Читать книгу Тэпсиллибит сибэкки - - Страница 7

Таня үлэтиттэн икки суумкалаах, дэлби сылайан кэлэн дьиэтигэр нэһиилэ киирдэ. Бүгүн күнү быһа ыарыһахтар таҥастарын сууйан, өтүүктээн сиһэ бүттэ. Дьиэтигэр кэлбитэ киһитэ көрсүө баара дуу, оҕолор оонньуу бардахтара буолуо, кыра кыыһа баара буоллар… Эрэ арыгылаабыта хас да хонно, Таня аанньа утуйбатаҕа хараҕыттан биллэрэ.

Уота-күөһэ суоҕунан көрбүт эдэрчи дьахтар дьиэҕэ киирбитигэр, сэрбэллибит кыра кыысчаан суумкаларга саба түстэ.

– Хайа, чыычаах, дьонуҥ?.. – ийэтэ ыйытан көрдө.

Кыыһа суумканы сосуһа-сосуһа, «билбэппин» эрэ диэтэ.

Эмискэ күүлэҕэ киһи атаҕын тыаһа иһилиннэ, аан арылла биэрдэ да, ыаллыы олорор Настаа көтөн түстэ:

– Таанньа, милииссийэттэн эрийдилэр… Улахан уолуҥ баар дуо?

– Туох дииллэр? – Таанньа, уолуйан, утары ыйытта.

– Хотуой, иэдээн буолбут, оҕо сааҕа дэҥнэммит дииллэр дии…

– Тыый!!! Алдьархайы-ы… – Таанньа соһуйан сүрэҕин тутунна, санаатыгар кини оҕото дэҥнэммит курдук…

– Милииссийэҕэ тиийиэ үһүгүт, – Настаа илдьитин этэ турда.

Ол икки ардыгар аан арыллан Таанньа кэргэнэ киирэн кэллэ. Таанньа кини үрдүгэр түстэ:

– Ханнаный улахан уолбут?! Оҕолоргор кыһаммаккын, өрүү арыгылаан айбардыыгын, дьиэҕэ тохтообот да буоллулар, туох ааттаах олоҕой… – диэн ытамньыйан эрдэҕинэ, Настаа этэрбин эттим диэбиттии, таһырдьаны былдьаста.

– Оҕо дэҥнэммит үһү, ити Настаа эттэ, милииссийэлэр ыҥырбыттар отделга… Эн онно эрэ наадыйбаккын, баҕар, биһиги оҕобут буолуо, иэдээни! – Таанньа ытаан санна ибигирии турда, кыра кыыс куттанан оҥой-соҥой көрөн ийэтин аттыгар буолла.

– Оттон мааҕыын ити ыаллар уолаттарын кытта саалыы диэн барбыттара дии, ыйыппытын көҥүллээбитим… Барыахха отделга, онно биллиэ буоллаҕа, тоҕо эрдэттэн ытаан бардыҥ… – Соппуруон кэргэнигэр бардырҕаата.

Хайыахтарай, кыыстарын ыалларыгар хаалларан, милииссийэҕэ бардылар.

– Хайдах?! Ол улахан киһитэ суох барбыттара дуо? Барсыаххын, оо, дьэ иэдээн да эбит. Тоҕо ыытаҕын? Саа тутар сааһа илик буолбат дуо, оскуолаҕа биир да мунньахха сылдьыбаккын, тугу да билбэккин. Сааһы быһа ол айдаана, илии баттааһына, хантан тугу билиэххиний, наар арыгылаан быһа сытыйаҕын… Уолаттарыҥ улаатан эрэллэр, болҕомтоҕун уур, арыгылаан бүт диэн этэ сатаа, тарбанан да көрбөккүн… – Таанньа хааман иһэр эрин мөҕүттэ истэ, куттаммычча, кыыһырбыт санаатыгар эрин охсуолаата.

– Ээ, наһаа биһиэннэрэ буолбатылар ини… – диэн Соппуруон көмүскэннэ, – баран билиэхпит буоллаҕа дии, эрдэ биллэ илигинэ айманныҥ, – диэн эр киһи дуома буолан быһаара истэ.

Күһүҥҥү күн сарсыардаттан чаҕылыйа туран, бөһүөлэккэ буолбут иэдээни билбиттии, сыыйа сундулуспут боруҥуй былыттар мустан, күн былыттар кэтэхтэригэр саһан, тыал биллэ күүһүрэн таһырдьа сөрүµкээтэ. Соппуруоннаах Таанньа дэриэбинэ киэҥ суолунан тиэтэйэ-саарайа отдел диэки харбыаластылар. Таанньа сүрэҕэ өрө мөхсөн, араас санаалар кинини үүйэ туттулар. «Арай уолбут буоллун, оо, иэдээн дии, хайдах буолабыт? Барыта арыгы содула, баҕар, уолбут бэйэтэ бэйэтин… аҕата арыгылыырын иһин… Кэби-ис, суох, суох, аньыы, ону-маны санааммын…» – ол курдук суолу билбэккэ, сүүрэр-хаамар былаастаан отделга олус аҕылаабыт, дэлби долгуйбут дьон киирэн кэллилэр.

Учаскуобайдара ааттарын-суолларын барытын сурунан ылла. Төрөппүт бөҕө ыҥырыллан номнуо кэлбиттэр эбит. Ким да, тугу да саҥарбат, Таанньа тугу да кыайан өйдөөбөккө дөйбүт курдук турда. Арай Соппуруон, эр киһи дуома, хайа оҕо дэҥнэммитин ыйыталаһан көрбүтүн кимиэнэ да буолара биллэ илик, онон күүтэбит диэн хата быһаарда… Ким да буолара биллибэтэ хас биирдии төрөппүт сүрэҕэр суоһар сурах буолан иһилиннэ. Сотору учаскуобай эттэ:

– Төрөппүттэр, бары болҕойон истэргитигэр. Бары кэлбиккитинэн сибээстээн этэбин. Бүгүн 3 чаас ааһыыта тыллабыр киирэн, аллара өрүс кытылыгар оҕо сааҕа дэҥнэнэн, оройуон кииниттэн силиэстийэлиир биригээдэ, Суһал көмө уонна прокуратураттан кэлэннэр, иэдээн тахсыбыт миэстэтигэр үлэлии сылдьаллар. Ким оҕото буолара биллэ илик, ол дэҥнэммит оҕону, быһылаан хайдах тахсыбытын миэстэтигэр быһааран баран аҕалыахтара. Онно баар оҕолору эмиэ бииргэ аҕалаллар, оҕолоргутун мантан ылан барыаххыт. Кэлэн манна быһаарыы суруйбуттарын кэнниттэн.

Ким оҕото дэҥнэммитэ биллэ илигиттэн төрөппүттэр бары да ыар санааҕа ыллардылар. Бириэмэ бу баран испэтин! Кэтэстэххэ, тохтообут курдук соһуллар, ол курдук киэһэ 10 чаас буолла. Күһүҥҥү халлаан хараҥарбытынан барда, киэһэ биллэ сөрүүкээтэ, ол тухары туох да сибики биллибэтэ… Дэриэбинэ кытта иһийбиттии чуумпурбута, дьөрү ыт да үрбэтэ өссө нүһэр, ыар санааны үөскэтэр…

Арай кэмниэ кэнэҕэс түүн 1 чаас саҕана отдел үлэһиттэрэ киирии-тахсыы буолбуттарыгар, арааһа, оҕолорбут кэллилэр диэн төрөппүттэр суугунаһа түстүлэр. Таһырдьа күһүҥҥү хараҥа буолан туох да түннүгүнэн көстүбэт, арай кэлбит массыына фарата түннүккэ тыган ааста. Эмискэ отдел аана арылла түстэ да, чараас суорҕаҥҥа сууламмыт оҕону түөрт киһи көтөҕөн отдел түгэх хоһугар киллэрдилэр. Таанньа сүрэҕэ тохтуурга дылы гынна, мэйиитэ эргийтэлээтэ, салгын тиийбэт курдук буолла, истиэнэҕэ өйөнө түстэ. Таанньа тулуйан кыайан көрбөтө, хараҕын уута бычалыс гынна, хараҕар илэ-чахчы Алгыһа көстөн ааста… Ол эрээри Айыылар Таанньа оҕотун бу ынырык дьулаан түгэнтэн быыһаабыттара… Сотору буолаат, уку-сакы туттан, куттаммыт сирэйдээх-харахтаах, дэлби тоҥмут оҕолор киирэн кэлбиттэрэ. Ийэлэр барахсаттар оҕолоругар саба түспүттэрэ, отдел иһэ ытаһыы, аймалҕан буолан биирдэ куугунуу түспүтэ. Киһи эрэ сүрэҕин, санаатын баттыыр чуумпу биирдэ суох буолбута. Хас эмэ чааһы быһа оҕоҥ тыыннааҕын кэтэһии ийэ дьоҥҥо ыарахан этэ. Төрөппүттэр бары да уйулҕалара хамсаан, бу дьулаан дьыала быһаарылла охсуон, ким оҕото суорума суолламмытын уонна быһылаан хайдах төрүөттэнэн тахсыбытын билиэхтэрин саныыллара… Дьону, оҕолору куттаамаары, дэҥнэммит уолу сирэйэ көстүбэт гына суулаан киллэрбиттэрэ. Оҕо ийэтэ бу түгэҥҥэ манна суоҕа эмиэ да үчүгэйэ дуу дии саныыгын, ол эрээри амырыын сурах ийэ барахсаны аһымматтыы күүтэн турара өссө дьулаан… Онтон дьон сибигинэһэн бардылар, ким оҕото буоларын бары биллилэр. Таанньа уолун кууспутунан саҥа аллайда, ол уолун табаарыһа, эт саастыыта, бииргэ үөрэнэр доҕоро этэ. Уоллара ытаан, түбэспит да алдьархайыттан, доҕорун да сүтэрэн буолуо, кыайан уоскуйан биэрбэтэ. Сотору олохтоох балыыһа оҕо бырааһа тахсан төрөппүттэргэ сүбэ биэрдэ: