Читать книгу Chłopi - Władysław Reymont - Страница 25
przypisy do cz. III
Оглавление(1) kadzielny (od: kadzidło) «tu: intensywna woń spalanej żywicy i traw»
(2) barzej «bardziej»
(3) kajś niekaj «tu i ówdzie»
(4) galanty «ładny, elegancki, porządny»
(5) leda «ledwie, lada»
(6) poruchać się «poruszać się, ruszać»
(7) przecykać «dawać po trochu, małymi dawkami, w ograniczonej ilości»
(8) ziemica «ziemia»
(9) trybularz «kadzielnica kościelna»
(10) schuchrane «schorowane, mizerne»
(11) zadychliwość «zadyszka»
(12) rozsuć «rozsypać»
(13) latoś daw. «tego roku, w tym roku»
(14) sielnie «silnie»
(15) organiściak «syn organisty»
(16) kuntentność (od: kuntenta — kontenta, zadowolona) «zadowoleniem»
(17) opatrywać «zabezpieczać»
(18) marać «kompromitować się, ośmieszać»
(19) przódzi a. przódy «dawniej, przedtem, najpierw»
(20) galante «ładnie, elegancko, porządnie»
(21) szydliwy «szyderczy, szydzący»
(22) drujki «słodki»
(23) cebratek od: ceber; a.: ceberek, cebrzyk daw. «duże, okrągłe naczynie z klepek, zwykle o dwóch uchach, używane na wsi»
(24) szlachtować «dokonywać uboju bydła, ale też (pot.) mordować ludzi»
(25) przyświarczać «poświadczać; poręczyć wiarygodność kogoś lub czegoś»
(26) kreminał (a.: kryminał) «więzienie lub areszt»
(27) przebierny «grymaśny, wybredny»
(28) kozik «nożyk ze składanym, lekko zagiętym ostrzem i drewnianym trzonkiem»
(29) sielna «dobra , zdrowa, mocna, dorodna»
(30) misiarskie «używane przez misiarzy (ten, co kastruje zwierzęta, co je misia); kozik misiarski — nożyk służący do kastrowania zwierząt»
(31) kontentność od: kontent daw. «zadowolony»
(32) poredzając «rozmawiając»
(33) do upodoby «się podoba»
(34) uścibić a. uściubić «uzbierać»
(35) kokot «kogut»
(36) obertelek «drewniany guzik w kształcie kołka»
(37) wydzierżyć «wytrzymać»
(38) wywieisko «tam, gdzie silnie wieje»
(39) rychtyk «akurat, właśnie tak, dokładnie»
(40) lelito «jelito»
(41) wyślipiać (od: ślepić) «uporczywie wpatrywać się w coś; tu: wypatrzyć»
(42) przełaz «miejsce umożliwiające pokonanie przeszkody w trudnym terenie»
(43) przyniewalać «zmuszać kogoś do robienia czegoś wbrew jego woli; zniewalać»
(44) sposponować «zbezcześcić, znieważać, skompromitować, wstydzić, przeklinać kogoś»
(45) suć «lać się»
(46) obraniać «obronić»
(47) przyzba «wał usypany z ziemi dokoła podmurówki dawnej chaty wiejskiej»
(48) zabaczać «zapominać»
(49) fybra; od febra «gorączka z dreszczami»
(50) kalikować «pompować powietrze do miechów organowych dawnego typu za pomocą dźwigni»
(51) skiełczyć «zdrętwieć»
(52) matyjaśność (od: matyjaśnie) «nieprzyjemnie, dziwacznie, żałośnie, marudnie, smutno, przykro»
(53) zarno «zaraz»
(54) grzysi «diabli»
(55) zwarzyć się «o dobrym humorze, nastroju: zepsuć się»
(56) zechlać «wypić, zwłaszcza wódkę»
(57) fortelnica (od: fortelny) «podstępnica, chytruska»
(58) bórg (a. borg) «kredyt»
(59) Żydowin «żartobliwie o Żydzie»
(60) swarliwość «kłótliwość»
(61) łoni «poprzedniego roku, rok temu»
(62) drzewiej «niegdyś, dawniej, ongi»
(63) płonym «tu: jałowym»
(64) ciżbiąc się «tłocząc się»
(65) sztraf «kara, zwykle pieniężna, grzywna»
(66) pogroza «pogróżka»
(67) lewentarz «inwentarz — tu chodzi o zwierzęta hodowlane znajdujące się w gospodarstwie rolnym»
(68) kłyźnienie «kłótnia, zwada»
(69) osztych «sterczący koniec czegoś — w tym wypadku komina»
(70) zaruteńko, a zarutko «zaraz»
(71) rajwach, a. rejwach «hałas wywołany przez głośne rozmowy, krzyki»
(72) okpis «oszust, naciągacz, szachraj»
(73) sztuka «określona ilość tkaniny sprzedawana jako całość»
(74) zasiwić się «być siwego koloru, odcinać się od tła siwym kolorem»
(75) łokieć «dawna jednostka długości zależna od państwa, regionu i epoki historycznej»
(76) piędź «dawna miara długości, określana jako odległość między końcem kciuka a palcem środkowym (lub małym) rozwartej dłoni (1 piędź = ¼ łokcia ≈ 19,8 cm)»
(77) funt «jednostka wagi obowiązująca w wielu krajach, dawniej także w Polsce, równa wadze od 350 g do 560 g»
(78) farbierz a. farbiarz «rzemieślnik trudniący się farbowaniem tkanin, odzieży itp.»
(79) pyskać a. pyzać «ryć w ziemi»
(80) wystrzyganka «wycinanka»
(81) karwas «kawałek»
(82) miednik «naczynie, wiaderko miedziane»
(83) pomajdrować «nieumiejętnie coś naprawiać»
(84) ściżbiony «zbity w ciżbę, stłoczony|
(85) wsypa «worek z gęstej tkaniny, który wypełnia się pierzem, aby zrobić poduszkę lub pierzynę»
(86) zgudka «czkawka»
(87) lepa «lipa»
(88) ckno od cknić «tęsknić za kimś albo za czymś, przykrzyć się, nudzić się»
(89) przeobłóczyć się «przebrać się»
(90) rost «wzrost w znaczeniu: proces rośnięcia»
(91) skrabać «wdrapywać»
(92) jangrest «agrest»
(93) peterburka «gatunek tabaki»
(94) świędlerz jucha «tu w znaczeniu: cwana bestia»
(95) ćkać «opychać, zażerać, objadać»
(96) łachmyta «nędzarz, biedak, mężczyzna niewiele wart»
(97) śtraf «kara pieniężna, mandat»
(98) wrótnia a. wrotnia «dwuskrzydłowa brama zbita z desek; też: wrota«
(99) kłuć się «kiełkować»
(100) pręgować «robić pręgi, tu: tworzenie się na wodzie kręgów»
(101) kopaniu «wykopki, zbieranie z pola ziemniaków)»
(102) sturbować «kłopotać, męczyć, martwić, wymęczyć»
(103) skrabać się «wspinać, włazić, wdrapać się»
(104) kuntentność «zadowolenie»
(105) kłyźnić się «kłócić»
(106) spyskać «zjeść, zeżreć»
(107) obzierać się «oglądać się»
(108) ekonomować «zarządzać majątkiem, gospodarstwem»
(109) skamleć, a: skamlać «piszczeć żałośnie, skowyczeć, popiskiwać»
(110) dziewosłąb «swat»
(111) brzeżyć «stanowić brzeg, być brzegiem czegoś»
(112) wyrajcować «tu: wygadać, wypaplać»
(113) zapomstujecie od: pomstować «przeklinać, wymyślać głośno»
(114) przycieś «w budownictwie drewnianym: podstawa wykonana z odpowiednio spojonych belek, na których opiera się ściana,; podwalina«
(115) łysta «łydka«
(116) obzierać się «spoglądać, oglądać się, przyglądać»
(117) breweryje, a: brewerie «kłótnie, awantury»
(118) uredzić, a: uradzić — uradzać «zdołać udźwignąć coś»
(119) matyjaśnić «marudzić»
(120) ryfa «pogardliwie o człowieku głupim, gruboskórnym, niezdarnym; prostak, cymbał, głupiec, bałwan»
(121) gront (grunt) «ziemia uprawna»
(122) mór «groźna choroba zakaźna wyniszczająca bydło lub trzodę»
(123) sfrasować «strapić, stroskać, zmartwić»
(124) koziełek a. koziołek (także: mątewka, rogolka, fyrlok, kwirlejka, firlajek lub firlejka) – przyrząd kuchenny, przeważnie wykonany z drewnaj do mieszania składników surowego ciasta.
