jou pappa het ’n verbasende sterk gestel.”

“O, oom Gert, Pappa moenie iets oorkom nie. Wat sal ek sonder hom maak? Hy is al wat ek het.”

“Ons sal alles in ons vermoë doen,” val hy haar sag in die rede. “Ek gaan jou nie om die bos lei deur te sê dit is ’n geringe operasie nie, want dit is baie beslis nie die geval nie. Maar daarsonder sal jou pappa nie leef tot vanaand nie, Alta. Ek kan jou darem die versekering gee dat ek groot vertroue in dokters Struwig en Lombaard het. Hulle is twee van ons land se knapste snykundiges, en hulle is vasbeslote om jou pappa weer gesond aan jou terug te gee. Laat my toe om dokter Struwig aan jou voor te stel, kindjie.”

“Ek en dokter Lombaard sal alles vir u pa doen wat menslik moontlik is, juffrou Van Eden,” verseker dokter Struwig haar ná die bekendstelling.

Alta bedank hom met ’n onvaste stem en vra sag: “Mag ek my pa voor die operasie sien?”

“Seker, juffrou, u mag by hom bly totdat hy ingaan vir die operasie,” laat dokter Struwig bedaard en vriendelik hoor. “Moet hom net nie met trane ontstel nie.”

“Ek sal dit onthou,” sê sy en verlaat die vertrek.

Toe Alta haar pa saggies op die voorkop soen, maak hy sy oë stadig oop en glimlag swakkies vir haar.

“My ou groot dogter,” is al wat hy sê, maar in daardie vier sagte woordjies lê al sy liefde vir hierdie enigste kind van hom opgesluit.

Sy soen hom weer. In haar onkunde kan sy sien dat hy baie pyn verduur, daarom maan sy hom om liewer nie te praat nie.

“Pappa moet gou gesond word,” sê sy na ’n rukkie, “en moenie oor my bekommerd wees nie. Ek het plek gekry hier in die Rialto-hotel, maar ek sal meestal hier by Pappa wees.”

Vier verpleegsters kom die vertrek met ’n trolliebed binne. Hulle merk Alta langs die bed op, groet haar vriendelik en draai dan na die pasiënt.

“Ons gaan u nou na die trolliebed oorplaas, meneer Van Eden,” sê een van die verpleegsters vriendelik, “maar lê asseblief doodstil. Moenie eens probeer om self oor te skuif nie. Ons vier kan die takie self behartig. Ons weet net hoe dit gedoen moet word sonder om te veel pyn te veroorsaak.”

’n Sweem van ’n glimlaggie raak aan die een hoek van Marius se mond. “Ek sal stillê, juffrou,” belowe hy sag.

Alta gaan staan eenkant om uit die vier verpleegsters se pad te wees. Sy merk hoe behendig hulle haar pa, ’n groot, fris man, van die bed af oorskuif na die trolliebed en met ’n kombers bedek. Sy weet dat haar pa nou operasiesaal toe geneem moet word, daarom tree sy vinnig nader, buk oor hom en soen hom twee keer saggies op die mond.

“Ek sal . . . vir Pappa bid,” sê sy met ’n knop in haar keel.

“Dankie, ounooi,” hoor sy hom baie sag sê. Toe word die trolliebed uit die kamer gestoot.

Alta gaan staan in die gang, en met traanverblinde oë kyk sy die trollie agterna. Sy is nie eens bewus van die verpleegsters wat heen en weer by haar verbystap, of van die drie dokters se voetstappe wat kort agter haar opklink nie.

Eers toe dokter Gert de Jongh langs haar praat, kyk sy hom aan, sonder om ag te slaan op die trane wat stil oor haar wange rol.

“Alta, kind, jy moet sterk wees,” hoor sy dokter De Jongh met deernis in sy stem sê. Hy plaas ’n vaderlike arm om haar skouers en vee haar trane met sy sakdoek af.

“Ek . . . probeer, oom Gert. Maar dis . . . so moeilik,” antwoord sy met ’n gebroke stem. “Ek sal buite . . . in my motor gaan wag.”

“Nee, juffrou, gaan wag liewer in my kantoor. U sal dit daar rustiger vind,” stel dokter Lombaard voor. Hy keer ’n suster voor en vervolg saaklik: “Neem juffrou Van Eden asseblief na my kantoor toe, suster. Ek dink sy het nog nie ontbyt geëet nie. Terloops, die motorongelukpasiënt is haar pa.”

“Ek sien jou sodra die operasie afgehandel is. Sterkte, my kind,” hoor sy dokter De Jongh sê.

Sy kyk die drie dokters stil agterna, en dan is sy meteens bewus van die suster se hand op haar arm en haar simpatieke stem.

“Kom asseblief saam met my, juffrou Van Eden. Sodra jy iets geëet het, sal jy baie beter voel.” Sy stuur Alta in die rigting van die superintendent se kantoor en vervolg vertroostend: “Ek weet dit voel vandag asof die aarde onder jou padgegee het, maar probeer positief dink. Dink daaraan dat jou pa van hierdie oomblik af in die hande van een van ons land se knapste snykundiges verkeer. Ek het gehoor dat dokter Struwig nog nooit ’n enkele pasiënt verloor het nie.”

Hulle tree die superintendent se kantoor binne en Alta neem op ’n stoel voor die venster plaas. Sy besef dat die suster gelyk het; sy moet meer positief dink. Sy moet glo dat dokter Struwig bekwaam genoeg is om haar pa weer gesond te kan maak.

“Ek sal nou gaan reëlings tref in verband met ontbyt vir jou,” begin die suster.

“Ek wil niks te ete hê nie, dankie, suster. ’n Koppie tee of koffie sal welkom wees,” keer Alta haar dadelik.

Vir Alta voel die minute soos ure. Sy staar na die hospitaal se kleurryke tuin en na die bedrywigheid van die verpleegsters wat heen en weer voor die kantoordeur verbygaan, maar niks maak werklik indruk op haar nie. Haar gedagtes bly by haar pa en die dokters wat nou om sy lewe veg.

Sy dink aan haar laaste woorde aan hom: “Ek sal vir Pappa bid.” Sy het nog nie vir hom gebid nie. Sy weet ook nie hoe nie, want sy het nog laas gebid toe sy klein was en haar ma vir haar die gebedjie voorgesê het.

Ek onthou nog die Onse Vader, besluit sy weemoedig, maar sal dit goed genoeg wees om Pappa weer gesond te maak? Hoe bid ’n mens vir ’n geliefde ouer wat so ernstig beseer is? O, ek kan nie bid nie, ek weet nie hoe nie! Maar ek móét vir Pappa bid, ek het hom dit belowe.

Met verdrietige oë staar sy deur die venster na buite, dan prewel sy saggies: Onse Vader wat in die hemel is, maak asseblief my pappa gesond. Ek het nie meer ’n ma nie; hy is al wat ek het, en ek het hom liewer as al die pret en plesier in die wêreld . . . Amen.

Sy weet nie of sy reg gebid het en of die Here haar eenvoudige gebed gehoor het nie, maar sy voel rustiger noudat sy wel gebid het. Sy dink aan die dae toe sy die Sondagskool bygewoon het, aan die Bybeltekste wat sy moes leer. Maar dis so lank gelede. Sy kan nie meer ’n enkele teksvers onthou nie, want sedert haar aanneming was sy nog nooit weer in ’n kerk nie. Haar vriende is nie kerkgangers nie, en met al hul bedrywigheid was daar ook nie juis tyd om kerk toe te gaan nie.

Die binnekoms van die drie dokters maak ineens ’n einde aan Alta se gedagtes. Sy kom vinnig orent en kyk dokter Struwig ernstig vraend aan.

Hy glimlag en sê gerusstellend: “Die operasie was baie geslaagd, juffrou Van Eden. As daar net nie komplikasies intree nie, behoort u pa oor drie weke gesond genoeg te wees om uit die hospitaal ontslaan te word. Maar ek waarsku u vroegtydig: die volgende week gaan hy baie pyn verduur, dit is ongelukkig onvermydelik. Weens sy hartprobleem mag hy nie te veel pynstillers inneem nie.”

Die verligting in Alta se stem is onmiskenbaar toe sy sê: “Dankie, dokter, ek begryp. Ek is baie dankbaar vir alles wat julle tot dusver vir my pa gedoen het. Mag ek nou maar na hom toe gaan?”

“Sekerlik, juffrou, u mag u pa enige tyd gedurende die dag besoek,” antwoord dokter Lombaard vriendelik, tegemoetkomend.

Sy bedank hom en gaan sonder versuim na haar pa se kamer waar twee verpleegsters sy beddegoed regtrek.

“Slaap my pa nog van die narkose?” vra sy aan een van die verpleegsters.

Die aangesprokene glimlag vriendelik en antwoord beleef: “Nee, juffrou, jou pa slaap nou van ’n inspuiting wat hom so pas toegedien is. Hy sal stellig nou slaap tot laat vanmiddag.”

Alta hou die verpleegsters se ywerige gewerskaf in stilte dop. Hulle gesels sag en opgewek met mekaar terwyl hulle die lakens en komberse behendig onder die matras invou. Hulle is deurentyd bedrywig, tog lyk hulle vir haar so gelukkig en tevrede.

Aangesien haar pa tot laat namiddag sal slaap, besluit sy om dan maar eers middagete in die hotel te gaan nuttig. Daarna kan sy weer hospitaal toe kom. Sy het reeds besluit dat haar plek bedags hier langs haar pa se bed is totdat hy gesond genoeg is om ontslaan te word.

Die volgende ses dae is vir Alta soos ’n aaklige nagmerrie. Dit maak haar byna gek om haar dierbare pa so te sien ly en te weet dat hy nie so baie pynstillers mag kry nie. Maar wat haar gedurende hierdie week baie diep beïndruk, is die geduld, toewyding en mensliewendheid van die verpleegsters wat haar pa versorg en bystaan. Nooit sien sy een frons wanneer hy ongeduldig is van pyn nie. Hul vriendelike, onselfsugtige behulpsaamheid dwing haar bewondering af en laat haar diep nadink oor haar eie nuttelose en gemaksugtige lewe. Nog nooit het sy ’n enkele gedagte aan die siekes en minderbevoorregtes gegee nie.

Alta het verpleegsters gewoonlik oppervlakkig beskou as werkende meisies in wit uniforms, maar hulle nooit regtig geken nie. Noudat sy hul onselfsugtige ywer en naastediens aanskou, moet sy eerlik erken dat sy hulle uit haar hart bewonder.

Dis reeds die vierde dag na Marius se operasie. Hier waar Alta, met haar kamerjas aan, haar badbenodigdhede bymekaarkry, begin die telefoon op die bedtafeltjie meteens lui. Sy kyk na haar polshorlosie, merk dat dit nou eers halfagt is en wonder of dit een van die hospitaalpersoneel is wat haar bel.

Vinnig tel sy die gehoorbuis op en sê bekommerd: “Juffrou Van Eden hier!”

“Goeiemôre, juffrou Van Eden! Dis jou ou vriend Warden hier,” hoor sy Fred Warden se vrolike stem.

“O, dis jy! Wat laat jou so vroeg in die môre bel?” Daar is nou duidelik verligting in haar stem.

“My verlange na jou! Kan jy dit glo?”

“Nee, ek glo dit nie, Fred. Vertel maar die waarheid, waarom het jy gebel?”

Hy begin saggies lag. “So jonk en al so uitgeslape,” hoor sy hom tergend sê. “Jy aard na jou pa, weet jy, Alta? Almal sê hy is ’n uitgeslape sakeman vir wie ’n mens nie ’n rat voor die oë kan draai nie.”

“Ek is nie so vreeslik uitgeslape nie, Fred, ek ken jou maar net baie goed. Waarom het jy gebel?”

“O,” sê hy, “ek bel maar net om te hoor wanneer jy eendag van plan is om terug te kom. Ons mis jou en jou vrolike partytjies. Die ander se partytjies is morsdood sonder jou, en ons kwyn van verveeldheid. Almal stem saam dat jy nou lank genoeg daar op Groendal rondgelê het. Daar is tog niks wat jou kan amuseer nie.”

Dit tref Alta meteens dat Fred se ligsinnigheid haar irriteer; vir haar, die miljoenêrsdogter wat nog nooit ’n flenter vir haar medemens omgegee het nie. Maar dan besef sy skielik dat sy sedert haar pa se ongeluk verander het.

“Jy is gans te ligsinnig, Fred,” verwyt sy hom gesteurd. “Ek dink nie eens aan partytjies en vermaak nie.”

“Haai, wat makeer jou?” val hy haar laggend in die rede. “Is iemand daar op Groendal besig om van jou ’n Sondagskooljuffrou te maak, Alta?”

“Nee,” sê sy, “maar ek dink jy is vervlaks ligsinnig en ongevoelig. Dit is vandag maar eers die vierde dag nadat my pa ’n noodoperasie ondergaan het, en hy is nog nie buite gevaar nie. Maar jy het natuurlik nog nooit daaraan gedink dat Marius van Eden in ’n ernstige motorongeluk was, dat hy my pa is en wat dit vir my sal beteken as ek hom moet verloor nie.”

“Wel, al waaraan ek op die oomblik kan dink, is dat jy dan ’n miljoenêr sal wees. En ek kan jou sommer nou sê, ek sal nie omgee as so ’n erfporsie my te beurt val nie. Ek sal die wêreld deurreis en daarna die Franse Riviera my lêplek maak . . . ”

Alta luister in ’n dwaal na Fred se praatjies. Toe hy aan die einde van sy lang betoog kom, sê sy dadelik tot siens voordat sy na nog meer snert moet luister.

Diep gesteurd plaas sy die gehoorbuis terug op die mikkie en neem op die kant van die bed plaas. Fred se ydele ligsinnigheid stem haar ineens tot ernstige nadenke. Dis asof sy haar vriende vandag die eerste keer objektief beskou, en sy kan nie juis sê dat sy hou van wat sy in hulle sien nie . . . Haar oë het oopgegaan vir die soort mens wat elkeen van hulle diep binne-in is.

Hulle is selfsugtig, ongevoelig, oppervlakkig, ydel en pynlik ligsinnig, dink sy gegrief, en ek was bepaald niks beter nie. Om te dink dat ek net so ’n oppervlakkige skepsel was en dit nie eens agtergekom het nie. O, hoe walg ek nou van hulle en myself!

’n Lang ruk sit sy daar in stil bepeinsing. Toe besef sy meteens dat dit haar pa se lyding en die verpleegsters se vriendelike offervaardigheid is wat haar al hierdie dinge in die regte perspektief laat sien het. Sy weet nou dat sy nooit weer die Alta van weleer kan wees nie. Die Alta van gister is dood. Dit hinder haar ook glad nie, want sy wil nooit weer daardie oppervlakkige, sosiale vlinder wees nie. Hier in Groendal se hospitaal het sy nuwe waardes geleer ken, en sy besef nou dat die doel van elke mens hier op aarde is om sy lewe aan nuttige dinge te wy, of hy nou ryk of arm is. Vir elkeen is daar iets nuttigs om te doen, iets wat ander tot voordeel kan strek, want deur aan ander goed te doen, verryk ’n mens jou eie lewe.

Noudat Alta se lewe rigting gekry het, voel sy skoon ’n ander mens. Sy gaan bad en trek haastig ’n lemmetjiegeel rok aan. Haar gesig word versigtig gegrimeer; dan borsel sy haar lang, swart hare totdat dit soos ’n kraai se vlerk blink.

Sy kom orent en staan voor die spieël. Met ’n kritiese oog beskou sy haar hartvormige gesig, hoë voorkop, mooi wenkbroue, fynbesnede neus, sagte lippe en spits ken.

Ek voel inderdaad soos ’n ander mens, tog lyk ek nog dieselfde, dink sy geamuseer, en merk hoe haar oë ineens ondeund begin vonkel.

Vir Alta is dit glad nie vervelig om die hele dag langs haar pa se bed te sit nie. Sy doen dit elke dag met liefde en gaan net hotel toe om haar maaltye te nuttig. Na aandete keer sy gewoonlik terug en vertoef tot nege-uur by haar pa.

Sy het feitlik al die tydskrifte in die twee jong Grieke se kafee gekoop en gelees. Die verpleegsters voorsien haar ook soms van leesstof en vergeet nooit om tienuur en vieruur vir haar tee of koffie te bring nie. Haar pa gesels soms met haar, maar meestal het hy soveel pyn dat albei liewer swyg.

Die sesde dag na sy operasie is die eerste dag dat Marius feitlik geen pyn verduur nie. Alta merk dit dadelik op toe sy die siekekamer binnetree en hom met ’n soen groet. Sy trek ’n stoel langs die bed en neem plaas. “Hoe gaan dit, Pappa?”

“Baie beter, dankie, patroon. Ek het nie meer pyn nie, en dit alleen is ’n seën.” Hy glimlag rustig, neem een fyn handjie in syne en vervolg teer: “Ek vrees ek het jou baie kommer en onrus besorg en ook jou pret gruwelik bederf, maar dit is nie meer nodig dat jy jou dae hier langs my bed deurbring nie.”

“En wat moet ek doen as ek nie meer langs Pappa se bed mag sit nie?” vra sy en kyk hom met ’n sagte blik aan.

“Wel, jy kan ontspan en weer die lewe geniet,” kom dit bedaard van Marius.

Sy kyk haar pa ernstig aan en vra sag: “Op hoe ’n manier moet ek die lewe hier op Groendal geniet, Pappa?”

Hy kyk haar vraend aan, maar antwoord nietemin: “Wel, hier is seker baie min vermaaklikheidsplekke, maar in Johannesburg is daar baie.”

Alta skud haar kop stadig. “Nee,” sê sy ernstig, “ek het tot die slotsom gekom dat my lewe in Johannesburg nutteloos en sonder betekenis was. Hierdie ongeluk van Pappa het my ander insig in die lewe gegee, en ek besef nou hoe leeg, ydel en selfsugtig ek al die jare was. Ek wil ook iets nuttigs doen, iets waarmee ek my medemens tot diens kan wees.”

Daar is ’n sweem van ’n glimlag om Marius se mond toe hy vra: “Wat wil jy doen?”

Hierdie nuwe gril van Alta amuseer hom. Tog is dit vir hom duidelik dat sy dogter wel ’n verandering ondergaan het. Sy lyk vir hom meer bedaard, en daar is ook ’n vreemde soort vasbeslotenheid in haar.

“Ek is nog jonk, Pappa, nog nie eens negentien nie. Ek is dus nog jonk genoeg om met ’n loopbaan te begin. Ek wil my graag as verpleegster bekwaam, en daarna wil ek privaat verpleeg. Ek het die afgelope ses dae dikwels met die personeel gesels, en hulle sê daar is ’n groot tekort aan verpleegsters.”

“Verpleging is harde werk, my kind. Het jy al daaraan gedink?”

“Ek het die afgelope twee dae aan alles gedink, Pappa,” antwoord sy bedaard, “maar as ’n mens ’n ernstige begeerte het om iets te doen, sal jy bo uitkom. Ek besef wel deeglik dat dit moeite en harde werk sal wees, maar ek verkies nog om verpleegster te word. Ek het die afgelope ses dae eers agtergekom hoe ’n edel beroep dit is, en ek erken ruiterlik dat hierdie mense my bewondering afdwing.”

“Wel, ek moet sê, jy is nie die enigste wat ’n verandering wil maak nie, my kind,” glimlag Marius goedig. “Ook ek het gisteraand ernstig nagedink. Ek dink die tyd het aangebreek dat ek my aan die sakewêreld onttrek. Noudat jy finaal besluit het om verpleegster te word, sien ek geen rede waarom ek langer in Johannesburg moet aanbly nie. Ek wou my lankal op Die Wilgers gaan vestig het, maar ek kon dit nie oor my hart kry om jou van al jou vriende weg te neem nie. Jy weet, vir ’n jong mens is dit maar stil en eensaam op ’n plaas.”

Sy kyk hom verras aan. Dit is die beste besluit wat hy nou kan neem, wat haar betref.

“In elk geval, dokter Lombaard het my gisteraand gemaan om van nou af ’n rustiger lewe te voer. My hart is glo nie meer wat dit voor die motorongeluk was nie, en om daardie rede het ek besluit om my so gou moontlik aan die sakewêreld te onttrek. Ek was egter van plan om ter wille van jou nog in Johannesburg aan te bly, maar nou sal dit nie meer nodig wees nie. Sodra ek uit die hospitaal ontslaan word, sal ek ons huis in Johannesburg verkoop en my op Die Wilgers gaan vestig.”

“En wat van ons huishoudster, die huishulpe en die tuinier en sy vrou, Pappa?”

“Ek neem mevrou Nel, meneer Els en sy vrou saam na Die Wilgers toe,” sê Marius. “Mevrou Nel sal maar self reëlings moet tref in verband met die huishulpe, dis mos waarom sy ons huishoudster is. Vir meneer Els sal daar baie werk wees, want hy sal ’n nuwe tuin om Die Wilgers se woonhuis moet aanlê.”

“Ek sal elke moontlike naweek en elke vakansie by Pappa op die plaas kom deurbring,” glimlag Alta. “Dit sal nogal iets wees om na uit te sien.”

“By watter hospitaal wil jy jou as leerling-verpleegster laat inskryf, patroon?”

“Johannesburg se Algemene Hospitaal, Pappa,” antwoord sy bedaard.

“Nou goed, ek sal dadelik met die matrone gaan praat.”

“O nee, Pappa moet dit nie doen nie,” keer sy haastig. “Geeneen in die hospitaal moet ooit weet dat ek die miljoenêr, Marius van Eden, se dogter is nie. Ons vriende moet dit ook nie weet nie, want dan sal hulle tog net alles kom bederf. As my medeverpleegsters moet weet hoe ryk my pa is, sal almal my as ’n hopelose skepsel beskou wat net hul tyd kom mors, en niemand sal regtig moeite doen om my die praktiese dinge van verpleging te leer nie. Nee, ek gaan in die hospitaal begin as ’n doodgewone meisie wat verpleging as haar roeping gekies het en van voorneme is om ’n sukses daarvan te maak. Ek sal vir almal sê my pa boer in die Laeveld. Ek sal ook ’n motorhuis êrens in die stad huur en my motor net gebruik wanneer ek vir Pappa gaan kuier. My aandrokke en ander onnodige rykmansklere moet mevrou Nel alles plaas toe neem.”

Pa en dogter gesels totdat dit tyd vir middagete is en Alta hotel toe moet gaan. Dis duidelik dat albei tevrede en gelukkig is.