Читать книгу De millioenen uit Deli - J. van den Brand - Страница 5
Оглавление[Inhoud]
HET TOETOEPSTELSEL.
Het woord „toetoep” (deksel) is een der vele Maleische woorden, die in de spreektaal der Europeanen in Indië zijn opgenomen. Men heeft er het werkwoord „toetoepen” van gemaakt en gebruikt dat bij voorkeur in verband met rechtszaken. „Eene zaak toetoepen” staat dus gelijk met haar in den doofpot te stoppen, niet te vervolgen. Nu gebeurt het in ieder land ter wereld, dat niet juist alle overtredingen worden vervolgd en de magistraat „het dezen keer nog maar eens met eene berisping zal laten afloopen”. Maar ieder gevoelt, hoe glibberig dit terrein is. In een land, waar het prestige van den Europeaan zoo gaarne hoog gehouden wordt, ziet men uit den aard der zaak niet graag een blanke voor den strafrechter. Daar komt bij dat in de afgelegen streken, waar de controleur-hulpofficier van Justitie slechts met enkele Europeanen in aanraking komt, allicht persoonlijke gevoelens mee gaan spreken. Het moet, dunkt mij, eene alleronaangenaamste taak zijn, om b. v. iemand, die u gisteren een paard leende, een onderdak bezorgde, of met wien gij geregeld iederen Zaterdagavond een partijtje hebt, een verhoor af te nemen, en eventueel te vervolgen. En zoo kan het wel voorkomen, dat het onaangename der taak het noodzakelijke van den plicht doet vergeten. Waar plichtsverzuim plaats heeft door verkeerd opgevatte vriendschap of door overdreven dankbaarheidsgevoel, keuren wij de daad af, doch pleiten verzachtende omstandigheden. Edoch, waren er nooit andere dan ideëele factoren in het spel, wanneer eene zaak getoetoept werd? Zonder het cynische „Ieder mensch heeft zijnen prijs” te onderschrijven, meen ik toch, dat een enkel maal wel een zwak vat voor de verleiding bezweken zal zijn, vooral als de zaak op handige manier werd behandeld.
Als satan verleiden wil, verbergt hij zijne horens en maskeert zorgvuldig hoeven en staart.
Eene rechtstreeksche poging tot omkooping zal dan ook [16]zelden plaats vinden. In de eerste plaats is zoo’n poging op zich zelve reeds gevaarlijk, doch boven alles is zij dom, absoluut dom. Het geld moet den betrokkene bereiken, maar hij moet eene plausibele reden kunnen aanvoeren, dat hij het aangenomen heeft. En nu heerscht te dezen opzichte op de Oostkust een werkelijk geraffineerd systeem. Het is over het algemeen de gewoonte, dat ieder controleur, die naar eene andere afdeeling in het gewest wordt overgeplaatst, vendutie houdt. En van de verhouding tusschen controleur en planter gedurende den tijd van zijn—des controleurs—bestuur hangt de opbrengst grootendeels af. Het ligt voor de hand, dat een magistraat, die de koelies streng straft bij de minste overtreding, of wel wiens lankmoedigheid tegenover vergrijpen der Europeanen bijzonder groot is, hoog staat in de achting zijner blanke medeburgers. Om uiting te geven aan die hoogachting, om bewijs te leveren van de sympathie voor den persoon des controleurs, koopt de rijke planter gaarne voor een honderd of meer guldens den pennehouder, waarmede het harde vonnis over zijnen koelie geboekt werd ter rolle. Eene aangename herinnering, voorzeker!
Ziehier een lijstje van ’t geen onder meer besteed werd een drietal jaren geleden op de vendutie van een ambtenaar van het Binnenlandsch Bestuur, die ’s lands dienst met een behoorlijk pensioen vaarwel zei.
| ƒ510.— | voor een inktstel, kooper de hoofd-administrateur der Koninklijke Maatschappij tot Exploitatie van Petroleumbronnen in Ned. Indië; |
| ƒ120.— | voor een liniaal, kooper de hoofd-administrateur der Bombay Burma Trading Cy.; |
| ƒ350.— | voor een sigarenknijper, kooper de hoofd-administrateur der Deli Batavia Mij.; |
| ƒ650.— | voor een globe, kooper de hoofd-administrateur der Senembah Mij.; |
| ƒ600.— | voor een globe, kooper de hoofd-administrateur der British Deli and Langkat Tobacco Cy.; |
[17]
Boodschapleien, presse-papiers en dergelijke kantoorbehoeften brachten in doorsnede ƒ200 per stuk op.1
Een schitterend voorbeeld levert de laatste.
