Читать книгу Przemowy niezapomniane - Shaun Usher - Страница 4

Martin Luther King Jr wygłasza mowę w Gillfield Baptist Church, w Petersburgu, w stanie Virginia, w maju 1960 roku.

Fot. Howard Sochurek

Przemowy niezapomniane

Mowy – przemówienia – potencjalnie mają ogromną moc. Mogą wszczynać wojny, a nawet je kończyć. Mogą ujawniać długo ukrywane prawdy. Mogą udzielać porad tak głębokich, że zdolnych skierować życie na nowe tory. Mogą celebrować spuściznę po zmarłych. Mogą przekonać naród do zmiany kursu. Doskonała mowa, wygłoszona w odpowiednim czasie, może zgromadzić ludzi o najróżniejszym pochodzeniu czy najróżniejszych życiorysach – i zjednoczyć ich, choćby na czas swego trwania. W obecnej epoce, gdy istnieje tak ogromna liczba połączeń między nami wszystkimi, noszącymi w kieszeniach urządzenia pozwalające nagrywać i nadawać za naciśnięciem przycisku, przemówienia mogą dotrzeć do milionowych rzeszy odbiorców, choć wpierw usłyszało je zaledwie kilka osób. Nagrania tych wystąpień są błyskawicznie udostępniane w internecie przez rozległe, globalne sieci łączące ludzi o podobnych zainteresowaniach i gwarantujące wpływ do niedawna całkiem niemożliwy.

Niniejsza książka opiewa wszystkie te ludzkie emocje uchwycone w oracjach starego i nowego typu. Zebrane tu przemówienia są niczym witryny, które pozwalają okiem wyobraźni ujrzeć samego siebie, stojącego przed publicznością, tak jak kiedyś stali ci ludzie, z sercem w gardle, adrenaliną płynącą w ich żyłach, wpatrujący się w słuchaczy, niepewni, czy słowa, które zaraz wypowiedzą, zostaną przyjęte zgodnie z ich oczekiwaniem, czy ryzyko się opłaci, czy ich przesłanie spotka się z pożądaną przez nich reakcją.

Opracowując niniejszy wybór, oparłem się pokusie, by zestawić tylko przemówienia powszechnie znane, tak więc obok wielkich popisów krasomówczych na stronach tej książki można znaleźć wystąpienia mniej popularne, wcześniej pomijane nie z winy swych autorów – na przykład serdeczny toast wygłoszony przez George’a Bernarda Shawa na cześć Alberta Einsteina, człowieka „rzucającego wyzwanie aksjomatom nauki”; mowę mającą uczcić początek życia zawodowego, czule adresowaną do absolwentów Long Island University przez Kermita Żabę; hołd Tildy Swinton dla przyjaciela, Davida Bowiego, wygłoszony pod jego przedłużającą się nieobecność, trzy lata przed jego śmiercią; wspaniały wykład Nicka Cave’a na temat jego związku z miłosną piosenką.

Są tu wypowiedzi znamienne, choć do dziś niewygłoszone, jak mrożąca krew w żyłach mowa napisana dla królowej Elżbiety II w 1983 roku przez urzędników sądzących, że za chwilę wybuchnie III wojna światowa, czy też mocne słowa, których rdzennemu Amerykaninowi [Indianinowi] o nazwisku Wamsutta Frank B. James nie pozwolono wypowiedzieć na państwowej kolacji w Stanach Zjednoczonych w 1970 roku. Niektóre przemówienia stały się ważne, zanim ich autor zdążył zająć miejsce na podium – gruby manuskrypt w kieszeni marynarki byłego prezydenta Theodore’a Roosevelta spowolnił ruch naboju wystrzelonego przez napastnika do tego stopnia, że niedoszła ofiara zdołała odezwać się do zebranego tłumu zgodnie z planem, tyle że cicho i w poplamionej krwią koszuli.

Aby przybliżyć Czytelnikowi historyczne chwile, w których wygłaszano przemówienia, zamieściłem, gdzie było to możliwe, zdjęcia tekstów, to jest dokumentów, z których mówcy odczytywali swoje wystąpienia. Niektóre z nich są maszynopisami, inne – skomponowane ręcznie. Pewnym przemówieniom towarzyszą fotografie wykonane podczas ich wygłaszania, przy innych są wspaniałe ilustracje. Jeżeli były dostępne nagrania, treść została jak najdokładniej przepisana. Jeżeli nagrań brakowało, wykorzystałem transkrypcje historyczne.

Z pewnością istnieją przemówienia, które zdaniem Czytelnika powinny były znaleźć się w tej książce – w rzeczy samej, jest jeszcze wiele, które sam muszę odkryć bądź które już mi polecono. Pragnąłbym bardzo, by mój Czytelnik podzielił się ze mną swymi ulubionymi na Twitterze @SpeechesOfNote.

Podsumowując, drogi Czytelniku, bierzesz do ręki książkę niepodobną do żadnej innej: mówiąc metaforycznie, jest to zapewniający obfitość mocnych wrażeń przejazd kolejką górską przez siedemdziesiąt siedem przemówień, z których wszystkie zasługują na szerszą publiczność.

Shaun Usher