Читать книгу Perła w piasku - Tessa Afshar - Страница 6

Tytuł tej powieści i wprowadzenie pereł do historii to licentia poetica. Choć w tamtych czasach Egipcjanie faktycznie używali w jubilerstwie macicy perłowej, archeologiczne dowody na używanie pereł pochodzą dopiero z czasów o parę stuleci późniejszych. Jednak Macica perłowa w piasku nie brzmiałaby tak samo dobrze.

Biblia mówi nam, że Rachab była nierządnicą (określenie „właścicielka gospody” było eufemizmem słowa „prostytutka”). Biblijni Hebrajczycy dysponowali dwoma słowami opisującymi kobiety sprzedajne. Pierwsze – kedeshah – określa prostytutki świątynne. Drugie – zonah – odnosi się do pozostałych. W przypadku profesji Rachab zawsze używane jest słowo zonah. Ta opowieść dotyczy właśnie tego rozróżnienia.

W Starym i Nowym Testamencie znajduje się wiele wzmianek, w których Rachab określona jest słowem zonah, co oznacza, że lud Izraela nigdy nie zapomniał o jej profesji. Choć większość opisów ma pozytywny wydźwięk, to określenie wskazuje, że Rachab mogła się spotykać w swojej nowej ojczyźnie z niejednoznacznymi reakcjami, podziwiana i mile widziana, choć nigdy nie udało się jej przekreślić przeszłości.

Imię Szalmon pojawia się w oryginalnej hebrajskiej Biblii w różnych formach, w tym jako Szalmon, Salmon i Sala. Zdecydowałam się na tę pierwszą pisownię. Myśl, że mój bohater miałby się nazywać jak pomieszczenie, wydała się mało pociągająca i dla mnie, i dla moich czytelników.

Książka ta przy każdej sposobnej okazji czerpie ze źródeł biblijnych i archeologicznych. Scena w rozdziale 17, w której doświadczenie Rachab w Jerychu zostaje porównane z doświadczeniem Izraelitów w Egipcie podczas pierwszego święta Pesach, powstała z inspiracji książką Tivki Frymer-Kensky Reading the Women of The Bible (New York, Schocken Books, 2002, str. 297–300). Jednak nie zapominajmy, że jest to fikcyjna opowieść o postaci historycznej, która odegrała ważną rolę zarówno dla Żydów, jak i chrześcijan. Hebrajska Biblia wyjawia, że po zburzeniu Jerycha Rachab na stałe zamieszkała wśród Izraela (Księga Jozuego 6,25), ale nie podaje dalszych informacji o jej życiu. Chrześcijanie znają los Rachab z jednej trzeciej zdania w przytoczonym przez świętego Mateusza drzewie genealogicznym Jezusa. Te proste słowa ujawniają nam zadziwiające przeznaczenie mojej bohaterki: „Salmon ojcem Booza, a matką była Rachab”*. (Mt 1,5). Innymi słowy, Szalmon i Rachab wzięli ślub i spłodzili syna.

Biblia dostarcza nam informacji o pochodzeniu Szalmona dzięki kilku spisom genealogicznym (1 Krn 2,11, Rt 4,20–21). Wydaje się, że pochodził z bardzo szanowanej rodziny z domu Judy, a siostra jego ojca była żoną Aarona (Lb 2,3–4). Nie wiemy niczego o osiągnięciach i działalności Szalmona, ale to jedno zdanie z Ewangelii św. Mateusza nadal szokuje. Jak człowiek, który był de facto żydowskim arystokratą, na tyle wybitnym, że jego imię znalazło się w Piśmie Świętym, mógł poślubić Kananejkę, która zarabiała na życie, zabawiając mężczyzn? Spora część powieści odnosi się do tej właśnie kwestii.

Oczywiście ten aspekt historii jest czysto fikcyjny. Wiemy jedynie, że Szalmon poślubił Rachab i miał z nią syna, a także – że ta kananejska nierządnica jest przodkinią samego Jezusa. O tym, w jaki sposób doszło do zawarcia tego związku i czy spotykał się on z przeszkodami, Biblia milczy.

Jednak lepiej nie studiować Biblii za pośrednictwem tej książki, lecz przeczytać oryginał. Ta historia w żaden sposób nie może zastąpić transformującej mocy, z jaką czytelnik spotka się w Piśmie Świętym. Biblijnych relacji o Rachab szukajcie w Księdze Jozuego 1–10, Księdze Rut i Ewangelii św. Mateusza 1,1–17.

* Ten i inne cytaty za Biblią Tysiąclecia, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań 2000.