Читать книгу Złote żniwa - Tessa Afshar - Страница 10

Niektórzy archeologowie twierdzą, że w czasach Nehemiasza Jerozolimę mogło zamieszkiwać tylko kilkaset osób. Inni naukowcy szacują tę liczbę na trzy lub cztery tysiące. Z pewnością miasto skurczyło się od czasów Salomona, co starałam się przedstawić w książce.

Nie jesteśmy w stanie w pełni zrekonstruować położenia murów za czasów Nehemiasza ani nawet ich wyglądu. Wiele miejsc, o których wspomina list Nehemiasza, zostało zniszczonych czterysta lat później podczas renowacji zarządzonych przez Heroda Wielkiego. Mój opis bazuje na archeologicznych odkryciach z tego okresu, Biblii i, oczywiście, licencji literackiej.

Według kalendarza księżycowego w roku 445 p.n.e. miesiąc nisan miał miejsce między kwietniem i majem, czyli niezwykle późno. Oznacza to, że Nehemiasz musiał zakończyć przygotowania do podróży z Suzy w zadziwiającym tempie i przybyć do Jerozolimy nietypowo szybko.

Jak zwykle wszędzie, gdzie to możliwe, starałam się dochować wierności historii. Pomysł spisku na życie Artakserksesa zaczerpnęłam z dwóch niezwiązanych z sobą historii z okresu Achemenidów, spisanych przez greckich historyków. W jednej z nich Histiajos, planujący powstanie przeciwko Persom, wysyła potajemną wiadomość do swojego bratanka, tatuując ją na ogolonej głowie niewolnika, by ukryć ją przed niepowołanymi oczami. W drugiej, w spisku na życie króla zostaje użyty nóż, z jednej strony posmarowany trucizną. Połączyłam te obie opowieści, tworząc fikcyjny zamach na Artakserksesa. Pyrus także jest wytworem mojej wyobraźni.

Opis buntu Megabyzosa przeciwko Artakserksesowi oraz łagodna reakcja króla to fakty historyczne, luźno oparte na relacji Ktezjasza. Wydaje się prawdopodobne, że w okresie, w którym rozgrywa się akcja książki, Megabyzos naprawdę był satrapą Transeufratei.

Wykształcenie chłopców z perskich rodzin arystokratycznych zostało opisane przez wielu starożytnych pisarzy. Jak twierdzi jeden z greckich historyków, chłopcy nie przenosili się do pałacu, dopóki nie skończyli szesnastu lub siedemnastu lat. Inni nie określają wieku chłopców przysyłanych do pałacu, stwierdzają jedynie, że edukacja rozpoczynała się między piątym a siódmym rokiem życia i że uczniowie mieszkali w pałacu. Wykorzystałam oba te szczegóły. Wydało mi się fascynujące, że mędrcy nie byli tylko astrologami, filozofami, nauczycielami i uczonymi, ale także poszukiwaczami najwyższej prawdy. Kilku takim ludziom Prawda, której poszukiwali z taką pasją, miała się objawić w zwykłym żłobie.

Wielu naukowców z wczesnych szkół rabinackich twierdzi, że Nehemiasz był eunuchem. Większość historyków nie znajduje dowodów takiego założenia. Przedstawiłam go jako mężczyznę samotnego, ponieważ Biblia nie wspomina o jego żonie. To, że był człowiekiem nadzwyczajnym – jednocześnie dworzaninem, koordynatorem projektu, politykiem i przywódcą politycznym – nie ulega wątpliwości. Historia nie zna wielu osób, dorównujących mu pod względem wytrwałości i wiary. Postanowiłam oprzeć jedno z jego przemówień na mowie Winstona Churchilla z początków drugiej wojny światowej, ponieważ sądzę, że obaj ci mężczyźni rozumieli ideę walki wbrew przeważającym siłom przeciwnika.

Złote żniwa to historia miłosna, ale także opowieść o walce z przeważającym przeciwnikiem. Jerozolima została zaatakowana. Życiu króla grozi niebezpieczeństwo. Małżeństwo Sary i Dariusza powoli się sypie. Jak się reaguje na zewnętrzne i wewnętrzne niszczące siły? Złote żniwa starają się odpowiedzieć na te pytania, opierając się na ponadczasowych zasadach, które znajdujemy w Księdze Nehemiasza.

Jak zawsze – najlepiej studiować Biblię nie za pośrednictwem powieści, lecz czytając oryginał. Ta historia nie może pod żadnym względem zastąpić transformującej mocy, którą czytelnik znajdzie w Piśmie Świętym. Jeśli chodzi o opis odbudowy Jerozolimy, zajrzyjcie do Księgi Ezdrasza i Nehemiasza.

Mam nadzieję, że podobały się wam przygody Sary i Dariusza, które rozpoczęły się od Rubinowych zbiorów. Po tylu latach pracy nad nimi oboje wydają mi się starymi przyjaciółmi.