Читать книгу George Lucas. Gwiezdne wojny i reszta życia - Brian Jay Jones - Страница 6

1

Chuderlawy diabełek

1944–1962

George’a Lucasa zawsze fascynowały opowieści o tryumfującym, wznoszącym się ponad przeciwności losu, choć z początku niedocenianym, bohaterze. Snując fantazje na temat swego pochodzenia, przyznał kiedyś w wywiadzie, że wśród przodków wyobrażał sobie zwycięskiego buntownika: „jakiegoś kryminalistę, czy wygnańca z Anglii lub Francji”. Jednak powszechnie wiadomo, że Lucas lubi być enigmatyczny, ma to we krwi. „Moja rodzina pochodzi znikąd”, powiedział kiedyś. „Nikt nie wie, skąd się wywodzimy”¹.

Lucas, Kalifornijczyk w czwartym pokoleniu, zdołał prześledzić dzieje swojej rodziny bardziej wnikliwie niż większość Amerykanów. Prawie sto lat przed rewolucją amerykańską jego przodkowie przemierzyli Arkansas, Illinois i Wirginię, aby zapuścić korzenie w Modesto w Kalifornii. „I to by było na tyle”, twierdzi Lucas. Co działo się z nimi wcześniej – nie wiadomo. Zresztą nie było dla niego istotne, czy pochodził z osadniczej rodziny farmerów, szewców czy murarzy. „Żyję dniem jutrzejszym, na dobre i na złe, to takie moje dziwactwo”², mówi Lucas. Jednego jest natomiast pewien – cieszy go, że nie urodził się księciem. Kiedyś powiedział: „Naprawdę wierzę w ten kraj; jeśli będziesz przykładał się do pracy, możesz osiągnąć wszystko”³.

Przykładaj się. Zapewne na to nalegał małomiasteczkowy metodysta, George Lucas senior, grożąc palcem przed nosem swego jedynego syna.

Lucas później tak opisywał swego ojca: „Był bardzo staroświecki, klasyczny przykład małomiasteczkowego biznesmana, jakiego przedstawiają w filmach”⁴. Jako właściciel najlepiej prosperującego sklepu z artykułami biurowymi w Modesto i prezydent lokalnego stowarzyszenia sprzedawców, inteligentny i konserwatywny George Lucas senior był jednym z filarów miejscowej społeczności. I ciężko pracował, przykładał się przez całe życie.

George Walton Lucas senior urodził się w 1913 roku w Laton w Kalifornii – ówcześnie była to zaledwie kropka na mapie, na południe od Fresno – jedyny syn wśród grona córek Waltona i Maud Lucasów. Pracujący na polu naftowym Walton chorował na cukrzycę i w 1928 roku, gdy George senior miał zaledwie piętnaście lat, zmarł w wyniku komplikacji związanych z chorobą, która – jak się okaże – „przeskoczy” jedno pokolenie i ujawni się u jego sławnego wnuka. W ciągu zaledwie roku po śmierci męża Maud przeprowadzała się wraz z George’em seniorem i jego starszą siostrą Eileen aż dwa razy: najpierw do pobliskiego Fresno, a potem dziewięćdziesiąt mil dalej, wzdłuż Doliny San Joaquin do Modesto, gdzie George senior spędzi resztę życia.

Założone w 1870 roku pośród porastających dolinę rzeki Tuolumne pól pszenicznych, Modesto było jednym z końcowych przystanków linii kolejowej, która biegła wzdłuż wybrzeża Pacyfiku z Los Angeles w kierunku Sacramento. Założyciele miasteczka chcieli je nazwać Ralston, na cześć Williama Ralstona, dyrektora linii kolejowej Central Pacific Railroad, jednak Ralston odmówił. Podobno to właśnie skromność dyrektora zainspirowała włodarzy miasteczka, gdy ostatecznie nadali mu nazwę (modesto to po hiszpańsku „skromny”).

Pomimo nazwy, małe Modesto miało wielkie ambicje, będące odzwierciedleniem kalifornijskiej buty i dążenia do szybkiego zysku. W 1884 roku, kiedy formalnie zostało założone, w miasteczku stało już dwadzieścia pięć budynków, których właściciele, licząc na korzyści płynące z bliskości linii kolejowej, przenieśli się do Modesto z pobliskich Paradise City i Tuolumne City.

Modesto nie od razu stało się lokalną metropolią – dopiero w latach osiemdziesiątych XX wieku liczba mieszkańców przekroczyła sto tysięcy, jednak już od początku dwudziestego stulecia rozrastające się miasto szczyciło się idealnie wypielęgnowanymi trawnikami i kolorowymi kwietnymi rabatami oraz inwestowało w edukację i kulturę. W 1912 roku dumni mieszkańcy wznieśli ogromny łuk witający wjeżdżających do miasta Dziewiątą Aleją przybyszy w automobilach – nowym, egzotycznym wynalazku o niepewnej przyszłości. Na łuku umieszczono podświetlane motto miasteczka: „Woda, Dobrobyt, Zadowolenie, Zdrowie”⁵. Motto równie prostolinijne, jak mieszkańcy Modesto.

Gdy w 1929 roku George Lucas senior osiadł wraz z matką w Modesto, liczyło ono prawie czternaście tysięcy mieszkańców i miało niską, równoległą zabudowę, charakterystyczną dla zachodnioamerykańskich miasteczek. Gdy Stany Zjednoczone pogrążały się w wielkiej depresji, George senior dzielił swój czas między naukę w lokalnej szkole średniej i pracę praktykanta u mechanika naprawiającego maszyny do pisania. Już w wieku szesnastu lat pragnął mieć fach w ręku. W cenzusie z roku 1930 zarówno Maud, jak i Eileen w rubryce zawód wpisały „brak”, czyniąc tym samym z George’a jedynego żywiciela rodziny⁶. George senior bardzo poważnie traktował swoje obowiązki. Nie tracił czasu na zabawy i rozmyślania. Postanowił zostać prawnikiem i bardzo przykładał się do nauki, żeby uzyskać oceny pozwalające mu na podjęcie studiów prawniczych. Jednak ów poważny, zasadniczy młodzieniec, z burzą kręconych ciemnych włosów i szczupłym ciałem, idealnie pasującym do garniturów, zakochał się od pierwszego wejrzenia w dziewczynie, z którą uczęszczał na lekcje historii i z miejsca oznajmił matce, iż zamierza ją poślubić, mimo że nie znał nawet jej imienia⁷.

Przeprowadziwszy krótkie śledztwo, George senior dowiedział się, że jego wybranka to Dorothy Bomberger, dziewczyna pochodząca z jednej z najstarszych i najbardziej wpływowych rodzin w Modesto. To właśnie dzięki temu, że wżenił się w rodzinę Bombergerów, których amerykańskie korzenie były starsze niż Deklaracja niepodległości, jego syn będzie mógł się określać mianem Kalifornijczyka w czwartym pokoleniu. Bombergerowie od pokoleń inwestowali w nieruchomości, które przyniosły im dobrobyt i wysoką pozycję społeczną. Na początku XX wieku różne odnogi rodziny Bombergerów posiadały nieruchomości (bądź nimi zarządzały) w całej Dolinie San Joaquin, a ojciec Dorothy, Paul, dodatkowo inwestował w przetwórnie zbóż i obrót samochodami, co czyniło ich jedną z najbardziej znanych i zamożnych rodzin w Modesto. Wiadomości o Bombergerach regularnie gościły na stronach towarzyskich lokalnej gazety „Modesto Bee and News–Herald”.

Dorothy była filigranową, ciemnooką i ciemnowłosą pięknością. Była świetną partią; z George’em seniorem tworzyli atrakcyjną, popularną i całkowicie oddaną sobie parę. W ostatniej klasie szkoły średniej oboje występowali w przedstawieniu klasowym, w trzyaktowej komedii Nothing but the Truth⁸. George grał rolę przewodniczącego klasy, a Dorothy – wiceprzewodniczącej. Po skończeniu szkoły oboje przez jakiś czas uczęszczali do lokalnego Business College, gdzie George wstąpił do bractwa Delta Sigma, a Dorothy udzielała się w żeńskim stowarzyszeniu Phi Gamma Girls’ Club⁹. Wkrótce George zaczął pracę u Lee Brothers, w nowym, maleńkim sklepie z artykułami biurowymi. Ku swojemu zaskoczeniu odkrył, że podoba mu się praca w branży piśmienniczej. Opowiadał później: „To czysty przypadek, bo zaczynając pracę nie wiedziałem nawet, co znaczy określenie artykuły biurowe”¹⁰. I całkowicie porzucił plany podjęcia studiów prawniczych¹¹.

Trzeciego sierpnia 1933 roku George senior poślubił Dorothy w miejscowym kościele metodystów. Ze względu na rozległe powiązania Bombergerów, miejscowe gazety obszernie komentowały przygotowania do uroczystości i listę zaproszonych gości¹². Dwudziestoletni George i osiemnastoletnia Dorothy wkraczali w dorosłe życie w kraju pogrążonym w wielkiej depresji. Mimo że Dorothy była dobrze wykształcona i miała świetne koneksje, konserwatywny, wychowany w duchu tradycji metodystycznej George zabronił żonie pracować. Praca i utrzymanie rodziny było obowiązkiem mężczyzny. Tak więc według George’a to on miał pracować, natomiast Dorothy powinna zostać w domu i zająć się dziećmi, których pojawienie się na świecie było dla niego oczywiste i nieuniknione.

Wkrótce po ślubie Lucasowie przeprowadzili się do Fresno, gdzie George dostał pracę w H.S. Crocker Company, jednym z największych sklepów z artykułami biurowymi w Kalifornii. Zarabiał siedemdziesiąt pięć dolarów tygodniowo, co było całkiem przyzwoitą sumą w czasach, gdy nowa lodówka kosztowała sto dolarów¹³. Jednak Dorothy tęskniła za rodziną, więc na początku roku 1934, po zaledwie pięciu miesiącach we Fresno, młode małżeństwo wróciło do Modesto, gdzie George rozpoczął pracę w największym w mieście sklepie z artykułami piśmienniczymi, L. M. Morris Company¹⁴.

Założony przez kilku braci w 1904 roku L. M. Morris był jednym z najstarszych sklepów tego typu w regionie. Morris kupił rodzinny biznes w 1918 roku i nazwał go L. M. Morris Company, zakładając tym samym jeden z najważniejszych sklepów w Modesto, który będzie istniał pod tym samym adresem przez prawie sześćdziesiąt lat. Gdy George senior zaczynał pracę w sklepie (w 1934 roku), firma hucznie świętowała swe trzydzieste urodziny¹⁵.

Morris specjalizował się w meblach biurowych, maszynach do pisania i maszynach liczących, ale z biegiem lat wzbogacił asortyment o kamery, projektory, książki i zabawki dla dzieci oraz dział prezentów, który zdaniem dumnego właściciela oferował „wszystkie nowinki”. Jak zwykle George senior z oddaniem przykładał się do pracy. Tłumaczył później: „podobał mi się typ klientów przychodzących do naszego sklepu”; szybko zaczął się wyróżniać spośród dwunastu zatrudnionych w firmie pracowników¹⁶. I kiedy pod koniec 1934 roku LeRoy Morris zamieścił w „Modesto Bee” olbrzymią reklamę sklepu, tuż pod zdjęciem właściciela widniała fotografia przedstawiająca uśmiechniętego George’a¹⁷. George nie tylko ciężko pracował; był również ambitny, inteligentny i znał się na ludzkiej naturze. Z pewnością pomogło mu również to, że od razu bardzo się z LeRoyem Morrisem polubili, jakby wiedzieli, że są sobie nawzajem potrzebni. Pięćdziesięcioletni Morris miał dwie zamężne córki, lecz nie miał syna, któremu mógłby przekazać biznes¹⁸, zaś George senior, który dziesięć lat wcześniej stracił ojca, nie odziedziczył po nim niczego. Zatem w pewnym sensie każdy z nich wypełniał lukę w życiu tego drugiego. Łączyła ich subtelna, złożona relacja mentor – uczeń, dokładnie taka, jaką dziesięciolecia później syn George’a seniora wykorzysta w swoich filmach.

Sprawy toczyły się tak gładko, że zaledwie po roku pracy u Morrisa, George senior nieco bezczelnie zwierzył się pracodawcy, że zanim skończy dwadzieścia pięć lat, chciałby prowadzić swój własny sklep lub przynajmniej kierować jakimś działem¹⁹. W 1937 roku, kiedy George senior miał dwadzieścia cztery lata, Morris zaoferował swemu pracowitemu protegowanemu dziesięć procent udziałów w firmie, a w perspektywie wejście do spółki. George oświadczył, że nie ma pieniędzy, które mógłby zainwestować w firmę, ale Morris nie chciał o tym słyszeć. „Po prostu podpiszesz weksel, że jesteś mi winien tyle i tyle, i będzie po sprawie”, odrzekł młodzieńcowi. „W końcu ten biznes jest tyle tylko wart, ile przynosi zysku”²⁰. Jako oficjalny udziałowiec firmy, George senior zaczął pracować sześć dni w tygodniu, chcąc okazać się wartym zawodowego i ojcowskiego zaufania Morrisa.

Podczas gdy George senior koncentrował swe wysiłki na sklepie, Dorothy z równym zapałem poświęcała się prowadzeniu domu. Pod koniec 1934 roku urodziło się ich pierwsze dziecko – córka, której nadali imię Ann, a po dwóch latach na świat przyszła kolejna dziewczynka, Katherine, którą wszyscy nazywali Katy lub Kate. Z myślą o powiększającej się rodzinie George kupił działkę przy Ramona Avenue na skraju Modesto i za pożyczone od rodziny Dorothy pieniądze (pięć tysięcy dolarów) wybudował jednopiętrowy dom, który pragnęli wraz z Dorothy wypełnić dziećmi.

Jednak dwie ciąże w ciągu dwóch lat odbiły się na zdrowiu jego żony. Dorothy, która zawsze była wątłego zdrowia, prawdopodobnie cierpiała na zapalenie trzustki i każdą ciążę znosiła coraz gorzej; doszło do tego, że musiała spędzać długie okresy w łóżku. Tak więc po narodzinach Kate lekarze odradzali jej kolejne ciąże²¹. Jednak Dorothy i George senior, wbrew zaleceniom medyków, przez następne osiem lat będą się starali o potomstwo, przeżywając w tym okresie przynajmniej dwa poronienia.

Wreszcie, pod koniec 1943 roku, Dorothy ponownie zachodzi w ciążę, którą tym razem donosi. W niedzielę, 14 maja 1944 roku o godzinie 5.30, w słoneczny poranek w Dzień Matki^[*], na świat przychodzi syn państwa Lucasów. Być może z powodu słabnącego zdrowia żony George doszedł do wniosku, że nowo narodzony chłopiec jest jego jedyną szansą na doczekanie się dziedzica, porzuca zatem pomysł nadania synowi imienia Jeffrey i daje swemu potomkowi imię godne następcy: George Walton Lucas junior. Dziecko było małe, ważyło zaledwie dwa i pół kilograma, ale było zdrowe i tak ruchliwe, że położone przez lekarza na brzuchu matki, niemalże zsunęło się na podłogę. „Nie upuście go, to mój jedyny syn”²², ostrzegała przestraszona Dorothy.

Podobnie jak rodzice, George junior miał ciemne oczy i włosy. Odziedziczył także inną cechę Lucasów – odstające uszy. Cecha ta u George’a juniora była nawet jeszcze bardziej wyrazista niż u jego ojca, gdyż jedno ucho miał na dodatek nieco wiotkie, co George senior postanowił skorygować, przyklejając je do główki dziecka taśmą samoprzylepną. Później George senior stwierdzi, że to jego „lepsze ucho”²³, chociaż odstające, wydłużone u góry uszy na zawsze pozostaną jego cechą charakterystyczną. „Był drobnym, chuderlawym dzieciakiem, z ogromnymi uszami”, wspomina go ciepło jego siostra Kate²⁴.

Chuderlawy. To jedno z wielu umniejszających określeń, jakich nasłuchał się Lucas w dzieciństwie. We wspomnieniach matki „był małym brzdącem. Takim okruszkiem”²⁵. W wieku sześciu lat ważył zaledwie szesnaście kilogramów, a gdy zaczynał szkołę średnią (miał wówczas sto sześćdziesiąt siedem centymetrów wzrostu), waga pokazywała niewiele ponad czterdzieści pięć kilogramów. George senior nazywał go „chuderlawym diabełkiem”²⁶.

Trzy lata później urodziła się młodsza siostra George’a, Wendy – ostatnie dziecko Lucasów. Zgodnie z ostrzeżeniami lekarzy dwie ostatnie ciąże poważnie nadwyrężyły zdrowie Dorothy, która przez większość dzieciństwa George’a juniora wiele czasu spędzi w szpitalach albo odpoczywając w łóżku. „Coraz bardziej podupadała na zdrowiu”, wspomina Kate. Wychowaniem dzieci zajmowała się głównie dochodząca pomoc domowa, Mildred (Till) Shelley. Till była surowa i nie stroniła od klapsów, ale była również inteligentna, zabawna i umiała opowiadać wspaniałe historyjki. Mówiła z południowym akcentem i dzieci Lucasów ją uwielbiały. Kate przyznaje, że „Till była dla nich jak druga matka”²⁷.I dodaje, że Till zawsze miała słabość do George’a: „Jako jedyny chłopiec, zawsze był oczkiem w głowie całej rodziny”²⁸. Zwykle powściągliwy w słowach George Lucas również miło wyrażał się o swej energicznej opiekunce: „Bardzo ciepło wspominam tamte czasy”²⁹.

W 1949 roku, gdy George junior miał pięć lat, LeRoy Morris sprzedał George’owi seniorowi L. M. Morris Company, spełniając dane dziesięć lat wcześniej przyrzeczenie. Morris i Lucas ogłosili transakcję 26 stycznia na łamach „Modesto Bee”, po czym Morris przeszedł na emeryturę i niespodziewanie zmarł siedem dni później³⁰. George senior określił swego partnera w interesach, zastępczego ojca i dobroczyńcę, „prawdziwym gentlemanem zesłanym przez Boga, który stopniowo przygotowywał mnie do przejęcia biznesu”³¹. Teraz George senior pragnął zrobić to samo dla własnego syna. Zgodnie z planem, George junior miał się przykładać do nauki, rozpocząć pracę w firmie i stopniowo przejąć rodzinny biznes. Niestety ten ambitny plan stał się główną kością niezgody pomiędzy ojcem i synem.

Jako syn jednego z najlepiej prosperujących kupców w Modesto, George Lucas junior cieszył się dostatnim życiem. Jednak Lucas zawsze miał mieszane, a nawet sprzeczne odczucia na temat swojego dzieciństwa. „Przeżywałem swoje traumy i problemy – opowiadał później – chociaż jednocześnie dobrze się bawiłem”³². Nierzadko irytował się na ojca, na przykład kiedy każdego lata George senior zmuszał syna, żeby ten bardzo krótko obcinał włosy. Lucas nienawidził tego rytuału. „Mój ojciec był bardzo surowy”, pisał późnej. „Nie twierdzę, że był zbyt surowy – dodaje – miał zasady i był sprawiedliwy, niezwykle sprawiedliwy”³³. Czy był sprawiedliwy, czy też nie, Lucas wspomina, że jako dziecko był wściekły na ojca przez większość czasu.

Jego najwierniejszym kompanem w dzieciństwie była młodsza siostra Wendy, ale miał też swoje grono przyjaciół. Należeli do niego najlepszy i długoletni przyjaciel John Plummer, którego poznał, gdy miał cztery lata, oraz nieco starszy George Frankenstein. Bawili się we trójkę w domu Lucasa przy Ramona Avenue, gdzie Plummer i Frankenstein jak ognia unikali George’a seniora. „Pamiętam, że trzeba było się przy nim bardzo pilnować. Jak mu podpadłeś, miałeś przechlapane”³⁴, wspomina Frankenstein. A John Plummer dodaje: „Jak tylko pojawiał się pan Lucas, lepiej było zejść mu z oczu”³⁵.

Jednak były i zalety kolegowania się z synem właściciela sklepu z artykułami biurowymi: George junior miał najnowsze zabawki i gadżety prosto ze sklepowych półek. „Miał wszystkie nowinki i lubił się nimi dzielić”³⁶, wspomina Frankenstein. George był szczególnie dumny z ogromnego modelu pociągu firmy Lionel, który zajmował większą część jego pokoju, przejeżdżając pośród poustawianych przez George’a żołnierzyków, samochodzików, chwastów i roślin z ogródka³⁷. Raz nawet udało mu się znaleźć trochę cementu na lokalnym wysypisku, z którego wraz z kolegami uformowali modele budynków. Nieco później zaczął budować dioramy, które zawsze nazywał tak samo: „środowisko”, i wystawiał je w drewnianych skrzynkach z oszklonymi dwiema ściankami. „Zawsze lubiłem budować”, mówił Lucas. „Miałem małą szopę z narzędziami, gdzie konstruowałem zestawy do gry w szachy, domki dla lalek i samochody, mnóstwo samochodów wyścigowych, które później spuszczaliśmy z pagórków”³⁸.

Jednym z największych projektów był wykonany przy pomocy Plummera misterny model kolejki górskiej. Używając zwiniętego w sprężynę kabla do telefonu, wciągali na górę wagonik, który następnie zjeżdżał z łoskotem na dół po serii ramp. „Dziwne, że nikogo nie zabiliśmy”, wyznał Plummer³⁹. „Cała konstrukcja miała około stu dwudziestu centymetrów i zrobiliśmy ją całkiem sami. To była świetna zabawa, wszystkie okoliczne dzieciaki przyszły ją zobaczyć. Wkrótce staliśmy się znani w okolicy z tego typu projektów. George był bardzo kreatywny. Nie był liderem sensu stricto, ale miał dużo bujniejszą wyobraźnię... Zawsze miał mnóstwo pomysłów”⁴⁰.

„Gdy byłem bardzo mały, lubiłem zabawy w udawanie”, mówi Lucas. „Z tym że używałem najnowszych technologicznie zabawek, jakie były dostępne, na przykład modeli samolotów i samochodów. Wydaje mi się, że te właśnie zainteresowania leżały u źródła opowieści o Gwiezdnych wojnach”⁴¹. „Chociaż nie sądzę, żeby moje dzieciństwo było inspiracją dla tego, czym się zajmowałem w dorosłym życiu”⁴².

W przeciwieństwie do swego późniejszego przyjaciela i współpracownika, Stevena Spielberga, który uczynił magię dzieciństwa tematem wielu filmów, Lucas nigdy nie podtrzymywał wyidealizowanej, romantycznej wizji tego okresu życia. „Zdawałem sobie sprawę, że dorastanie nie jest łatwe ani przyjemne, ono było... przerażające”, mówił Lucas. „Pamiętam, że bardzo często czułem się nieszczęśliwy. Może nie tyle nieszczęśliwy – miałem dobre dzieciństwo. Ale myślę, że wszystkie dzieciaki czują się przygnębione i onieśmielone. Mimo iż dobrze się bawiłem, cały czas miałem wrażenie, że za chwilę, za każdym rogiem, czyha jakaś katastrofa”⁴³.

Czasem ucieleśnieniem katastrofy były dzieciaki z sąsiedztwa, które znęcały się nad drobnym George’em juniorem, łapiąc go i zdejmując mu buty, które następnie rzucały pod zraszacze trawnikowe. George nawet nie starł się z nimi walczyć. To jego siostra Wendy przeganiała agresorów i przynosiła mu mokre buty⁴⁴.

Nic dziwnego, że niski George przez całe życie szukał „zastępczego” starszego brata, który byłby jego obrońcą i mentorem. Jedną z pierwszych takich osób był narzeczony jego starszej siostry, Ann. Lucas bardzo się do niego przywiązał. „To świetna forma nauki”, wyjaśniał później Lucas. „Przyczepiasz się do kogoś starszego i mądrzejszego, uczysz się od niego wszystkiego, co ma do zaoferowania i wykorzystujesz to do własnych osiągnięć”. Gdy ów młody mężczyzna zginął w Korei, Lucas był załamany. „Miałem normalne, trudne, stłamszone dzieciństwo, wypełnione strachem i niepewnością” – Lucas zawsze z mieszanymi uczuciami wspominał okres swego dorastania. „Ale ogólnie nie mogę narzekać”⁴⁵.

Z równie niejednoznacznymi uczuciami mówi o Modesto. Przez pierwsze kilka dekad życia wydawał się wstydzić rodzinnego miasteczka. W końcu jednak pogodził się ze swym pochodzeniem, a nawet zaczął odczuwać z jego powodu dumę, gdy sukces jego filmu Amerykańskie graffiti uczynił z miasteczka atrakcję turystyczną. Wcześniej, pytany skąd pochodzi, Lucas odpowiadał wymijająco, że „z Kalifornii”. Zapytany o szczegóły, dodawał, że „z północnej Kalifornii” lub „z Kalifornii, na południe od San Francisco”, zanim wreszcie wydusił z siebie nazwę Modesto⁴⁶. Chociaż przyznawał, że miasto miało swój urok. „Modesto kojarzy mi się z Normanem Rockwellem, magazynami „Boys’ Life”... grabieniem liści w sobotnie popołudnia i pokazami fajerwerków”, powiedział po latach. „Takie klasyczne amerykańskie miasteczko”⁴⁷.

Dla dorastającego w Ameryce lat pięćdziesiątych chłopca normą było również uczęszczanie do szkółki niedzielnej – co Lucas bardzo szybko znienawidził. „Gdy tylko byłem wystarczająco duży, miałem może dwanaście, trzynaście lat, zbuntowałem się”⁴⁸, wspomina. Już jako dzieciak miał skomplikowane relacje z Bogiem. W wieku sześciu lat, gdy większość dzieci wyobraża sobie Boga jako poczciwego, brodatego staruszka w niebie, Lucas doświadczył głębokiego, mistycznego przeżycia, które ukształtowało jego duchowość w życiu i pracy. Zaczął się zastanawiać, „czym jest Bóg?”. I więcej: „Czym jest rzeczywistość? Co to wszystko znaczy? Czym jest świat? Po co istnieją ludzie? Kim jestem ja? Jak ja w tym wszystkim funkcjonuję i co tu się w ogóle dzieje?”⁴⁹. Próbując odpowiedzieć na takie pytania, Lucas wymyślił Moc w Gwiezdnych wojnach.

„Mam silne odczucia w stosunku do Boga i sił natury, ale nie jestem wyznawcą żadnej religii” twierdzi Lucas⁵⁰. Mimo że wychowany w rodzinie metodystów, był bardziej zafascynowany obrządkami w niemieckim kościele luterańskim, do którego zabierała go Till, gdzie wierni przychodzili w szerokich kapeluszach i czepkach i mówili natchnionymi głosami z silnym akcentem. Lucasa fascynował formalizm ich obrzędów, które przypominały misterne, doskonale wyreżyserowane przedstawienie, gdzie każdy miał do odegrania swoją rolę. „Ten ceremoniał daje ludziom coś istotnego”⁵¹, mówił. Zawsze interesował się sformalizowaną religią z czysto akademickiego punktu widzenia, a jego poglądy na Boga i religię będą ewoluować wraz z upływającym czasem⁵². W końcu określi swą religię jako połączenie metodyzmu z buddyzmem. (W 2002 roku, dostrzegając lewicowe skłonności mieszkańców okolic San Francisco, Lucas powiedział: „Wszyscy tu jesteśmy buddystami”)⁵³. Tymczasem jako dziecko pozostawał praktykującym, aczkolwiek sfrustrowanym metodystą. George Lucas senior nie dopuszczał żadnej innej możliwości.

Niechęć do szkółki niedzielnej była jednak niczym w porównaniu z nienawiścią do zwyczajnej szkoły. Lucas pamięta uczucie wszechogarniającej paniki, jakie zawładnęło nim pierwszego dnia w szkole podstawowej, do której poszedł (Muir Elementary School), a które nie opuściło go aż do ostatniego dnia spędzonego w jej murach. „Nigdy nie radziłem sobie dobrze z nauką, więc nie lubiłem szkoły”⁵⁴. Początki nauki wydawały się jednak obiecujące. „Lucas dobrze sobie radzi. Jest zdolny”, napisała Dorothy Elliot, jego nauczycielka w drugiej klasie. „Jednak jest cichutki jak myszka. Nigdy nie odzywa się niepytany”⁵⁵. George nie przejawiał zainteresowania większością zajęć, jakie prowadzone były w szkole. „Zawsze chciałem nauczyć się czegoś, czego akurat w szkole nie uczono, to był mój największy problem. Nudziłem się”⁵⁶. Podobały mu się lekcje rysunku i występy w przedstawieniach – dlatego, mimo podrzędnej rólki, zaangażował się w klasowe przedstawienie. Nienawidził matematyki, robił okropne błędy ortograficzne i bardzo się męczył, gdy musiał cokolwiek napisać. Nawet gdy był już w szkole średniej, błędy w wypracowaniach poprawiała mu młodsza o trzy lata siostra.

Lucasowi ciężko przychodziło pisanie i nauka ortografii, uwielbiał za to czytać, do czego z pewnością zachęcała go matka, która lekturą wypełniała sobie długie dni rekonwalescencji spędzone w szpitalach i w domu. Gdy był mały, często czytała mu baśnie braci Grimm. Później natomiast sięgał po literaturę przygodową, na przykład po Porwanego za młodu, Wyspę skarbów czy Robinsona szwajcarskiego. Zgromadził również ogromną kolekcję książek historycznych i biografii słynnych postaci wydaną w ramach serii Landmark, przeznaczonej dla dzieci i młodzieży. „Byłem od nich uzależniony. Uwielbiałem te książki. Zapoczątkowały moją miłość do historii... Jako dziecko spędziłem wiele czasu, starając się powiązać przeszłość z teraźniejszością”⁵⁷.

Lucas twierdził później, że nie był nigdy zapalonym czytelnikiem⁵⁸. Nie było to jednak prawdą. Oprócz książek z serii Landmark Lucas namiętnie kolekcjonował i czytał komiksy. „Nigdy nie wstydziłem się, że czytam tyle komiksów”⁵⁹, mówił. Odkrył komiksy w czasach, gdy te sprzedawały się w milionach egzemplarzy i poruszano w nich każdą tematykę, od romansu przez western, kryminał, horror po science fiction i przygody superbohaterów. Ojciec Johna Plummera miał znajomego w lokalnym kiosku i co tydzień znosił do domu góry niesprzedanych komiksów. „George godzinami przesiadywał na moim ganku, czytając komiksy”⁶⁰, wspomina Plummer. Nawet gdy kolega musiał wracać do domu na kolację, George zostawał na ganku i zawzięcie czytał.

Po jakimś czasie George i Wendy zdecydowali się połączyć swoje kieszonkowe i zaczęli sami kupować komiksy (płacili dolara za dziesięć sztuk) i wkrótce uzbierali sporą kolekcję. Ojciec wybudował im w ogródku specjalną szopę, która stała się ich królestwem. Przynosili do szopy koce i siedzieli godzinami pochyleni nad komiksami⁶¹. Nie ma zresztą nic dziwnego w tym, że Lucasa tak pociągały komiksy. Biorąc pod uwagę jego trudności w nauce pisania i ortografii, lepiej uczył się drogą wzrokową niż werbalną. Komiksy „opowiadają historie w formie obrazkowej”⁶², mówił i podkreślał, że to z nich nauczył się „dziwnych faktów” i ciekawego słownictwa⁶³. Jego własny styl opowiadania historii przypomina wielobarwną rytmikę komiksowej strony, gdzie słowa i obrazy współgrają ze sobą, pchając akcję do przodu, nie zostawiając miejsca na długie wywody i monologi.

Jak można się domyśleć, Lucas chętniej sięgał po komiksy o tematyce science fiction niż po te z przygodami superbohaterów. „Lubiłem przygody, których akcja rozgrywała się w kosmosie”⁶⁴.

Młody Lucas upajał się rewelacyjnymi rysunkami Wally’ego Woodsa i niewiarygodnymi opowieściami z popularnej komiksowej serii Weird Science, preferował jednak wydawane przez DC Comics przygody intergalaktycznego policjanta, Tommy’ego Tomorrowa, który na dobre zadomowił się na końcowych stronach Action Comics, serii opisującej przygody Supermana. Plummer podzielał upodobania kolegi. „Komiksy wpoiły w nas hierarchię wartości. Bohaterowie dzielili się na dobrych i złych. Myślę, że ta filozofia głęboko wryła mu się w serce”⁶⁵.

Jednak gdyby poprosić Lucasa o wskazanie jego ulubionego bohatera, nie byłaby to żadna z postaci przewijających się na stronach komiksów o tematyce science fiction. Był to bowiem Sknerus McKwacz, skąpy obieżyświat, wujek Kaczora Donalda, którego przygody opisywał, wydawany co miesiąc przez Dell, komiks Walta Disneya Sknerus McKwacz. Pisane i ilustrowane przez Carla Barksa perypetie wujka Sknerusa były błyskotliwe, zabawne i osobliwe. Barks wysyłał swego bohatera wraz z grupą intrygujących towarzyszy do południowoamerykańskich kopalni złota, na szczyty dalekowschodnich gór, na dno oceanów, w przestrzeń kosmiczną, a nawet wyprawiał w podróże w czasie.

Lucas uwielbiał te opowieści – inspiracji mającymi miejsce na różnych kontynentach przygodami Wujka Sknerusa można się dopatrzeć na przykład w postaci Indiany Jonesa. Jednak Lucasa fascynowały nie tylko przygody McKwacza, ale także jego smykałka do interesów. Historie o Sknerusie pełne były innowacyjnych pomysłów, dzięki którym bohater powiększał swoje bogactwo, zgodnie ze swym mottem: „Pracuj inteligentniej, nie ciężej”. W świecie Sknerusa ciężka praca popłacała, ale ważniejsze były spryt i chęć zrobienia czegoś w sposób, w jaki nikt tego jeszcze nie zrobił. Bohater zresztą uosabiał etykę samego Barksa, propagującego: „honor, uczciwość i umożliwienie ludziom podążania za własnymi ideami, zamiast prób wtłoczenia wszystkich w jedną formę”⁶⁶.

Postać Sknerusa fascynowała Lucasa. „McKwacz jest dla mnie uosobieniem amerykańskiego psyche. Barksowi udało się uchwycić w tej postaci tak czystą esencję Ameryki, że jest to aż szokujące”⁶⁷. Fascynacja Sknerusem w dużym stopniu wpłynie na to, jakim artystą i biznesmenem stanie się Lucas w przyszłości: konserwatywnym, konsekwentnym, uparcie realizującym swoją wizję, jednocześnie pielęgnującym w sobie nutkę nostalgii za lepszymi czasami, które zapewne istniały tylko w jego wyobraźni. Wiele lat później, gdy dorobił się fortuny godnej Sknerusa McKwacza, jako pierwsze w swej kolekcji dzieło sztuki kupił narysowaną przez Carla Barksa oryginalną stronę komiksu Sknerus McKwacz, czyniąc ukłon w stronę swego mistrza, malującego przy użyciu tylko czterech kolorów.

Oprócz Carla Barksa Lucas uwielbiał jeszcze jednego artystę, który również uprawiał rodzaj „obrazkowego opowiadania”, chociaż w zupełnie innej formie. Korzystał z każdej nadarzającej się okazji, żeby zdobyć numery „The Saturday Evening Post”, by móc podziwiać okładki pisma, ozdobione niezwykle realistycznymi, naśladującymi fotografie ilustracjami Normana Rockwella. Prace Rockwella dla „The Saturday Evening Post” były intencjonalnie sentymentalne i często przedstawiały uśmiechnięte, pływające, jeżdżące na łyżwach, grające w piłkę, grabiące liście, wspinające się po drzewach, celebrujące Boże Narodzenie lub Dzień Niepodległości dzieci. Bohaterowie ilustracji bawili się pod pobłażliwym okiem rozpromienionych rodziców i przedstawicieli zawodów zaufania publicznego i nawet gdy coś przeskrobali, były to najczęściej drobne psoty.

Lucas zachwycał się detalami w pracach Rockwella, które wyglądają, jakby autor upchnął cały pasek komiksu w jednym obrazku. Rozszyfrowywanie ukrytych w ilustracjach Rockwella historii stało się dla Lucasa rodzajem gry. „Każdy obrazek przedstawia środek lub koniec opowieści, ale mimo iż brakuje początku, widzisz go oczami wyobraźni. Możesz uzupełnić brakujące części... bo ten jeden rysunek dostarcza ci wszystkich potrzebnych informacji”⁶⁸.

„Rockwell przedstawiał esencję amerykańskiego sposobu myślenia, amerykańskich ideałów, tego co tkwiło w amerykańskich sercach”⁶⁹, mówił Lucas. I nieważne, że on sam nigdy nie wskoczył do leśnego jeziorka, nie widział białego Bożego Narodzenia ani że nie umiał grać w baseball; ilustracje Rockwella przedstawiały idealne amerykańskie życie. Lucas nie miał sentymentu do własnego dzieciństwa, ale z rozrzewnieniem myślał o idealnym dzieciństwie odmalowanym na ilustracjach Rockwella. Wiele lat później zacznie kolekcjonować obrazy Normana Rockwella, podobnie jak dzieła Carla Barksa. Ta sztuka do niego przemawiała.

W maju 1954 roku George Lucas junior skończył dziesięć lat. Tego lata pojawiło się w jego domu coś, co na zawsze zmieniło jego świat: telewizor.

Przez pierwsze dziesięć lat swego życia George, podobnie jak miliony Amerykanów, przesiadywał na podłodze, pochłonięty przez słuchowiska radiowe, oszołomiony niezwykle dopracowanymi i realistycznymi efektami dźwiękowymi. „Zawsze fascynowała mnie magia radia. Słuchałem i wyobrażałem sobie, jak mogłaby wyglądać prezentowana rzeczywistość”⁷⁰. Szczególnym upodobaniem darzył trzymające w napięciu thrillery, takie jak Inner Sanctum czy The Whistler, oraz słuchowiska przygodowe, na przykład The Lone Ranger. „Radio odegrało w moim życiu bardzo istotną rolę, ale to nic w porównaniu z telewizją”⁷¹.

John Plummer miał w domu telewizor jako pierwszy z grupki znajomych George’a juniora. W 1949 roku jego ojciec przyniósł do domu mały odbiornik typu Champion. Zainstalował go w garażu, a dookoła wybudował proste ławeczki, żeby sąsiedzi mogli przychodzić na transmisje walk bokserskich. George senior był sceptycznie nastawiony do nowego wynalazku i postanowił odczekać kilka lat na udoskonalenie technologii, zanim zdecydował się na zakup tak drogiego sprzętu. George junior musiał więc poczekać kolejne pięć lat na własny odbiornik, a póki co oglądał ile się dało w domu kolegi.

Gdy w końcu doczekał się upragnionego telewizora, nie za bardzo wiedział, co z nim zrobić. Jak później wspominał, „problem tkwił w tym, że nie było co oglądać”⁷². Gazeta „Modesto Bee” codziennie drukowała program telewizyjny nadawany na kanałach KJEO z Fresno i KOVR z Sacramento, ale oba miały zbyt słaby sygnał, żeby móc je bez zakłóceń odbierać w Modesto. Dostrojenie odbiornika do kilku stacji emitujących silniejszy sygnał wymagało czasu i umiejętności. Jednak gdy Lucas w końcu złapał sygnał stacji KRON z San Francisco i KTVU ze Stockton, nie można go było oderwać od telewizora. Nigdy.

Jak typowy przedstawiciel swojej generacji, Lucas wstawał w sobotę rano i siedząc po turecku na podłodze, oglądał rysunkowe przygody kota Dinky⁷³. Telewizor grał cały dzień, wyświetlając teleturnieje, wiadomości, mecze baseballa i komedie; George senior umieścił go na obrotowym stojaku, tak żeby można było odwrócić odbiornik w stronę jadalni i oglądać program podczas spożywania obiadu. Wieczory były zarezerwowane na poważniejsze programy, jak na przykład serial Perry Mason albo western Have Gun – Will Travel, których Lucas nigdy nie opuszczał⁷⁴.

Jednak najcieplej wspomina trzydziestominutowe popołudniowe bloki programowe, które stacje wypełniały powtórkami odcinków starych seriali⁷⁵. Były to kręcone specjalnie na potrzeby telewizji, pocięte na trzydziestominutowe odcinki westerny, filmy przygodowe, kryminalne, detektywistyczne, science fiction, które zawsze kończyły się w momencie gwarantującym, że widz włączy odbiornik następnego dnia, żeby zobaczyć, co się stało dalej. „Te seriale były fantastyczne. Mój ulubiony to Flash Gordon⁷⁶.

Nakręcone w latach trzydziestych przez Universal, na podstawie komiksu Alexa Raymonda, trzy serie Flasha Gordona były tanie w produkcji; głównie dzięki temu, że do ich nakręcenia użyto pożyczonych z horrorów i filmów science fiction planów, kostiumów i rekwizytów. Flash walczył z Imperatorem Mingiem i ratował galaktykę, dostarczając widzom niewymagającej, popularnej rozrywki; może nieco kiczowatej, ale za to widowiskowej. „Podobały mi się te seriale, z ich dziwnym spojrzeniem na rzeczywistość. Zresztą chyba nigdy z nich nie wyrosłem. Cały czas je doskonale pamiętam, mimo że były bardzo słabe pod względem technicznym”⁷⁷.

Lucas należał do pierwszej generacji wychowanej przed telewizorem, był częścią popkulturowego fenomenu, który na zawsze zmienił relację widz – widowisko. Telewizja dostarczała szybkiej, wygodnej, łatwej rozrywki, dostępnej po naciśnięciu jednego guzika. Gdy czasu na opowiedzenie historii, na dodatek przerywanej reklamami, jest zaledwie pół godziny do godziny, programy telewizyjne wymuszają szybkie tempo akcji, często kosztem dopracowania postaci bohaterów. Za wszelką cenę walczono o uwagę widza, który znudzony zbyt wolną akcją jednym pokrętłem mógł poszukać czegoś ciekawszego na innym kanale. Coraz bardziej dynamiczna telewizja sprawiała, że finezja i wyrafinowanie zaczęły odchodzić w przeszłość, a przynajmniej były trudniejsze do zrealizowania. Wpłynęło to również na sposób, w jaki Lucas i współcześni mu filmowcy operowali kamerą.

Odkąd weszła telewizja, nie trzeba było iść do kina, żeby zobaczyć film. George oglądał je we własnym salonie, przekręcając telewizor w stronę jadalni, żeby nie stracić ani chwili akcji. Lucas wspomina oglądane w telewizji „westerny, filmy z Johnem Waynem, w reżyserii Johna Forda, zanim wiedziałem, kim był John Ford. Obrazy te wywarły duży wpływ na to, jak później postrzegałem film”⁷⁸.

Jeśli zaś chodzi o kino... No cóż, Lucas bywał w kinie bardzo rzadko. „Mieliśmy kilka kin w Modesto. Można było tam zobaczyć filmy, takie jak Blob – zabójca z kosmosu czy Lawrence z Arabii”⁷⁹ – jednak te produkcje nie wywarły na przyszłym reżyserze wielkiego wrażenia. Bardziej interesowało go to, co działo się na sali kinowej. „Do kina chodziłem głównie po to, by uganiać się za dziewczynami”⁸⁰, przyznaje. Jednakże kilka filmów telewizyjnych lub kinowych zapadło mu w pamięć: Zakazana planeta, Metropolis, Most na rzece Kwai – filmy fabularne były dla niego raczej rozrywką niż inspiracją.

Młody Lucas był dość wybredny jeżeli chodzi o filmy, jednak z pewnością pasjonował go jeden rodzaj filmowej rozrywki. „Kochałem Disneyland” przyznaje, a jego miłość najwidoczniej podzielał George senior, który zabrał całą rodzinę do południowej Kalifornii na otwarcie parku w 1955 roku⁸¹. Lucasowie spędzili w Anaheim cały tydzień. W Disneylandzie mieszkali w hotelu i codziennie bawili się w parku, co zresztą później stało się ich wieloletnią tradycją. Jedenastoletni wówczas George junior od razu pokochał park tematyczny. „Przechadzałem się po parku. Jeździłem samochodzikami, stateczkami parowymi, wagonikami przez dżunglę, chodziłem na strzelnicę. Byłem w raju”⁸².

Disneyland z lat pięćdziesiątych nie umywa się do współczesnego, wypełnionego technologią parku, ale czy to teraz, czy też wtedy, nikt nie potrafił stworzyć takich atrakcji jak słynni „inżynierowie marzeń” [ang. Imagineers – tłum.] Disneya. Jedną z bardziej pomysłowych atrakcji była Rakieta na Księżyc, zabierająca zwiedzających w podróż na Księżyc i z powrotem. Kryjąca się pod nią maszyneria była prosta, ale sprytna: goście siadali w niewielkim, okrągłym audytorium wyposażonym w okna, które w rzeczywistości były projektorami wideo. Na górnych ekranach wyświetlano otwartą przestrzeń kosmiczną i Księżyc, podczas gdy dolny ekran ukazywał Ziemię, zmniejszającą się w miarę, jak rakieta „oddalała się” od niej. Parę dziesiątków lat później, gdy Lucas projektował dla parków Disneya atrakcje związane z Gwiezdnymi wojnami, wykorzystał podobną instalację – monitory wideo imitujące okna statku kosmicznego, synchronizując wyświetlane na nich obrazy z najnowocześniejszymi symulatorami ruchu, które gwarantowały wiarygodniejsze i bardziej ekscytujące wrażenie podróży kosmicznej niż to, które George pamiętał z dzieciństwa. Jednak w tamtych czasach przejażdżka Rakietą na Księżyc Disneya była tak niesamowitym przeżyciem, że po powrocie do Modesto chłopiec, który nienawidził pisać, sporządził dla lokalnej gazety sprawozdanie ze swych przygód w Disneylandzie.

Owa gazeta nazywała się „Daily Bugle” i została niedawno założona przez Lucasa i jego dziesięcioletniego kolegę, Melvina Celliniego. Zainspirowany programem telewizyjnym, w którym bohaterowie usiłowali wymyślić tytuł nowej gazety, Cellini postanowił założyć własny periodyk i zaprosił Lucasa do współpracy. Na okładce pierwszego numeru gazety, który Cellini i Lucas 4 sierpnia rozdali za darmo w Muir Elementary School, widniał nagłówek informujący, że „Melvin Cellini zakłada nową gazetę i zatrudnia George’a Lucasa jako głównego reportera”⁸³.

Chłopcy byli pełni entuzjazmu, ale wydawanie codziennej gazety w nakładzie stu egzemplarzy wymagało wiele pracy. „Gazeta będzie ukazywać się od poniedziałku do piątku”, ogłosili. „Jednak nie ukaże się w najbliższy piątek, z powodu awarii drukarki”. Zaradny Lucas szybko przekonał ojca, żeby pozwolił im używać drukarek w L.M. Morris, obiecując zwrot kosztów. Niestety po tygodniu nowa przygoda zaczęła im się nudzić. „Koniec «Daily Bugle»”, ogłosili czytelnikom. I jednocześnie poinformowali, że nowa gazeta, „«Weekly Bugle», z tymi samymi wiadomościami, będzie ukazywała się w każdą środę”. Podkreślili również, że nie szukają nowych współpracowników. „Nie potrzebujemy reporterów, drukarzy ani roznosicieli gazet. Nie przyjmujemy również subskrypcji”⁸⁴.

Pomimo trudności dziecięca gazeta była na tyle istotnym wydarzeniem, że trafiła na łamy „Modesto Bee”, wraz z pozowaną fotografią pogrążonych w rozmowie George’a Lucasa i Melvina Celliniego, pochylających się nad numerem „Weekly Bugle”. Już wtedy ubrany w przewiewną hawajską koszulę Lucas wiedział, jaki rekwizyt podkreśli jego image głównego reportera „Bugle’a” i włożył za prawe ucho świeżo zatemperowany ołówek⁸⁵.

Wkrótce gazeta upadła i o ile Cellini był zawiedziony utratą przewidywanych dochodów ze sprzedaży „około dwustu egzemplarzy tygodniowo” po centa za sztukę, Lucas nie przejął się tym za bardzo. Nie tworzył gazety dla pieniędzy, jak powiedział w wywiadzie dla „Modesto Bee”. Wszystkie zarobione pieniądze zamierzał zainwestować z powrotem w gazetę, wynająć roznosicieli, zwrócić ojcu koszty papieru, tuszu i matryc⁸⁶. Zapewne Lucas nie zdawał sobie jeszcze z tego sprawy, jak wiele nauczył się od swojego ojca i Sknerusa McKwacza: myśl nieszablonowo, bądź pewny siebie i jeśli tylko możesz, inwestuj w siebie. Ale przede wszystkim spłacaj swoje długi.

Lucas wykazywał się podobną dojrzałością, zarządzając swoim kieszonkowym. W domu George’a seniora pieniądze trzeba było zarobić i każde z dzieci miało swoje obowiązki. Jedną z podstawowych powinności George’a juniora było cotygodniowe koszenie trawy za pomocą ciężkiej kosiarki rotacyjnej. Było to niezwykle trudne zajęcie i szybko je znienawidził. „Byłem małym chłopcem, a praca była bardzo ciężka; to było frustrujące”⁸⁷, wspomina Lucas. W końcu zaoszczędził wystarczająco dużo pieniędzy, by pożyczywszy resztę od matki, kupić spalinową kosiarkę, która bardzo ułatwiła mu zadanie. Lucas ocenił sytuację, znalazł rozwiązanie problemu i zainwestował własne pieniądze. Zainwestował w siebie. Ojciec był z niego dumny.

Jednak pomimo dobrych chęci George’a seniora, który podczas wypłaty kieszonkowego wygłaszał pogadanki na temat oszczędności i zalet ciężkiej pracy, ojciec i syn nigdy nie darzyli się szacunkiem. „Nigdy mnie nie słuchał. Był pupilkiem matki. Ale gdy chciał kamerę czy cokolwiek, zawsze wszystko dostawał. Trudno go było zrozumieć”⁸⁸ – tak mówił George senior o swym jedynym synu. Im bardziej George senior starał się przekazać synowi swe tradycyjne metodystyczne wartości, tym bardziej ten się buntował i irytował ojca. „Jest konserwatywnym człowiekiem, który sam do wszystkiego doszedł, jednak rządzi nim mnóstwo uprzedzeń, co zawsze mnie denerwowało”⁸⁹ – tak z kolei powiedział o swym ojcu George Lucas junior.

George senior musiał bardzo cierpieć z powodu nieporozumień z synem, szczególnie że firma, którą zamierzał mu przekazać, była w rozkwicie. W 1956 roku, po pięciu dekadach od założenia, George senior przeniósł L.M. Morris w nowe miejsce, do budynku przy I Street 1107, oraz otworzył Lucas Company, firmę będącą jedynym sprzedawcą nowoczesnych fotokopiarek w okolicy. Prosperujący biznes pozwolił mu również rozejrzeć się za lepszym domem. Rodzina sprzedała dom przy Ramona Avenue i przeprowadziła się do domu z basenem, stojącego na trzynastoakrowym, porośniętym orzechami włoskimi ranczu przy Sylvan Road 821. Chociaż oba adresy były od siebie oddalone zaledwie o pięć mil, George czuł się tak, jakby przeniósł się na inną planetę.

Bardzo przeżył tę przeprowadzkę. „Byłem bardzo przywiązany do domu na Ramona Avenue”⁹⁰, wspomina. Był przygnębiony. „Zaczął się zmieniać”, wspomina John Plummer. „Coraz bardziej interesował się muzyką. Stał się bardziej zamknięty w sobie. Zaczął nawet kolegować się z lokalnymi łobuzami”. Lucas wzdryga się, słysząc tę insynuację: „Miałem znajomych ze wszystkich kręgów. Byłem drobny i śmieszny. Byłem lubiany i łatwo nawiązywałem przyjaźnie”⁹¹. A przynajmniej tak o sobie myślał. W tym również czasie Lucas, podobnie jak miliony nastolatków, odkrył rock and rolla.

Lucas uczęszczał na lekcje gry na wielu instrumentach i mimo że nigdy nie osiągnął na tym polu wielkich sukcesów, kochał muzykę. Jako dziecko uwielbiał marsze Johna Philipa Sousy, jakby intuicyjnie przeczuwał znaczenie dobrego motywu przewodniego. Lubił to uczucie, kiedy rytm marsza rezonował w jego klatce piersiowej. Jednak prawdziwy zwrot w jego postrzeganiu muzyki nastąpił we wrześniu 1956 roku, gdy zobaczył występ Elvisa Presleya w programie telewizyjnym The Ed Sullivan Show. Zafascynowany piosenkarzem, w październiku 1957 roku pojechał na koncert Elvisa do San Francisco⁹². W krótkim czasie jego nową pasją stał się Presley i jego muzyka – rock and roll. Codziennie po szkole Lucas zamykał się w pokoju, czytał ukochane komiksy, zajadał się batonikami Hershey i popijał colę przy ryczących z małego adaptera dźwiękach rock and rolla. W ciągu kolejnych dziesięciu lat zgromadzi pokaźną kolekcję płyt rockandrollowych⁹³.

W 1958 roku rozpoczął naukę w Thomas Downey High School i – jak można się domyślić – najlepsze stopnie miał z plastyki i muzyki. Jeśli chodzi o inne przedmioty, był raczej w gorszej połowie klasy. „Nie byłem złym uczniem, raczej przeciętnym, trójkowym, czasem trójkowym z minusem. Z pewnością nie byłem prymusem”⁹⁴, wspomina Lucas. To delikatnie powiedziane, bo pod koniec pierwszej klasy szkoły średniej przynosił dwóje z angielskiego i nauk przyrodniczych. „Spędzałem dużo czasu na fantazjowaniu. Nikt nigdy nie powiedział, że nie jestem zdolny. Zawsze określano mnie jako kogoś, kto mógłby osiągać dużo lepsze wyniki, kto nie wykorzystywał swego potencjału. Ale ja byłem po prostu strasznie znudzony”⁹⁵.

Prawdopodobnie więcej uczył się w domu. Zainteresował się fotografią i przerobił jedną z łazienek na ciemnię. Sam nauczył się podstaw, fotografując przelatujące nad domem samoloty i w końcu nabrał wprawy na tyle, że z powodzeniem robił zdjęcia skaczącego kota. Ale podobnie jak nauka ustąpiła miejsca rysunkowi i muzyce, również i fotografia zacznie ustępować miejsca pasji, która na kolejne sześć lat niemal całkowicie zawładnie jego życiem. „Jako nastolatek szalałem na punkcie samochodów. Motoryzacja stała się moją największą pasją między czternastym a dwudziestym rokiem życia”⁹⁶.

Zaczęło się od motocykli, którymi trzynastoletni Lucas jeździł z zawrotną prędkością, przy akompaniamencie ryczącego silnika i piszczących opon, wśród drzew orzechowych rodzinnego rancza. („Od zawsze fascynowała mnie prędkość”⁹⁷, przyzna później). W wieku piętnastu lat przerzucił się na samochody. „Przesiadywałem w warsztatach i grzebałem się w silnikach”⁹⁸, wspomina. Miał do tego smykałkę. Dzieciak, który ulepszał modele pociągów i zbudował kolejkę górską z kabla telefonicznego, bardzo dobrze sobie radził pod maską samochodu. Wkrótce Lucas zaczął marzyć o własnym aucie, a George senior, który obserwował syna rozbijającego się na motorze po ranczu, postanowił nieco ostudzić jego fascynację niebezpieczną jazdą i kupił mu samochód. Pierwsze auto George’a Lucasa – maleńki, żółty fiat bianchina z dwucylindrowym silnikiem. „Myślał, że samochód jest bezpieczny, bo nie rozwijał dużych prędkości”⁹⁹, mówi Lucas. A ten silnik „bardziej nadawał się do maszyny do szycia... to był okropny grat, jak motorower z dachem. Co miałem z nim niby robić?”¹⁰⁰

Jedyne, co mógł zrobić, to rozłożyć małe autko na części i dokonać kilku przeróbek. „Samochód stał się niezwykle szybki”¹⁰¹, chwali się Lucas. „Gazowałem w sadzie, obracałem się, rozbijałem go”¹⁰². Następnie ściągał go do lokalnego warsztatu, specjalizującego się w naprawach europejskich samochodów, gdzie odbudowywał fiata. Usunął dach, obciął przednią szybę, zostawiając z niej wąski pasek, podrasował silnik, zainstalował pasy i metalową ramę rodem z samochodów wyścigowych, ulepszył zawieszenie. Podobnie jak Sokół Millenium Hana Solo, bianchina Lucasa nie była może piękna, ale miała to, co najważniejsze, a wiele modyfikacji jej właściciel zrobił własnoręcznie.

W maju 1960 roku Lucas skończył szesnaście lat. Doszedł do wniosku, że czas skończyć z rozbijaniem się po ranczu. „Wreszcie mogę wyjechać na ulicę”¹⁰³, stwierdził. Szkoła, która nigdy nie była dla niego najważniejsza, zeszła na jeszcze dalszy plan. „W szkole średniej nie przykładałem się za bardzo do nauki. Nudziło mnie to i cały wolny czas poświęcałem na grzebanie w samochodzie”¹⁰⁴. Od tego momentu, jak powiedział Lucas, samochody pochłonęły go całkowicie¹⁰⁵.

W szkole dostawał coraz gorsze stopnie i nauczyciele zaczęli traktować go jak młodocianego przestępcę. Nawet jego wygląd zdawał się potwierdzać ich przypuszczenia: zapuścił włosy, które zaczesywał na żel do tyłu albo podnosił do góry w stylu Pompadour. Lucas nie nabrał jednak zwyczajów typowego łobuza – nie pił alkoholu, a jego największą wadą było pochłanianie ogromnej ilości batoników Hershey. Mimo to w niepranych levisach i zakończonych metalowymi czubami butach wyglądał jak chuligan. Mierzący ledwie sto sześćdziesiąt siedem centymetrów chłopak nie budził jednak postrachu, a jego przyjaciel John Plummer uważa, że „wśród niepożądanego elementu miasteczka wyglądał na zagubionego”¹⁰⁶.

Przypadkiem złożyło się tak, że pewna spora grupa zaliczana do owego „niepożądanego elementu miasteczka” była związana z klubem samochodowym Faros. Jak określił to jeden z członków klubu, ich zainteresowania koncentrowały się wokół „dziewczyn, piwa i samochodów”¹⁰⁷. Nie stwarzali jakiegoś szczególnego zagrożenia dla porządku publicznego – sami przyznawali, że prawie nie palą i nie przeklinają – ale wyglądali groźnie, co czasem skutkowało problemami z konkurencyjnymi lokalnymi gangami i klubami samochodowymi. Lucas od zawsze umiał zaprzyjaźniać się ze starszymi i silniejszymi „protektorami” i również kręcił się koło Faros, chociaż był traktowany bardziej jak klubowa maskotka niż pełnoprawny członek klubu. Jak sam stwierdził, „najlepszym sposobem na zapewnienie sobie bezpieczeństwa było zaprzyjaźnienie się z lokalnymi twardzielami”. Tymczasem ci lokalni twardziele z klubu Faros używali Lucasa w charakterze swoistego wabika wciągającego członków konkurencyjnych gangów prosto w sidła jego silniejszych kolegów. „Wysyłali mnie do nich i czekali, aż ktoś mnie zaczepi, po czym zjawiali się i spuszczali im łomot” – wspomina Lucas. „Służyłem za przynętę. Chociaż zawsze bałem się, że w końcu sam oberwę”¹⁰⁸.

Lucas nie był zainteresowany bijatykami. Wolał przejażdżki swoim samochodem i wyścigi. „Myślę, że był uzależniony od prowadzenia samochodu. A Modesto z jego długimi alejami nadawało się do tego idealnie”¹⁰⁹, wspomina John Plummer. Zresztą dla Lucasa krążenie samochodem po ulicach miasteczka było czymś więcej niż uzależnieniem. „Był to specyficzny amerykański rytuał godowy. Bardzo charakterystyczny, bo odbywał się wyłącznie w samochodach”¹¹⁰, wspomina Lucas.

Rytuał był skomplikowany, ale miał ściśle określone reguły: zwykle Lucas i inni kierowcy jechali wzdłuż Dziesiątej Alei – nazywali to „włóczeniem Dziesiątej” – skręcali na wschód w Jedenastą, po czym wracali na Dziesiątą, i tak w koło przez całą noc. Czasami zatrzymywali się w restauracjach drive-through, żeby kupić coś do jedzenia i przechodzili z samochodu do samochodu, puszczali na cały regulator piosenki Buddy’ego Holly’ego czy Chucka Berry’ego, rozmawiali, a jeśli komuś udało się wyrwać dziewczynę, obściskiwał się z nią na tylnym siedzeniu. Wkrótce ten rytuał zaczął pochłaniać większość czasu Lucasa. „To była nasza główna rozrywka, całe noce jeździliśmy w kółko, uganiając się za dziewczynami. Wracaliśmy do domu około czwartej nad ranem, spaliśmy kilka godzin, i rano do szkoły”¹¹¹.

Jednak mimo wielogodzinnego krążenia, Lucas nie poderwał wielu dziewczyn. „W czasach szkolnych nigdy nie miałem stałej dziewczyny” – wspomina. „Jeździłem, zapraszając dziewczyny do samochodu, i liczyłem na szczęście”¹¹². Rzekomo stracił dziewictwo na tylnym siedzeniu samochodu, ale zawsze bardziej interesowały go rytuał i pogoń niż sam cel¹¹³. „Te samochodowe przejażdżki były jak łowienie ryb” – wyjaśniał później. „Rzadko zdarzają się ciekawe momenty... No chyba że złowisz rekina. Głównie siedzieliśmy, gadając, i cieszyliśmy się swoim towarzystwem... Czasami trafiała się jakaś ryba, ale nie to było najważniejsze”¹¹⁴.

Prawdziwie ekscytujące były dla niego wyścigi. Jeżdżący podrasowanym fiatem bianchina Lucas był liczącym się zawodnikiem na długich prostych Modesto. Jego samochód był szybki, niski i lekki, a za kółkiem siedział kierowca ważący mniej niż pięćdziesiąt kilogramów. „George był świetnym kierowcą”, z podziwem wspomina Plummer. Lucas uwielbiał „dawać po garach i wsłuchiwać się w pisk opon. Wiedział, że jest w tym dobry”¹¹⁵. Był łatwym celem dla lokalnej policji, zatem nic dziwnego, iż „dorobił się” tylu mandatów za przekroczenie prędkości, że musiał stawić się w sądzie i to, co gorsza, w znienawidzonym garniturze.

Dzięki przygodzie z samochodami Lucas doskonale wiedział, co chce robić w życiu. Nie wystarczało mu ściganie się po ulicach Modesto, pragnął zostać zawodowym kierowcą rajdowym. Niestety, według kalifornijskiego prawa nie mógł oficjalnie brać udziału w wyścigach przed ukończeniem dwudziestego pierwszego roku życia. Jeździł więc na imprezy autocrossowe organizowane na północy Kalifornii i ścigał się na prowizorycznych, oznaczonych czerwonymi pachołkami torach na parkingach i opuszczonych lotniskach. Udało mu się nawet zdobyć kilka trofeów, którymi nie omieszkał się przechwalać wśród innych entuzjastów motoryzacji skupionych wokół Foreign Car Service – warsztatu w Modesto, który specjalizował się w naprawach europejskich samochodów. Był w tej grupie jeszcze lepszy kierowca autocrossowy niż Lucas. Cztery lata starszy od George’a Allen Grant nigdy nie przegrał wyścigu. Lucas był pod jego wrażeniem. „Ponieważ byłem najszybszym kierowcą, Lucas zainteresował się mną i zostaliśmy przyjaciółmi”¹¹⁶, wspomina Grant. Lucas znalazł w nim kolejnego zastępczego starszego brata. Dołączył do Granta jako mechanik i w razie potrzeby drugi kierowca. Pracując przy samochodzie Granta, Lucas potrafił doprowadzić do szału całą załogę warsztatu. „Bez przerwy nadawał... «A co z tym? A może by zrobić to tak?» Nigdy nie traktowaliśmy go zupełnie serio. Ale lubiliśmy go”¹¹⁷, opowiada Grant.

Społeczność skupiona wokół wyścigów w pewien sposób uporządkowała życie Lucasa. Nie miało to nic wspólnego ze szkołą, niemniej było to zajęcie zorganizowane i wzbudzające szacunek, przynajmniej w niektórych kręgach. Lucas wstąpił do nowo utworzonej stajni AWOL Sports Car Competition Club, która ułatwiała swym członkom starty w wyścigach autocrossowych. Lucas prowadził klubową gazetkę, pisał do niej reportaże i sporządzał rysunki samochodów, które były umieszczane na jej stronach. Dostał również swą pierwszą płatną pracę – jako mechanik samochodowy w warsztacie Foreign Car Service. Wciąż wyglądał jak żółtodziób, ale zachowywał się już jak młody profesjonalista. Naprawiał samochody, podrasowywał silniki, a podczas wyścigów stanowił integralną część zespołu Granta, który zawsze wygrywał, zdawałoby się, że bez jakiegokolwiek wysiłku¹¹⁸.

Oprócz krążenia po ulicach miasteczka i wyścigów, samochód dał Lucasowi wolność i umożliwił poznanie świata poza Modesto¹¹⁹. Po raz pierwszy trafił do kin studyjnych, pokazujących filmy, o których nigdy wcześniej nie słyszał. Przyciągnęły go dziwne, wyszukane tytuły, jak: Les quatre cents coups czy Àbout de souffle i egzotyczne nazwiska reżyserów: Truffaut, Godard. Filmy tak zwanej francuskiej Nowej Fali poruszały egzystencjalne, społeczne, współczesne problemy. Kręcone były nieco drżącą kamerą, a ich bohaterowie jakby wprost przemawiali do publiczności. Lucas nigdy nie doświadczył czegoś podobnego w kinie w Modesto. „Uwielbiałem styl filmów Godarda” – wyznał. „Grafikę, poczucie humoru, sposób prezentowania świata – był bardzo kinematograficzny”¹²⁰. W 1962 roku Lucas nie umiał do końca wyrazić, co myśli o będących na szczycie popularności filmach Nowej Fali. Wiedział tylko, że bardzo różniły się od takich obrazów jak Blob – zabójca z kosmosu czy Kopciuch.

Lucas i Plummer w tym czasie regularnie jeździli na północ, do Berkeley, do niedawno powstałego kina Canyon Cinema. Założona przez awangardowego filmowca Brice’a Bailliego i jego podobnie myślących przyjaciół z branży filmowej „pływająca cinematheque” pokazywała undergroundowe, eksperymentalne, wyprzedzające swe czasy filmy. Dla Lucasa była to absolutna rewelacja. Baillie otworzył Canyon Cinema na tyłach swojego domu. Wyświetlał filmy z kuchennego okna na stojący w ogródku ekran, oferując widzom darmowy popcorn i wino. Niekiedy seanse odbywały się w innych miejscach; zdarzało się nawet, że filmy wyświetlano na porozwieszanych prześcieradłach¹²¹. Baillie promował głównie lokalnych twórców, których filmy miały niewielkie szanse na zaistnienie w regularnych kinach, ale na jego ekran czasem trafiały również filmy zagranicznych reżyserów, takich jak Federico Fellini, Ingmar Bergman czy Jonas Mekas. Lucas uważał je za interesujące, chociaż najbardziej fascynowały go filmy awangardowe, „bardziej abstrakcyjne”¹²². Po każdym seansie wracał swoim fiacikiem do Modesto z głową wypełnioną niezwykłymi obrazami i dźwiękami.

Jego rodzice nic o tym nie wiedzieli – ani o przejażdżkach Dziesiątą Aleją, ani o wyścigach autocrossowych z Allenem Grantem, ani o kinie artystycznym w San Francisco. „Po prostu znikał wieczorami”¹²³, wspomina siostra George’a, Wendy. Lucas myślał, że brak zainteresowania ze strony ojca jest normalny i w pełni uzasadniony. „Byłem niepokorny. Nie uczyłem się dobrze. Ojciec myślał, że zostanę mechanikiem samochodowym i niczego w życiu nie osiągnę... Moi rodzice, no może nie matka, matki nigdy nie skreślają synów, ale mój ojciec z pewnością spisał mnie na straty”¹²⁴, komentował Lucas.

Narastające między ojcem i synem napięcie eksplodowało, gdy Lucas skończył osiemnaście lat. Zresztą obaj wiedzieli, że to musi kiedyś nastąpić. George’a seniora denerwowały długie włosy syna, jego złe stopnie, znikanie na całe noce, ale miarka się przebrała, gdy Lucas zaczął pracować w sklepie ojca. Nie cierpiał przenoszenia ciężkich pudeł, zamiatania podłogi, mycia toalet. Nie chciał nawet rozwozić paczek swym ukochanym samochodem. Zrezygnował z pracy – a ojciec się wściekł.

Lucas również był zły. „Naprawdę wkurzyłem się na ojca i powiedziałem mu, że nie interesuje mnie praca, w której będę musiał robić to samo dzień w dzień, ale on nie przyjmował tego do wiadomości”. Doszło do awantury. „Ojciec całe życie ciężko pracował, żeby kiedyś przekazać mi rodzinny biznes, mój brak zainteresowania bardzo go zabolał. Bał się, że zostanę przymierającym głodem artystą”¹²⁵.

„Jeszcze tu wrócisz za parę lat”, przepowiadał George senior. „Nigdy tu nie wrócę!”, odkrzyknął Lucas. I dodał: „I żebyś wiedział, że będę milionerem, zanim skończę trzydziestkę!”¹²⁶.

Czterdzieści lat później, gdy był już jednym z najlepiej prosperujących biznesmenów na świecie, Lucas z uśmiechem wspominał, jak podczas tej sprzeczki odgrażał się swojemu ojcu-przedsiębiorcy i wyznaczył sobie nieoczekiwany cel. „To była przełomowa chwila w naszych relacjach, gdy on namawiał mnie do przyłączenia się do jego firmy, a ja odmówiłem”, powiedział Lucas w 1997 roku. „Powiedziałem mu, że dwie rzeczy wiem na pewno. Po pierwsze, chciałbym robić coś związanego z samochodami, a po drugie, że nigdy nie zostanę prezesem firmy. No cóż, los mnie przechytrzył”¹²⁷.

Tymczasem Lucas zgodził się skończyć szkołę, zanim na dobre opuści L. M. Morris, a być może i Modesto. Obaj z Plummerem planowali spędzić lato w Europie, pojechać do Francji, by obejrzeć wyścig Le Mans, albo do Niemiec, gdzie mogliby jeździć po tamtejszych autostradach, nie zważając na limity prędkości. Lucas planował pójść potem do szkoły plastycznej – co wywołało grymas niezadowolenia na twarzy ojca i kolejną falę awantur – ewentualnie zostać pełnoetatowym mechanikiem samochodowym lub kierowcą rajdowym. Ale przede wszystkim musiał skończyć szkołę, a im bliżej było do wakacji, tym mniej stawało się to prawdopodobne. Kilka tygodni przed zakończeniem roku szkolnego Lucas wciąż nie miał zaliczenia z kilku przedmiotów, nie oddał też trzech prac semestralnych.

W gorący wtorek, 12 czerwca 1962 roku, na trzy dni przed końcem roku szkolnego, Lucas wsiadł do bianchiny obładowany podręcznikami, żeby pojechać do biblioteki, gdzie planował spędzić popołudnie na nauce i pisaniu zaległych prac semestralnych. Jak łatwo się domyślić, szybko się znudził i około 16.30 wsiadł do swego małego samochodziku, żeby wrócić do domu. O 16.50 dojechał do drogi prowadzącej do rancza, zwolnił i zaczął skręcać w lewo.

Lucas nie widział ani nie słyszał pędzącego z przeciwnej strony Sylvan Road chevroleta impali, prowadzonego przez siedemnastoletniego Franka Ferreirę. Gdy Lucas przecinał jezdnię, skręcając w stronę domu, rozpędzony samochód uderzył w małego fiata. Bianchina kilka razy przekoziołkowała i zatrzymała się na ogromnym drzewie orzechowym, oplatając je jak metalowa śmiertelna pułapka. A perfekcyjnie wyregulowany silnik samochodu Lucasa upadł z hukiem na ziemię, zalewając ubity grunt Modesto olejem i płynem chłodniczym¹²⁸.

^[*] W Stanach Zjednoczonych Dzień Matki jest świętem ruchomym, przypada na drugą niedzielę maja (przyp. red.).