Читать книгу Koronawirus. Wszystko, co musisz wiedzieć, żeby się zabezpieczyć - Ewa Krawczyk - Страница 5

Wi­ru­sy na­le­żą do naj­mniej­szych (20–300 nm) czyn­ni­ków za­kaź­nych (pa­to­ge­nów). W od­róż­nie­niu od bak­te­rii wi­docz­nych pod zwy­kłym mi­kro­sko­pem (tzw. mi­kro­sko­pem świetl­nym), moż­na je oglą­dać w mi­kro­sko­pie elek­tro­no­wym. Ich ma­te­riał ge­ne­tycz­ny to je­den ro­dzaj kwa­su nu­kle­ino­we­go (albo kwas ry­bo­nu­kle­ino­wy RNA, albo kwas dez­ok­sy­ry­bo­nu­kle­ino­wy DNA). Kwas nu­kle­ino­wy, sta­no­wią­cy ge­nom wi­ru­sa, oto­czo­ny jest war­stwą biał­ko­wą, two­rząc struk­tu­rę zwa­ną nu­kle­okap­sy­dem. Do­dat­ko­wo u nie­któ­rych wi­ru­sów ca­łość może znaj­do­wać się we­wnątrz osłon­ki li­pi­do­wej (wi­ru­sy osłon­ko­we) z wy­sta­ją­cy­mi z niej spe­cy­ficz­ny­mi wy­pust­ka­mi. Wy­pust­ki te (zbu­do­wa­ne z gli­ko­pro­te­in, czy­li bia­łek zwią­za­nych z cu­kra­mi) słu­żą wi­ru­som do łą­cze­nia się z okre­ślo­ny­mi re­cep­to­ra­mi na po­wierzch­ni ko­mó­rek, czy­li roz­po­zna­wa­nia ko­mó­rek za­ka­ża­ne­go or­ga­ni­zmu. Tak zbu­do­wa­ną po­je­dyn­czą cząst­kę wi­ru­so­wą na­zy­wa się wi­rio­nem.

Wi­ru­sy na­le­żą do naj­mniej­szych (20–300 nm) czyn­ni­ków za­kaź­nych (pa­to­ge­nów).

Ge­nom wi­ru­sów za­wie­ra in­for­ma­cję umoż­li­wia­ją­cą wi­ru­som ata­ko­wa­nie ko­mó­rek za­ka­ża­ne­go go­spo­da­rza oraz ste­ro­wa­nie pro­ce­sa­mi za­cho­dzą­cy­mi w ko­mór­ce, aby mo­gły się na­mno­żyć, a nowo po­wsta­łe wi­rio­ny za­ka­zić ko­lej­ne ko­mór­ki. W za­leż­no­ści od ro­dza­ju wi­ru­sa jego na­mna­ża­nie w ko­mór­ce go­spo­da­rza nie musi jej znisz­czyć, ale może też do­pro­wa­dzić do jej śmier­ci. Cykl ak­tyw­no­ści wi­ru­sów („ży­cio­wy” lub „re­pli­ka­cyj­ny”) za­le­ży cał­ko­wi­cie od ko­mó­rek. Wi­ru­sy mogą na­mna­żać się wy­łącz­nie w ży­wych ko­mór­kach, nie są ak­tyw­ne w śro­do­wi­sku po­za­ko­mór­ko­wym. Ze wzglę­du na tę wła­śnie za­leż­ność mię­dzy wi­ru­sem a ko­mór­ką tak trud­no zna­leźć sku­tecz­ne leki prze­ciw­wi­ru­so­we, któ­re by jed­no­cze­śnie nie dzia­ła­ły tok­sycz­nie na ko­mór­ki go­spo­da­rza. Rów­nież dla­te­go trud­no jest w ogó­le ba­dać wi­ru­sy w la­bo­ra­to­riach – nie moż­na ich ho­do­wać – jak cho­ciaż­by bak­te­rii – na pod­ło­żach sztucz­nych.

Spek­trum or­ga­ni­zmów ży­wych ata­ko­wa­nych przez wi­ru­sy jest ogrom­ne – wi­ru­sy za­ka­ża­ją mi­kro­or­ga­ni­zmy, ta­kie jak bak­te­rie, za­ka­ża­ją tak­że or­ga­ni­zmy zło­żo­ne, jak ro­śli­ny i zwie­rzę­ta. Kon­kret­ne wi­ru­sy mogą jed­nak cha­rak­te­ry­zo­wać się albo ogrom­ną wy­biór­czo­ścią, czy­li ata­ko­wać na przy­kład tyl­ko je­den ga­tu­nek zwie­rząt, albo też mogą za­ka­żać bar­dzo wie­le z nich. Oka­za­ło się też, że mogą, jak świń­ska czy pta­sia gry­pa, SARS i MERS, prze­kra­czać ba­rie­rę ga­tun­ko­wą – z pa­to­ge­nu zwie­rzę­ce­go sta­wać się pa­to­ge­nem groź­nym dla czło­wie­ka.

Wi­ru­sy mogą się na­mna­żać wy­łącz­nie w ży­wych ko­mór­kach.

Opi­sy­wa­ne, wi­docz­ne na sche­ma­cie na stro­nie 18, ce­chy bu­do­wy wi­rio­nów, jak ro­dzaj kwa­su nu­kle­ino­we­go, wiel­kość ge­no­mu czy wi­rio­nu, obec­ność osłon­ki li­pi­do­wej, są ele­men­tem kla­sy­fi­ka­cji wi­ru­sów (obec­nie rów­nież taką rolę od­gry­wa­ją, choć jed­no­cze­śnie bar­dzo wie­le od­po­wie­dzi przy­no­szą me­to­dy bio­lo­gii mo­le­ku­lar­nej). Nie­któ­re z tych cech mają zna­cze­nie nie tyl­ko dla wi­ru­so­lo­gów, ale też prak­tycz­ne w pre­wen­cji epi­de­mio­lo­gicz­nej.

Al­ko­hol sku­tecz­nie nisz­czy ko­ro­na­wi­ru­sy!

Z wi­ru­sa­mi osłon­ko­wy­mi, w od­róż­nie­niu od bez­osłon­ko­wych, do­brze ra­dzą so­bie na przy­kład de­ter­gen­ty. Obec­ne za­le­ce­nia prze­ka­zy­wa­ne spo­łe­czeń­stwu w związ­ku z za­gro­że­niem ko­ro­na­wi­ru­sa­mi, do­ty­czą­ce de­zyn­fek­cji rąk za po­mo­cą roz­two­ru al­ko­ho­lu ety­lo­we­go o stę­że­niu przy­naj­mniej 60%, mają wła­śnie ta­kie prak­tycz­ne zna­cze­nie. Al­ko­hol bo­wiem dość sku­tecz­nie nisz­czy wi­ru­sy osłon­ko­we, ta­kie jak ko­ro­na­wi­ru­sy (mniej sku­tecz­nie dzia­ła na wi­ru­sy bez osło­nek).