Читать книгу Między Hitlerem a Stalinem. Wspomnienia dyplomaty i oficera niemieckiego 1931-1945 - Hans von Herwarth - Страница 9

1 H. von Herwarth, Von Adenauer zu Brandt. Erinnerungen, Berlin, Frankfurt am Main 1990.

2 Obecnie Jeziorki nieopodal Opalenicy w województwie poznańskim.

3 P. Zaremba, Historia dwudziestolecia 1918–1939, Paryż 1981, wydanie krajowe, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.

4 Problematyka ta znalazła odbicie w emigracyjnej twórczości Józefa Mackiewicza, pisarza tyleż płodnego, co kontrowersyjnego, którego na poły dokumentalne, na poły literackie utwory przeżywają teraz prawdziwy renesans w Polsce, rozchodząc się po kraju w licznych przedrukach. Chodzi szczególnie o powieści: Kontra i Nie trzeba głośno mówić. W tej drugiej książce znalazły się, jako bodaj jedyne w polskiej literaturze, wzmianki o Hansie von Herwarcie (Londyn 1980, s. 173, 175).

5 Miarą utrzymujących się w tym względzie dysproporcji może być fakt, że dwie najbardziej reprezentatywne publikacje w języku polskim o antyhitlerowskim ruchu oporu to: niewielkie opracowanie J. Kozeńskiego, Opozycja w III Rzeszy, Poznań 1987 i nacechowana schematyzmem monografia A. Czubińskiego, Lewica niemiecka w walce z dyktaturą hitlerowską 1933–1945, Warszawa 1973. Wśród wielu książek niemieckojęzycznych na ten temat zwraca uwagę praca zbiorowa Der Widerstand gegen den Nationalsozialismus, München–Zürich 1985, licząca blisko 1200 stron druku.

6 Sekretarz legacyjny (Legationssekretär) – jeden z niższych szczebli w hierarchii rang służby dyplomatycznej Niemiec.

7 C.E. Bohlen, Witness to History 1929–1969, New York 1973.

8 Dodatkowe materiały odkrył niedawno w waszyngtońskim National Archives polski historyk działający na emigracji, P. Wandycz. Por. „Zeszyty Historyczne”, Paryż 1988, nr 84; Por. też H. Batowski, Przecieki o tajnym protokole z 23 sierpnia 1939, „Polityka” nr 10 z 1989 r.

9 Szerzej na ten temat: E.C. Król, Jak odtajniono tajny protokół, „Polityka” nr 32 z 1989 r.; tegoż: Polska wobec paktu Ribbentrop–Mołotow, „Polityka” nr 47 z 1989 r.

10 Taki scenariusz wydarzeń przedstawił J. Łojek w swojej interesującej, lecz kontrowersyjnej publikacji Agresja 17 września 1939. Studium aspektów politycznych, Warszawa 1990.