Читать книгу Tuiskoms - Irma Joubert - Страница 6

Petronel het ’n moeilikheid, soos in ’n groot moeilikheid. Nou nie in die klas van “wat gaan ek volgende civvy-dag aantrek” of “hoe raak ’n mens binne vyf minute van hierdie karbonkel op jou neus ontslae” nie. Moeilikheid soos in wat haar broer sal noem ’n dilemma, of wat haar Afrikaans-meneer sal noem ’n tameletjie. Sy verkies “tameletjie” bo “dilemma”, want dit is ’n taai spul, eintlik nog ’n erger spul as dít.

Sy moet baie, baie dringend iets omtrent haar moeilikheid doen. Dis al Woensdag. Miskien moet sy dit eers met haar broer bespreek.

“Lourens, ek het ’n dilemma.”

Haar broer lyk beïndruk. “Ja?”

“Eintlik ’n tameletjie.”

Hy lyk nog meer beïndruk. “Ja?”

“ ’n Taai tameletjie.”

Hy begin geïrriteerd lyk. “Ja?”

“Grant het my gevra om die naweek wat kom saam met hulle strandhuis toe te gaan.”

Hy lyk verveeld. “En?”

“En dit val nog op Vadersdag ook.”

“En?”

“En ek weet nie of Pa my sal laat gaan nie.”

Hy kyk weer na die rekenaarskerm voor hom. “Vra hom.”

“En as hy nee sê?”

Hy lyk nou erg gesteurd. “Dan bly jy.”

Sy weet nie wat die nut van ouer broers is nie. Selfs al is hulle op universiteit, is hulle selde van enige hulp.

Miskien kan haar suster help.

“Tinka, ek het ’n dilemma – eintlik ’n tameletjie.”

“Kom by die punt, ek moet gaan.”

“Grant het my gevra om hierdie naweek saam met hulle strandhuis toe te gaan.”

“Wie’s Grant?”

“Matriek-ou.”

“Forget it. Pa sal miskien nog, Ma nooit. Vra my: been there, done that. Buitendien, dit val op Vadersdag.” Einde van gesprek.

Maar iets moet sy doen, en gou. Dan maar haar pa probeer. Tinka is reg: hy is ’n sagter target.

“Pappa, ek het ’n moeilikheid.”

Haar pa lyk dadelik besorg. “My poppie, watse moeilikheid?”

Sy wil nie eintlik meer haar pa se poppie wees nie.

“Grant het my gevra om hierdie naweek saam met hulle strandhuis toe te gaan, Pappa.”

Haar pa lyk ’n bietjie verward.

“Wie’s Grant?”

“Matriek-ou, Pappa.” Haar pa hou daarvan as sy altyd sê “Pappa”, sy moet net haar stemtoon poppierig hou.

“Vriend van jou?”

“Ja, Pappa.” Eintlik meer, maar dis nie nou belangrik nie.

“In julle skool?”

“Nee, Boys’ High, Pa. Maar sy pa is Afrikaans, hy ook.”

“Waar is die strandhuis?”

“Margate, Pa.”

“Gaan sy ouers saam?”

Oukei, hier gaan ons. “Nee, Pappa, dis net ’n groep van ons vriende wat gaan.”

“Gaan ’n onderwyser saam?” Haar pa is sowaar ernstig!

“Nee, Pappa . . .” Sy begin vermoed sy is aan die verloor.

Haar pa lyk bekommerd. “Ek weet darem nie.”

Petronel trek ’n vreeslik ongelukkige gesiggie – dit werk soms met haar pa, nooit met haar ma nie.

Dit werk. “Ons sal maar moet hoor wat Mamma sê.” Haar pa het nooit daaraan gedink dat dit Vadersdag is nie. “Maar ons sal beslis eers jou vriend en sy ouers moet ontmoet . . .”

Nou weet Petronel dat sy ’n gróót moeilikheid het. En al een wat regtig sal verstaan, is Lady Jane.

“Lady Jane, ek het ’n moeilikheid, ’n dilemma, ’n tameletjie, noem dit wat jy wil.”

Lady Jane luister.

“Grant het my gevra om hierdie naweek saam met hulle strandhuis toe te gaan.”

Lady Jane luister aandagtig.

“En Pappa sal miskien nog ja sê, maar eers wil hy sy ouers ontmoet – en vir hom.”

Lady Jane lê nou, maar sy luister nog.

“Nou, dis die begin van my moeilikheid: Grant het highlights in sy hare – sien, hulle skool laat dit toe – en buite skool dra hy ’n oorbel, en Pa . . . nou ja, jy weet mos.”

Lady Jane verstaan.

“En dis nog nie die einde nie: Grant het nie ouers soos in ouers nie. Hy het ’n ma en ’n pa, maar hy woon by sy ma en sy pa is in Johannesburg of êrens.”

Lady Jane lyk of sy wil vaak raak, so sy verduidelik vinnig.

“En die grootste moeilikheid wat ek het, is: Nie sy ma óf sy pa gaan die naweek saam nie. Dis net hy en sy pelle en ’n klompie girls wat gaan. En ek wil so graag ook gaan, maar Ma sal beslis nooit ja sê nie. En nou val dit nog op Vadersdag ook. En jy wéét hoe is Ma oor sulke goed.”

Lady Jane verstaan: Sy strek haar pootjies uit, druk haar sagte lyfie onder Petronel se ken in en maak sagte spingeluide, maar sy het ook nie raad nie.

Uiteindelik weet Petronel: Sy sal maar met haar ma moet praat. Dis jammer haar ma het nie so ’n kar soos daai outjie in die TV-advertensie se pa nie, dan kon sy haar ook gevra het net wanneer sy haar by die skool drop. Maar nou ja. Sy wag tot ná aandete, help afdek én skottelgoed was. Nou behoort haar ma meer chilled-out te wees.

“Mamma, ek wil iets by Ma hoor.”

Haar ma lyk agterdogtig, nie geïnteresseerd soos sy gehoop het nie.

“Ja?”

“Grant het my gevra om hierdie naweek saam met hulle strandhuis toe te gaan.”

“Gaan sy ouers saam?”

Sy glo dit nie – haar ouers is telepaties verbind. “Nee, Mamma, net ’n groep van ons vriende.”

“Gaan enige volwassene saam?” gaan haar ma meedoënloos voort.

Petronel loer na haar pa vir moontlike ondersteuning. Maar hy kruip agter sy koerant weg. Sy is alleen in die leeukuil.

“Nee, Mamma. Maar Grant het al sy rybewys en hy . . .” Maar sy weet reeds: Verloor is haar voorland.

“Wat dink jy gaan ek sê, Petronel?”

“Ek dink Ma gaan nee sê.”

Sy knik. “En hoekom sal ek nee sê?”

Sy sug. “Omdat ons nie alleen kan gaan nie.” Maar nou word sy kwaad. “Omdat Ma ons nie kan vertrou nie. Omdat ek nooit iets mag doen wat al die ander kinders mag doen nie. Omdat . . .”

“Petronel, ek is regtig nie nou lus vir een van jou vloermoere nie. Die antwoord is nee.”

Petronel is woedend, soos in witwarmwoedend. (Sy moet daai woord onthou vir haar volgende opstel – mooi alliterasie, sal haar Afrikaans-meneer sê.) Sy storm op kamer toe en slaan die deur dat die kranse antwoord gee. Dan sit sy haar musiek aan – hárd. En sy maak haar vensters oop. Nou sal iémand in die huis antwoord gee.

Niemand reageer nie.

Sy loop sommer weg, dan kom haar gesig ook op die melkbokse.

Sy wens sy kon vir Grant bel. Hy is al een wat haar regtig verstaan. Of miskien eers vir Melissa, sy het net soveel probleme met haar ouers. Maar nee, sy wat Petronel is, het mos nie ’n selfoon nie – moet alewig van die huisfoon af bel. Sy is ál een in haar klas wat nie ’n selfoon het nie. Sy vermoed sy is al een in die skóól wat nie ’n selfoon het nie. En sy kan nie gló haar pa help haar nie eens ’n bietjie nie – ’n man moet tog sy dogter help as haar ma totaal onregverdig is.

Ná hokkie die volgende middag wag sy vir Grant. Hy en ander ouens oefen op sy skool se rugbyveld, sy kan hom sien van die pawiljoen af. Hy is soos in gorgeous. Ná oefening stort hy altyd eers. Sy bly in haar hokkiedrag, want die rompie is darem ’n bietjie korter as haar skoolromp. Hy stap saam met haar tot by die blok voor hul huis, daar draai hy links. Hy stoot sy fiets en balanseer hul tasse en sportsakke op die handles en die carrier.

“Grant, ek het ’n dilemma, ’n tameletjie.”

“ ’n Wát?” Haar taalkreatiwiteit oortref sy taalvermoë. Dis nogal jammer.

“ ’n Moeilikheid.”

“Nou hoekom sê jy nie so nie? Wat?”

“Ek weet nie of ek die naweek sal kan saamgaan nie.”

“Jy wéét nie, of jy weet jy kán nie gaan nie?” Hy lyk kwaad.

“Ek dink ek weet ek kan nie.”

Hy is woedend, soos in vlam-ore-skiet-oë woedend.

“En jy sê my nóú? Soos in Donderdagmiddag, as ons soos in môre al ry? Waar de hel dink jy moet ek soos in nóú ’n ander chick kry? Of het jy ge-anticipate ek moet soos in alléén gaan?” Hy praat in hoofletters. Sy stem slaan plek-plek skoon deur.

Dit word ’n moerse fight.

En sy kan nie eens vir Melissa bel nie.

Tuis besef sy: Ek haat my ouers. Ek het nie gedink dit sal ooit met my gebeur nie, maar ek moet dit erken: ek haat hulle. Hulle het my social life totaal geruïneer. (Sy hou van die woord “ruïneer” – dis beeldend. Sy moet dit in haar volgende opstel inwerk.)

Sy besef ook: Ek sien nie kans om vanaand, óf die res van die naweek, óf moontlik vir ’n onbepaalde tyd, saam met hulle aan een tafel te sit en eet nie – dit sal beteken ek moet ’n moordkuil van my hart maak. (Onthou daai een ook.) Sy besluit: hulle sal my nie eens, soos daardie voëlverskrikker-girl in die TV-advertensie, met Kentucky Fried Chicken hier af kry nie. Sy weet: Iemand gaan nou-nou kom klop, vra of sy wil kom eet. Sy sal dit ignoreer. Later sal haar ma (nee, eerder haar pa) ’n skinkbord kos boontoe bring. “Meisie,” sal hy sag by die deur smeek, “eet asseblief hierdie kos. Jy kan nie honger gaan slaap nie.” Sy sal die kos net daar los – dit sal al die miere in die buurt lok.

Niemand kom roep haar nie. Niemand kom smeek nie.

Dis seker vir hulle lekkerder as sy nie by is nie.

Minstens kan sy môre by die skool vir Melissa vertel. Minstens kan hulle nie ook by die skool interfere nie.

Sy doen haar tuiswerk. Sy wonder wat het vandag op Bold gebeur – selfs Melissa het ’n klein TV in haar kamer. Sy word honger. Sy lees haar voorgeskrewe boek klaar – orraait vir ’n voorgeskrewe boek, maar eintlik ook maar ’n bietjie boring. Sy gaan slaap sonder om tande te borsel.

Eenuur word sy wakker. Haar maag raak aan haar rugmurg. Hulle sal waaragtig nog die oorsaak van my anoreksie word, dink sy terwyl sy by die trappe afsluip. Dalk besef hulle dán wat hulle aan my gehad het.

Daar is nêrens ’n bord kos vir haar opgeskep nie. Lady Jane en Ore het seker haar deel ook in hul bakke gekry. Sy vat twee snye brood, smeer appelkooskonfyt op, sit dan dik snye kaas bo-op en skink ’n glas melk. Sy weet nie wanneer sy weer die geleentheid sal kry om ordentlik te eet nie.

Vrydag verbeter die situasie nie. Melissa luister met ’n halwe oor na haar penarie (lekker woord), want sy wil eerder vertel: JP (gorgeous JP) het haar gevra om Saterdagaand te gaan fliek. Melissa lewe in haar eie seepbel.

Vrydagaand is lank, baie lank. Sy het Bold gemis, en nou nog die heruitsending van Friends ook. Sy het nie iets om te lees nie. Sy gaan never op ’n Vrydagaand tuiswerk doen nie – dít sal haar lot as social failure finaal verseël. En dit word al hoe moeiliker om kos in die hande te kry.

Sy kan nie glo haar pa is so ’n harde mens nie. Haar ma, ja – kleintyd het haar ma hulle goed bygekom met die pantoffel. Maar haar pa? Dit worry haar.

Saterdag is erger. Hokkie help, ook die snoepie by die skool. Die middag tan sy haar bene, die aand is ’n donker gat van boredom.

Sy soek tussen die boeke op haar rak.

Petronel is ’n woordmens – gaan waarskynlik eendag ’n gevierde skrywer word. Sy weet dit al van kleins af. Haar Afrikaans-onderwyser sien haar potensiaal raak. Al een in haar familie wat ook besef dat sy hierdie verskuilde talent het, is haar broer. Hy het vir haar die Groot Afrikaanse Sinoniemwoordeboek vir Kersfees gegee. Melissa het gedog dit is totally gross. Min mense verstaan.

Sy haal die boek van die rak af, soek by “dilemma”: verknorsing ken sy, sy kan nie glo sy het nie self daaraan gedink nie. Dikkedensie? Sy dog dit het iets met die agteruitgang van die samelewing te doen. Wel, dit is seker ’n dilemma as die samelewing begin disintegreer.

Môre is Vadersdag.

So?

Strapasie? Dis nie eens in die Verklarende Afrikaanse Woordeboek nie. Maar al eksemplaar wat sy het, is haar broer se oue. Dalk is dit ’n nuwe woord.

Miskien moet ek iets doen vir Vadersdag? Not!

Verklertsing. Dís nou ’n lekker woord, rol lekker op die tong ook. Verklertsing.

Ek moet iéts doen om uit hierdie verknorsing te kom, dink sy. My aanvanklike strapasie het my nou in hierdie nuwe dikkedensie vasgevang – nes Daniël in die leeukuil. Ek is ’n gevangene in my eie kamer, tralies voor die vensters, geslote deur, de lot. Dis regtig boring.

Sy besef: Ek is nie eintlik kwaad vir Pappa nie. Vir Ma, ja; vir Grant – wie’s Grant? O, daai Grant? Hy’s ’n . . . ’n . . . sy soek in die Sinoniemwoordeboek vir ’n meer beskaafde woord . . . ’n diederiks.

Vadersdag môre ry haar bloots. Pappa kan nie help hy is met Ma getroud nie.

Sy gee áltyd vir Pappa ietsie op Vadersdag. Veral nadat Gertien se pa in graad vyf al dood is.

Sy neem ’n wilsbesluit: Sy sal die minste wees. Dis die regte ding om te doen.

Sy pluk haar kas oop. Hier moet êrens iets wees wat sy vir haar pa kan gee. Die Gideonsbybeltjie wat sy in graad agt by die skool gekry het? Maar sy het klaar haar naam voorin geskryf. Miskien die good luck-beertjie wat Melissa voor die eksamen vir haar gegee het? Not, dit het ewigheidswaarde: Die waarde van goeie vriende is ver bo korale. Een van haar CD’s? Maar sy het nie ’n Josh Groban-CD nie.

Miskien moet sy maar net ’n kaartjie maak – sy is nogal goed daarmee, veral met die skryfdeel. Dis tog die gedagte wat tel, nie die present nie. En pa’s kan nogals soppy wees oor tuisgemaakte kaartjies van hul poppies.

Dit hou haar lank besig om die kaartjie te versier. Sy maak strikke in die hoeke (sy’s baie goed met strikke teken) en ’n blom in die middel. Die blom het nie so goed gekom nie, miskien moes sy maar ’n groot strik in die middel ook gemaak het. Maar dis nou te laat.

Sy weet nie presies wat sy binne-in wil skryf nie. Sy soek daai gedig wat Antjie Krog vir haar ma geskryf het toe sy in standerd sewe was, hulle het dit verlede jaar in die klas behandel. Toe het sy al geweet: Antjie Krog sal haar verstaan. Maar dis in Junior Verseboek; hulle gebruik vanjaar Senior Verseboek. Sy vind ’n ander Antjie Krog-gedig oor ’n onderwyser, maar dit sal nie werk nie. Sy sit ’n stukkie papier by die plek in, sy kan dit aan die einde van die jaar vir haar Afrikaans-onderwyser oorskryf.

Sy probeer onthou – sy sal die gedig kan aanpas:

pappa

ek skryf vir pappa ’n gedig

’n kaalvoetgedig

sonder fênsie kommas en punte

Dêm, sy onthou nie die res nie. Iets van: jy het my gebeitel.

Maar dis eintlik haar ma wat haar beitel. Haar pa is ’n liewe, goeie, sagte mens wat net die beste vir sy gesin wil hê.

Miskien moet ek my eie gedig skryf, dink sy. Antjie Krog moes ook êrens begin het.

Pappa

Sy hou van die begin.

In my verklertsing waarin ek sit,

dink ek aan kant en blomme en maanskyn wit.

Die strapasie waarin ek tans verkeer,

verhinder egter dat ek weer,

soos elke jaar, soos vergange tye,

aan Pappa ’n geskenk kan wye.

Dit klink nie lekker nie. Sy is vreeslik vaak. En vrek honger. Sy moet iets anders probeer skryf.

Halfeen skuif sy die kaartjie saggies halfpad onderdeur haar ouers se slaapkamerdeur. Toe gaan smeer sy brood en gaan slaap.

Marius Cloete word Sondagoggend vroeg wakker. Hy hoor ’n geskarrel in die kombuis, weet by voorbaat: Sy koue roereier en verbrande roosterbrood en te flou koppie koffie sal nou-nou hier wees, blommetjie en al. Langs hom lê Hanneli nog rustig en slaap.

Vandag moet hulle met Petronel vrede maak. Hulle moet die saak uitpraat – so kan dit nie aangaan nie.

Dan sien hy die kaartjie onder die deur uitloer. Hy staan versigtig op om Hanneli nie wakker te maak nie.

Die kaartjie het veelkleurige strikke voorop. Ook ’n moderne, minder suksesvolle weergawe van ’n blom.

Hy maak dit versigtig oop.

Liefste Pappa

Ek is so lief vir Pappa. Ek hoop Pappa het ’n baie geseënde Vadersdag en dat daar nog baie Vadersdae vir Pappa beskore is.

Sê asseblief vir Mamma ek is ook lief vir haar.

Met liefde van Petronel.