Читать книгу Narkose vir die hart - Helena Hugo - Страница 3

Saranie kyk na die bondeltjie mens in haar arms, na die toe ogies afgerond met welige goue wimpers, die dun ooglede deurtrek met fyn aartjies. Wat sal hierdie babatjie wat so rustig asemhaal nog alles in die lewe aanvang? Hy is nou nog volmaak onskuldig en sonder enige kwaadwilligheid, maar dalk sal hy ook eendag iemand seermaak, iemand diep teleurstel.

Nie vandag nie, besluit sy en buk af om die blonde koppie saggies met haar lippe te streel. Sy kry die reuk van melk en babapoeier en sy moet keer of die lastige klamheid in haar oë bring haar in die skande en haar hart beland op haar mou vir almal om te sien hoe sy regtig voel. Hoe sal sy haar trane kan wegpraat? Daarom knyp sy hulle weg en kyk nie op voor sy haar emosies in bedwang het nie.

Die vernedering gister by die troue is nog te vars. As sy nou huil, huil sy sommer daaroor ook en wat haar betref, het sy nie meer trane nie. Hartseer en pyn is iets wat sy lankal op ’n afstand bejeën. Dit gebeur met ander, nie met haar nie … tot sy ’n slag huis toe kom en met verlore kanse gekonfronteer word en lastige vrae moet antwoord.

Mense is ongevoelig, sy ken hulle so – selfs dié wat siekes verpleeg en veronderstel is om genade te hê. Sy weet ook nie wie die ergste is nie: dié wat skimp of dié wat reguit vra. Maar hoe kan sy die res van die dorp verkwalik as haar broers en haar eie familie haar ook treiter? Almal wil weet hoekom sy nog nie getroud is nie, en hulle hou nie op nie.

Vra sommer reguit oor haar matriekliefde uit en of sy nog onthou hoe geheg hulle aan mekaar was. Geheg! Ha! Wat ’n woord!

Sy het gedink sy het vergeet, maar sy het nie. Toe sy in sy oë kyk, het alles weer teruggekom en vyftien jaar het eensklaps weggeval. Hulle was weer agttien. Hy en sy. Of is dit net sy wat so gevoel het?

Dit was nie die eerste keer dat sy hom gesien het vandat hulle matriek geskryf het nie. Maar dit was die eerste keer dat sy hom en sy vrou en kinders raakloop – nogal by haar kleinnefie Louis se troue. Die eerste keer dat sy soos die oujongnooitante voel wat hoopvol in sy oë soek na iets wat aandui dat hy ook soms terugkyk.

Hy was vriendelik. “Nog alleen?” het hy gevra.

“Jip, getroud met die werk.”

“Gedink jy’s teen dié tyd al getroud met ’n gesiene spesialis.”

Sy het nie daarop gereageer nie. “Jou kinders is pragtig.”

“Ja, die oudste gaan volgende jaar hoërskool toe.”

“Baie geluk!”

Die meisietjie het skaam geglimlag, ’n mooi kind. Hoe anders met so ’n pa … en ma.

Mejuffrou Graanvlokkie of Mielieblaar of wat sy ook al was, is toe selfs mooier as vyftien jaar gelede. Maar koel en afsydig, al het sy Saranie nie met die eerste oogopslag herken nie.

“Nou ja, geniet Louis se troue,” het hy gesê. “Hoop nie ek beland eendag onder jou mes nie!”

“Jy sal nie, ek is nie ’n chirurg nie.”

Dit het gelyk of hy verder wou uitvra, maar sy seuntjie het begin neul en sy mooi vrou het hom daaraan herinner dat hy die kind toilet toe sou neem. Hy het verskoning gemaak en die gesinnetjie het aanbeweeg.

Wat die seerste gemaak het, en wat haar die kwaadste gemaak het, is dat hy hom nie eens verwerdig het om weer naby haar te kom en ’n verdere woord met haar te praat nie!

By die onthaal was hulle heeltyd iewers tussen die gaste. Saranie het hom wel van ver af by die buffettafel gesien, besig om saam met sy vrou kos te skep. Gelukkig, intiem saam. Sy wou dit nie sien nie, maar daar was dit reg voor haar oë: ’n gelukkige huwelik. Sy moes haar kop skaamkwaad laat sak.

Is sy die nare heks in die storie? Sy is, as sy haarself aanhou jammer kry en hom sy geluk misgun.

Saranie haal diep asem. Niemand mag weet dat sy soms nog haar ou skoolfoto’s uithaal en wonder hoe haar lewe sou gewees het as mejuffrou Mielieblaar nie haar verskyning op die dorp gemaak het nie. Sy sou miskien nie verder studeer het nie, maar sy sou darem al ’n mevrou en ’n moeder gewees het. Sy sou beslis nie nodig gehad het om die meeste van die tyd met Corné opgeskeep te sit nie.

Corné … Sy sluk as sy aan hom dink, skuldig oor sy haar selfoon eergister afgeskakel het, en die enigste SMS wat sy vir hom gestuur het: Veilig aangekom.

Sodat sy tog maar net ’n dag of drie van hom ontslae kan wees.

Daar is deesdae iemand wat sy naas haar matriekliefde bewonder, blond en helder soos die vuur wat hy in haar aangesteek het, nie donker soos Corné nie. Niemand weet van hom nie, net sy. En sy hou dit al maande lank streng geheim. Sy is behoorlik bang om in sy rigting te kyk, ingeval iemand anders raaksien hoe haar hart in haar tekere gaan.

Oor hom sê sy nie ’n woord nie, al is haar liefdeslewe en wat sy van die huwelik dink kort-kort die onderwerp van bespreking. Dié dat sy op Madeleine se baba konsentreer, omdat Madeleine ook in en uit is en haar aanhou peper met moedswillige vrae.

“Dink jy dis regverdig dat party vroue alleen deur die lewe gaan?” het sy ’n rukkie gelede gevra en die baba vir haar aangegee. “Vandat ek getroud is, oorlaai die lewe my met kinders,” het sy gesug en uitgestap om springmielies te maak.

Saranie het nie geantwoord nie. Sy wil ook trou en kinders kry, maar sy sal dit nie erken nie. Sy sal liewer maak of haar werk die begin en einde van haar bestaan is.

Iewers in die kombuis hoor sy Madeleine lag, en ’n diep manstem – só hartlik dat selfs Harry Potter en die televisie oorweldig word.

Gerhard de Lange van Sandheuwel.

Hy het gearriveer – die nuutste potensiële trouman wat haar familie vir haar uitgesoek het, haar metgesel vir die naweek. Klink soos hy.

Toe Saranie haar kop oplig, staan die tweejarige Johannie haar en aanstaar, tipies kind, asof hy presies weet wat in haar gedagtes aangaan. ’n Kwartbottel sjokolademelk hang aan die tiet wat hy tussen sy tande vasknyp. Hy weier om sy “bottie” te los, veral noudat die baba hier is wat omtrent heeltyd in sy ma se arms lê – arms wat eens net aan hom behoort het.

Saranie glimlag simpatiek vir hom.

Hy frons en pluk die tiet só skielik uit dat daar ’n straal van die soet vloeistof teen haar wang vasspuit. Sy vee dit met haar skouer af. Haar hare klou aan die taaiheid. Die opdringerige reuk van sjokolade hang suurderig om haar.

Goed so, dalk verdryf dit haar besoeker.

“Myne,” sê Johannie en beplak die baba met natterige persbruin soene.

Die kleintjie raak kriewelrig en kerm benoud.

“Johannie, los die baba!” Madeleine staan in die gesinskamer se deur met ’n bak springmielies in elke hand, ’n fris geboude jong man agter haar.

Saranie se moed sak in haar skoene.

Gerhard is gewas en gekam en gelaai met video’s, paaseiers en biltong wat hy belowe het, en wat hy en Saranie nog later vanaand saam moet geniet. Op die oomblik sit Madeleine se kinders ingeryg voor een van die Harry Potter-films, maar die Godfather-reeks, wat Gerhard as klassiek beskou, en “ander verrassings” vir ná middernag is net vir hom en Saranie.

Sy maak of sy hom nie regtig sien nie, sus liewer die baba. Maar voor die huilbekkie kan ontspan, is Madeleine by. Sy skep haar jongste uit Saranie se arms en druk hom teen haar vol borste.

“Ek gaan hom voed, dan kan jy en Gerhard in vrede kuier. Kinders, hoe ver is Harry? Julle moet opskud en moenie so mors nie! Pasop, die popcorn!”

Springmielies saai oor die mat. Johannie sit ’n keel op oor “sy” baba, die ander stry met mekaar oor wie se skuld die popcorn is.

Ek en Gerhard in vrede kuier? flits dit deur Saranie se gedagtes. Ek sal dit plesieriger vind om nou in vrede in my kar te klim en huis toe te ry.

“Ma, ons kan nie hoor nie! Stop die video!” koor dit uit ’n halfdosyn kele. “Hallo, oom Gerhard, het oom biltong gebring?”

“Biltong én paaseiers vir julle en vir tannie Saranie.”

“Dankie, oom!”

Jandré en Daleina spring gelyk op. Hy kry die biltong en sy die paaseiers. “Mooi deel, julle. Naand, Saranie.”

“Lyk sy nie vir jou te moederlik nie?” sê Madeleine toe sy die baba se kombersie by Saranie aanvat.

Gerhard grinnik en bloos sy bruingebrande gesig bloedrooi. Sy krullerige hare is netjies teen sy kop vasgejel en hy dra ’n byderwetse T-hemp en nuwe jeans.

Saranie groet met ’n kopknik en kyk by hom verby na Harry Potter en sy spanmaats wat ’n oomblik gelede nog met hul besemstokke oor die nuwe plasmaskerm geflits het, maar wat nou gevries wag vir die kinders om eers Gerhard se biltong en paaseiers te deel.

Kan Madeleine en Kleinjan en die res van haar familie nie verstaan dat sy nie in Gerhard de Lange belangstel nie? dink Saranie vies. Maak nie saak dat hy lief is vir kinders en die distrik se biltong-koning is nie. Én dat sy nuwe kliphuis op Sandheuwel die grootste kaggel in die land het nie – perfek vir haar wat wintertyd altyd na die Vrystaat se mieliestronkvure verlang.

Goed, sy verlang nog soms na hul samesyn, dié dat sy hierdie Paasnaweek kom kuier het. Om haar familie weer te sien en vir die troue – nié om in haar matriekliefde en sy gesin vas te loop nie. Ook nie om Gerhard de Lange te plesier nie, al het hy intussen ’n man geword. Genade, hy is vyf jaar jonger as sy.

Johannie gooi sy bottel neer en begin skree en op en af spring omdat hy nie ’n paaseier kry nie. Saranie tel hom op haar skoot, troos hom ferm: “Hou op met huil, dan gee tannie Saar vir jou haar paaseier.”

“Jy kan mos sien sy begeer haar eie krosie,” kom dit taktloos van Madeleine. “ ’n Vrou is nou eenmaal ’n vrou, geleerdheid of nie.”

Saranie merk uit die hoek van haar oog hoe Gerhard nog rooier word. Madeleine kan nie subtiel wees nie, al wil sy.

Die arme man, wat maak hy hier? Is hy geboelie of afgepers, of is hy opreg op soek na ’n vrou vir sy kliphuis? Nie dat sy nooit ’n boervrou wou wees nie. Maar sy kan beslis nie nou meer nie, al verwag haar broers dat sy moet terugkom plaas toe.

Dis nie dat sy Arbeidskroon wil afskryf nie. Dis haar geboorteplek. Sy het die grond lief. Maar sy het dit lankal ontgroei, terwyl hulle – die res van haar familie – hier staan asof hulle penwortels het. Soos bome in ’n bos. As een omval, is daar reeds ’n ander aan die groei en verskeie aan die opkom – ’n uitgebreide familie rondom ’n kerngesin van wie sy die laatlam is, die baba wat haar ma se dood veroorsaak het, die kind wat manalleen deur haar pa grootgemaak is tot Jan, haar oudste broer, en sy vrou Alet by hom oorgeneem het. Tot in die derde geslag – Madeleine is Jan se seun Kleinjan se vrou.

Kleinjan is maar twee jaar ouer as Saranie en reeds pa van vyf. Noudat Jan en Alet se jongste seun, Louis, die naweek getroud is, moet Saranie mos dringend ook ’n man kry. Een wat deur die hele Du Plessis-familie goedgekeur is: Gerhard de Lange.

Hy hou ’n kardoes biltong na haar toe uit.

“Dankie,” sê sy en neem dit.

Sy het ’n worshondjie by die huis wat gek is na biltong. Dalk kan sy ’n paar stukkies in haar baadjiesak steek om vir hom saam te neem en die irritasie van Gerhard se gekuier die moeite werd te maak.

Hy hurk voor haar en skil Johannie se paaseier af. Hy het groot dik vingers met swart hare op sy handrug en kneukels. Bruin boerehande soos haar oorlede pa daarvan sou gehou het en soos haar broers en hul vroue vir haar verkies. Maar nie sy nie. Sy weet wat sy wil hê, as sy ooit eendag besluit om haar matriekliefde finaal te begrawe en te vergeet.

As sy haar oë toemaak, sien sy die skraal gepunte vingers van die chirurg wat sy in die geheim soveel bewonder dat sy bang is sy word flou as hy haar vra wat die pasiënt op die operasietafel se bloeddruk is.

Johannie het hom intussen met sy lot versoen. Hy lê teen haar, sy knietjies opgetrek, en knibbel aan die paaseier. Sy vryf oor die sagte winterslap van sy langbroek, sy vet ronde voetjies en sywurmtoontjies. Kinders is darem oulik as hulle rustig en tevrede is.

Harry Potter is weer aan die gang. Gerhard trek vir hom ’n stoel nader. Hy skraap sy keel skoon. “Woon jy regtig so lekker in die stad?”

“Ek’s al vyftien jaar in Pretoria.”

“So lank?”

Ja, so lank, en nou kan jy sommer uitwerk dat ek gans te oud is vir jou. Hy dink dit ook, want sy kan aan sy gesigsuitdrukking sien hy maak optelsomme.

“Ek was vyf jaar op Stellenbosch en vyf jaar op die wildplaas naby Trompsburg. Ek’t teruggekom Sandheuwel toe om my pa met die boerdery te help. Helfte van die grond is nou myne.”

“Jy’s gelukkig.”

“Ja, en jy?”

“Ek het my werk.”

“Te grênd vir die plaas?”

“Nee.”

“Sjuut! Julle raas!” skree een van die voor-op-die-wa-kinders.

“Wil jy buite gaan stap?” vra Gerhard.

Saranie beduie met haar oë na Johannie op haar skoot.

“Netnou?”

Sy knik en dink: sy is nie te grênd vir die plaas nie. Feit is, sy was nooit ’n regte plaaskind nie. Sy was net op ’n stadium een meisie tussen ses mans, en haar pa en haar broers was so bang sy kom iets oor dat hulle haar grootgemaak het asof sy in ’n glaskas hoort. Sy was die bleek Du Plessis-dogtertjie, altyd met ’n hoed op en ’n truitjie aan, altyd sokkies en skoene aan. In en om die huis, skaars verder as die stoep en die groentetuin, haar pa se prinsessie. Dis nie ’n wonder sy het haar vlerke gesprei toe sy die kans kry nie.

“Naand, Gerhard! Hoe gaan dit, man?”

Jan, Saranie se oudste broer, kom in. Hy dra een van sy kleinkinders op sy nek en moet buk om by die deur in te kom. Die kleintjie hang vooroor soos ’n jokkie op ’n perd se rug, armpies stewig om Jan se nek.

Gerhard spring op en steek sy hand uit. “Naand, oom Jan.”

Gerhard is nie ’n onaardige man nie, dink Saranie. Donker krulhare, ’n goeie profiel en breë skouers, al spog hy met ’n ontluikende bierpens – iets wat die seningrige Jan al die jare met afkeer bejeën het, maar wat deesdae blykbaar nie meer op sy lys van foute staan nie.

Die Sondagaand strek lank en donker voor Saranie uit. Sy wens sy het ’n verskoning uitgedink en vanoggend net ná kerk gery. Goeie Vrydag en gister se familietroue is immers agter die rug, maar nou is dit môre Gesinsdag, en Gerhard se ouers is see toe vir die naweek. Hy het alleen agtergebly en moet toe noodwendig deel word van die Du Plessis-familiefees.

“Hoe gaan dit? Wat hoor jy van jou pa-hulle?” vra Jan.

“Ma het vanmiddag gebel, hulle rus lekker.”

“Jy nie spyt omdat jy nie saamgegaan het nie?”

“Nee, oom, hoe sal ek dan?” Gerhard kyk vlugtig na Saranie. “Hier is darem geselskap.”

“Jy moet haar ompraat om Maandagmiddag later te ry. Sy werk eers Dinsdagoggend, en Pretoria is nie so ver nie.”

“Maak so, oom.”

Ja-nee, dink Saranie, dis die soort planne wat vir my beraam word. Maar ek het die laaste sê, ek is lankal oor een-en-twintig.

“Sal julle daarvan hou om vroegoggend narkose te kry by ’n narkotiseur wat die vorige dag driehonderd kilometer gery het?” vra sy toe hulle na haar draai.

Jan en Gerhard kyk vir mekaar en frons. “Hoe sal ons weet?” vra Jan.

“Presies, daarom is dit mý verantwoordelikheid. Ek werk nie tensy ek uitgerus is nie, en ons gaan besig wees ná die langnaweek.”

Jan vat vir hom ’n hand vol biltong. “Ek’t jou gesê sy’s deeglik,” sê hy vir Gerhard.

“Sy moet my sê waar’s daai hospitaal van haar,” sê Gerhard, “dan maak ek solank ’n afspraak vir my volgende blindederm-operasie.”

Jan, wat gewoonlik nie vir enige flou grappie lag nie, gooi sy kop agteroor en kraai van plesier.