Читать книгу Պատմութիւն - იაკობ ცურტაველი - Страница 16

Եւ ապա այնուհետեւ հետեւեցաւ Խանն ելանել ի գագաթս լերանց ի կողմն Ղրխպուլախու՝ մերձ Գեղարդայ եւ Գօրատարայի: Որ եւ սփռեալ տարածեցան զօրք բանակին մինչեւ Ծաղկունաձորն եւ մինչեւ եզրն Գեղամայ ծովուն: Որ եւ մնաց ի զբօսանս մինչեւ ցյուլիսի վերջն: Եւ օգոստոսի սկիզբն սկսաւ ի լեռնեն նոյն ճանապարհաւ, ընդ որ գնաց, եւ եկեալ եհաս մերձ ի տեղի պատերազմին՝ ի բլուրն Մուպարաք թէփէսի ասացեալ: Զի սկիզբն բլրիս անունն Ախի թէփէսի էր, իսկ ի պատերազմին՝ որովհետեւ յաղթեաց Մուպարաք, թափայ կոչեցաւ, եւ մնաց անունն այսպէս:

Եւ յորժամ եկն մեծաբաղդ Խանս մերձ այսմ բլրիս, էի եւ ես ընդ նմա, քանզի խնդրեալ էր զիս: Եւ յառաւօտուն, երբ կամէր չուել, ել ի բլուրն այն. կոչեաց եւ զիս ընդ մեծամեծս՝ խաներօք եւ միրզօք հանդերձ, զքեալանթարն եւ զմէլիքն եւս, ի գագաթ բլրին՝ ի տեղին, որում հարեալ էր զվրանն իւր յաւուր պատերազմի, յորում զյաղթութիւն արար:

Եւ շատ երկար խօսեցաւ ընդ մեզ: Նախ՝ վասն գմբեթին, որում հրամայեաց շինել օրինակ վրանին իւրոյ, զի մնասցէ յիշատակ եւ յիշեսցի ապագայիցն: Եւ երկրորդ՝ խօսեցաւ պատրաստելոյ վասն զմեզ եւ պահպանելոյ ի նենգութենէ հագարացւոց՝ մերձասահման գոլոյն մեզ սահմանացն նոցին:

Եւ այսպէս ժամ մի խօսելով ընդ մեզ երբեմն ընդ խաներացն եւ մերթ՝ ընդ իս, մինչեւ իջաք ի բլրոյն ի դաշտն: Եւ ապա հրամայեաց մեզ ձիաւորիլ եւ գնալ զկնի նորա: Եւ այնմ գիշերի օթագայեցաւ ի Պաշ Ապարան անուանեալ տեղին: Եւ երեկոյան հացին հրաւիրեաց զիս ի սեղանն:

Եւ առաւօտուն դարձոյց զՊապա խանն, եւ զՍէրտար խանն, եւ զԵրեւանայ խանն եւ զՆախչուանայ խանն իւրեանց տեղիս: Որում պաշարեալ էին զԵրեւան. այս չորեքեան խաներս կրկին պաշարեալ ի Դ (4) դիմաց պահեսցեն, որ ոչ կարիցեն մուտ եւ ել առնել:

Իսկ զիս տարաւ ընդ իւր մինչեւ ցՃինլի գօլ կոչեցեալ վայրն եւ կրկին հրաւիրեաց զիս ի սեղանն: Եւ զի էր պահք փոխման սուրբ Աստուածածնին, վասն որոյ համարձակեալ ասացի «Խա՜նըմ, այս Ե (5) – Զ (6) անգամ է, յորմէ հրաւիրես զիս ի սեղան քո: Եւ յամենայն ժամ պահոց օր պատահեցաւ: Եւ ես կարօտ մնացի ի քո քաղցր կերակրոցդ յորմէ թուի ինձ, որպէս զմանանայն իջեալ ի բարձանց: Վասն որոյ խնդրեմ ի մեծութէնէդ, զի հրաման տայցես տուաճիյիդ քո, որ իմ առաջեւի կերակուրն տանիմ ընդ իս իմ օթեւանն: Յորմէ ծիծաղեցաւ ուրախութեամբ եւ ասաց. «Խալիֆա՜յ, ապա վաղն կուտե՞» Ասի. «Ոչ»: Որով խանդաղատեցաւ եւ ասաց. «Բարի է: Վաղիւն այլ եկ ընդ իս: Եւ կրկին հրաւիրեալ ես յիմ սեղանն, քանզի եւ ես զհաց քո շատ եմ կերեալ: Եւ ապա արձակեցից գնալ Ուչքիլիսէն»:

Եւ վասն այսմ պատճառի գնացի ընդ նմա եւ զմիւս օրն: Եւ այնմ երեկոյին եւս հրաւիրեաց ի սեղանն կրկին եւ ետ լցուցանել իւր առաջի եղեալ փլաւէն աման մի: Եւ հրամայեաց սպասաւորացն պահել զայն եւ հասուցանել ի վրանն իմ, որպէս եւ արարին իսկ:

Եւ յետ ուտելոյն մեր, իւրեանք՝ ի յուտեաց կերակրոցն եւ ես՝ ի մեղրէն եւ այլոց քաղցրեղինաց, աւարտեցաւ հացկերոյթն: Եւ լուացեալ զձեռն նոյնպէս եւ մեք յարուցեալ ես ի վերա ոտից շնորհակալեցայ եւ կանգնեցայ: Որ եւ ասաց. «Խալիֆայ, մուրախաս արարի զքեզ: Գնայ բարով ի քո մանաստուրն եւ աղօթեայ վասն մեր»:

Իսկ ես պաղատելով խնդրեցի գնալ ընդ նմա մինչեւ ցԱրփաչայն: Բայց երկրորդ Աղէկսանդրն ոչ կամեցաւ բնաւ եւ ոչ ետ թոյլ, այլ զայս ասաց, թէ՝ «Ըխտիար ես, խեղճ ես, ափսոս ես: Դարձիր, դարձիր ի տեղի քո եւ տուայ արա մեզ»: