Читать книгу Historia Kościoła w Chinach - Jan Konior - Страница 8

1 M.J. Künstler, Dzieje kultury chińskiej, Warszawa 2007, s. 7.

2 W Polsce mamy pięć Instytutów Konfucjusza: Kraków, Opole, Wrocław, Toruń i Poznań.

3 Cyt. za: P. Thigpen, Krew męczenników. Historie katolików, którzy oddali życie za wiarę, przekł. J. Wolak, Kraków 2003, s. 18.

4 Sobór Watykański II, Lumen gentium, V, 42 (dalej: SW II).

5 1 października jest wspomnieniem św. Teresy z Lisieux, patronki misji katolickich na całym świecie razem ze św. Franciszkiem Ksawerym, jezuitą. Jest to również wspomnienie dnia, w którym w 1949 r. została ustanowiona Chińska Republika Ludowa.

6 P. Thigpen, Krew męczenników. Historie katolików, którzy oddali życie za wiarę..., s. 16–17.

7 „The Catholic World Report”; „The National Catholic Register”. Także internetowe sprawozdania z Zenit News Agency (www.zenit.org) i Eternal Word Television Network (www.etwn.com). Dodatkowe informacje można znaleźć w rocznych raportach Kongresu na temat międzynarodowej wolności religijnej (www.state.gov/global).

8 P. Thigpen, Krew męczenników. Historie katolików, którzy oddali życie za wiarę..., s. 18.

9 Tamże, s. 21–22.

10 Według tradycyjnej historiografii chińskiej wywodzącej się z nauk Konfucjusza założycielem cesarstwa był Żółty Cesarz Huangdi 皇帝 – pierwszy z mitycznych pięciu władców. Mur ten znajduje się 90 km na północ od Pekinu. Zob. także B. Kozakiewicz, Wielki Mur Chiński, w: Królowa Apostołów – Miejsca Święte, KA, Warszawa, s. 27–28. Niektóre poniższe fragmenty pochodzą z tego artykułu. Swoją obecną postać Wielki Mur Chiński 長城 zawdzięcza cesarzom z dynastii Ming 明 (1368–1644), którzy objąwszy władzę po zwycięstwie nad mongolską dynastią Yuan, chcieli wzmocnić północne linie obronne kraju. W zależności od profilu terenu, do którego dostosowany jest mur obronny, wyrastał on na wysokość od 3 do 10 metrów. Jego grubość, wynosząca u podstawy 7 m, zmniejsza się ku górze do 4–6 m (musiało się na nim zmieścić sześciu konnych lub dziesięciu piechurów w szyku bojowym). Co kilkanaście kilometrów (maksymalnie 17,5 km) znajdowały się wieże garnizonowe, w których rezydowały oddziały wojskowe stanowiące samowystarczalne jednostki. Nie jest widoczny z księżyca, wbrew temu, co się powszechnie mówi i pisze.

11 Zagadnienie to szczegółowo analizował (albo rozpatrywał) Robert Temple w książce: R. Temple, Geniusz Chin, 3000 lat nauki, odkryć i wynalazków, Warszawa 1994. Zob. także: J. Konior, Historia polsko-chińskich kontaktów kulturowych w XVII w. (na przykładzie misji jezuickich) 十七世紀波蘭一中華文化接觸的歷史（耶穌會使命典範, Kraków 2013, s. 105–107.

12 F. Braudel, Gramatyka cywilizacji, przekł. H. Igalson-Tygielska, Warszawa 2006, s. 202.

13 Tamże, s. 210.

14 Tamże, s. 204.

15 C. Geertz, Interpretacja kultur, wybrane eseje, przekł. M. Piechaczek, Kraków 2005, s. 112.

16 Z. Wesołowski, Religijność u podstaw tradycji chińskiej i społeczeństwa, w: Zrozumieć Chińczyków, kulturowe kody społeczności chińskich, red. E. Zajdler, Warszawa 2011, s. 62.

17 Por. tamże, s. 73.

18 F. Braudel, Gramatyka cywilizacji..., s. 213.

19 Tamże.

20 Tamże, s. 214.

21 Więcej piszę o tym zjawisku w książce: J. Konior, Historia polsko-chińskich kontaktów kulturowych w XVII w..., s. 73–84.

22 F. Braudel, Gramatyka cywilizacji..., s. 219.

23 Tamże, s. 205.