Читать книгу Cieniom Treblinki - Ryszard Czarkowski - Страница 7

Latem 1983 roku trafiła do moich rąk ulotka przerażająca w swojej treści, a drukowana w Szwecji (S-183 34 Taby). Na jej pierwszej stronie znajdowały się karykatura Żyda i napis: „Byłem 6 razy gazowany – nie… 8 razy, nie… 10 razy… nie… i tak mieszka 5 999 999 dalszych ofiar gazowania, podobnie jak ja… w Nowym Jorku”.

Na drugiej stronie tej ulotki pytanie: „Czy istniały komory gazowe?”.

To właśnie ta szwedzka ulotka, a nie wyłącznie własne przeżycia zdecydowały, że postanowiłem napisać tę książkę, uczcić pamięć pomordowanych: dzieci, kobiet, mężczyzn, Żydów, Polaków, Rosjan, Czechów, Cyganów… Zginęli na polskiej ziemi, choć Polska od wieków była krajem tolerancji tak w stosunku do Żydów, jak i do wyznawców innych religii.

Zwiększony napływ Żydów do Polski, z powodu prześladowań w Europie Zachodniej, nasila się już w okresie wypraw krzyżowych, zwłaszcza około 1097 roku. Przybywają wówczas do Polski wygnańcy z Pragi czeskiej i Niemiec. Znaczące już osadnictwo żydowskie powstaje w 1237 roku w Płocku, w 1287 w Kaliszu i w 1304 w Krakowie. Władcy polscy są zainteresowani imigracją Żydów ze względu na nowy rozwój stosunków towarowo-pieniężnych. Nadają Żydom statuty traktujące o ochronie tej mniejszości, zapewniają im prawo do swobodnych praktyk religijnych.

Przywileje Kazimierza Wielkiego z lat: 1334, 1364 i 1367 tworzą nowy rozdział w dziejach społeczności żydowskiej w Polsce, co jest tym godniejsze podkreślenia, że rok 1349 zaznaczył się żydowskimi pogromami w Europie Zachodniej. Przybyło wtedy stamtąd wielu wypędzonych Żydów, którym Kazimierz Wielki gwarantował królewską opiekę.

U schyłku średniowiecza Żydzi mieszkali już w 81 miastach; w Koronie było ich ponad 18 tysięcy, na Litwie ponad 6 tysięcy, co stanowiło 6 procent ogółu ludności. W XII wieku w Polsce mieszkało ponad pół miliona Żydów.

Głównym źródłem egzystencji polskich Żydów w tym okresie są rzemiosło i handel, szczególnie produktami rolnymi, oraz arendowanie kompleksów gospodarczych.

W XVI wieku powstają gminy żydowskie, organ autonomiczny zarządzany przez ciała kolegialne wybierane spośród starszyzny i nazywane kahałami. W 1518 roku Zygmunt August ustanowił cztery okręgi żydowskie, gdzie na sejmikach wybierano starszyznę, a Stefan Batory w 1579 roku powołał centralną reprezentację Żydów dla Korony i Litwy, z prawem ściągania podatku pogłównego.

Zrównanie Żydów z innymi obywatelami następuje w 1648 roku i od tej pory mają oni obowiązek dostarczania wojskowych kontyngentów i udziału ich w wojnach prowadzonych przez Rzeczpospolitą. Udział w kontyngentach był znaczny, bo wieki XVII i XVIII przyniosły wzrost ludności żydowskiej do 7 procent ogółu obywateli. Żydzi więc biorą udział w wojnach Rzeczypospolitej z Kozakami i Tatarami, a także w wojnie polsko-szwedzkiej (1655–1660), polsko-rosyjskiej (1654–1667) czy polsko-tureckiej (1667–1699). Popierają insurekcję kościuszkowską i walkę z carską Rosją w 1794 roku, czego dowodem jest utworzenie jednostki wojskowej z samych ochotników. Do historii przeszedł żydowski pułk z jego dowódcą, pułkownikiem Berkiem Joselewiczem, który brał udział w walkach podczas szturmu Pragi przez carskie wojska 4 listopada 1794 roku.

Już wtedy wspólnie przelana krew stanowiła akcent wolności, równości i braterstwa z Polakami. Wprawdzie władze zaborcze ograniczały prawa Żydów, ale w praktyce ograniczenia te nie przyniosły większego skutku, a braterstwo Polaków i Żydów głosił znakomity rabin Ber Meisels (1798–1870).

W wieku XIX najwięcej Żydów zamieszkuje w Warszawie i Wilnie, gdzie w 1897 roku na konspiracyjnym zjeździe utworzona zostaje żydowska socjalistyczna partia robotnicza – Bund.

W szeregach legionów Józefa Piłsudskiego znajduje się również wielu Żydów. Konstytucja z marca 1921 roku znosi wszelkie przepisy o dyskryminacji narodowości, rasy czy religii.

W 1931 roku ludność Polski liczy 32 miliony, w tym 10 procent, czyli 3 miliony, stanowią Żydzi. Polityka organizacji syjonistycznych optujących za utworzeniem samodzielnego państwa żydowskiego powoduje, że w latach 1927–1938 emigruje z Polski do Palestyny prawie 200 tysięcy Żydów, a do Stanów Zjednoczonych 28 tysięcy.

Dojście Hitlera do władzy rozpoczęło okres prześladowania Żydów na terenie Trzeciej Rzeszy; mieszkało tam również około 50 tysięcy Żydów – obywateli polskich. Zarówno ambasada polska, jak i konsulaty protestowały przeciwko ich prześladowaniu. W odpowiedzi na to w październiku 1938 roku władze hitlerowskie wydaliły z granic Rzeszy do Polski około 13 tysięcy Żydów polskich.

Wydane w Niemczech 15 września 1935 roku ustawy norymberskie skazywały naród żydowski na zagładę. Późniejsze zarządzenia były już tylko następstwem tej na razie bezkrwawej zbrodni ubranej w szaty Temidy.

Obozy odosobnienia na terenie Trzeciej Rzeszy, mordy i gwałty popełniane na Żydach niemieckich i zbliżająca się napaść na Polskę przybliżały dramat tego narodu. Tajna narada dowódców Wehrmachtu w Obersalzbergu 22 sierpnia 1939 roku omawiała przecież rozwiązanie kwestii wschodniej, zniszczenie Polski w celu uzyskania „przestrzeni życiowej”.

Generalplan Ost, uchwalony na konferencji 17 października 1939 roku, nakreślający główne założenia polityczne Rzeszy, nakazywał bezwzględną walkę z narodem polskim, całkowite wyniszczenie Żydów i Cyganów, wysiedlenie 31 milionów: Polaków, Rosjan, Białorusinów i Ukraińców na Syberię i stworzenie obszarów kolonizacyjnych dla Niemców. Wcześniej, bo 21 września 1939 roku, na tajnej naradzie w Berlinie podjęto dalsze decyzje zniszczenia Żydów. W październiku 1939 roku Himmler rozkazał deportować 550 000 Żydów z ziem polskich. Rozważano wtedy utworzenie przejściowych rezerwatów dla Żydów w okolicy Niska nad Sanem i na Lubelszczyźnie, a po zwycięstwie nad Francją getta na Madagaskarze.

Już w końcu 1939 roku hitlerowcy zarządzają tworzenie na terenie Generalnego Gubernatorstwa żydowskich dzielnic mieszkaniowych, tak zwanych gett. Następnie w planowych akcjach przenoszą Żydów z gett małych do większych, by w nich czynić stopniowo przygotowania do postępującej eksterminacji tej ludności.

W gettach, otoczonych murami lub podwójnymi ogrodzeniami z drutu kolczastego, dyskryminowano ludność żydowską, skazywano ją na głód, epidemie chorób, upokorzenia, a w końcu na zupełne wyniszczenie.

Napaść Hitlera na Związek Radziecki 22 czerwca 1941 roku spowodowała utworzenie dalszych żydowskich gett w: Białymstoku, Grodnie, Wilnie, we Lwowie oraz na terenach Związku Radzieckiego zajętych przez hitlerowskiego okupanta.

Pierwsze getto powstaje w październiku 1939 roku w Piotrkowie, następne w Łodzi w grudniu 1939 roku. Natomiast centralne getto w Warszawie zostaje utworzone w październiku 1940 roku. W marcu 1941 roku zorganizowano getto w Krakowie i Kielcach. Ogółem hitlerowski okupant utworzył 371 gett oraz 21 gett szczątkowych tak zwanych Restghetto.

Rozporządzenie generalnego gubernatora doktora Hansa Franka z 15 października 1941 roku i takież zarządzenie gubernatora dystryktu warszawskiego doktora Ludwiga Fischera z 10 listopada 1941 roku obwieszczają karę śmierci temu, kto opuści getto. Na karę śmierci skazują także Polaków, którzy zbiegowi z getta udzielą schronienia lub jakiejkolwiek pomocy; a zatem jednakowe przepisy i rygory wobec Żydów i Polaków.

W grudniu 1941 roku hitlerowcy organizują pierwszy na ziemiach polskich włączonych do Rzeszy ośrodek zagłady Żydów w Chełmnie nad Nerem.

Na konferencji przy Am Grossen Wannsee 53/58 w Berlinie 20 stycznia 1942 roku, której przewodniczył Reinhard Heydrich, zrezygnowano z tak zwanego rozwiązania terytorialnego i podjęto postanowienia o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”, czyli wydano wyrok śmierci na 11 292 300 Żydów.

Do rozwiązania pozostał „tylko” istotny problem: w którym z europejskich krajów dokonać fizycznej zagłady narodu żydowskiego? Obecny na konferencji sekretarz tak zwanego rządu Generalnego Gubernatorstwa Joseph Bühler zaproponował, ażeby w pierwszej kolejności zlikwidować Żydów mieszkających w Polsce i skupionych w gettach. Swój wniosek motywował tym, że Żydzi w Polsce wykazują małą wydajność w pracy, a kwestia transportu w Generalnym Gubernatorstwie – rzecz bardzo istotna – nie będzie sprawiać trudności. Na podstawie propozycji Bühlera opracowano plan opatrzony kryptonimem „Einsatz Reinhard”.

Zakładał on likwidację ponad 11 milionów Żydów europejskich, w tym 3 milionów Żydów polskich. Za miejsce ich fizycznego unicestwienia obrano Polskę, gdzie zamieszkiwało najwięcej Żydów. Poza tym tyle milionów ludzi w sytuacji, gdy transport kolejowy pracował głównie dla potrzeb frontu, najłatwiej było dowieźć do Polski położonej przecież w środku okupowanych terenów.

W ramach tak zwanego ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej (Endlösung der Judenfrage) powstaje główny ośrodek zagłady Żydów Treblinka II (SS Sonderkommando Treblinka) oraz mniejsze w Bełżcu i Sobiborze.

O rozpoczęciu w Warszawie, w ramach „Akcji Reinhard”, transportowania Żydów do ośrodka zagłady w Treblince II mówi tajny dokument z 28 lipca 1942 roku podpisany przez dr. inżyniera Alberta Ganzenmüllera, sekretarza stanu w Ministerstwie Komunikacji Trzeciej Rzeszy i równocześnie zastępcy dyrektora Niemieckiej Kolei Państwowej, a zaadresowany do SS-Obergruppenführera Wolfa z osobistego sztabu Reichsfiihrera SS[1].

W piśmie Ganzenmüller zawiadamia, że od 22 lipca codziennie będzie wyjeżdżał z Warszawy pociąg z 5000 Żydów przez Małkinię do Treblinki, a także pociągi z Przemyśla do Bełżca i z Warszawy do Sobiboru.

Drugi dokument to pismo SS-Obergruppenführera Wolfa z 13 sierpnia 1942 roku z głównej kwatery führera „Führer – Hauptquartier” noszące znak: Ba/Ms i RIO/19/42, zaadresowane do doktora inżyniera Ganzenmüllera i jeszcze bardziej serdecznie zatytułowane: „Lieber Parteigenosse Ganzenmüller!”, a kończące się słowami: „Mit besten Grüssen und Heil Hitler”. SS-Obergruppenführer Wolf dziękował w nim Ganzenmüllerowi, w imieniu własnym i Reichsführera SS, za nadesłanie meldunku o transportach Żydów do ośrodka zagłady w Treblince.

Dwudziestego drugiego lipca 1942 roku zaczął kursować z Umschlagplatz przy Transferstelle w Warszawie pociąg wahadłowy przez Małkinię do Treblinki, a od 6 sierpnia tego roku uruchomiono na tej samej trasie drugi pociąg według rozkładu jazdy nr 548 z 3 VIII 1942 roku. Każdy transport składał się z 58 wagonów towarowych krytych oraz dwóch wagonów osobowych przeznaczonych dla esesmanów konwojentów.

Z chwilą uruchomienia ośrodka zagłady Treblinka II na stację w Treblince przybyło dwóch kolejarzy niemieckich: Rudolf Emerlich z Drezna i Willi Klinzman z Wuppertalu, którzy zostali nadzorcami polskich kolejarzy.

Do ich szczególnych obowiązków należało czuwanie nad sprawnym kierowaniem wagonów z więźniami na bocznicę i odprowadzanie części składu pociągu do ośrodka zagłady.

Nadchodzące na stację Treblinka transporty przesiedleńców awizowano telegramami lub korespondencyjnie. Z zamieszczonych w nich symboli można się było zorientować, skąd transport jest wysłany. Na przykład transporty z Generalnego Gubernatorstwa przed numerem pociągu miały literki „PKr”, z terenów północnych kraju, spoza Generalnego Gubernatorstwa (Grodno, Wilno, Białystok) – „PJ”, z zagranicy „Da”. Natomiast transporty powrotne, opróżnione, oznaczano – „Ip Kr”.

Widziałem wiele razy takie transporty wjeżdżające do ośrodka zagłady Treblinka II. Wiedziałem, jaki los spotkał ludzi, którzy w nich jechali. Nie mogą mnie więc nie bulwersować oszczercze ulotki, „dzieło” Lanzmanna czy rozpowszechniane na Zachodzie opinie o Polakach mordujących Żydów.

Chciałbym, aby fakty zbierane przeze mnie przez wiele lat i zamieszczone w tej książce choć trochę przyczyniły się do poznania prawdy. To mój obowiązek wobec tych, którzy odeszli z tego świata w straszliwych mękach, jak i tych, którzy tragedię narodu żydowskiego znają jedynie z literatury.

Autor

1 Oryginalny tytuł adresata brzmiał: SS-Obergruppenführer Wolf, Berlin SW 11, Prinz Albertstrasse 8, Personalicher Stab des Reichsführers SS.