Читать книгу Wyższa lojalność - James Comey - Страница 5

Czy mam prawo mówić innym, czym jest etyczne przywództwo? Każdy, kto utrzymuje, że pisze książkę na ten temat, naraża się na zarzut arogancji, a nawet obłudy. Tym bardziej jeśli autor był kimś, kto swoją ostatnią posadę stracił dość spektakularnie i w świetle reflektorów.

Zdaję sobie sprawę, że każdy, kto opisuje własne doświadczenia życiowe, może schlebiać swojej próżności, dlatego długo opierałem się pomysłowi, by taką książkę napisać. Zmieniłem jednak zdanie z ważnego powodu. Przeżywamy niebezpieczny okres w dziejach naszego kraju. Znajdujemy się w sytuacji politycznej, w której podważane są podstawowe fakty, kwestionowane fundamentalne prawdy, kłamstwo uznaje się za normę, a nieetyczne zachowania ignoruje, usprawiedliwia lub nagradza. Dzieje się tak nie tylko w stolicy naszego kraju i nie tylko w Stanach Zjednoczonych. Jest to niepokojąca tendencja, zauważalna w wielu instytucjach w Ameryce i na całym świecie – w salach posiedzeń dużych firm, studiach telewizyjnych, na kampusach uniwersyteckich, w branży rozrywkowej, a także w sporcie zawodowym i olimpijskim. Niektórych oszustów, kłamców i przestępców udało się rozliczyć. Innych chronią wymówki, usprawiedliwienia oraz uporczywa skłonność ludzi z ich otoczenia do odwracania wzroku czy wręcz zachęcania do nagannych zachowań.

Niewątpliwie nadeszła więc pora, by zająć się kwestią etycznego przywództwa. Chociaż nie uważam się za specjalistę, zgłębiałem to zagadnienie od czasów moich studiów w college’u, wiele na ten temat czytałem i rozmyślałem, przez dziesiątki lat zastanawiając się, jak być przywódcą postępującym etycznie. Nie ma żadnego idealnego lidera, który mógłby nas tego nauczyć, tak więc to my sami – ludzie troszczący się o tego rodzaju sprawy – musimy o tym dyskutować i zmobilizować zarówno siebie, jak i naszych przywódców do lepszego rządzenia.

Postępujący etycznie przywódcy nie uciekają przed krytyką ze strony innych, są samokrytyczni i nie unikają niewygodnych pytań. Nikt nie jest bez wad – ja też mam ich wiele. Należą do nich, jak mogą się przekonać Czytelnicy mojej książki, upór i duma. Bywam zbyt pewny siebie i pozwalam, by kierowało mną ego. Walczę z tymi skazami przez całe życie. Spoglądając na wiele zdarzeń z przeszłości, żałuję, że nie postąpiłem inaczej, a pewnych sytuacji po prostu się wstydzę. Dla większości z nas to znajome uczucie. Ważne, aby uczyć się na tych błędach i, przy odrobinie szczęścia, postępować lepiej.

Chociaż nie lubię, gdy ktoś mnie krytykuje, wiem, że mogę się mylić, nawet jeśli sam uważam, że mam rację. Słuchanie tych, którzy się ze mną nie zgadzają i są skłonni mnie krytykować, stanowi warunek pokonania uwodzicielskiej mocy, jaką daje pewność. Nauczyłem się, że brak pewności to mądrość. A im jestem starszy, tym mniej wiem na pewno. Przywódcy, którym nigdy nie przyjdzie na myśl, że są w błędzie ani nigdy nie kwestionują swoich osądów i perspektyw, stanowią zagrożenie dla instytucji i ludzi, którymi kierują. W pewnych wypadkach są zagrożeniem dla całego kraju i świata.

Nauczyłem się, że postępujący etycznie przywódcy rządzą, wychodząc poza bieżącą chwilę, poza to, co naglące, a wszelkie działania podejmują z myślą o trwałych wartościach. Mogą je odnaleźć w jakiejś tradycji religijnej lub systemie moralnym, a nawet w historii. Jednak wartości te – takie jak prawda, uczciwość i szacunek dla innych, by wymienić tylko kilka – służą postępującym etycznie przywódcom jako zewnętrzne punkty odniesienia przy podejmowaniu decyzji, zwłaszcza w trudnych sytuacjach, gdy nie ma prostych ani dobrych rozwiązań. Wartości te są ważniejsze niż to, co może uchodzić za przeważającą opinię lub „zbiorową mądrość” plemienia. Ważniejsze niż motywacje szefów i namiętności podwładnych. Ważniejsze niż rentowność i wyniki finansowe firmy czy instytucji. Postępujący etycznie przywódcy ponad własne korzyści przedkładają wyższą lojalność wobec tych podstawowych wartości.

Etyczne przywództwo polega również na zrozumieniu prawdy o ludziach i naszej potrzeby sensu. To tworzenie miejsc pracy, gdzie standardy są wysokie, a poziom lęku – niski. To tego rodzaju kultury, w których ludzie dążąc do udoskonalenia siebie i swojego otoczenia, będą się czuć komfortowo, mówiąc innym prawdę.

Bez tego podstawowego oddania prawdzie – zwłaszcza jeśli zabraknie go w instytucjach naszej administracji państwowej i u ich liderów – jesteśmy zagubieni. W aspekcie prawnym, jeśli ludzie nie mówią prawdy, to nasz system sprawiedliwości nie może funkcjonować, a społeczeństwo oparte na rządach prawa zaczyna się rozpadać. W aspekcie przywódczym, jeśli liderzy nie mówią prawdy lub nie chcą słyszeć jej od innych, to nie są w stanie podejmować dobrych decyzji, nie mogą się doskonalić ani wzbudzać zaufania u tych, którymi kierują.

Mam dobrą wiadomość: istnieją potężne sposoby budowania uczciwości i prawdomówności poprzez tworzenie kultury opartej na takich wartościach jak otwartość, przejrzystość i uczciwość. Postępujący etycznie przywódcy mogą ją kształtować swoimi słowami, jak również – co ważniejsze – swoimi czynami, bowiem zawsze patrzy się im na ręce. Niestety, to tylko część prawdy. Również nieuczciwi przywódcy posiadają tę samą zdolność wpływania na kulturę, pokazując swoim ludziom nieuczciwość, korupcję i oszustwo. To właśnie oddanie dla uczciwości i wyższa lojalność wobec prawdy odróżnia etycznego przywódcę od tego, który po prostu pełni funkcję lidera. Tej różnicy nie wolno nam ignorować.

Spędziłem dużo czasu, zastanawiając się nad tytułem dla tej książki. W pewnym sensie narodził się on podczas dziwnej kolacji w Białym Domu, kiedy to nowy prezydent Stanów Zjednoczonych zażądał, abym przedłożył lojalność wobec niego ponad zobowiązania, jakie miałem wobec narodu amerykańskiego jako dyrektor FBI. Jednak w innym, głębszym sensie tytuł ten stanowi zwieńczenie czterech dekad w służbie prawa: jako oskarżyciel federalny, doradca prawny w biznesie i bliski współpracownik trzech amerykańskich prezydentów. Na wszystkich tych stanowiskach uczyłem się od osób z mojego otoczenia i starałem się przekazać współpracownikom, że w naszym życiu obowiązuje wyższa lojalność – nie wobec osób, partii, grupy, ale wobec ponadczasowych wartości, przede wszystkim prawdy. Mam nadzieję, że ta książka skłoni nas wszystkich do namysłu nad wartościami, dzięki którym trwamy, i do poszukiwania ucieleśniającego je przywództwa.