Читать книгу In my drome - Malene Breytenbach - Страница 5

Dit was ’n lang, besige dag waarin Stella heelwat pasiënte gesien het, waaroor sy bly is. Ten minste begin die praktyk min of meer momentum kry. Aanvanklik was dit so stil dat sy en Leonie bekommerd was dat dit nie gaan slaag nie.

Stella staan kaalvoet in haar kombuisie en drink ’n glas koue witwyn terwyl sy uie en knoffel fynkap wat sy in die pan wil braai. Die maalvleis en kruie staan gereed, so ook die blik tamaties. Op een van die stoofplate borrel die soutwater waarin sy die spaghetti moet gooi.

Eers as student het sy geleer hoe om kos te maak en vanaand maak sy vir haar spaghetti bolognese, haar gunsteling. Dis lekker om self kos te maak en sommer voor die TV te eet. Terwyl sy in haar ma se huis gewoon het, het sy nooit kos gemaak nie. Haar ma se sjef en die huishulpe het dit gedoen.

Sy glimlag toe sy onthou hoe geskok Leonie was toe hulle die eerste keer saam in hulle woonstel was en Stella haar vertel sy het nog nooit ’n maaltyd voorberei nie. Leonie het resepte gehad of gegoogle en sy het eintlik vir Stella leer kook.

“Jy moet by ons kom eet,” neul haar ma heeltyd, maar sy sê nee. Sy wil nie meer van haar ouers afhanklik wees nie en haar kom en gaan is buitendien ongereeld. Nog ’n rede waarom sy nie by die groot huis wil gaan eet nie, is dat Janus en sy gesin altyd daar is. Sy het eenvoudig nie lus vir hulle geselskap en sy manier van terg nie. Daar is altyd ’n angel in sy grappies.

Sy tel die wynglas op en neem ’n teug. Hoor iemand aan die voordeur klop. Met ’n sug skakel sy die stoofplate af en loop voordeur toe.

“Haai, Pappa. Dis ’n verrassing.”

Hy dra nog sy werksklere, pak en das. Sy kry die indruk dat hy moeg is.

“Ek kom net ’n bietjie gesels, my kind.”

“Pappa is welkom. Kom in. Ek is besig om spaghetti bolognese te maak. Pappa kan kyk hoe ek kook en dan saameet. Daar sal genoeg wees. Ek het gewoonlik heelwat kos oor. Hier is ook lekker koue wyn in die yskas.”

Hy lag. “Nou toe nou. Ek het net op die regte tyd gekom, lyk dit my. Nie dat ek mag eet nie, hoor. Jou ma verwag my mos vir ete.”

“Ag, hou my geselskap.”

Haar pa woel sy das los, trek sy baadjie uit en hang dit aan een van die eetkamertjie se stoele. Sluk van sy wyn. Hy gaan sit op een van die hoë stoeltjies by die toonbank van die kombuis.

Stella skink vir hom ook wyn en skakel die plate weer aan. Die uie is nog net halfpad klaar en sy begin weer kap. “Sjoe, dit laat my oë altyd traan.” Sy lag en kyk na haar pa, wat haar sit en dophou. Hy sluk van sy wyn.

Stella wonder waarom hy gekom het. Hy moet iets op die hart hê. “Hoe gaan dit, Pappa? Baie besig?”

Hy frons en kyk na sy glas. “Halfleeg in plaas van halfvol.”

Sy maak die gekapte uie en knoffel bymekaar, gooi dit by die olyfolie in die pan en roer dit. “Hoe bedoel Pappa nou, dit gaan halfleeg?”

Sy sug is amper meer van ’n kreun, en dit maak haar onrustig.

“Ons het nou al ons plattelandse winkels gesluit. Nog net die een op Stellenbosch is oor. Ek sal die groot winkel in Pretoria ook moet sluit of verkoop.”

Stella skrik so groot dat sy die vleis amper laat val wat sy intussen opgetel het. “Wat? Ek glo nie wat ek hoor nie. Waarom sluit Pappa winkels?”

Daar was ses plattelandse winkels en een in Kerkstraat-Wes in Pretoria. Die een in Pretoria was hulle groot “moneyspinner” soos haar pa dit altyd genoem het. Hy wou egter nie in Pretoria gaan woon nie, veral nadat hy die pragtige landgoed in Jonkershoek gekoop het, maar het verkies om op en af te vlieg.

Deesdae vlieg Janus meer rond as haar pa. Hoe op aarde gebeur dit dat haar pa nou die winkels sluit?

“Sake het ietwat agteruitgegaan,” sê hy, sy oë neergeslaan, asof hy skaam is om haar in die gesig te kyk.

Sy kyk na sy duur hemp en snyerspak. Hy lyk versorg genoeg. Nie na ’n man wat finansieel in die knyp is nie.

“Wat het dan gebeur?”

Sy oë is troebel. “Ons het verliese gely en die boekhouers het ons verneuk. Korrupsie is toegesmeer. Ek moes wakkerder gewees het. Ons aandele is heeltemal af, en nou kom daar nog ondersoeke na ongerymdhede.”

Stella staar geskok na haar pa. Vergeet skoon van die braaiende uie en knoffel. “Maar … waarom het ek niks daarvan geweet nie?”

“Ons het probeer om alles op te los sonder dat almal daarvan te hore kom, maar dis eenvoudig onmoontlik om alles weg te steek. Mense snuffel dinge uit.”

Was julle dan oneerlik? wil sy hom vra, maar sy hou haar in. “Maar … net onlangs het Janus daardie peperduur Ferrari gekoop …”

“Dis vandag teruggeneem. Natuurlik kon hy dit nie betaal nie.”

Sy ruik die uie brand en ruk die pan van die plaat af. Sit dit eenkant. Skakel die borrelende water af.

Haar bene voel lam.

Sy trek ’n hoë stoel nader en gaan sit. Staar haar pa onbegrypend aan. “Ek is dan heeltyd onder die indruk dit gaan so goed met Swift Meubileerders. Pappa gee nog beurse vir die universiteit, sover ek weet.”

Hy vryf met al twee hande oor sy gesig. “Dit sal herbeding moet word, ongelukkig. Dit het lank baie goed met ons gegaan, maar nie meer nie. Ek is net goddank bly jy het klaar gestudeer en het ’n praktyk. Ons het seker te lekker gelewe.” Hy lag wrang, sonder humor. “Ek dink daaraan om ons huis op Plettenbergbaai te verkoop. Dit sal darem ’n aantal miljoen inbring. Ons het baie skuld.”

Stella dink aan die partytjie ná die gradeplegtigheid met die vele gaste, die duur spyseniers en weelderige kos. Die Franse sjampanje, asof Suid-Afrikaanse vonkelwyn, wat eintlik uitstekend is, nie goed genoeg is nie. Toe kom Janus boonop met ’n duur Ferrari daar aan.

“Wat van dié plek, Pappa? Moenie vir my vertel ons gaan Swift House verloor nie?”

“Ons moet probeer vashou, net nie meer so uitspattig lewe nie. En minder onthaal. Dis duur om te onthaal, veral as jy ryk vriende moet imponeer.”

Skokvlae trek deur Stella. “Ai, Pappa, wat kan ek doen om te help?”

Sy glimlag is hartseer. Daar is trane in sy oë wat haar hart laat ruk. Hy was altyd so vrygewig. Die eerste keer wat sy tekort geken het, was in haar gemeenskapsjare ver van die huis af, en selfs dít kon nie regtig as swaarkry geklassifiseer word nie. In elk geval is sy heeltyd van die huis se kant af ingestop. Haar ouers het goed vir haar gesorg.

Maar daar is sy gekonfronteer met hoe mense lewe wat arm is. Wat met veel, veel minder as sy moet klaarkom. Sy was skaam oor haar oorvloed en het links en regs uitgedeel.

“Ek gaan vir my blyplek op die dorp kry en dan kan julle hierdie kothuis verhuur,” stel sy voor.

Haar pa glimlag skeef. “Dankie, my kind, maar dit sal ons probleme nie oplos nie.” Hy kreun en vryf weer oor sy gesig.

Stella se hart krimp ineen van jammerte.

“Het ek maar beter toesig gehou, maar ek het te veel op ander vertrou. Om so in die steek gelaat te word, is ’n baie groot skok.”

Stella is agterdogtig. “Pappa, is dit net die boekhouers wat oneerlik was, of het Janus …?”

Haar pa se oë is kwaad en hartseer. “Jou broer het te veel van ons winste afgeskep. Jy weet hoe lief hy vir blink karre en die perde is. Ek kan nie verstaan hoe ek so blind kon gewees het nie. Alte dikwels het hy sonder Chanelle naweke in Pretoria gebly en wat daar aangegaan het, wil ek liewer nie weet nie.”

Arme Pappa, maar jy het vir hom die voorbeeld van dié lewenstyl gestel, dink Stella meewarig. Janus het altyd alles gekry wat hy begeer. Natuurlik sal hy ’n sense of entitlement hê.

Maar het sy nie ook alles gekry wat sy nodig gehad het sonder om te sukkel nie? Wie is sy om vinger te wys?

Sy was darem nog nooit oneerlik nie en het hard gewerk vir haar kwalifikasies.

En haar broer is die een wat altyd agteraf met Arend Barnard gespot het, maar Arend het in matriek met ’n ou Volkswagen gery en hy het dit steeds gery toe hy by die Tygerbergkampus gaan studeer het.

Janus het in matriek al ’n nuwe BMW 1-reeks gekry en in die eerste jaar op universiteit het hy die ding laat rol en toe koop hulle pa vir hom ’n BMW 3-reeks. Toe druip hy daardie jaar, want hy het te veel partytjie gehou en niks geleer nie.

Janus se klere, sy sportuitrustings was altyd die duurste en beste. En die ironie is, hy was nie eens goed in sport nie.

Stella krimp ineen wanneer sy nou daaraan dink. Haar maats het gesien hoe bevoorreg hulle is, maar ook dat hy nie presteer nie.

Arend het ook alles gesien. En kyk waar trek hý nou in die lewe? In ’n praktyk waar hy groot geld verdien. Hy het hard gewerk daarvoor en op ’n eerlike manier gepresteer. Sy vrou sal nie tekorte ken nie.

“Het Pappa al vir Janus gekonfronteer?” vra sy kwaai.

“Ja, my kind. Hy is glo spyt, maar dit kom te laat. Veels te laat. Ek moet nou probeer red wat te redde is. Jou ma huil sonder ophou.”

Hy staan op en sug diep. “Ek moes jou kom vertel. Nou moet ek seker teruggaan.”

Stella staan ook op. “Ek is bly Pappa het my vertel. Ek sal help om aan oplossings te dink, en onthou, ek het ook ’n inkomste.”

Hy glimlag hartseer. “Dankie, my kind. Dit gee my gemoedsrus dat jy minstens vir jouself kan sorg.”

By die deur gee sy hom ’n drukkie en kyk hoe hy kop onderstebo in die tuinpaadjie af loop.

O aarde! Hy het sy baadjie vergeet.

’n Stuk papier val uit toe sy dit optel. ’n Dagvaarding vir skuld … Sy druk dit terug in die sak en draf uit: “Pappa, jou baadjie!”

Hy gaan staan.

Sy draf na hom. Gee hom sy baadjie. Moet sy iets sê van die dagvaarding? Liewer nie. Sy sal wel mettertyd van al die aaklige waarhede hoor.

Terug in haar huis gaan sit sy op ’n sitkamerbank. Haar eetlus is daarmee heen.

Dit voel asof die hemel op haar – op hulle – koppe val.

Mense praat altyd van die hoë bome wat val. Hoe val die Swifts tog nie nou nie!

’n Hele ruk sit sy so, verslae en bewegingloos. Toe besluit sy om vir Leonie te bel en haar te vertel voordat alles op die lappe kom. Sê nou net dit benadeel hulle praktyk wanneer almal besef sy is die dogter van Paul Swift wie se besigheid vir ongerymdhede ondersoek word? Mense kan so verdoemend wees.

“Haai,” kom Leonie se vrolike stem oor die foon. “Hoe is dit dat jy my bel? Nooi jy my vir ete, of iets?”

Stella is te swaarmoedig om te skerts. “Ek bel omdat hier ’n lelike ding opgeduik het. Ek het gedink jy moet onmiddellik daarvan hoor.”

’n Kort, swanger stilte.

“Hemel, dit klink nie goed nie. Wil jy oor die foon praat of sal ek gou oorry na jou toe?”

“Dis ver van Die Boord af Jonkershoek toe.”

“Ag nee, dis oukei. Daar is mos nie dié tyd van die aand verkeer nie. Ek kan hoor daar is ’n krisis. Ek kom.”

Stella is dankbaar. Leonie is altyd so ’n staatmaker. “Goed, dan maak ek vir ons spaghetti bolognese wat klaar sal wees teen die tyd dat jy hier aankom.”

“Lekker. Sien jou nou-nou.”

Stella staan op en gaan kombuis toe. Die uie en knoffel het net so ’n klein bietjie geskroei, maar dit is nog eetbaar. Sy kry die kookwater aan die gang en gooi die spaghetti in. Roer die maalvleis in die uie-en-knoffelmengsel, toe die tamaties en roer. Sy doen alles werktuiglik. Haar gedagtes is ver weg.

Nou begin sy dingetjies onthou wat waarskuwingstekens moes gewees het. Hoekom het sy dit nie reg vertolk nie? Sy was te besig met haar eie beroep, haar eie dinge. Haar pa koop elke jaar vir hom en haar ma elk ’n nuwe motor, maar hy het dit nie vanjaar gedoen nie. Hulle het minder onthaal as voorheen. Ook nie weer omtrent oophuis op Plettenbergbaai gehou nie. Voorheen het mense gedurig daar kom eet en bly.

Sy het altyd gekla dat dit te besig is, soos ’n miernes, wanneer hulle eintlik veronderstel is om te rus.

Deurentyd moes haar pa ’n gekwelde gees gehad het, maar hy het nooit gekla of iets laat blyk voordat die gemors in die waaier beland het nie. Sy het maar net gedink hulle skaal af omdat hulle nou ouer word en rustiger raak.

Janus gaan dikwels, tot Chanelle se ergernis, alleen weg. Stella het veronderstel dat hy dit vir die besigheid doen en Chanelle, wat die soet vrugte van die Swift-inkomste proe, moenie kla dat haar man hard werk nie.

Die kos is net klaar toe sy die interkom by die hek hoor lui, en sy antwoord.

“Ek is hier,” sê Leonie.

“Ek maak oop.”

Die gedreun van Leonie se Honda word al harder en sy hou voor die kothuis stil.

Stella gaan maak die deur oop.

Leonie is in ’n kortbroek en T-hemp, met plakkies aan haar voete. “Haai, my maatjie.” Sy kyk Stella ondersoekend aan. “Ek kan sien jy het ’n skok gehad.”

“Dankie dat jy gekom het.” Stella besef sy moet traanspore oor haar gesig hê. Noudat sy Leonie sien, wat soos ’n suster is, wil sy sommer begin huil, maar sy beheer haar. Sy is darem al ’n vrou van agt en twintig en moet regtig nie vou soos ’n kind wat seergekry het nie.

Hulle gaan kombuis toe en Leonie sit by die toonbank waar Stella se pa vroeër gesit het. Stella skink vir Leonie ’n glas wyn en maak haar eie glas weer vol. Sy skep vir hulle op en sit langs Leonie, wat haar heeltyd besorg dophou.

“Daar is groot moeilikheid in Pappa se besigheid,” val sy met die deur in die huis. Sy kyk af na die stomende bord pasta, maar kan nie eet nie.

Leonie sit haar glas neer. “Is dit iets soos bankrotskap?” Haar oë is groot.

“Nog nie heeltemal nie, maar hy het winkels verkoop.” Sy vertel vir Leonie wat sy weet. Leonie eet tussenin en luister aandagtig, sonder om haar te onderbreek.

Stella se kos word later koud.

“Die ergste vir my is dat dit lyk asof daar ongerymdhede was. Asof daar geld gesteel is, om dit kras te stel. Ek weet nie hoe my ouers so ’n skande sal verwerk nie. Ek het altyd gedink Pappa is ’n onkreukbare sakeman. Natuurlik wil ek glo hy het daardie reputasie gehad.”

Leonie sluk van haar wyn. “Ek skat dinge het begin skeefloop toe jou broer saam met hom in die besigheid gegaan het.”

“Ja, ek dink ongelukkig ook so.”

Leonie vee haar mond met haar servet af en kyk nie na Stella nie. “Janus was nog altyd vrot bederf, moet ek ongelukkig sê. Deur hom so voor te trek het jou pa vir homself ’n lat gepluk wat nou seer slaan.” Sy kyk na Stella. “Die meeste van die kinders op skool kon Janus nie verdra nie, maar ryk outjies het mos hulle aanhangers. Boonop was hy nog ’n boelie ook. Jy en hy verskil soos dag en nag. Ek kon nooit glo hy is jou broer nie. Jou pa moet erg ontnugterd wees. Hy moet ook bang wees vir wat nou gaan gebeur.”

“Ek het hom nog nooit so verwese gesien nie.”

Leonie knik. “Ek kan dit goed begryp.”

“As daar nou allerhande lelike wurms uit die Swift-blik peul, sal jy nog kans sien om my vennoot te wees?”

Leonie kyk Stella geskok aan. “Dink jy tog nie ek sal jou dalk drop nie? Dis nie hoe ek grootgemaak is nie.”

“Sal dit nie ons praktyk benadeel nie, Leonie?” Sy knipper trane weg.

“Ons boot sal deur die storm vaar, moenie jy worry nie.”

Stella wonder of Tiaan nog in haar sal belangstel. Sal so ’n skande hom nie afsit nie?

Dit sou ten minste ’n oplossing vir dáárdie probleem wees.

Maar watter nare oplossing sal dit nie wees nie.