Читать книгу Roepman - Jan van Tonder - Страница 6

Ek loop sommer straatop om onder Pa se oë uit te kom, netnou dink hy aan nog iets waaroor hy my badkamer toe kan stuur.

Dis byna tyd vir Mara om huis toe te kom. As die meisiekinders op ’n Saterdag dorp toe gaan, is hulle voor eenuur terug. Ma sê sy hou daarvan dat haar kroos saam om die etenstafel is.

As ek by die busstop wag, koop Mara dalk vir my iets by die kafee; sy hou nie daarvan as Pa my slaan nie. As sy by die huis is wanneer ek slae gekry het, keer sy die eerste roomyskarretjie voor wat verbykom, en laat my uitsoek wat ek wil hê. Regte roomys, nie die koeldrank-ys wat Ma koop nie.

“Pa het my amper pak gegee vandag,” sê ek vir haar toe sy van die bus afklim.

“Hoekom?”

“Hy het my gevra hoe ek my arm gebreek het.”

“En?”

“Toe vertel ek hom.”

“Die waarheid?”

Sy moenie ook kom staan en lol nie. “Jip.”

“Tog nie dat dit Sondag was nie?”

“Hoe weet jy dit was ’n Sondag?”

“Joepie se ma. Gesê sy is bekommerd oor jou.”

“As sy regtig bekommerd was oor my, sou sy nie vir Pa gesê het nie.”

Dit lyk my ek het Mara verniet gaan inwag. Ons trek al langs die oop stuk veld voor ’n mens in ons straat afdraai, klaar verby die kafee én byna verby die OK.

“Weet jy wat, Timus?”

“Wat?”

“Ek dink ek weet wat die eintlike rede is hoekom Pappie jou wou foeter: dis oor die bome. Noudat jou arm gebreek is, kan jy nie meer help met die bome nie.”

Daaraan het ek nooit gedink nie.

Pa kap Saterdae bome af. Bome wat mors of wat dit te donker maak in huise, of waarvan die wortels mure laat kraak. Of wat mense bang is op hulle karre en goed sal omval. Dis hoekom ons een van die dae by Kenneth-hulle gaan kap. Kenneth Shaw is in my klas, al is hy Engels. Sy ma sê hy moet tweetalig grootword. Hulle huis sit hoog op die bult anderkant Bluffweg. Ryk mense met twéé lakens op elke bed. Hoekom weet ek nie, want hulle komberse is so sag dat dit mens nie eers sal krap nie. Kenneth se ma is mooi, sy lyk nie soos ’n tannie nie. Haar hare is altyd gedoen en haar mond is rooi van die lipstick. As ek partykeer in die middag na skool daar gaan kuier, kan ek Pa se bulldozer van hulle stoep af sien, ver onder ons waar hy besig is om ’n stuk vleiland langs die hawe droog te lê.

“Pa is nie regverdig nie, Mara.”

“That’s no lie,” sê sy.

Ek begin moed opgee oor die roomys.

“As hy regverdig was, sou hy julle laat dans het op julle twenty-first.”

“Dit kan jy ook weer sê.” Mara gaan staan. “Ek sê jou wat …”

“Wat?”

“Jy kan ook iemand na my partytjie toe bring.”

Asof dit nou opmaak vir ure se wag in die badkamer.

“Ek het nie ’n meisie nie.”

“Wat van Elsie?”

Elsie is in my klas. Sy is mooi. Mooier as al die meisies wat ek ken. Behalwe Helen. Helen is Zane se girlfriend. As mens Helen by die swembad kry by Ansteys of Brighton Beach en sy’t daai blink bikini van haar aan en sy kom staan voor jou om hallo te sê, weet jy sommer al die meisies is jaloers op haar. En al die ouens op Zane. As Helen met jou praat en in jou oë kyk, kan jy nie wegkyk nie. En as jy na aan haar gaan staan wanneer sy met iemand anders praat, sien jy die fyn haartjies op haar bene, en dié wat van haar naeltjie afloop ondertoe. Braam sê hy kan verstaan hoekom Zane sê hy sal moor as iemand met haar lol. Of as sy hom die dag verneuk of so. Hy laat haar nie eers met ander ouens práát nie, behalwe met ons wat te klein is vir haar, en met Joon. Hy mag by haar huis ook vir haar gaan kuier, al is Zane nie daar nie. Ek het altyd gedink dis omdat Joon skeel is, maar ouma Makkie sê nee, Zane is skrikkerig vir Joon – op ’n manier wat niks met vuiste te doen het nie.

Ek het Elsie nog nie in ’n bikini gesien nie, maar dis orraait. Ek het darem haar tas skool toe en terug gedra, al van die heel eerste Republiekdag af. Daai dag was almal trots daarop dat ons nie meer ’n Unie was nie, van Pa af tot die onderwysers en dominee Van den Berg. Nie die Engelse mense nie; hulle wou ’n Unie bly, onder die koningin se vlag. Ons het ’n groot byeenkoms by die skool gehad en elke kind het ’n vlaggie gekry. Dominee het met gebed geopen en ons skoolhoof, meneer Gertenbach, het ’n vreemde oom met ’n hoed en ’n donker pak laat toespraak hou. Ek het nie juis geluister wat hy gesê het nie – Elsie was langs my. Dit het nie vir my saak gemaak of ons onder die koningin of die Republiek se vlag gestaan het nie. Een van die ander seuns het Elsie se vlaggie gegryp en ek het myne vir haar gegee. Ons was al amper by hulle huis voor ek gevra het of ek haar tas kan dra. Sy het hom vir my gegee en ons vingers het aan mekaar geraak. En altyd daarna, elke keer wanneer ek haar tas aanvat, en wanneer ek hom vir haar teruggee.

Maar laas jaar, standerd vyf, het ek begin bang word. Oor ’n ding wat Martina vir my gesê het, sommer uit die bloute uit: “Ek sien Elsie het sommer al meisiekind geword. Rêrig mooi. Heupies en tieties en alles. Jy moet oppas as julle in die hoërskool kom, Timus, sy gaan ’n hit wees daar.”

Ek het kwaad geraak. Maar bang ook.

“Man, ék dra haar tas,” het ek gesê.

Martina het haar kop staan en knik asof sy alles weet. Ek haat dit as iemand dit doen.

“Jy dra haar tas, ja, maar hou jy haar hand vas?”

Ek wou nog vir haar sê van ons vingers, maar toe praat sy al weer.

“Het jy haar al gesoen, Timus?”

Martina was reg. Toe ons vanjaar in die hoërskool kom, het ek gesien Voete Labuschagne begin pouses met Elsie praat. Ek het hulle só gekyk en sommer geweet. Voete se stem het lankal gebreek en hy skeer en hy is glo al van standerd sewe af in die eerste rugbyspan. Hy het standerd tien gedop. Party mense sê aspris, om nog ’n jaar lank rugby te kan speel vir die skool.

Anyway, Elsie is nou Voete se girlfriend. En ek kan niks daaraan doen nie. As ek Zane was, sou ek kon, maar ek is ek.

Toe ons by die huis kom, ek en Mara, haal sy haar beursie uit en gee vir my tien sent. “Gaan koop vir jou ’n lekker roomys,” sê sy.

Ek vat die geld, maar ek het nie meer lus vir roomys nie.

“Timus-kind,” sê ouma Makkie, “as Zane so sterk is soos jy sê,

hoekom kry hy nie vir Joon van Helen af weggehou nie?”

“En oom Rocco van sy ma af,” sit Martina by.

Ma raps haar met ’n nat vadoek op die boud.

“Eina!”

“Hou jou neus uit grootmensgoed, veral as dit verkeerde dinge is, en nog meer so voor Timus.”

As ek nie my ore oopgehou het nie, het ek seker nou nog nie geweet van Zane se ma en oom Rocco nie. En van hoe bang mense vir Joon is. Hoe hulle met hom naby liewer die kwaad wat hulle wil doen, laat staan tot hy weg is. Eenkeer het hy glo voor Zane se ma en oom Rocco gaan staan toe hulle weer êrens heen op pad was. Oom Rocco is ryk. Hy’t ’n kar met ’n afslaandak. Hy kom kuier by die tannie wanneer die oom dagskof werk. Partykeer gaan ry hulle ’n entjie en dan sit Zane se ma haar mooiste kopdoek op sodat die wind haar hare nie te veel verwaai nie.

Maar daai dag wat Joon voor hulle gaan staan het, het die tannie haar kop laat sak en teruggeloop in die huis in en oom Rocco het sy kar se taaiers van kwaadgeit laat spin en weggery.

Toe Ma daarvan hoor, het sy gesê sy wens Joon kan oral wees, dan sou daar baie minder sonde gewees het hier waar sy haar kinders goed probeer grootmaak.

“As Zane regtig wil,” sê ek, “sal hy vir Joon en oom Rocco saam kan platslaan.”

Ouma Makkie trek ’n knypie snuif in haar neus op. “Hoekom haal hy dan sy frustrasies op die onskuldige vlermuise uit?”

“Gmf! Daar’s niks onskuldig aan ’n vlermuis nie,” sê Ma.

Dis vrugtevlermuise wat Ma so kwaad maak, nie die gewones nie. Wanneer ons wildevy se vrugte ryp is, kan ’n mens hulle bedags hoog tussen die blare sien hang, groter en leliker as Zane s’n, en saans vreet hulle die vye en skyt in die verbyvlieg blertse teen ons huis se mure. Soggens moet Gladys dit met die tuinslang afspuit, dan sê sy altyd: “Zane kills the wrong bats.”

Niemand kan voor die tyd raai wanneer dit sal gebeur nie, maar op ’n dag wanneer dit al skemer begin word, hoor iemand die draad fluit, en dan is dit nie lank nie of die hele spoorwegkamp weet: Zane slaan vanaand weer vlermuise.

Mens kom soos gewoonlik van die skool af en jou ma is besig met die goed wat sy elke dag mee besig is. Jy hoor honde blaf en Rankieskat lê opgekrul op Pa se stoel. Dit raas by die shunting yard en die loco. Jy eet koffie en brood en trek jou skoolklere uit en gaan speel buite.

Dis ’n gewone dag tot die draad begin swaai, en voordat daar drie vlermuise dood lê, tou ’n hele streep kinders agter Zane aan.

Hy loop op die muur langs wat keer dat die skuins jaarts van die huise aan die bos se kant van die straat wegspoel as dit reën.

Zane praat dan met niemand nie, maar elke keer as die draad ’n vlermuis tref, sê hy: “Bastard.”

Ons help hom om die dooies bymekaar te maak en hulle in ’n boks te gooi. Nie een mag bly lê nie.

Joon hou nie daarvan as Zane draad swaai nie. Hy sê die vlermuise het niks verkeerds gedoen nie. Maar Zane laat hom nie sê nie. Partykeer nie eers van Joon Sterrekyker nie.

Hoe donkerder dit is, hoe moeiliker is dit om al Zane se vlermuise in die hande te kry. Party val in struike, dan kry ons hulle die volgende dag eers wanneer ons skool toe loop. Lewendiges ook, wat met gebreekte vlerke kruip en vir ’n mens tande wys en piep as jy jou hand na hulle toe uitsteek. Een het my al gebyt en ek het gedink ek gaan hondsdolheid kry, maar ek het nie.

Ons weet nooit wanneer Zane gaan ophou nie. Dis sommer skielik. Hy laat sak sy arm en die draad val grond toe. Dan loop hy na die lamppaal waar Kingsingel sy draai by die Gouwse maak, naby ons huis, en daar wag hy vir die boks vlermuise. Baie van die straatligte by ons word met ketties uitgeskiet of met klippe uitgegooi, en dan moet die Korporasie kom regmaak. Maar die een voor die Gouwse se huis bly heel. Ek dink die ouens is bang om hom uit te skiet, want dis Zane se vlermuislig. As die boks kom, dop hy hom om en die vlermuise val flop-flop-flop op die teer. Twintig, dertig van hulle. Dié wat nog lewe, trap hy dood. “Bastard, bastard, bastard!” Dan loop hy straataf. Nie huis toe nie. Hy loop net.

Joepie tel partykeer ’n dooie vlermuis op en jaag die meisiekinders daarmee. Hy hou hom aan die vlerke op sodat hulle oop staan soos dominee Van den Berg se toga wanneer hy die seën uitspreek.

Die volgende dag is daar nie een vlermuis oor nie, net ’n hopie spierwit beentjies. Ons het eers gedink dis katte wat hulle opvreet snags, maar ’n kat kan nie ’n beentjie so skoon vreet soos ’n mier nie en ’n hele nes miere sal dit nie in een nag kan doen nie.

“Iets moet met hulle gebeur in die nag,” sê Joepie. “’n Wonderwerk of iets.”

Hy is ’n Apostolie. Ma sê hulle glo meer in wonderwerke as ons.