Читать книгу Suster Leanie se groot hart - Naretha Franken - Страница 6

Die volgende Dinsdag besluit Leanie om tog na die Barnards se wynplaas uit te ry. Gelukkig kon sy die vorige dag alles afgehandel kry wat sy wou doen en dus het sy vandag nog ’n vry dag om te maak wat sy wil. Al is sy op roep, is die plaas darem net ’n kwartier weg.

Maré se verliefdheid op die onderwyser Danie Verster het Leanie geïnspireer om dinge tussen haar en Henk te wil uitstryk. Haar vriendin kon die afgelope week nie uitgepraat raak oor Danie nie. “Hy is regtig een van die min ouens wat die vroulike geslag respekteer en spesiaal laat voel,” het sy met ’n dromerige kyk in haar oë gesê. “Hy is glad nie soos die vorige ouens waarmee ek uitgegaan het wat net een ding op die brein het nie.”

Sy is so bly vir Maré se onthalwe. En sy weet sy en Henk kan ook weer geluk vind. Hulle moet mekaar net in ag neem en meer waardeer. Daarom ry sy vandag na hom toe.

Die temperatuurmeter in die motor dui aan dat dit vier-en-dertig grade buite is toe Leanie haar motor langs die huis in die koelte parkeer. Onder die boom waar sy gewoonlik stilhou, staan ’n groen motortjie wat vir haar vaagweg bekend lyk. Wie kan dit wees?

Die werf is stil. Sy gooi haar sak oor haar skouer, sluit die motor en stap agter om die opstal na die kombuisgedeelte waar sy weet sy tannie Marlene sal aantref. Haar kombuis is haar kuier- en werksplek.

Die sifdeur suig sag agter haar toe terwyl haar oë sukkel om aan die skemerte in die kombuis gewoond te word. Al die luike is toegemaak teen die hitte. Die vertrek is heelwat koeler as buite, maar vreemd verlate.

“Hallo! Iemand tuis?” Haar geroep klink effens hol. “Tannie Marlene?”

Eers toe sy in die gangdeur kom, hoor sy die geluid van ’n naaimasjien, en sy glimlag. Leanie sit haar sak op die naaste stoel neer en stap na die agterste kamer.

“Tannie kan mos nie alles so oop los nie. Sê nou ek was ’n skelm?”

Marlene se liggaam ruk effens van die skok, en die masjien hou op stik. Maar dan glimlag sy vir Leanie. “Middag, kind. Dis ’n verrassing.”

Leanie soengroet die ouer vrou en glimlag. “Tannie sal versigtiger moet wees. Ek kry elke dag lesings omdat ek nie paraat genoeg is nie en nou lyk dit my ek sal dit moet begin oordra na tannie toe.”

“Toemaar, ek word genoeg uitgetrap. Ek het jou nie hoor kom nie, die masjien raas so hard.” Sy kyk by die venster uit. “Weet Henk dat jy vandag sou kom?”

Verbeel sy haar of lyk die tannie effens ongemaklik? “Toe hy gisteraand gebel het, het ek vir hom gesê dat ek gaan probeer kom, maar … Hoekom vra tannie? Is hy nie hier nie?”

Marlene lag liggies. “Nee, ek wonder maar net. Hulle … hy sal seker nou-nou hier wees.”

Daar is definitief iets vreemds aan Marlene se optrede en Leanie frons. “Wie se motortjie staan onder die boom? Dit lyk bekend, maar ek –”

Marlene se arm swaai. “Ag, dis sommer Liz se karretjie. Sy was so lanklaas hier en wou met alle geweld ’n slag kom perdry en in die rivierpoel afkoel. Ek het nie eens geweet sy is weer terug in die land nie, toe maak sy en Henk weer kontak en … Ons en haar ouers kom al ’n lang pad saam.”

Leanie trek haar oë op skrefies. Wat is hier aan die gang? Hoekom is tannie Marlene so ooglopend senuweeagtig as dié Liz so onskuldig is. “Is dit waarheen Henk is? Het sy en Henk …? Is Henk saam met haar?”

“Ja, maar hulle sal seker nou-nou hier wees.” Henk se ma praat vinnig, verskonend: “Die twee ken mekaar al van doeketyd af. Is saam skool toe, saam hoërskool toe en uiteindelik saam matriekafskeid toe.”

Leanie se kop werk oortyd. Hoekom het sy dan nog nooit van die sogenaamde Liz gehoor nie? Hoekom het Henk haar nie van die onlangse herontmoeting met sy jeugvriendin vertel nie?

“Kom, ek gaan sit die ketel aan. Ek en Lien het gister beskuit en melktert gebak. Na die vakansie was alles in die huis op en jy weet hoe voel ek oor ’n leë blik.”

Marlene stryk haar gekreukelde rok met haar hande plat en stap voor Leanie uit kombuis toe. Hulle gaan sit by die kombuistafel en Marlene skuif ’n bakkie beskuit tot voor Leanie en dan ’n bordjie met ’n stuk melktert. “Kry vir jou. Hier’s baie. Ek hoop dit smaak orraait. Vandag se botter wil ook nie meer bak soos altyd nie.”

“Dankie, tannie. Dit lyk heerlik.” Leanie tel die vurkie op. Hoe gaan sy die tert afgesluk kry? Haar keel voel kurkdroog en styf van spanning. Hoekom, weet sy nie. Miskien is dit tannie Marlene se vreemde optrede wat haar so op haar senuwees het.

Sy stik amper aan die laaste stukkie tert toe sy die perdepote hoor nader kom. Sy sluk dit met moeite af, staan op en draai met haar leë bordjie en koppie na die wasbak sodat tannie Marlene nie haar ontsteltenis moet sien nie. Leanie sit die breekgoed in die wasbak en gaan staan verskrik by die yskas toe sy die laggende stemme by die kombuisdeur hoor.

Sy het Henk lanklaas so lekker hoor lag. Die sifdeur gaan oop en dan snak Leanie amper hardop na haar asem, dankbaar vir die paar sekondes wat die twee aankomelinge nodig het om aan die skemerte van die kombuis gewoond te raak.

Die vrou langs Henk se hand is besitlik om sy boarm geklem.

Leanie voel hoe haar hand na haar mond toe gaan. Haar bene voel skielik of hulle aan iemand anders behoort. Gelukkig is sy gedeeltelik agter die yskas verskuil.

Henk lag sorgeloos en trek ’n stoel vir die vrou langs hom uit. Hy het Leanie nog nie opgemerk nie. Van die stalle se kant af sou hulle ook nie haar motor langs die huis gesien staan het nie.

Marlene kom stadig orent en glimlag selfbewus oor die tafel na die twee laggende mense.

“Een ding is seker, Ma, hierdie meisiekind het die plaaslewe gemis. Mens sou sweer sy is weer sestien jaar oud en …” Marlene se oë moes hom gewaarsku het, want hy draai vinnig om en Leanie kan die skok op sy gesig sien toe hy haar gewaar.

Nog ’n paar oë draai stadig na haar en Leanie weet nie waar sy die krag vandaan kry om te glimlag en “hallo” te sê nie, maar sy doen dit.

“Hi, ek het gedink jy kom nie meer nie. Wanneer het …?” Henk klink bly om haar te sien. Miskien net ’n bietjie té bly. Hy soen haar vlugtig en slaan sy arm om haar middel. “Ek dink julle het al ontmoet, maar dit is …”

Die groen kykers hou Leanie s’n gevange en Leanie kan sweer dat hulle haar koggel. Sy kan dit steeds nie glo nie.

“Ons het al ontmoet, ja …” Die stem eggo in Leanie se ore. Die groen oë skitter. “Middag, suster Lourens.”

Leanie voel hoe haar kop knik. “Middag, matrone.” Kan iemand haar nie net wakker maak dat sy uit hierdie nagmerrie kan kom nie?

“Liz is ’n ou vriendin. Sy was jare lank in Londen, maar toe sy vanjaar by Worcester Med begin werk het, het sy my laat weet dat sy terug op die dorp is.”

“Jou ma het so iets gesê, ja. Julle kan gerus … Ek gaan nie lank bly nie, ek het net gou kom groet.”

“Ek het belowe om wanneer ons klaar koffie gedrink het vir Liz die nuwe dam te gaan wys. Jy kan saamry as jy wil.”

“Is jy nie op roep nie, suster?”

Leanie voel of sy in die grond in kan sak. “Ek is, maar ek het gedink om net gou vinnig te kom inloer … Dis darem nie te ver nie.”

Matrone Truter se hande gaan na haar heupe soos daardie dag in die gang by die kindersaal. “Jy waag baie, suster Lourens. Mense se lewens is op die spel. ’n Teaterspan kan nie op jou wag nie, ek hoop jy besef dit.”

“Ag, dis darem regtig net ’n paar minute se ry hiervandaan.” Marlene glimlag en sit haar hand vertroostend op Leanie se skouer. “Kan ek vir jou ook nog ’n bietjie koffie skink?”

“Nee, dankie, tannie. Matrone is reg. Miskien is dit beter dat ek liewer ry. Ek kom eerder anderdag weer ’n draai maak.”

Sy raap haar sak van die stoel af op en soen Marlene op die wang. “Dankie vir die koffie en melktert.” Dan draai sy en kyk Elizna Truter vol in die oë. “Geniet die uitstappie na die dam.”

“Wag, ek stap saam.” Henk slaan sy arm om haar skouers en hou die sifdeur oop sodat sy voor hom kan uitstap. Die oomblik wat hulle buite hoorafstand is, sê hy sag: “Ek’s jammer. Ek wou –”

Leanie is woedend. “Jy wou wat? My vertel dat jou verlore skoolvriendin weer uit die bloute opgedaag het, of dat die vrou wat elke keer wat sy my sien, van my ’n aap probeer maak het, eintlik jou goeie vriendin is. Het ek jou nie nou die dag vertel hoe sy my uitgetrap het nie? En jy sê my niks! Hoe lank weet jy al dat jou Liz my nuwe matrone is? En hoe lank kuier sy al by jou sonder dat ek daarvan weet?”

“Ek wou jou nie ontstel nie, lief. Ek het haar nou die dag gaan sien, toe ek vir jou die blomme gebring het. Daar lê ’n lang geskiedenis tussen my en Elizna en eintlik is ons kwaaivriende uitmekaar. Ek het nie gedink … Ek wou jou nie onnodig vertel as ons in elk geval niks meer met mekaar te doen sou hê nie, maar nou … Ons is weer vriende en … Ek wou jou daarna sê, maar toe’s jy so kwaad vir haar … Die regte oomblik het nog net nie opgeduik nie.”

“Wel, jy hét my ontstel. En jy steek dinge vir my weg.” Leanie se kop werk skielik oortyd. Henk het toe sowaar verlede Maandag eintlik vir groenoog-Gousblom kom kuier. Hy het seker nooit gedink dat hy in sy verloofde sou vasloop nie. Sy was mos veronderstel om na die nagdiensskof te slaap. Die blomme was maar net om sy eie gewete te sus. Of, dalk was die blomme glad nie eens vir haar bedoel nie, maar eintlik vir sy lang verlore vriendin? Geen wonder hy was so kalm toe sy nie saam met hom kon gaan middagete eet nie – hy het natuurlik ander planne gehad. Wat steek hy nog vir haar weg? Wat presies is die “geskiedenis” tussen hom en Elizna Truter?

Leanie klim in haar motor en slaan die deur vies agter haar toe. “Gaan geniet jou uitstappie, maar een ding moet jy weet: As jy my nog wil sien, het jy bitter baie om te verduidelik.”

Sy is nog nie behoorlik op die teerpad nie, toe loop die trane. Sy voel verneder en verraai. Geen wonder dat Gousblom haar so op en af gekyk het daardie dag toe sy natgereën het nie. Leanie het intuïtief geweet dit gaan oor meer as ’n nat uniform. Sy maak ook geen geheim daarvan dan sy weer haar visier op Henk het nie – kyk net hoe het sy in die kombuis aan sy arm geklou en haar aangeplakte wimpers vir hom gefladder.

Sy het haar kompetisie daardie dag in die voorportaal van die hospitaal goed opgeweeg.

Leanie snork onvroulik. Die vroumens is onprofessioneel. Hoe kan sy haar jaloesie so by haar werk uitleef? Wat sy aan klein Sammy gedoen het, was gewetenloos. Gelukkig kon Leanie darem weer tydens besoektyd by hom gaan inloer. Arme kind.

Haar selfoon lui. Dis Henk en sy smyt die foon vies op die passasiersitplek langs haar neer sonder om dit te antwoord. Na ’n paar minute raak dit stil en begin dan weer lui. Sy raap dit op en antwoord:

“Wat wil jy hê, Henk?”

“Kan ek jou môre na werk kom kry? Ons moet praat.”

“Gaan vra vir matrone Liz of ek lank genoeg my kamer sal mag verlaat om saam met jou te gaan, dan bel jy my weer.” Leanie weet sy is nou kinderagtig, maar op hierdie oomblik is sy te ontsteld om nugter te dink.

“Komaan, Leanie, ek moet verduidelik. Asseblief.”

Sy sug. “Ek sal daaroor dink.”

Woensdag het sy ’n bedrywige dagskof in teater en dis eers na vier die middag dat Leanie haar sak uit haar sluitkas haal en in die lang gang afstap. Haar bene is moeg. Die wind ruk haar amper van haar seer voete af toe sy deur die skuifdeure stap. Sy klou verbete aan haar uniform se soom terwyl haar oë rondsoek na Henk se viertrek.

Dan sien sy hom van haar linkerkant af aangedraf kom. “Hi.” Sy arm skuif om haar skouers en trek haar teen hom vas. “Ek dog ek kom kry jou maar hier voordat die wind jou wegwaai.”

Leanie kry ’n bietjie lekker. Henk moet omtrént verleë wees as hy die moeite doen om uit sy voertuig te klim om haar te kom kry. Gewoonlik toet hy net. Van die gentleman op wie sy verlief geraak het, het min oorgebly, maar dit gebeur seker maar wanneer ’n mens so lank uitgaan.

“Hallo, Henk. Ek het gewonder of jy al hier is.”

Hy soen haar op die wang. “Ek wag al amper ’n halfuur, wou nie laat wees en jou in die wind laat staan en wag nie.” Dit voel voorwaar of die ou Henk terug is.

“Dankie.”

Hulle is al amper by die viertrek toe Leanie iemand hoor roep en sy draai uit Henk se beskermende arm om te sien wie dit is.

Sy kan skaars haar oë glo toe sy Lu se lang gestalte herken. Hy kom stadig op sy mank been nader. Hy lyk slegter as gewoonlik, loop swaarder. Sy skouers hang, sy mond is effe oop, die voorkop onder sy wilde boskaas is blink, sy arms slap langs sy sye. Die oë lyk dof.

“Suster …” sê hy sag.

“Jammer, oupa, maar ons het nie nou tyd nie. Gaan bedel op ’n ander plek. En los sommer in die toekoms my verloofde uit.” Henk se stem is die ene ongeduld en sy hand agter Leanie se blaaie du haar verder na die viertrek toe.

“Wag eers, Henk. Laat ek net hoor wat hy wil sê. Miskien is dit belangrik.”

“Jy weet hoe ek voel oor jou alewige gekloek om die bosslapers. Hy wil niks vir jou sê nie, hy soek net geld om drank te gaan koop. Kan jy nie sien die man is klaar bedwelm nie?” Die hand agter haar blaaie toon geen genade nie.

“Jy is verkeerd, Henk. Hy is nie so nie. Hy het nog nooit vir my enige geld of kos gevra nie …” Trouens, Lu het haar nog nooit vantevore uit sy eie genader nie. Hy is altyd skaam en teruggetrokke. Die keer toe sy in hom vasgeloop het en die keer toe hy vir haar die blomme gelos het, was hul enigste interaksie. Wat gaan aan?

Henk stop en beduie terug na die man wat verwese op die sypaadjie bly staan het. “Oukei, Leanie, gaan hoor wat die man wil hê, maar moenie verwag ek gaan vir jou wag nie.” Hy stap driftig aan na sy viertrek, druk die knoppie om dit oop te sluit, klim aan drywerskant in en slaan die deur hard toe.

Sy kyk weer na Lu, maar hy het omgedraai en strompel terug na die parkie toe. Sy klim vies aan die passasierskant in. “Het jy nie ’n hart nie, Henk?”

“Asseblief, ek het nie nou lus vir ’n preek nie. Ek het na my meisie toe gekom om haar vir ete uit te neem, nie om na sy boemelaarspraatjies te luister nie.”

“Verkeerd, Henk. Jy het nie sommer net jou meisie vir ete kom uitneem nie, jy het kom verduidelik – moenie dink ek gaan alles sommer net so los en gerieflik daarvan vergeet nie.”

“Presies. Kan ons nou van dié ou vergeet, asseblief?”

Sy knik styf en tuur by die venster uit. Lu het reeds agter die bome in die parkie verdwyn.

Dis raserig in die restaurant. Waarom sou Henk haar nou juis hierheen gebring het? Dit lyk asof hulle in die middel van twee kinderpartytjies beland het. Miskien dink Henk dis beter om baie mense om hulle te hê – sy sal nie sommer hier voor almal ’n tantrum gooi nie.

Leanie bestel net ’n bordjie skyfies en ’n koffie. Toe die kelner wegstap, tik sy liggies op die tafelblad tussen hulle en maak haar oë groot. “Oukei, Henk, ek wag. Hoekom die groot geheim? Hoekom kon jy my nie van die eerste dag af vertel het van jou vriendskap met my liewe Gousblommatrone nie?”

Hy frons oor die “Gousblom”, sug dan en trek sy hand deur sy ligtebruin hare. “Dis ’n lang storie.”

“Dan beter jy begin, want soos jy seker weet, is ek hierdie week op roep en kan ek enige tyd in teater benodig word.”

“My ma het jou mos gesê dat ek en Liz saam grootgeword het?”

Sy knik.

Hy vat aan die houertjie met tandestokkies en haal een uit, vroetel daarmee in sy hande. “Ons ouers het altyd gespot dat ons eendag sal trou, selfs toe ons nog klein was. Dit het ons geïrriteer, want ons was net goeie vriende. Dit was eers in graad tien dat ons meer vir mekaar begin voel het. In ons matriekjaar het dinge ernstiger geword en het ons ook openlik begin uitgaan. Sy het soos my ouers se eie kind in ons huis gekom en gegaan. Baie kere het sy sommer daar geslaap.”

Sy grys oë kyk net vlugtig op voordat hy aangaan. “Na skool is ons saam Stellenbosch toe.” Henk sug en skuif regop teen die bank. “Teen die einde van ons eerste jaar het ek haar gevra om te trou. Ek het reeds geld verdien met promosiewerk op wynplase en het geglo ek kan vir ons sorg. Drie maande ná die verlowing was sy swanger.”

Leanie voel hoe haar asem in haar keel terugruk, maar sy knip nie ’n oog nie. Die kelner sit hulle kos voor hulle neer, maar haar eetlus is weg.

Henk kyk nie eens daarna nie. Sy oë is weer op die tandestokkie in sy hande. “Die families was eers geskok, maar omdat ons al so ’n lang pad saamkom, het hulle dit gou aanvaar en opgewonde begin raak oor die kleintjie wat op pad was. Liz wou die kind nie gehad het nie. Sy was besig met haar BSc-studies, maar sy wou uiteindelik dokter word en het geweet daar lê nog ’n lang pad voor. Sy het geglo ’n kind sou in haar pad staan. Die kort van die lank is: Sy het sonder my medewete ’n aborsie gaan kry. Ek was woedend, en sy is oorsee. Dit was die einde van ons vriendskap vir baie jare. Ek was gebroke, het soos ’n zombie rondgestap.”

Hy kyk hartseer na haar, en sy kan nie anders as om hom jammer te kry nie. Hy het ’n kind verloor waarna hy uitgesien het.

“Jy moet verstaan: Ek het dit nie vir jou weggesteek nie; ons familie het net eenvoudig nooit weer oor die onderwerp gepraat nie. Niemand het haar naam voor my genoem nie.”

“Ek verstaan dit,” sê sy sag en vou haar hand oor syne. “En ek is jammer oor wat jy deurgemaak het. Maar ek het nietemin ’n reg gehad om te weet. Ons is al amper drie jaar verloof, Henk.” Die prentjie van die laggende Henk saam met Elizna Truter dans weer tartend voor haar oë en sy neem haar hand weg. “Buitendien, dit lyk asof jy nie meer vir haar kwaad is nie. Sy kuier weer in jou ouers se huis. Dis net ek wat van niks weet nie.”

Hy kyk skuldig anderpad. “Ek het haar diep binne-in my eintlik lankal vergewe, besef hoe moeilik dit vir haar moes gewees het. Haar familie het haar afgeskryf, sy is alleen oorsee …”

Leanie gooi suiker in haar koffie en begin dit stadig roer. Miskien sal die soetigheid die hol kol op haar maag wegstreel. “Wanneer presies het julle weer kontak gemaak?”

“Sy het my net na Nuwejaar uit die bloute gebel. Ek moes seker die oproep afgesny het, maar ek was so stomgeslaan dat ek net met die foon teen my oor bly staan het. Sy het die geleentheid aangegryp om te praat. Sy het gehuil en gesmeek dat ek haar moet vergewe, gesê dat sy grootgeword het en elke dag moet saamleef met wat sy aangevang het. Daarna het ons nog ’n paar keer oor die foon gepraat en verlede week het ek haar vir die eerste keer gaan sien – daardie dag by die hospitaal … Die res weet jy.”

Leanie skud haar kop stadig heen en weer. “Ek kan nie glo dat jy dit alles vir my weggesteek het nie. Ek weet regtig nie of ek jou ooit weer sal kan vertrou nie, Henk.”

“Ek is regtig jammer, lief. Asseblief. Dis nie dat ek dit vir jou wou wegsteek nie, die tyd was net nooit reg nie. Daar is niks meer as vriendskap tussen my en Liz nie. Ek belowe.”

Sy ken hom lank genoeg om te weet dat hy opreg jammer is. Tog weet sy nie wat om te doen nie. Sy weet nie hoe hulle van hier af vorentoe moet beweeg nie. Daar haper reeds soveel in hulle verhouding en nou dít: geheime en leuens en ’n eksverloofde.

Haar lyf bewe liggies.

Die klomp kleintjies aan hul linkerkant het blykbaar klaar partytjie gehou en storm almal gillend by hulle verby. Leanie wag totdat dit stiller is voordat sy sê: “Miskien moet ons weer nadink, Henk. Hierdie verlowing van ons … Ek dink ons … Ek dink dit het tyd geword om eerlik met mekaar te wees. Om verloof te wees beteken veel meer as waarin ons verlowing verval het. Ek dink eerlikwaar dat ons dit moet verbreek.”

Sy oë rek en hy gryp haar hand. “Nee, hoe kan jy dit sê? Net omdat ek een fout gemaak het?”

“Geen verhouding of huwelik kan gesond wees as mens jou maat nie kan vertrou nie. Geheime is net so goed soos leuens en jy weet baie goed hoe ek dit haat. Ek sal moet leer om jou weer te vertrou en dit gaan beslis nie oornag gebeur nie. Buitendien, ons is al drie jaar verloof en tog is daar geen trouplanne nie. Daar is net altyd ’n ander verskoning. Miskien is daar ’n rede daarvoor.” Sy vee ’n lastige traan met die agterkant van haar hand af. “Kom ons stel die verlowing af tot ons beter weet hoe om vorentoe te beweeg.”

“Breek jy nou met my op?”

Sy huiwer. Sy wil hulle verhouding nie sommer so weggooi nie. Sy het immers drie jaar van haar lewe daarin belê. “Nee, maar as daar iets tussen ons gaan wees, moet dit uit meer as net pligsgevoel en gewoonte bestaan. Kom ons leer mekaar van voor af ken, gaan uit, bring tyd saam deur en probeer om ons verhouding op ’n sterker fondasie te bou.”

Hy knik stadig. “As dit is wat jy wil hê, goed. Dan maak ons so.”

Sy gebruik die servet op die tafel en vee haar trane af. Hy stem darem bitter maklik in om die verlowing te beëindig. Maar dis tog wat sy wou hê, nie waar nie?

“Nog ’n ding, Henk. Moet my nie saamsleep as jy voel jy wil jou verhouding met Elizna weer ’n kans gee nie. Dan moet dinge tussen ons sommer nou finaal tot ’n einde kom. Ek kan sien sy wil jou terughê – daarom het sy haar mes in vir my.”

Hy skud sy kop. “Ek en Liz kan nie meer as vriende wees nie.”

Kán nie? Maar hy sê nie wat hy wíl doen nie … Nee, sy is sommer oorgevoelig. Sy kyk hoe hy ’n paar skyfies in sy mond sit en begin dan aan hare peusel.