Читать книгу Sonnet sonder woorde - Ettie Bierman - Страница 3

Die see is rof en Valdi is nie ’n goeie matroos nie. Haar bene voel soos rubber en haar maag maak nare draaie in haar keel. Sy moet hom kort-kort afsluk en is baie dankbaar toe die veerboot ná ’n pynlike ewigheid in Capri se hawe vasmeer.

Haar niggie Fiela het min simpatie met haar wankelrige toestand. “Dis sielkundig. Sommer pure verbeelding. As jy só aangaan, maak selfs badwater se deining jou sommer seesiek. Of die geklots as jy tee in ’n koppie skink.”

’n Storm in ’n teekoppie? Valdi vind dit glad nie grappig nie. Haar vingers klem om die reling terwyl sy wag dat die dokwerkers die ankertoue vasmaak. Toe die hek oopgaan, is sy voor in die ry en eerste af met die loopplank tot op die kaai. Met haar paar rubberplakkies stewig op vaste moederaarde, ’n landbries in haar gesig en ’n paar diep asemteue, bedaar haar maag en gaan lê in ’n rustiger bondeltjie.

“As dit kamma ’n mens se verbeelding is, hoekom word babas dan ook seesiek?” wil sy by Fiela weet. “Hulle weet nie eens hulle is op ’n skip nie. Ek was as klein dogtertjie nog erger. Ek kon nie eens in ’n kar ry of net na ’n mallemeule kýk nie, dan was ek so naar dat ek wou doodgaan.”

Valdi wil-wil weer bleek om die kiewe word by die gedagte en haar niggie verander haastig die onderwerp.

“Los nou die mallemeules en kyk liewer na hierdie paradysmooi eiland waarvoor jy ’n jaar lank jou sente tien keer omgedraai het.”

Valdi kyk om haar na die piazzas, die romantiese sypaadjiekafees, die keiklipstegies en massas karmosyn bougainvilleas; sy rek haar nek agteroor en verstom haar aan die steil kranse en rotswande teen die berg op. Dit lyk of die huisies soos vuurhoutjiedosies teen die berg vasgegom is. Noudat haar ingewande hulle beskaafd gedra, kan sy selfs die blink turkooisblou baai waardeer.

Egipte was die eerste afklimplek op hul maand lange oorsese toer. Aanskoulik en indrukwekkend, met die piramides, sfinkse en tempels, maar in skrille kontras met die Mediterreense eiland hier voor haar. Daar was nie blomme nie, nie eens vetplante of onkruid nie. Net sand. Vaalwit, vaalbruin, vaalgeel woestynsand. Volop palmbome, veral in die Nyl-delta, maar selfs húlle lyk anders as Capri s’n – donkerder en digter, met trosse dadels.

“Oehoe! En kyk die mánne! Genoeg om jou van alle kwale te genees,” roep Fiela uit. “Almal lyk soos Romeinse gladiators – vuurwarm, passievolle lovers. Check daai een daar oorkant by die taxi, met die heupe en die halfmas ooglede. Hy loer kort-kort ons kant toe. Wat ’n hunk! Ek hoop die man het bybedoelings …”

“Hy’t te veel jel aan sy hare, hy lyk olierig,” keer Valdi yswater op haar niggie se wensdenkery om. “Die taxi is ouliker. Hy lyk soos ’n duinebesie, net opgedollie met daai seildakkie en fraiings. Gaan staan daar naby dat ek ’n foto kan neem.”

Fiela laat haar nie twee maal nooi nie. Haar Gucci-sandale kies sommer vanself koers oor die stegie.

Romeo het die twee vroulike toeriste van die veerboot sien afklim, hulle waarderend beskou en hoopvol ingewag. Eintlik die blonde enetjie met die atletiese bene en kortgeknipte hare meer punte gegee, maar toe die groter, wulpser rooikop na sy kant toe mik, is hy heel geneë om sy arm om haar lyf te sit en vir ’n foto te poseer.

“Americano?” wil hy weet.

“Nie Americano nie. Africano,” korrigeer Fiela.

Die rand is nie so sterk soos die Amerikaanse dollar nie, maar geld is geld en Romeo glimlag sjarmant, soos die bokserhond in die Toyota-advertensie.

“Hotel?” vra hy, met sy arm steeds stewig om Fiela se middel. “I take you to hotel?”

Fiela ken sewe Italiaanse woorde wat sy uit haar fraseboekie gememoriseer het en gebruik die nuttigste een. “Si!” willig sy entoesiasties in. Hierdie gejelde hunk kan haar na ’n bordello of Bapsfontein toe vat, sy sal nie kla nie.

Valdi is meer versigtig en skepties oor die oormaat sjarmante tande, maar niks kan seker gebeur in die entjie na ’n hotel toe nie. Fiela het in elk geval klaar ingeklim, voor langs die bestuurder. Valdi laai haar rugsak in en gaan sit op die agtersitplek, haar skouersak met haar paspoort, dokumente en reistjeks op haar skoot. Fiela en die Italianer kuier land en sand, al kan hulle mekaar geen snars verstaan nie. Maar Valdi wil waarde hê vir al daardie sente wat sy moes omdraai om dié vakansie te kon bekostig.

Sy kyk met groot oë rond en neem foto’s van alles wat interessant, anders en mooi is: ’n knoetserige olyfboom wat lyk of dit uit Julius Caesar se tyd dateer, ’n kroeserige, oorlaaide donkie wat teen die steiltes uit beur, lemoenboorde onder in ’n vallei en ’n antieke akwaduk waaroor kanferfoelie en trompetvormige purperwinde in ’n bloupers waterval groei. Dis so mooi, sy stoot haar donkerbril op tot oor haar voorkop om die kleureprag ongetint te aanskou.

Al die olyfbome op die eiland is blykbaar horingoud, knoetserig en kwasterig, besef Valdi toe sy ’n derde bykans identiese foto neem. En die arme donkies almal oorlaai met kratte vol druiwe en olywe. Of nie? Misgis sy haar? Of … is dit dieselfde boom? Sy draai dwars op die sitplek om om te kyk. Sy kan sweer dis ook die einste donkie van netnou, vergesel van dieselfde ou man met die swart breërandhoed.

“Fiela?” Sy aarsel.

Haar niggie is ook besig om foto’s te neem met haar selfoon. Nie van die uitsig oor die baai of die lemoenboorde nie, maar van die taxidrywer se profiel.

“Filandi!” roep Valdi dringend. Haar malkopniggie luister beter as mens haar gewigtige doopnaam gebruik.

“Wat?” vra Fiela afgetrokke, terwyl sy ’n beter hoek vir nog ’n foto soek, een wat nie die stywe kokketielkuif wys nie.

“Kan jy die taxi se meterlesing sien? Hoeveel lire skuld ons al?”

Fiela leun nader. “Duisende … Maar die lire is so min werd. Ek dink ’n koppie koffie kos omtrent vyfhonderd.”

“Dis nie die punt nie! Die vent is besig om ons te kul. Hy ry ekstra draaie om die koste op te jaag. Sê hy moet stilhou!”

“Ek kan nie.”

“Hoekom nie?” Valdi vervies haar vir haar niggie, wat manmal is en altyd net een ding in haar kop het. “Net omdat hy stywe jeans dra?”

“Dit ook, ja. Maar ek weet nie wat ‘stilhou’ in Italiaans is nie. Al wat ek kan sê, is ‘presto’! En dit beteken ‘vinniger’! Haai, dis seker waar die Presto-drukkoker se naam vandaan kom – omdat hy taai vleis so vinnig sag kook.”

Die drywer weet nie van drukkokers nie en verstaan ook nie Afrikaans nie. Maar hy tel die woord “presto” op en sit voet in die hoek.

“Go slow!” roep Valdi uit. “Stop! Halt!” Sy pluk haar miniwoordeboek uit en soek naarstiglik tussen die bladsye. “Fermata!”

“No stop!” weier die man en wys na die weelderige gebou langs die pad. “Thees hotel no good. Costa plenty.”

Valdi wys na die meterlesing. “This táxi no good! Costa plenty too. Stop!”

“I take you to cheep hotel. Cheep-cheep!” Die duine-besie klink soos ’n grassnyer op die punt om ’n gasket te blaas toe hy brullend teen die bult op presto en Valdi se teëstribbelings uitdoof.

Fiela kyk benoud om na Valdi, die slim een, die planmaker. “Hy rook ons! Wat nou? Ons kan nie uitspring nie, ons sal ons nekke breek.”

“Wát? Die enjin raas reg hier onder my, ek kan niks hoor nie.”

In antwoord trek Fiela haar wysvinger oor haar keel en klou vir lewe en dood aan haar sitplek.

Ná die soveelste klipkerkie en kroespelsdonkie kom die taxi in ’n stofwolk tot stilstand voor ’n platdakgebou met twee sipresbome weerskante. Aan die voorkant is ’n wye stoep en ’n vet man met ’n vuil voorskoot.

“My cousin,” kondig die taxidrywer aan. “Giorgio make special price for pretty signorinas.”

“Cheep-cheep,” tjirp die vet een soos ’n kanarie en staan nader om hul bagasie af te laai.

“Nou is hulle twéé! En hulle is groter as ons,” fluister Fiela benoud. “Onthou jy die storie van die prostituut op die straathoek wat ‘cheap-cheap’ roep?” Haar oë is so groot soos sopborde. “Is dié nie dalk ’n bordeel nie? ’n Komplot om meisies te vang?”

“Moenie laf wees nie! Mens kan sien jy speel in sepies, ’n drama queen wat als altyd oordryf. Dié is sommer twee kansvatters en ek gaan nie dat hulle ons geld inpalm nie, ek het te hard gewerk daarvoor.” Sy pluk haar rugsak uit Giorgio se hande en takel die taxidrywer.

“Quanto costa? Hoeveel lire?”

Hy noem ’n bedrag wat soos miljoene klink. Sy buk nader om self die meterlesing te bekyk. In groot, ronde syfers, swart op wit, lyk die bedrag selfs erger.

“Jy’s van jou trollie af, ou! ’n Opperste boef, ’n uitbuiter van onskuldige toeriste,” beskuldig Valdi hom, stadig en afgemete, terwyl sy hom vas in die oë kyk. “Jy behoort jou te skaam! Hoekom kry jy nie vir jou ’n eerlike, respektabele werk nie?”

Hoewel hy nie die woorde verstaan nie, kry Romeo die boodskap. Hy skuifel ongemaklik rond en kyk anderpad. Neef Giorgio is egter van taaier stoffasie gemaak. Hy laat hom nie deur ’n snip van ’n meisiekind, skaars twee bakstene hoog, voorskryf nie, en sy prooi sal nie so maklik ontsnap nie. Hy pluk die rugsak terug en klou vas toe Valdi dit by hom wil afneem.

“Los!” sis sy. “Lossit! Dis myne!”

“I make special price,” hou hy vol.

“No!”

“Cheep-cheep!”

“As jy dit nog een maal sê, slaan ek jou met ’n klip!”

“Half price …”

“No!”

Dit raak ’n regte toutrekkery, ’n geruk en pluk aan die sak, en Valdi raak opgewerk.

“Kry die boodskap: Ons wil nie in jou simpel hotel bly nie! Ek is seker dis vuil en vol kokkerotte!”

“You come see …” Giorgio kry ’n greep op haar arm en rem haar na die voordeur toe.

Nou raak dit ernstig. Fiela blaai desperaat deur haar fraseboekie en leer ’n agtste woord by: die Italiaans vir “polisie”. “Polizia! Polizia!” skree sy skril, so hard as wat sy kan.

Uit die hoek van haar oog het sy ’n figuur ’n ent weg onder ’n sipresboom sien sit, met sy rug na hulle, besig om te skryf of iets. Toe sy skree, kyk hy egter om en sy lang lyf rank orent. ’n Jong ou, gelukkig groot en sterk, met breë skouers en fris boarms.

“Help, presto!” gil Fiela weer en swaai woes met haar arms in die rigting van Valdi en die vet Italianer. “Hulle wil ons geld en ons goed steel!”

Die man reageer nie. Hy frons en bly soos ’n standbeeld staan, lig net sy donkerbril om beter te kan sien, terwyl hy in ongeloof na haar en die blonde meisie staar.

Kan dit wees? Nee, hy misgis hom. Dis té toevallig, sommer wensdinkery …

“Was jou pa van sement gemaak, of is jy lam? Moenie net daar staan nie, kom by! Doen iets! Présto-présto!” por Fiela hom aan. Sy kry ook ’n punt van die rugsak beet en skop die vet Italianer op die maermerrie.

Giorgio uiter ’n woord wat nie in fraseboekies voorkom nie. Maar pleks van die sak te los, gee hy die skouerband ’n woeste ruk. Valdi verloor haar balans en val vooroor teen die stoeptrappies. Haar kop tref ’n hoek met ’n slag wat haar sterretjies laat sien. Sy is ’n paar tellings lank duiselig en toe sy bykom, raak sy bewus van ’n sterk arm wat besig is om haar op te help. Seker die taxidrywer, dink sy dofweg en vryf met ’n onvaste hand oor die knop aan haar voorkop. Seker haar sedepreek van netnou wat hom skaam maak omdat hy hulle wou verneuk, en nou probeer hy vergoed.

Sy kyk op in sy gesig, maar in plaas van twee halfmas ooglede kyk sy teen ’n donkerbril vas, een met swartgroen lense. En in plaas van ’n gejelde swart kuif, is die hare donkerblond en skoon gewas. Dit lyk vaagweg bekend – die heuningkleur met die ligter sonstrepies tussenin – tesame met die hoekige, hardkoppige kakebeen. ’n Klokkie lui en iets woel in haar geheue, sonder dat sy dit kan plaas. Haar kop klop en sy kan nie nugter dink nie. Sy hou aan die stewige voorarm vas om te keer dat sy omval en weer haar kop stamp.

Valdi kyk weer, verby die swartgroen bril, na die res … Sy knyp haar oë styf toe. Dit voel of die Melkweg voor haar oë verbybeweeg en die wêreld om haar draai soos ’n mallemeule. Sy moet asseblief nie weer naar word soos gister op die boot nie. Gister? Of was dit vandag? Haar kop voel vol saagsels, sy kan nie onthou nie.

Deur die newels hoor sy luide stemme. ’n Stortvloed Italiaans, ontstoke en beskuldigend. ’n Half bekende stem, en tussenin die taxidrywer en sy vet familielid s’n: een verontskuldigend en vol verduidelikings, die ander nukkerig. Dan weer dieselfde diep stem wat sy van ’n ander, ver plek af onthou; wat sy ken, maar nie op hierdie oomblik met sy eienaar kan verbind nie. Sy een hand hou haar met ’n ferm greep op haar voete en die ander een is in ’n dreigende vuis gebal terwyl hy die twee boewe beswadder, hulle so slegsê dat nie eens die Middellandse See hulle sou kon afwas nie. Skurke soos hulle hoort agter tralies, in die duisternis van ondergrondse katakombes, waar rotte hulle sal opvreet en hul gebeentes verrot …

Hy vaar uit totdat sy asem en sy Italiaans opraak, dan oorhandig hy Valdi in Fiela se sorg. Hy stryk met lang hale na die taxi toe, leun na binne en gee die meter ’n dwarsklap, sodat dit skuins kantel en die lesing kanselleer.

Die drywer wil kapsie maak, maar bedink hom toe hy skielik agterkom hy staan alleen. Sy oorgewig neef het hom veiligheidshalwe skaars gemaak – ver weg, voor dieselfde lot as die ritmeter s’n hom tref.

Fiela blaas in ’n verligte sug haar asem uit. “Grazie! Baie grazie, signor,” bedank sy hul weldoener en staar bewonderend na sy breedgeskouerde lyf. Op die regte plek, op die regte tyd … Wat sou gebeur het as ’n romantiese ridder nie nou tot hul redding gekom het nie? As hy nie al daardie bultende spiere gehad het nie? Gebou om te hou, en dan nog filmstermooi daarby …

Fiela dwing haar begerige gedagtes op die agtergrond en onthou van haar arme niggie wat seergekry het.

“Jy bloei!” roep sy ontsteld uit. “Daai’s ’n lelike sny bo jou oog, ai!”

Valdi tas na haar voorkop en is verbaas toe haar vingers nattigheid voel.

“Het ek … geval?” mompel sy dof.

“Ja, met jou kop teen die trap, toe jy ons bagasie wou red.” Fiela haal ’n snesie uit haar mou en druk dit teen die sny. “Foei tog, dit was ’n harde stamp. Hoe voel jy? Is dit al waar jy seergekry het?”

Valdi beweeg haar arms en bene. Al vier is nog daar en in een stuk. Net haar brein voel of ’n Boeing daarin vasgevlieg het … ’n Onseker trek huiwer om haar mond. Sy frons verward terwyl haar oë na die agterkop en breë skouers van die barmhartige samaritaan dwaal, waar hy weer onder die seildakkie ingebuk het om die res van hul bagasie uit te laai.

“Wie’s dit daardie?”

Fiela haal haar skouers op. “Ek weet nie. ’n Verwer of konstruksiewerker of iets, hy’t daar onder die boom gesit en gehoor toe ek geskree het.” Haar blik talm waarderend oor die langerige, effens krullerige hare en sak dan verby sy breë rug, tot waar die verfbesmeerde kakiebroek styf om sy heupe span.

“Wow, check daai bobene en boudjies! Genoeg om ’n trein op ’n grondpad te laat afdraai. Ek sal nie omgee om daardie eksemplaar as ’n soewenier terug te vat huis toe en saam met hom tussen swart satynlakens in te klim nie. Te oordeel na daai klipharde lyf sal hy ’n bom in die bed wees! Daarvoor sal ek selfs ’n kursus in Italiaans doen. Maar ek dink nie daar sal juis gepraat word nie … Die taal van die liefde is internasionaal en bestaan uit dade, nie woorde nie.”

Die lang relaas laat Valdi se kop opnuut pyn. “Fiela!” raas sy ergerlik, terwyl sy die snesie stywer vasdruk teen haar seerplek. “Dink jy ooit aan iets anders as mans en seks?”

Haar niggie grinnik. “Soms. Partykeer dink ek aan sjokolade en ’n lekker glas rooiwyn, maar nie dikwels nie. En nie vir lank nie.” Sy kyk spekulerend na die kakiebroek met die blou en rooi verfkolle. “Dit lyk soos akriel, die soort wat kunstenaars gebruik. En sy hande is te goed versorg om ’n huisverwer of konstruksiewerker of ’n ding te wees.”

Valdi raak ongeduldig. “Wat maak dit tog saak? Los nou die dekselse man en kry ons goed bymekaar. Ons moet blyplek soek.”

Fiela hoor nie. “Hy lyk eerder soos ’n skilder. Nou click ek: Dit was ’n skétsboek wat hy voor hom gehad het, nie ’n skryfblok nie.”

’n Skilder … Dis asof ’n vuishou Valdi tussen die oë tref. Die woord dien as ’n sneller om haar geheue te laat inskop en die skok laat adrenalien deur haar are pomp. Haar oë begin reg fokus en die ergste wollerigheid verdwyn uit haar brein. Haar mond raak droog terwyl sy weer na die gebukkende gestalte kyk.

Nou weet sy …

Ná nege jaar is hy ouer en die donkerbril maak boonop die helfte van sy gesig toe. Sy lyf is forser as destyds en sy hare heelwat langer, maar hoe op aarde kon sy die heuningkleur en sonstrepies vergeet het, daardie hoekige, hardkoppige kakebeen en die vorm van sy hande nie onmiddellik herken het nie? Dit alles het haar soveel wroeging, soveel trane en slapelose nagte besorg, dit behoort in haar geheue ingegraveer te wees.