Читать книгу Үһүйээннэр, номохтор - - Страница 6

Былыыр-былыр биир баай олорбут. Кини кыыстаах эбит. Ол кыыс эргэ барар сааһа буолбут. Аҕалаах ийэтэ кинини баай уолаттарыгар күүстэринэн биэрээри гыммыттар. Кыыс буоллаҕына биир дьадаҥы киһи уолунуун олус таптаспыттар. Аҕатыттан, ийэтиттэн көрдөһө сатаабыт: «Миигин бэйэм сөбүлүүр киһибэр биэриҥ. Мин дьолбун быһа түһүмэҥ. Мин баай уолаттарыттан кими да сөбүлээбэппин. Кинилэргэ биэрдэххитинэ, кумахха быраҕыллыбыт ньургуһуннуу кууруом-хатыам. Ийэлээтэр ийэм, аҕалаатар аҕам, мин көрдөһүүбүн истиҥ даа!» – диэн иэйбит-туойбут, көрдөспүт-ааттаспыт. Ону ийэлээх аҕата истиэх бэйэлээхтэр дуо?! Олох сөпсөспөтөхтөр. Аҕата: «Ол-бу буолума! Ол дьадаҥы уолугар тахсаҥҥын тугу сиэн-аһаан уойар-тотор үһүгүн? Өссө бачча кыратыттан сөбүлүүрдээх-сөбүлээбэттээх. Көрдөһө да сорунума. Мин эйигин төрөппүтүм, онон мин бас билэбин. Кимҥэ биэрэрим-биэрбэтим бэйэм дьыалам».

Кыыс эрэйдээх хайаахтыай. Муммут кус оҕотун курдук хаалаахтыыр. Ийэтэ, кыыһын аһынан, кэргэниттэн көрдөһөн көрөр да, биирдэрэ ылыммат. Аҕата, эппитин курдук, тэйиччи олорор биир баай уолугар кыыһын биэрээри тэринэр. Кыыстан тугу да ыйыппаттар. Бэргэһэлээн холбооттуур күннэрэ тиийэн кэлэр. Кыыс бэргэһэлэнэр. Уонна киэһэ, утуйар кэмнэрэ кэлиитин саҕана, сүтэн хаалбыт. Кини, таптыыр киһититтэн арааран, таптаабат уолугар биэрэн эрэллэриттэн хомойон-хоргутан, дьиэтин кэннигэр турар тииккэ тахсан моҥнон өлбүт.

Ол кэнниттэн хас да сыл ааспыт. Арай биирдэ били баай олорбут сириттэн чугас хас да киһи оттуу сылдьыбыттар. Түөртүүр чэйдэрэ буолбут. Биир киһи оһох отто, чэй өрө хаалбыт. Дьонноро чугас сорохторо от көрө, сорохторо сөтүөлүү барбыттар. Ол киһи, соҕотоҕун хаалан, уотун умата олорбут. Арай туран, солуурчаҕын ыла баран иһэн көрдөҕүнэ, суол устун биир бэргэһэлэнэр курдук таҥастаах кыыс хааман кустуктанан иһэр эбит. Киһи муодарҕаан да, соһуйан да ол кыыһы көрө турбут. Кыыс чугаһаан истэҕинэ көрбүтэ, били аҕыйах сыллааҕыта моҥнон өлбүт баай кыыһа иһэр эбит. Киһи, куттанан, сырдык-хараҥа быыһыгар киирбит. Арай биирдэ өйдөммүтэ, дьоно кэлэн, кинини уоскута сылдьаллар эбит. Ол киһи тураат, били суол диэки көрбүт да – туох да, ким да суох. Киһи дьонугар кэпсээбит. Дьоно олус муодарҕаабыттар. Ол дьонтон сорохторо кэнники эмиэ ити кыыһы көрбүттэр. Кыыс, кинилэргэ чугаһаан иһэн, сүтэн хаалар эбит. Дьон онтон ыла ити сири Кыыс Дьаарбайбыт диэн ааттаабыттар.

Маша Нестерова. Амма улууһа, Амма-Наахара нэһилиэгэ.

1960-с сс. Бүлүүтээҕи педучилищеҕа II кууруска үөрэнэ сылдьан суруйбут курсовой үлэтиттэн.