Читать книгу Шигырьләр / Стихи - Кул Шариф - Страница 6

Башың күтәр гафләтдин, гафил торма,

«һу» тигел,

Күзең ачкыл уйкудин, гафил торма,

«һу» тигел.

Һу-һу тийү һу кошы, акар күзендин йәше,

Көйеп эче һәм тышы, гафил торма,

«һу» тигел.

Гашыйклары очарлар, гарше шахига кунарлар,

Һу дип дидар куларлар, гафил торма,

«һу» тигел.

Йиге әкълим гизәрләр, андин күккә агарлар,

Бер кадәмдә йитәрләр, гафил торма,

«һу» тигел.

Һу бәхригә чумарлар, гаувас булып батарлар,

Һу дөррләрин тирәрләр, гафил йөрмә,

«һу» тигел.

Дәргяһ капуг ачыкдыр, рәхмәтләри анукдыр,

Күзең ачып бакып тор, гафил йөрмә,

«һу» тигел.

И Кол Шәриф, тынмагыл, төнләр йатып

оймагыл,

Хак зекрени куймагыл, гафил йөрмә,

«һу» тигел.

Тәрҗемәсе:

Башың күтәр ваемсызлыктан, белми торма,

«Аллаһу» диген,

Күзең ач син йокыдан, белми торма,

«Аллаһу» диген.

«Һу-һу» дияр һу кошы[21], агар күзеннән яше,

Көеп эче һәм тышы, белми торма,

«Аллаһу» диген.

Гашыйк булганнар очарлар, гарше шахига[22]

кунарлар,

«Аллаһу» дип очрашу көтәрләр, белми торма,

«Аллаһу» диген.

Җиде материк гизәрләр, аннан күккә

ашарлар,

Бер атлауда җитәрләр, белми торма,

«Аллаһу» диген.

«Аллаһу» диңгезенә чумарлар, су асты

йөзүчесе булып батарлар,

«Аллаһу» энҗеләрен чүпләрләр, белми торма,

«Аллаһу» диген.

Оҗмах ишеге ачыктыр, рәхмәтләре билгеледер,

Күзең ачып карап тор, белми йөрмә,

«Аллаһу» диген.

И Кол Шәриф, тынма син, төннәрен ятып

йоклама,

Аллаһка зикер әйтүне ташлама, белми йөрмә,

«Аллаһу» диген.

И күңел, бил баглама, күпне кичүргән

дөньядыр,

Бу үлүм ширбәтин халыкга ичүргән

дөньядыр.

Сән сагынма дөньяда мән бакый калгаймән

тийү, –

Күп ианар вакытта чирагларны очурган

дөньядыр.

Угылны атадин айуруб, кызны анадин тәкый,

Йыглатыб бер-бер ишекдә, зари кыйлган

дөньядыр.

Әүвәлени кемсә билмәс, ахырыни һәм тәкый,

Әүвәле һич, ахыры һич, бер көһнәи

дөньядыр.

Кол Шәриф, атаң-анаң сәндин борынгылар

кани, –

Барчани куйныга (алып), ашна кыйлган

дөньядыр.

Тәрҗемәсе:

И күңел, билеңне бума (дөнья дип),

күпне кичергән дөнья бу,

Бу үлем ширбәтен халыкка эчергән

дөнья бу.

Син уйлама дөньяда мин мәңгегә калырмын

дип, –

Күп янар вакытта утлар очырган

дөнья бу.

Угылны атадан аерып, кызны да анадан

шулай ук,

Елатып бер-бер ишектә, зар иттергән

дөнья бу.

Әүвәлен беркем белмәс, ахырын да шулай ук,

Әүвәле юк, ахыры юк, бер сәләмә

дөнья бу.

Кол Шәриф, атаң-анаң синнән никадәр

борынгылар иде, –

Барчаны куенына (алып), әшнә иткән

дөнья бу.

Мөнаҗәтдә моңлугъ кәрәк, иҗабәти булса

андин,

Күзи йашлигъ, бәгъри башлигъ булмагунча

булур кандин.

Ир сәхәрдә кубубән, тулдырмайен күздә

йаши,

Өмид тутмак мөхаль ирер, капугъ баглигъ

камугъ йандин.

Сәхәр купсаң, нийаз кыйлсаң, соң нийазың

кулга алсаң,

Иҗабәтдер дога кыйлсаң, иҗабәти булса

андин.

Үзиндә булур иран йыкган, күрәр нуры

Аллаһыны,

Фида булур максуд-морад, рахте гыйшрәт

кызыл җандин.

Нәфәси җиһад кыйлса, күзләрендин кан-йаш

акса,

Раббе тийү аңа бакса, кәлүр ләббәйкә

йөз-мең йандин.

Морад кәрәк ирсә сәңа, хакыйкыйә

йангыл аңа,

Гамәл кыйлып төндин-төңә, чыкмагунчә

бәһ бундин.

Рийазәтнең бутасында сыз гаурәтин,

и Кол Шәриф,

Кәнҗе гыйшкы кәрәк ирсә, алтун-көмүш

чыка кандин.

Тәрҗемәсе:

Мөнәҗәттә моңлылык кирәк, кабул итүе

(Алланың) шуннан торса әгәр,

Күзең яшьле, бәгърең башлы булмаса,

каян табылыр ул (моңлылык)?

Ир сәхәрдә тору белән тутырмаса

күзен яше белән,

Өметләнү (Алла ризалыгына) мөмкин булмас,

оҗмах ишеге бикле булыр бар яктан да.

Сәхәргә торсаң, нияз[23] кыйлсаң, соңыннан

ниязыңны үзеңә кулланма итеп алсаң,

Кабул итәр (Алла), дога кыйлсаң,

Алланың ярлыкавы шуңарда булса.

Үзендә ирлек һиммәте[24] булган кеше

Алланың нурын күрер,

Дөньяви максат-морадларын корбан итәр ул

(шул юлда), рәхәт тормышы китәр җаннан.

Әгәр нәфсесе белән сугышса, күзләреннән

кан-яшь акса,

Раббым диеп, аңа бакса, килер ләббәйкә[25]

йөз-мең яктан.

Морад кирәк булса сиңа, хакыйкатьтә

ян син аңа,

Гамәл кыйлып төннән-төнгәчә, яхшылыктан

(үзеңне камилләштерүдән) читкә чыкмыйча.

Риязәт[26] билбавындагы оят җирне[27] сызып

ташла, и Кол Шәриф,

Алла гыйшкы хәзинәсе кирәк булса,

алтын-көмеш каян чыгар башкача?

Әлхәмдүлиллаһ раббил-галәмин,

шөкер сәңа,

Үзиң кабул бирдең иман безгә.

Ул бәдбәхет шәйтан-ләгыйн гадәтиндин

Кыйлды йарлыйк, бирде йаулак әман безгә.

«Раббанә, заләмнә, әнфүсәна», –

Халикым, разыйкыйм, барыйм сәңа.

Гыйльме хикмәт, тәүфыйк-тәгать,

төрлик сәна

Кыйлды тәшриф шәриф-ләтыйф Коръән

безгә.

«Раббанә, фаг-фирләна зөнубәна» –

Телим аздым, йаздым, түздем, килдем бона.

Кәрәк – кәндү дәргяһыңдин сөргел вәйа,

Кәрәк – кәндү каршы алгыл ихсан безгә.

«Көнтүм хәйра өммәтин ухриҗәт лин-наси»

айәтендин,

Өмидем күн ул Ходаның рәхмәтидин.

Безни кыйлды Мостафаның өммәтендин,

Йибәрде Мостафани борһан безгә.

«Мән зәл-ләзи йәшфәгу» дин вәләятсез,

Кем котылгай Рәсүледин гыйнаятсез?

Аның күнли арар булса шәфәгатьсез, –

Калдук камугъ йите тәмугъ зиндан безгә.

«Лимә тәкулунә ма-ля тәфгалүн» айәтендә

Тәфсир кыйлмыш ул кыямәт атлыйгъ көндә;

Үзи укуб, үзи тутмас данишмәндкә,

Ирекләндүрер өч йүз алтмыш бәла безгә.

«Хөзүһө фәгалүһө» хитабындин,

Кәһ куркармын «Сөммәл-җәхим»

гыйкабындин.

Укуб-белүб, тутмадык без хитабындин, –

«Йа-вәйләти ләйтәни» дәрман безгә.

Үзиң белгел, йангыл имди, и Кол Шәриф,

Тәхсил тийү бар гомерең кыйлдың тәләф.

Йекетлектә тәүбә кыйлмак – гыйнаять ризык,

Йазукларни йарлыкали, гофран, безгә.

Тәрҗемәсе:

Аллага, Галәмнең хуҗасына, дан булсын,

шөкер Сиңа!

Үзең кабул бирдең иман безгә.

Ул бәдбәхет шайтан-ләгыйнь гадәтеннән

Ярлыкады, бердәнбер иминлек бирде безгә.

«Безнең нәфсебезне безгә залим кыйлма» –

Яратучым, ризык бирүчем, барам Сиңа.

Хикмәт гыйлеме, тәүфыйк-тәгать[28],

төрле мактаулар,

Хөрмәтләр күрсәтеп, кадерле-гүзәл Коръән

бирде безгә.

«Раббыбыз, безнең гөнаһларыбызны гафу ит»,

– дип

Телем белән күп сөйләдем, яздым, түздем,

килдем моңа.

Кирәк икән – үз ишегеңнән ку син (безне)

читкә,

Кирәк икән – Аллаһның Үзе, каршы алып,

Безгә изгелеген кыйлсын иде.

«Кешеләр арасыннан хәерле бер өммәт[29]

чыгардым» аятеннән

Өметем бар булсын иде ул Ходаның

рәхмәтеннән.

Безне Мөхәммәд пәйгамбәр өммәтеннән

яратты ул,

Мөхәммәд пәйгамбәрне дәлил итеп безгә

җибәрде ул.

«Ул кемсә[30] безгә шәфәгатьче (мәгънәви хуҗа)

булды» аятеннән

Кем котыла алсын ярдәмчесез,

Мөхәммәд пәйгамбәр ярдәменнән башка?

Аның[31] күңеле эзләр булса арадашчысыз

изгеләрне, –

Без бөтенебез җиде тәмуг-зиндан эчендә

калырбыз бит.

«Үзе эшләмәгән гамәлләрдән ничек халыкка

нәсыйхәт бирер» аятендә

Аңлатып бирде Ул: «кыямәт» дип

аталган көндә,

Үзе әйтеп тә, шул гамәлләрне үзе тотмаган

галимгә,

Әйтеп торыр өч йөз алтмыш бәла безгә.

«Аллаһ теләгәнен эшләр: Ул алыр,

Ул эшләр», – дигән сүздән,

Ахыргы урын җәһәннәм булуыннан –

газап чигүдән куркам.

Без укыдык-белдек, әмма тотмадык

Аллаһ нәсыйхәтеннән, –

«Ни үкенеч! Әй, булса иде!» сүзләре генә

юаныч безгә.

Үзең бел дә ян инде, и Кол Шәриф,

«Белем алам» дип, бөтен гомереңне үткәреп

бетердең.

Егет чакта тәүбә итү – Аллаһның

ярдәме (ризыгы) кебек ул,

Гөнаһларны ярлыка инде, Аллаһ, безнең.