Читать книгу Zawisza Czarny. Aragonia - Szymon Jędrusiak - Страница 8

14. dzień maja roku Pańskiego 1390

W jednej z brugijskich karczem, pomiędzy Wielkim Targiem a placem Żurawia, zasiedli przy stole: doradca króla Aragonii don Francisco de Aranda w towarzystwie trzech żołnierzy eskorty oraz polski rycerz Zawisza, któremu towarzyszyło kilku kupców. Zawisza był młodym, ledwie dwudziestoletnim mężem, zaufanym posłańcem Jana z Tęczyna, starosty sieradzkiego, jednej z najważniejszych postaci na dworze polskiego króla.

Spotkanie zostało wcześniej zaplanowane i starannie przygotowane, choć mogło wyglądać jak kolejna przypadkowa wielonarodowościowa biesiada, nic nadzwyczajnego w tym najbardziej handlowym mieście Europy. Pito gaskońskie wina i flandryjskie piwa, stół zastawiony był misami z gorącym i zimnym jadłem. Dyskutowano zawzięcie, co chwila ktoś wybuchał śmiechem, choć jedynie polski rycerz i królewski doradca znali łacinę na tyle, by móc swobodnie rozmawiać.

Kiedy skończono jeść, karczmarz z pomocą służby uprzątnął stół i doniósł kilka dzbanów wina. Don Francisco de Aranda odchylił się do tyłu, oparł plecami o ścianę, ciężko westchnął, potem powiedział coś do siedzących po jego prawej ręce żołnierzy. Ci skinęli głowami, posłusznie wstali, każdy wziął do ręki dzban z winem i razem przeszli do jednego z wolnych stołów po drugiej stronie izby. Wtedy Zawisza spojrzał wymownie na polskich kupców. Oni również podnieśli się z ławy, by pójść w ślady aragońskich żołnierzy.

Rycerz odczekał chwilę, po czym zaczął:

– Tak jak pisaliśmy w listach, blokada dróg do Prus wkrótce zostanie przez króla ogłoszona.

– Dostanę gwarancję na piśmie? – spytał Aranda.

– Ręczę słowem. Lepszej gwarancji nie znajdziesz.

Aragończyk się roześmiał. Udając się na to spotkanie, postanowił sobie, że będzie naciskał na pisemne potwierdzenie wszystkich obietnic. Taki papier można potem wykorzystać na wiele sposobów. Coś mówiło mu jednak, że upór w tej chwili nie jest najwłaściwszą drogą. Czuł, że musi zaufać słowu polskiego rycerza. Że musi i że… może.

Podobał mu się ten młodzieniec. Zawisza zwracał się do niego jak do swoich żołnierzy, mimo że Aranda był jednym z najważniejszych dworzan potężnego króla Aragonii Jana. Oczywiście można to złożyć na karb bariery językowej, jaka dzieliła rozmówców. Obaj władali łaciną dość biegle, jednak skupiali się na meritum omawianych spraw; kwestie tytulatury schodziły na dalszy plan.

Za kilka miesięcy Zawisza miał przybyć do Aragonii, by stanąć do bardzo ważnego pojedynku. Takie uzgodnienia poczynił Aranda z Janem z Tęczyna. Pojedynek ten zadecyduje o losie don Francisca de Arandy. Polski starosta zapewnił go, że żaden z wojowników stąpających po ziemi nie dotrzyma pola Zawiszy. To tylko słowa, trzeba będzie poddać młodzieńca turniejowym próbom, ale… Dworzanin musiał przyznać, że siedzący przed nim rycerz odznaczał się rzadko spotykaną w tym wieku godnością. Uwagę przykuwała jego smagła, przystojna twarz, żywe czarne oczy, z których biła pewność siebie, ale też osobliwa dzikość, a może nawet okrucieństwo. To tylko pierwsze wrażenie. Ważne, ale nie rozstrzygające.

Aranda wybił się ze szlacheckich nizin do szczytów władzy przede wszystkim dzięki temu, że umiał szybko i trafnie oceniać ludzi. Bez tego daru ani rusz w polityce. Z łatwością odróżniał szaty od przebrania, oblicze od maski, postawę od pozy. Choć równocześnie nie przywiązywał się do raz wydanego osądu. Był cierpliwy. Im więcej czasu, tym więcej prawdy.

– Znasz datę? – spytał Aragończyk.

– Tak. Król wyda dekret z początkiem lipca. Masz dwa miesiące, żeby przygotować statki.

– Które porty?

– Stralsund, Greiswald albo Anklam. – Zawisza otarł usta serwetą, sięgnął po wino. – Ale jeśli interesuje cię miedź, jak pisałeś, to mój pan poleca Anklam. Kupcy będą uprzedzeni, by towar sprzedać w pierwszej kolejności tobie.

– Jak długo potrwa blokada?

– Dziewięć miesięcy i ani dnia dłużej. Po dziewięciu miesiącach, kiedy wszyscy będą pchać się do Anklam, ty znów obstawisz Gdańsk.

Aranda skinął głową.

– Co chcecie w zamian?

– To co zawsze. – Zawisza położył na stole kilka złożonych na czworo, zalakowanych listów i przesunął je w kierunku Arandy. – Tu są pisma od mojego pana.

Aragończyk wziął listy i wsunął do wewnętrznej kieszeni kaftana.

– I jeszcze coś… – Młodzieniec wwiercił w rozmówcę spojrzenie przenikliwych czarnych oczu.

Aranda nie spuścił wzroku, przyjął to ze spokojem. Informacja o blokadzie dróg do Prus warta była górę złota. Spodziewał się, że oczekiwania wobec niego będą większe niż zazwyczaj.

– Interesuje nas jeden z agentów spółki Datiniego… – zaczął Zawisza.

Dworzanin uniósł brwi. To nowość. Sprawy handlowe nigdy Polaków nie zaprzątały. Wszystkie zadania, jakie dotąd dla nich wykonywał, dotyczyły polityki, wiązały się zawsze w taki czy inny sposób z krzyżackim państwem, które niczym wściekły pies kąsało Polaków od północy.

– To Genueńczyk, niejaki Piero Clerici – oznajmił rycerz. – Jego interesów w Królestwie Aragonii pilnuje Martin van der Beurse, przedstawiciel Hanzy osiadły w Walencji.

Aranda lekko pochylił głowę. Zawisza to zauważył.

– Znasz ich?

– Pierwszego nie, drugiego tak. – Aragończyk uśmiechnął się. – W czym wam zawinili?

– Oni w niczym. Chcemy dobrać się do skóry ich wspólnikowi.

Aranda poczuł ukłucie niepokoju. Dostarczał najróżniejszych informacji polskiemu wywiadowi i wpływał na decyzję swojego króla w sprawach ważkich dla polskiej polityki. Ale to nigdy nie kolidowało z interesami Aragonii. I nie chodziło o jakieś wyrzuty sumienia. Aranda takich nie odczuwał, nie był aragońskim patriotą. Po prostu w razie wpadki…

Walencja, cała Aragonia, żyła z handlu, a wojny handlowe są krwawe i przynoszą więcej ofiar niż wojny na ogień i miecz; Aranda wolałby ich nie prowadzić przeciwko własnemu królowi. Ale może Polakom nie o to chodzi?

– Ten wspólnik nazywa się Karol von Lichtenstein – dopowiedział Zawisza. – To zakonnik, krzyżacki komtur.

– Zakon handluje z Walencją?

– Z Alicante – odparł rycerz. – I nie zakon, ale Lichtenstein na własną rękę. Karol von Lichtenstein dostarcza zboże do Alicante. A my chcemy mu zaszkodzić.

– Co jeszcze wiecie?

Zawisza rozłożył ręce.

– Nic poza tym, co jest w tych pismach. Dlatego zwracamy się do ciebie, panie…

Po raz pierwszy dziś użyty i przesadnie zaakcentowany grzecznościowy zwrot nieco zirytował dworzanina. Pomyślał, że jeśli nie okiełzna tego młodzieńca od razu pierwszego dnia, to potem już mu się to nie uda.

– No ale…

Aranda przerwał, bo od stołu, do którego przesiedli się aragońscy żołnierze i polscy kupcy, zaczęły dobiegać jakieś okrzyki.

Zawisza obrócił głowę. Kilku mężczyzn, zapewne miejscowych, sądząc po ubiorze, otoczyło jednego z Aragończyków; wymachiwali rękoma, krzyczeli. Mieli o coś pretensje, tak przynajmniej wynikało z gestów, bo mówili w języku, którego Zawisza nie rozumiał. Wyglądało to jak jedna z pospolitych karczemnych awantur, które kończą się na krzykach i wygrażaniu pięściami. Tu też chyba nie zanosiło się na bójkę. W roli intruzów występowało czterech mieszczan, przy stole zaś siedziało pięciu ludzi, z których trzej to żołnierze. Łatwo ich rozpoznać po jednolitym ubiorze i znakach na piersi. Nikt przy zdrowych zmysłach nie napastuje żołnierzy, nie mając zdecydowanej liczebnej przewagi.

– Ci brugijczycy są trzeźwi – rzucił Zawisza z nutą niepokoju w głosie.

– To co z tego?

Aranda widział, że jego ludzie nie zadali sobie trudu, by wstać od stołu; siedzieli rozparci na ławie i z rozbawieniem przyglądali się krzykaczom. To go uspokoiło; żołnierze zareagowaliby inaczej, gdyby spodziewali się zagrożenia.

– Mają noże. Schowane pod kaftanami. – Na twarzy Zawiszy malowało się coraz większe napięcie. – I żadni z nich mieszczanie…

– Skąd to wiesz? – spytał Aragończyk z niedowierzaniem.

Zawisza nie zdążył odpowiedzieć, bo jeden z krzykaczy odłączył się nagle od grupy, podszedł do najbliżej siedzącego kupca i bez ostrzeżenia uderzył go pięścią w twarz. Drugi z Polaków oraz wszyscy Aragończycy zerwali się na nogi. Jakby na umówiony sygnał do karczmy wbiegło jeszcze kilku ludzi. Ci także nie nosili żołnierskich strojów, ale mimo masywnych sylwetek poruszali się lekko i zwinnie. Rozpoczęła się chaotyczna bójka. Napastników było teraz więcej, łatwo zdobyli przewagę, bili pięściami szybko, mocno i z wielką wprawą. Reszta gości roztropnie porzuciła swoje stoły, by jak najszybciej znaleźć się pod ścianą i oglądać przedstawienie z bezpiecznej odległości.

Zawisza poderwał się z ławy, chwycił jeden ze stołków, szybkim krokiem przemierzył izbę, wziął szeroki zamach i uderzył w tył głowy jednego z napastników. Cios był niespodziewany, brugijczycy nie przewidzieli, że ich ofiary rozdzieliły siły przed bitwą. Uderzony zatoczył się do przodu; upadł na kolana. Jeden z jego towarzyszy – wysoki, wyróżniający się na tle pozostałych wyglądem i bogatszym strojem – rzucił Polakowi wściekłe spojrzenie, wydobył zza pasa nóż. Jako jedyny wyglądał na podpitego, a jego powolne ruchy wskazywały, że w przeciwieństwie do swych kompanów nigdy nie zarabiał na życie wojowaniem. Zawisza nie miał broni, ale wiedział, że poradzi sobie z napastnikiem. Brugijczyk postąpił parę kroków w kierunku Zawiszy i gdy znalazł się już wystarczająco blisko, wyrzucił uzbrojoną w nóż rękę do przodu. Rycerz lewą dłonią odbił pchnięcie, obrócił się, prawym przedramieniem zablokował łokieć napastnika i gwałtownie naparł piersią na zakleszczoną rękę; rozległ się trzask łamanej kości; zanim skowyt bólu wybrzmiał na dobre, Zawisza błyskawicznie odstąpił pół kroku w tył, jego pięść wzięła krótki zamach i spadła jak kamień na twarz brugijczyka. Trysnęła krew. Mężczyzna upadłby, gdyby nie podtrzymał go jeden z kompanów, który wyrósł za nim jak spod ziemi.

Zawisza spodziewał się, że przyjdzie mu teraz stoczyć walkę z kolejnym przeciwnikiem, znacznie masywniejszym, groźniejszym. Zrobił więc szybki krok w ich stronę. Musiał zaatakować pierwszy, jeśli chciał wyjść z tego cało. Ale zamiast stanąć do walki, potężny brugijczyk rzucił znad ramienia rannego towarzysza krótkie tryumfalne spojrzenie. Potem pchnął go w kierunku nadchodzącego Zawiszy. Ten instynktownie uderzył łokciem opadające ciało, które runęło na podłogę jak ścięte drzewo.

I nagle wszyscy napastnicy, niczym stado drapieżnych ptaków przywołane jakimś niesłyszalnym rozkazem, opuścili pięści i wymknęli się z karczmy równie niespodziewanie, jak się w niej pojawili.

Atak nożem na nieuzbrojonego to haniebny postępek. To nie pole bitwy, gdzie wszystko jest dozwolone, lecz karczma; tu jakieś zasady obowiązują. Zawisza podniósł nóż z ziemi, przyklęknął i pochylił się nad leżącym, by należycie go ukarać. Ale zaniechał planu. Mężczyzna nie oddychał. Miał szeroko otwarte oczy i rozchylone usta, jakby dopiero co przecisnęła się przez nie dusza.

Wypływająca spod ciała kałuża krwi szybko się poszerzała. Zawisza wstał z kolan, żeby się nie pobrudzić. Obrócił ciało. Kubrak był rozcięty poniżej łopatki, blisko kręgosłupa; błękitne sukno przybrało na całych plecach ciemnoczerwoną barwę.

Aranda krzyknął coś do swoich ludzi; ci, zataczając się lekko po otrzymanych ciosach, wstrząsając głowami dla przywrócenia pełnej przytomności, zaczęli podnosić polskich kupców z ziemi i wyprowadzać z karczmy.

– Wyrzuć ten nóż! I chodźmy stąd. – Aranda ujął Zawiszę pod ramię i pociągnął go w stronę wyjścia.

– Nie wypuszczą cię z miasta – wydyszał Aranda. Szli szybkim krokiem w stronę placu Beurs. Byle dalej od trupa. – Jest sobota, w poniedziałek rano przyjdą po ciebie straże.

– To nie ja go rozciąłem! – burknął Zawisza.

– Wszyscy świadkowie wskażą na ciebie! Ty się z nim biłeś! Klęczałeś nad nim z nożem… Wiesz, kto się tam wykrwawił? To był Pieter Howoschild, wnuk samego Lubertusa Howoschilda. To najbardziej wpływowa rodzina w Brugii.

– Król się o mnie upomni!

– Nie wątpię! – zgodził się Aranda. – Ale zanim się to stanie, zakatują cię w lochach. – Nie zwalniał kroku. Myśli bezładnie przelatywały mu przez głowę. – Popłyniesz z nami! – rzucił w końcu zdecydowanym głosem.

– Kiedy?

– Jutro.

– W niedzielę?

– Zaraz każę przygotować statek. Znam ludzi w porcie, nie zatrzymają mnie.

– Dokąd?

– Do Aragonii.

– To niemożliwe! – wykrzyknął Zawisza. – Mam inne…

– Nie masz wyjścia – uciął Aranda. – Nie pozwolę, by cię aresztowali. I tak niedługo miałeś tam płynąć.

Zawisza zmarszczył czoło i posłał mu zdziwione spojrzenie.