Читать книгу Liefde in die skemering - Lizet Engelbrecht - Страница 3

1

Hoe verhoed jy iemand ’n volle agtien maande lank om ware liefde te vind? Dis hieroor wat die vier-en-twintigjarige Monique, privaat verpleegster vir oom Matty Olsen, tob terwyl sy stadig en ingedagte na sy slaapkamer stap in die lieflike Yzerfontein-huis wat sy reeds ses maande lank met hom deel.

Veronderstel dit ís binne haar vermoë om aan oom Matty se verregaande versoek te voldoen. Veronderstel sy kan hierdie Joseph Greeff-persoon op haar verlief maak en sodoende vir oom Matty beskerm – ás sy hom dan inderdaad glo dat hy sulke beskerming nodig het.

Selfs al is dit moontlik, weet Monique nie of sy daarmee kan saamleef nie. Kan sy een mens mislei om ’n ander te plesier? Wat as die Joseph-vent in die proses seerkry? Miskien is hy skugter of het hy ’n swak selfbeeld. Sy kan mos onmoontlik só iemand misbruik!

By oom Matty se kamerdeur huiwer Monique. Hy gaan nou ’n antwoord van haar wil hê, dit weet sy. Sy was nog nooit ’n vlinderpop nie, en al wil sy vir oom Matty beskerm, glo sy nie sy weet hoe om te flirteer of die koket te speel nie. Boonop het die storie met Christof haar geknou; sy het geen selfvertroue waar dit by mans kom nie. Selfs ’n skugter of skaam een sal regdeur haar sien. Buitendien: Sy soek ook nie ’n nuwe man nie. Nee, daar moet ’n ander manier wees om oom Matty te beskerm.

Maar wat as daar nie is nie? En wat as sy weier, en die mansmens besteel as gevolg van haar lamsakkigheid vir oom Matty rot en kaal? Sy het al een keer in haar lewe toegekyk hoe fortuinsoekers iemand leegtap – nooit weer nie! As oom Matty haar tog net sou vertel hóé presies sy hom sou beskerm deur die Joseph-karakter besig te hou. En hoekom agtien maande lank?

Met hierdie strydige gedagtes steeds botsend in haar kop stoot Monique die kamerdeur eindelik oop en gaan in. Haar oë gaan teer en besorg oor die benerige liggaam wat byna heeltemal onder die lakens verdwyn. Hy’t so maer geword! ’n Vreemdeling sou dink oom Matty slaap, maar ná ses maande van versorging ken Monique hom beter. Sy verstaan hierdie gryskop omie. Wel, meestal. Vandag verstaan sy dat hy pyn het, en baie daarvan. Vandag brand sy maag weer soos ’n kaal voet wat op ’n rooiwarm kool trap.

“Oom Matty,” sê Monique sag. “Oom,” herhaal sy en stap nader terwyl sy krities deur die kamer kyk. Dit lyk darem asof die aflossuster haar wat Monique is se opdragte stip uitvoer. Dan let Monique egter die vensters op – die gordyne is nog altyd toe. Sy frons vies, maar onderdruk die begeerte om die gordyne oop te trek. Dis haar eerste vry naweek in vier maande. Sy het net vinnig kom inloer, sy gaan nié nou betrokke raak by die siekekamer se dinge nie. Maar eerlikwaar, hoe die vrou nie kan besef die lieflike see-uitsig doen oom Matty die wêreld se goed nie . . .

Oom Matty se oë gaan stadig oop. “Jy’s hier,” kreun hy. “Dis dan jou vry naweek. Jy’t planne gehad, hoekom is jy nou hier?”

“Watse nonsens vertel dokter Hougaard vir my?” Haar stem klink kwaai, maar sy weet haar oë gee haar weg. Sy is veel meer bekommerd as vies. “Hoekom weier oom om ’n inspuiting vir die pyn te kry?”

“Want ek moet eers met jou praat.” Hy probeer hom ophys teen die kussings en sy steek haar geoefende hande onder sy arms deur en lig hom op asof hy ’n veertjie is. Vir ’n sterk jong vrou soos sy is die skamele gewiggie van oom Matty se negentig jaar oue lyf soos niks om op te lig nie.

“Het jy ’n besluit geneem, Monique?” Sy ysige blou oë soek dringend ’n antwoord in hare toe hy gemaklik sit teen die kussings, of so gemaklik as wat sy pyn hom toelaat. Monique gaan sit langs hom op die bed.

“Jy’t gesê jy wil die naweek daaroor dink, maar ek kan nie langer wag nie, die pyn is verskriklik, Monique. Ek moet eers weet . . .”

Monique staal haar. “Ek wíl oom help.” Sy tel een verrimpelde hand op en omvou dit met hare. “Ek sal mos nou nooit toesien dat enigiemand oom seermaak nie, maar daar móét ’n ander manier wees as wat oom voorstel. Daar moet net, dit sal nooit werk nie. En ek verstaan nie –”

“Daar is nie! Ek plaas ál my hoop op jou, ek het so gebid dat jy die regte keuse sal maak. Dat jy sal besluit om my te help, my te beskerm.”

“Maar ek het eintlik geen keuse nie, oom, want oom pers my mos nou af! En om alles te kroon weet ek nie eens waar oom aan die jafel kom wat ek kamstig moet verlei nie. En hoe kan ek en oom sommerso aanvaar dat hy eensklaps op my verlief sal raak? Die liefde laat hom nie voorskryf nie.”

“Ag nonsens, kind. In al die eeue het vroue nog altyd die mag gehad om ’n man, enige man, te verlei. As die vrou vasbeslote is, staan die man g’n kans nie.”

“Nie alle vroue het daardie gawe nie, oom! Ek is veel meer die muurblommetjietipe.”

“Dis onsin en jy weet dit, Monique. Jy is dan so ’n sprankelende kind! Jy wíl my net nie help nie.”

Oom Matty se gesig lyk eensklaps kompleet nes ’n neulerige kind s’n, dink Monique vies. Hy gee haar sowaar geen keuse nie! Sy verpes dit om so in ’n blik gedruk te word. Gmf, sprankelend, nogal. Sy voel allermins asof sy wil oorborrel van vreugde by die gedagte aan hierdie vreemde taak wat haar opgelê word.

“As oom my ’n werklik geldige rede kan gee hoekom ek moet doen wat oom vra, net dán kan ek dit dalk oorweeg – dálk, hoor oom my! Is oom se lewe in gevaar? Verduidelik tog net vir my!”

Sy kyk vraend na oom Matty, maar sy dun lippe wat stewig op mekaar geklem is, wys duidelik dat hy nie bereid is om verder oor die onderwerp te praat nie. Monique hou hom ’n paar oomblikke lank dop. Sou hy nou sowaar soos ’n stout kind ’n stilstuipe-aanval kry?

“Oom ken hom nie eens nie,” probeer sy weer, byna desperaat. “Wie sê hy’s nie ’n totale lummel nie, ’n vroueslaner of ’n dronklap!” Dalk sal ’n ander invalshoek oom Matty oortuig dat wat hy van haar wil hê buitensporig is. Word hy miskien seniel? Sy’t tot dusver geglo hy is glashelder, maar sy begin twyfel . . .

“Jy soek net verskonings, Monique. Jy wéét ek kan jou nie vertel nie, maar jy behoort ook te weet dat jy my kan vertrou. Dit is ’n saak van lewe of dood, daarvan verseker ek jou.”

“Dit sal vir seker oom se dood wees, ja,” mompel sy vies, “want solank oom aanhou om medikasie te weier is die dokters se hande afgekap. Die inflammasie raak al hoe erger en sonder antibiotika kan ek netsowel oom se graf begin grawe. Is dít wat oom wil hê?”

“Jy weet wat ek wil hê,” sê hy terwyl hy orent beur om so naby as moontlik aan haar te wees, kortasem van ontsteltenis en pyn. “En jy weet ek sal jou ruim vergoed. Baie ruim, Monique.”

“Hemel, oom Matty, oom is so verdomp hardkoppig! Oom weet goed oom se lewe is vir my baie belangriker as die geld. Oom speel nou net op my emosies omdat oom weet dat ek oom nooit wil sien swaarkry nie. Party dae dink ek oom het dit van my geweet nog voor ons ontmoet het.” Haar frustrasie kook oor en vir die eerste keer vandat sy hier begin werk het, skiet die gedagte haar te binne: Sy sou iemand anders kon gaan oppas. Iemand makliker.

“Dankie, my liewe kind. Jy sal nie spyt wees nie,” sê oom Matty egter tevrede en sak rustiger terug op die kussings.

“Ek het nie ingestem nie, oom! Ek het net gesê ek sal dit oorweeg, en dan net as oom verduidelik, ek het nog nie –”

“Het ek jou woord?” Hy beur weer vorentoe en sy oë lyk of hulle wil uitpeul. Monique skrik vir sy gesig.

“Agtien maande. En dan sal jy genoeg geld hê om vir die res van jou lewe in die beste hotelle te bly en die hele wye wêreld te sien. Jy sal nooit ooit weer geldnood ken nie. Ek sal jou ruim vergoed, baie ruim.”

“Dit gaan nie oor die geld nie, oom, hoeveel keer moet ek dit sê! Ek sal oom met my lewe beskerm, maar ek wil net hê oom moet my vertrou en vertel hoekom dit so belangrik is dat ek hierdie mansmens vir agtien maande lank besighou. En waarvan ek veronderstel is om hom weg te hou – ’n kleindogter van oom, weg van oom se boedel, wát is die verdomde storie?”

Sy wag en wag vir ’n antwoord, maar kan sien dit gaan nie kom nie. Oom Matty se lippe druk weer so hard op mekaar dat hulle witterig word.

“Bedreig hy oom se lewe? Is hy ’n gevaar vir iemand naby oom? ’n Familielid? Ai,” sê sy vinnig, spytig, “wat praat ek tog, oom het nie kind of kraai nie, ek weet mos. Maar ek begin al wonder, wat steek oom dalk vir my weg . . .”

“Hou op! Hou nou asseblief net op, Monique. Laat ons die kontrak teken en klaarkry.”

“Nee, oom is uitgeput. Ons praat later weer hieroor. Nou is dit baie belangriker dat dokter Hougaard vir oom kom inspuit.”

“Ek weier.” Hy vou sy arms oor sy bors en druk sy lippe nog harder op mekaar. “Nie voordat jy belowe nie.” Sy stem breek pynlik af en hy knyp sy oë ’n paar oomblikke toe. Dan sê hy weer tam: “Nie voor jy belowe het nie. Agtien maande, of g’n niks meer medisyne in my lyf nie.”

“Ag hemel, oom Matty! Dis ’n leeftyd. Agtien maande is verskriklik lank, vir my indien nie vir oom nie, en dinge is glad nie so eenvoudig nie. Ek kan nie net alles los en voldoen aan wat oom wil hê nie.”

“Hoekom nie? Jy het ook geen kind of kraai nie. En jy het mos gesê jy sal nie gou weer ’n man vertrou ná daardie Christof nie, so jy sal goed weet hoe om jouself nie bloot te stel nie.”

“En wat gebeur as ek wel regtig verlief raak op iemand anders? Hier’s juis so ’n handsome nuwe restauranteienaar op die dorp.” Sy probeer ’n lighartigheid in die gesprek bring met haar opmerking, want sy voel asof sy vassit in ’n web en al hoe meer daarin verstrengel raak met elke woord wat oom Matty sê.

Sy moes nooit vandag gekom het nie. Oom Matty het haar nie eens verwag nie. Sy het haarself belowe om die af naweek te gebruik en oor oom Matty se bisarre versoek te tob. Dan kon sy met deurdagte verskonings teruggekom het.

“Ek dog dan jy’s klaar met mans, vir goed.” Oom Matty se stem is neulerig en onaangenaam. Sy moet hier uit!

“Ek is, oom. Maar wat as, ek bedoel –”

“Ag, dit sal my eintlik uitstekend pas.”

“So as ek verlief raak op iemand anders, word hierdie kontrak beëindig? En dit sal oom pas so?”

“Nee, dis nie wat ek sê nie. Dan lei jy net ’n dubbele lewe. Solank jy net sorg dat Joseph Greeff nie ware liefde vind in die agtien maande nie, gee ek nie om hoeveel liefdes jy self het of nie het nie.”

Ondanks die goor situasie kan Monique nie ’n giggel onderdruk nie. “Oom Matty,” roep sy met ’n ligte klappie op sy bobeen, “jou stouterd! So dit dra oom se goedkeuring weg dat ek dié Joseph-vent bedags en die sexy restauranteienaar snags op sleeptou hou? Of miskien andersom, hierdie Joseph sal dalk beter afgaan in die nag, wanneer daar nie lig op die onderwerp is nie. Ek het nie geweet oom –”

Sy breek skielik haar gemaak vrolike gekwetter af toe sy besef die ou man se oë trap haar uit – sonder dat hy ’n woord hoef te sê. Wanneer hy nie siek is en pyn verduur nie, is Matty Olsen ’n formidabele man. Monique sluk die res van haar woorde vinnig in, wikkel haar skouers ongemaklik op en af en sê meer besadig:

“En wat as hy glad nie van my hou nie? Wie sê ek is enigsins sy tipe? Of dalk is hy nog glad nie oor die groot liefdesteleurstelling wat oom sê hy onlangs gehad het nie. Dan sal hy beslis nie op my of op enigeen verlief raak nie.”

“Ek het ál daardie goed lankal oordink, kind. Jy sal regkom. Ek sal my laaste asem daarop verwed dat Joseph vir jou sal val.”

“Hoe kan oom so seker wees? Ek dag oom het hom nog nooit ontmoet nie.”

“Ek verstaan die bloed wat deur sy are vloei. En ek weet watter tipe vroue maak die bloed in daardie are warm.”

“Is ek nou veronderstel om gevlei te voel?”

“Nee, jy is net veronderstel om die Florence Nightingale-belofte na te kom soos ’n goeie verpleegster, verdomp!”

“O? En na watter deel van die belofte verwys oom nou spesifiek?” Sy voel sleg dat sy oom Matty terg terwyl hy duidelik so sleg voel, maar sy ken hom al lank genoeg om te weet hy buig alle reëls en gelowe sodat dit hom pas. En hierdie verdraaiing pas haar allermins!

“Die deel waarin jy belowe het om jouself toe te wy aan diegene wat in jou sorg is. Maar nee, jy laat ’n ou man ly.” Hy hyg na asem en probeer homself weer op sy elmboë stut om regopper te kan sit.

Sy gooi haar hande in die lug. “Ek gee op. Nou laat ék oom ly! Oom manipuleer my, oom weet ek kan dit nie uithou dat oom soveel pyn het nie. En dan weier oom die inspuiting, maar dis ék wat oom laat ly.”

“Jy kan my help. Jy’s die enigste mens op die hele aarde wat my kan help. Asseblief, doen dit?”

Monique voel hoe haar weerstand verbrokkel. Hy’t haar getroef met sy knaendheid. Plaas sy nooit gekom het nie!

“Nou goed dan, genade tog, as dit is wat ek moet doen sodat oom die inspuiting kry, dan doen ek dit. Ek sal probeer doen wat oom vra, solank oom net die verdomde inspuiting vat en besef ek is ’n verpleegster en nie Cupid nie.”

“Kupido in Afrikaans, kind. En dis goed dat jy ’n verpleegster is en nie hy nie, want dié ou mannetjie en sy pyltjie staan geen kans teen Gaunab nie.”

“Wie is Gaunab nou? Glo oom dan nie in romanse nie?”

“Daar was maar min romanse in my lewe, Monique.” Hy begin rustiger lyk en kry makliker asem, maar sy kleur is steeds glad nie goed nie. Monique tas na onderwerpe wat hom dalk gelukkiger sal laat voel.

“Was Gaunab een van oom se min liefdes?”

“Moet nou nie verspot wees nie. ’n Liefde beslis nié, maar ’n blywende deel van my lewe, dit wel. Die Khoi-San van ouds het mos geglo in Tsui-Goab en Gaunab, het ek jou nog nie van hulle vertel nie? Tsui-Goab die god van gesondheid en geluk, en Gaunab die bose verwoester. Die god wat geluk en liefde van ’n mens kan neem – van my geneem het.”

“Oom glo nie regtig daarin nie, nè?” vra sy verstom. “As Christen weet oom mos daar is net een God.”

Oom Matty waai ergerlik met sy hand deur die lug en Monique kan nie besluit of hy met haar saamstem of stry nie.

“Ek soek jou woord, Monique,” sê hy beslis. “Solank ek nie jou woord het nie, kan die inspuiting maar bly. En die kontrak tussen ons moet geteken kom. Dis in die laai.” Oom Matty wys na die bedkassie. Sy uitgeteerde arm bewe in die lug en onmiddellik word Monique week. Sy het nou maar eenmaal ’n swak plek vir siek mense. Ná haar pa destyds . . .

Sy spring vinnig op. Sy gaan nie vandag weer in die verlede dwaal nie. Wat met haar pa gebeur het, was hartverskeurend, maar oom Matty se situasie is heeltemal anders. Vinnig trek sy die bedkassielaai oop, amper asof sy bang is sy verander van plan. ’n Oomblik lank staar sy na die kontrak. Sy’t dit reeds bestudeer, toe sy nog nie oom Matty se stories enigsins ernstig opgevat het nie en hom vreeslik geterg het oor die kontrak. Maar hy’t toenemend meer beslis en opgewerk geraak oor die storie . . .

Sy tel ’n pen op en begin elke bladsy parafeer sonder om te lees. Sy’s glad nie seker of die kontrak wettig is of deur enige hof afgedwing sal word nie, maar sy gee haar woord en dis belangriker as ’n stuk papier.

“Nou gaan ek vir dokter Hougaard bel,” sê sy ferm die oomblik toe sy die laaste bladsy voluit onderteken het. En sy gaan vra dat hy sommer ’n lekker dik perdenaald gebruik, voeg sy suur in haar gedagtes by.

Oom Matty kyk haar tam maar tevrede agterna. Hy was nog nooit ’n dominerende of agteraf mens nie. Dis nie sy styl nie, maar hy is desperaat en in hierdie situasie het hy nie enige ander opsies nie. Sy’s ’n oulike meisie, dis vir seker. Aanloklik ook, en nog so jonk. Maar gaan sy plan slaag soos hy haar verseker het dit sal?

Vir nóg bloed aan sy hande sien Matty Olsen eenvoudig nie kans nie.

* * *

Die ses-en-twintigjarige Joseph Greeff buk by sy ma se graf. Hy tel ’n hand vol klam sand op en laat dit deur sy vingers gly, herhaal diep ingedagte die proses. Om grond onder sy vingers te voel is vir hom ’n vertroude sensasie; dit maak hom rustig, maar hy’s nie nou besig met argeologiese opgrawings nie. Inteendeel, hier het hy onlangs presies die teenoorgestelde gedoen toe hy sy ma moes begrawe.

Stadig kom hy regop. Sy ma is dood sonder dat sy hom ooit vertel het wie sy pa is. Selfs op haar sterfbed het hy gevra en gevra, maar sy het bly swyg. Afgetrokke staar Joseph nou na die poskaart wat by sy voete op die grond lê, asof hy ’n antwoord daar verwag. Hy’t lank daarna sit en kyk hier langs sy ma. In die notatjie agterop los sy hom met net ’n naam. Dis glo iemand wat die waarheid ken: Matty Olsen. Dis sy ma se laaste boodskap aan hom.

Die somberheid wat met sy ma se dood oor Joseph neergedaal het, wil maar nie begin lig nie. Verjaarsdae. Kersfees. Nuwejaar, dit alles wag nog op hom – alleen. Dis nie asof hy en sy ma soos boom en bas was nie, maar sy was sy enigste familie. Sonder haar is daar niemand nie. Nie ooms, tannies, niggies of nefies nie, want hy weet nie wie sy pa is nie.

Joseph buk en tel die poskaart op. Môre vind hy hopelik die waarheid uit. Hy blaas om die sand van die poskaart af te kry. Hy het gister oor die telefoon met meneer Olsen se privaat verpleegster gepraat. ’n Rissiepit en glad nie geneë met sy versoek om te kom kuier nie, maar sy het eindelik tog ingestem om vir hom ’n afspraak te maak. Sodat hy kan uitvind wie sy pa is – of was.