Читать книгу Kraj nie dla wszystkich. O szwedzkim nacjonalizmie. - Wiktoria Michałkiewicz - Страница 10

Prawo natury

22 lipca 1822 roku w prostym chłopskim domu w Heizendorf, wiosce w północnej części Austrii, urodził się Johann Mendel. Imię Gregor otrzymał dopiero jako mnich.

Jego przodkowie ze strony ojca wywodzili się z plemienia Germanów i jak większość niemieckiej ludności należeli do protestanckiej kolonii, która pod naciskiem otaczających ją plemion słowiańskich przyjęła katolicyzm.

Ojciec był zapalonym hodowcą owoców, a brat matki pierwszym w wiosce nauczycielem. Mendel wcześnie zaczął przejawiać zainteresowanie i zdolności do nauki w ogóle, a do nauk przyrodniczych w szczególności. Ojciec życzył sobie, aby syn wybrał tę samą drogę, co on sam, i z czasem przejął niewielkie rodzinne gospodarstwo, ale chłopak wcześnie wyraził chęć podjęcia studiów i wskutek żywiołowego wstawiennictwa matki i szkolnych pedagogów ojciec w końcu się ugiął. Chłopak ukończył szkołę podstawową w najbliższym mieście, a następnie średnią w Troppau. Dyrektorem szkoły był mnich augustiański, który miał wielki wpływ na uzdolnionego podopiecznego i nakłonił go, by dołączył do klasztoru w Brnie jako nowicjusz.

Po przejściu czasu próby, w roku 1847, został wyświęcony na mnicha. Klasztorne życie nie zmniejszyło jego zainteresowania naukami przyrodniczymi. Na własną prośbę i za przyzwoleniem władz klasztornych rozpoczął studia na uniwersytecie w Wiedniu. Klasztor opłacił między innymi jego wizyty studyjne w latach 1851–1853, kiedy zgłębiał wiedzę z zakresu matematyki, fizyki i biologii.

Po powrocie do Brna zaczął prowadzić zajęcia w tamtejszej szkole średniej. Okazał się niezwykle zdolnym nauczycielem, lubianym zarówno przez wykładowców, jak i uczniów. Parał się tym zajęciem aż do roku 1868, kiedy został wybrany przeorem klasztoru, do którego należał.

Równolegle z pracą nauczycielską Mendel prowadził obszerne badania z zakresu dziedziczności. W przyklasztornym ogrodzie próbował krzyżować ze sobą różne rodzaje roślin, ziół, roślin strączkowych i in., i na ich podstawie, oraz dzięki jasności toku myślenia i wskutek dobrze przemyślanych eksperymentów, doszedł do ważnych spostrzeżeń i wniosków, które zwykło się określać zbiorczo „prawami Mendla”.

W latach 1886 i 1870 opublikował wyniki badań, ale w tamtym czasie nie wzbudziły szczególnego zainteresowania i wkrótce zostały całkowicie zapomniane. Kiedy Mendel umierał, nie było nikogo, kto spostrzegłby, jak ważnych odkryć dokonał. W ostatnich latach życia Mendel nie mógł oddać się pracy badawczej. Coraz więcej czasu pochłaniały mu klasztorne obowiązki, do tego stał się chorowity. Zmarł 6 stycznia 1884 roku wskutek przewlekłej choroby nerek.

Dopiero wiosną 1900 roku trzech botaników niezależnie od siebie przeprowadziło analogiczne badania, przy okazji których wcześniejsze dokonania Mendla w tej dziedzinie ujrzały światło dzienne. Ci badacze to Austriak Tschermark, Holender De Vries i Niemiec Correns.

W końcu nadszedł właściwy czas. W kręgach biologów stało się jasne, że zostało dokonane przełomowe odkrycie, którego szlakiem należało podążać.

Entuzjastyczna i świadoma praca została od tego czasu wykonana w wielu krajach, i zajęto się coraz wnikliwszym zgłębianiem tej dziedziny nauki, która została nazwana „mendelizmem”.

W październiku 1910 roku z honorami odsłonięto w Brnie pomnik na cześć Mendla. Liczne zgromadzenie naukowców z wielu części świata przybyło, aby uczcić pamięć genialnego mnicha, który na zawsze zapisał swoje imię w historii nauki.

Herman Lundborg, Biologia i higiena rasy, Sztokholm 1914

Ciąg dalszy w wersji pełnej