Читать книгу Die hoof van Keurboslaan #2 - Theunis Krogh - Страница 5

SMIT SE PENARIE

Krynauw is moedeloos bed toe. Wat op aarde gaan die hoof môreaand vir hom sê? Moet dinge altyd verkeerd gaan? Is hy dan getoor of iets?

Eers lank nadat Bornmann ook in die bed is en al vas slaap, begin hy insluimer.

“Gene!” fluister ’n stem skielik by sy oor.

“Wie …?”

“Dis André.”

“Is jy mal?”

“Nee, man, kom uit balkon toe!”

Krynauw is vaak, maar hy huiwer nie. Soos hy Smit ken, sal hy aanhou totdat Bornmann wakker is, en dan is daar perde. Nagtelike besoeke word onder geen omstandighede toegelaat nie.

“Wat makeer jou?” vra Krynauw toe hulle buite is. “Jy weet ons gaan braai as ons hier gevang word.”

“Ja, maar ek weet nie wat om te doen nie!” sê Smit smekend.

“Jy kan onmoontlik al op die eerste nag van die kwartaal in die moeilikheid wees.”

Eugene onthou skielik hy is self al in ’n redelik ernstige verknorsing. “Toe, vertel maar. Ek dink ek kan dit vat.”

“Man, dis my rapport. My pa het ’n hengse lawaai opgeskop.”

“Myne ook, maar dis tog nou verby.”

“My pa is nie soos joune nie! Hy het soos ’n mal mens te kere gegaan. Hy het gesê hy gaan my doodslaan en my ma het gegil so bang was sy!”

“Goeie hemel!” sê Krynauw.

“Ek kan nie vir jou sê hoe erg dit was nie! Ek moes iets doen. Toe sê ek vir hom ek het darem ’n spesiale beker vir goeie klaswerk en vordering gekry.”

Krynauw kan ’n paar oomblikke lank nie praat nie.

“Dis tog nie so vreeslik nie,” protesteer Smit. “My rapport het net gesê my gedrag was sleg. Die aanmerkings oor my werk was heel goed. Jy weet mos ek doen nie te vrot in toetse en eksamens nie.”

“Dis erg genoeg om vir jou pa te jok,” sê Krynauw. “Jy maak dit net nog erger deur vir jouself ook te probeer lieg.”

“Ek weet! Die oomblik toe ek gepraat het, wou ek my tong afbyt, maar toe was dit te laat. My pa het afgekoel …”

“En nou?” vra Krynauw moedeloos. “As jy weer huis toe gaan, sal jou ouers wil hê jy moet die beker saambring.”

“Dis nog baie erger. Toe ek by die huis weg is, het my pa gesê hy kom vir besigheid hierlangs en hy sal hier inloer. Hy gaan dan natuurlik met die hoof oor die dekselse beker praat, en al is ek so gelukkig dat hy nie kans kry om met doktor te praat nie, sal hy die beker wil sien.”

Krynauw skud sy kop. “Het jy vir Chris hiervan vertel?”

“Nee, hy sal nooit weer met my praat nie! Ek het gehoop jy het vir my raad.”

“Daar’s net een oplossing: skryf dadelik vir jou pa en vertel die waarheid.”

“Jy’s mal!”

“Jý’s mal as jy aan iets anders dink. As jou pa hier aankom en die hoof vind alles uit, sal jy eers rêrig leer wat beteken moeilikheid.”

“Nie as ek ’n plan kan maak nie.”

“Watter soort plan? Nog leuens?”

“Aag, preek vir jouself!”

Smit loop roekeloos weg asof hy nie omgee om gevang te word nie.

Die volgende oggend is Krynauw en Smit wat gewoonlik die slimstes in die Latynklas is, heeltemal hopeloos.

Die hoof is al klaar nie in ’n goeie bui nie.

Nadat hy die hele nag geskryf het en graag daarmee sou wou aangaan, het hy homself nogtans gedwing om te kom klas gee. Die uitdrukking op sy gesig belowe min vir die mense om hom.

Hy staan en leun teen die lessenaar, en lyk buitengewoon groot in sy donker pak.

Sy helder stem laat die Latynse sinne mooi klink. Dit vorm ’n rustige agtergrond vir Krynauw se benoude gedagtes totdat Rothman aan sy arm stamp en hom terugruk na die werklikheid.

Hy besef hy is ’n vraag gevra.

Hy staan vinnig op.

Die hoof het iets in Latyn gelees en nou moet iemand dit natuurlik vertaal. Die klas het ’n nuwe handboek, daarom begin Krynauw maar van voor af, met ’n berig van Plinius aan Tacitus uit die jaar 79 v.C. Hy vertaal dit nogal vlot.

“Krynauw!” word hy onderbreek.

“Ja, doktor?”

Die ander seuns waag dit nie om van hulle boeke af op te kyk nie.

“Dis ’n goeie onvoorbereide vertaling. Het iemand jou gevra om ons daarmee te help of is jy deur jou eie hart se goedheid aangevuur?”

“Doktor? … Ek het gedink doktor het my naam genoem.”

“Ek het, ja. Ek wou jou aanraai om iets anders te gaan doen aangesien hierdie les jou nie interesseer nie. Verlaat die klas en gaan leer een van die vakke waarin jy belangstel.”

“Jammer, doktor. Dis waar, ek het nie geluister nie. Ek kan nie vandag konsentreer nie,” sê Krynauw opreg.

Die hoof lyk dadelik minder streng. Krynauw gaan egter nie sy straf vryspring nie.

“As jy dan in Latyn belangstel, neem die boeke gerus saam.”

Krynauw gaan na die seniors se dagkamer, sit sy boeke reg, en spring dadelik aan die werk.

Dis ’n ruk later toe die reuk van sigaretrook verraai dat iemand by die vertrek ingekom het.

Die hoof staan en kyk na hom.

Krynauw staan op.

“Jy konsentreer nou baie hard.”

“My gedagtes wou nie in die klas saamwerk nie, doktor.”

“Jy hoef nie vanaand kantoor toe te kom nie. Jou woede teenoor kaptein Alwyn was miskien geregverdig. Jy is te jonk om sy soort tergery te verstaan. Gaan nou maar terug klas toe.”

Krynauw glimlag tevrede. Hierdie besoek is die soort bewys van vriendskap waarvoor hy gewoonlik tevergeefs wag.

Die hoof gaan weer uit, net betyds om ’n jong man in die uniform van die Swazilandse polisie raak te loop. Hy het al ’n paar keer op Mbabane teen hom tennis gespeel.

“Weer Jan Fiskaal?” vra hy.

“Ja, doktor,” sê Atkins. “Daar is by jou plaas ingebreek, nes by ander plekke. Hy het jou bestuurder platgeslaan, maar meneer Rossouw het nie te seer gekry nie. Nogtans, as dit langer so aangaan, pleeg hy een van die dae ’n moord. Kaptein Alwyn is op Mbabane. Hy het my gestuur omdat ons jou nie op die telefoon in die hande kon kry nie.”

“Ek het nog nie vanoggend gebel nie. Werk die foon?”

“Nee, die drade is geknip.”

“Watse skade het hy op die plaas aangerig?”

“Die geld wat in die kluis was, is weg. Meneer Rossouw sê daar was gelukkig nie veel nie. Die werkers is glo onlangs betaal.”

“Was my broers daar?”

“O ja. Hulle het Fiskaal probeer vang, en een – ek weet nooit wie is wie nie – is deur die perd onderstebo gery. Ons het gedink Fiskaal is lankal weg, maar hy het toe al die tyd tussen die bosse naby die huis weggekruip. Hoekom, weet nugter. Jou broer het in daardie rigting gesoek en die perd kom toe daar uitgebars.”

“Is hy beseer?”

“Nee, glad nie.”

“Kaptein Alwyn was natuurlik nie dadelik daar om te help soek nie?”

“Nee, ons moes hom hiervandaan laat kom. Hy sê hy is ook vroeër deur die rower aangeval.”

“Jan Fiskaal gaan nou te ver.”

“Hy het gisteraand by die Butlers ook ingebreek, én by die regeringskantore op Mbabane. Daar het hy die kluis oopgebreek en met omtrent twaalfduisend rand weggekom. Die konstabel op diens se kop is byna pap geslaan. Hy kon dood gewees het.”

“Is julle seker Jan Fiskaal was vir al hierdie voorvalle verantwoordelik? Met so ’n berugte misdadiger in die omtrek buit ander skelms dit soms tot hulle eie voordeel uit.”

“Jou plaasbestuurder het hom gisteraand gesien. Hy was swart aangetrek en het op sy tipiese manier gelag. Dit was definitief hy!”

“Jy sê kaptein Alwyn was in Mbabane toe jy daar weg is?”

“Ja. Dit lyk of hy ’n lelike hou gekry het toe hy hier aangeval is, maar hy weier om te rus. Hy’s uitgeslape. Hy sal hierdie vuilgoed nog vang!”

“Het julle van die plaas af geskakel om hom te roep?”

“Ja, maar toe ons later weer van die dorp wou bel om te hoor hoe laat hy hier by Keurboslaan weg is, was Mbabane se drade geknip. Dis darem nou reggemaak.”

“Wil die kaptein hê ek moet plaas toe gaan?”

“Nee, hy reken dit sal nie nou help nie. Hy sal later met jou in verbinding tree.”

“Daar is seker nie polisiehonde op Mbabane nie?”

“Nee, ook nie hier op Keurboslaan nie, maar daar is darem ’n paar op Vaalplaas. Ons gaan hulle seker gebruik.”

“Julle moes dit lankal gedoen het. Niemand weet waar Fiskaal bly of waar hy sy perd hou nie. ’n Hond sal die raaisel kan oplos.”

“’n Mens sou so dink, ja, maar hulle het dit verniet by die ander plekke probeer. Sodra die honde ingespan word, verdwyn die skurk en duik ’n paar dae later in ’n ander distrik op … Moet ek iemand stuur om jou foon te kom regmaak?”

“Nee dankie. As die draad net geknip is, kan ek dit self laat doen.”

Wie ook al daardie aand in die kosskool rustig slaap, Smit is beslis nie een van hulle nie. Hy sluimer soms ’n bietjie in, maar lê meestal wakker. Toe die eerste oggendlig die kamer effens verhelder, staan hy op, vat sy handdoek en gaan saggies uit.

Daar is ’n geniepsige windjie en die mis wat Keurboslaan dikwels omhul, hang laag oor die landskap.

Smit hardloop vinnig na die waterkuile toe.

Die hoof swem dikwels so vroeg, maar hy gaan soms na die swembad toe, en al sou hy nou opdaag, kan ’n mens dalk nog wegkom sonder om herken te word.

Smit duik dankbaar in die koue water en toe hy opkom, voel hy ’n bietjie beter – totdat hy teen ’n ander swemmer bots. Dit sal ook net hy wees wat so ongelukkig is om die hoof hier aan te tref!

Maar ’n sagte stem praat met hom.

“Doktor Serfontein?”

Smit glimlag verlig.

“Kaptein Alwyn! Swem kaptein dan ook soggens?”

“Baie min. Ek het gedink ek sal die hoof dalk hier raakloop.”

Smit trap water.

“Het kaptein ’n afspraak met hom hier?” vra hy gespanne.

“Nee, en ek het boonop nie die reg om hier te swem nie.”

“Doktor sal nie omgee nie.”

“Wie is jy?”

“André Smit. Ek het kaptein in die stad ontmoet, daai aand by die toneelstuk.”

“O ja, nou onthou ek.”

“As … as doktor kom, moet asseblief tog nie vir hom sê ek was hier nie!” pleit Smit.

“Nee, ek sal my mond hou. Ek gaan in elk geval uitklim. Ek kry nou koud genoeg om te kan wakker bly.”

“Het kaptein sleg geslaap?” vra Smit beleef.

“Nee, ek is glad nie bed toe nie. Ek’t die hele nag gewerk.”

“O, is Jan Fiskaal nog hier rond?”

“Doktor Serfontein wil nie hê julle seuns moet allerhande stories hoor nie. . . Hoekom kom jy dié tyd van die oggend swem?”

“Ek … wel, ek is bekommerd, toe kon ek nie slaap nie.”

“Dis nou te sê! Ek mag nie slaap nie en jy kan nie!”

Alwyn droog hom vinnig af en trek aan terwyl hy Smit ondersoekend aankyk. “Wat wil jy hê wat jy nie het nie? Die maan?”

“Nee! Net ’n silwer beker … ’n wisseltrofee.”

“Moenie my sê jy het een van die skool se trofees gesteel en verkoop nie?”

“Nee, natuurlik nie! Ek is nie ’n dief nie.”

“Oppas, ek het ’n seun geken – eintlik meer as een – wat dit ook gesê het, maar toe hard langs die pad geval het. As jy ooit daaraan dink om so iets aan te vang, onthou net: eenmaal verkeerd, altyd verkeerd! Ek wat ’n speurder is, sê dit vir jou.”

Smit sidder, en nie net van die koue nie. Omdat die kaptein so selde ernstig praat, klink sy woorde nog meer indrukwekkend. Maar die speurder verander dadelik weer die stemming.

“Gaan vra vir Sarnovitch op Greylingsdrift vir ’n beker. Hy het honderde wat hy vir biljart en skyfskiet gewen het. Party is nie gegraveer nie.”

“Sarnovitch sal nie vir my nie ’n beker gee of leen nie, en al sou hy, het die hoof ons verbied om soontoe te gaan. Ek weet nie hoekom nie; dit kan tog nie so gevaarlik wees nie.”

“O, nè? Ons het al nagte lank ’n wag daar by die hotel vir ingeval Jan Fiskaal die kluis probeer leegmaak. Daar gebeur dinge waaruit Sarnovitch lekker wins maak, maar wat gevaarlik kan wees vir die gaste. Die polisie kry net nie bewyse nie. Bly liewer daar weg.”

Smit frons. Hierdie speurder is ’n vreemde mengsel van erns en lughartigheid.

“Jy hoef nie so diep te staan en dink nie!” sê die kaptein nou weer spottend. “Ek is nie ’n moeilike mens om te verstaan nie. Elkeen van ons het goed sowel as sleg in hom. Weg is jy, hardloop terug skool toe voor iemand jou vang. Jy lyk vir my na die ongelukkige soort wat altyd gevang word as hy iets verkeerds doen.”

Smit hardloop dankbaar terug koshuis toe.

Hoekom het hy al sy geheime sommerso met hierdie man gedeel? Hy voel asof hy stadig wakker word nadat hy gehipnotiseer was.

Die klok lui vir opstaantyd toe hy daar aankom. Hy gaan slaapkamer toe om aan te trek.

Die ander seuns beweeg traag onder toesig van Jooste wat self nog half aan die slaap is.

“Komaan, julle! Breda! Uit die bed uit! Waar kom jy vandaan, Smit? Het jy al klaar gebad?”

“Ja.”

Smit dink nie dis nodig om vir Jooste die waarheid te vertel nie.

Dis nog vroeg dié oggend toe Danster agterkom die skoolhoof voel nie lekker nie. Dis natuurlik omdat hy die hele nag rondgery het. Nou weier hy boonop om te eet.

“Dan maar net koffie vir doktor?” probeer Danster.

Hy is gewoond aan die hoof se vreemde gewoontes, en hy weet doktor Serfontein eet soms dae aaneen nie, maar dis selde dat hy vir swart, bitter koffie nee sê.

“Nee, liewer nie.”

Hy probeer om geduldig te bly, maar die vonke spat toe Danster weer begin neul.

“Los my in vrede!” sê hy. “Gaan sorg vir Heks as jy iets wil doen. Sy proes aanmekaar.”

“Doktor het ver gery. Die perd is moeg,” sê Danster terwyl hy deur toe beweeg.

“Ja.”

“Het doktor na die duiwel op die swart perd gaan soek?”

“Danster! Los my nou asseblief uit en maak die deur toe.”

Die hoof sit voor sy tikmasjien, maar kry min gedoen. Sy ooglede voel swaar en hoe meer hy sy sakdoek moet gebruik, hoe meer vererg hy hom.

’n Vreesaanjaende kyk begroet Bornmann toe die hoofseun agtuur iets kom aflewer.

“Dankie,” sê die hoof, “maar gewoonlik kom niemand soggens hierheen nie.”

“Ek weet, doktor, maar dis die nuwe rooster.”

Sy gelate rustigheid beïndruk die hoof wat hom so kwaai aankyk.

“Koeksoda is goed vir verkoue, doktor.”

“Wat maak ’n mens daarmee?”

“Jy drink ’n teelepel vol in warm water. As jy dit van die begin af elke twee ure doen, word die verkoue nie erger nie. Net ’n oomblik, doktor.”

Hy verdwyn en die hoof se wenkbroue lig terwyl hy sy aandag weer by sy werk bepaal.

Twee minute later daag die hoofseun met ’n glas op.

“Hier is dit, doktor. Ek het dit by Danster gekry.”

“Wat?” vra die hoof verstrooid.

“Die koeksoda.”

“Die …” Doktor Serfontein kyk na die besliste gesig en die oë wat respekvol maar sonder bewondering terugkyk. Bornmann weet daar sal ’n onplesierige atmosfeer in die skool heers as die hoof olik is. As hoofseun is dit sy plig om dit indien moontlik te verhoed. En dis wat hy nou doen.

Die hoof glimlag. “Goed. Dankie,” sê hy.

Hy sluk die mengsel met een teug weg.

Bornmann neem die glas kombuis toe.

Die hoof se humeur verbeter aansienlik en voor hy klas toe gaan, laat hy Danster vir hom koffie bring. Die sakdoek word nie meer soveel gebruik nie.

Om tienuur toe hy vir die graad elfs Engels gee, kom Bornmann by die klaskamer in en praat saggies met hom.

“Kan doktor vir ’n oomblik uitkom?”

“Bestudeer die gedig nou self,” sê die hoof vir die klas.

In die gang gee Bornmann vir hom ’n koppie wat op ’n vensterbank wag.

Die hoof se oë rek wyd. “Wat is dit?”

“Doktor se koeksoda.”

“Werklik … Hoe lank gaan hierdie affêre nog aangaan?”

“Heeldag, doktor. Dan sal die verkoue weg wees. ’n Mens moet net geduldig wees.”

Die hoof se lippe bewe effens. Hy drink die mengsel gehoorsaam. “Ek wonder net of ek genoeg geduld het om hiermee aan te hou. Dit beteken ek moet die hele dag hier by die skool bly sodat jy my kan volg.”

“Ja, doktor. Maar darem net tot Aandgodsdiens.”

’n Mens kan sien Bornmann gee nie juis om of die hoof geduldig bly of nie. Sover die hoofseun daarvoor kan sorg, gaan hy die koeksoda drink.

Die hoof gaan terug na die klas toe en Krynauw wonder wat gebeur het om daardie lig in sy oë te laat blink.

Die lig verdwyn egter baie gou en die hoof frons. Een van die Serfontein-tweeling het voor ’n oop venster verskyn. Hy kyk bekommerd na sy broer.

Die hoof stap tot by die venster en staan met sy rug na die kamer gedraai.

“Wat maak jy hier?” fluister hy.

“Ek is vreeslik jammer, Roelof, maar ek moet met jou praat! Emil is … Ek moet jou raad vra.”

“Gaan na die huis toe. Ek sal nou daar wees.”

Frans is te rusteloos om te sit, maar die hoof gaan na sy eie stoel agter die lessenaar.

“Wel, wat makeer Emil?”

Frans kom sit ook nou en kyk af na sy ineengestrengelde vingers.

“Miskien niks nie. Dalk dink jy ek is simpel. Maar weet jy, Emil is nie soos ander mense nie. Hy voel … Hoe sal ek dit nou stel? Ek mos nie slim met woorde nie.”

“Jy wil sê hy is sensitief oor sekere goed?”

“Ja, dis reg! Wel, Fiskaal se inbraak by die plaas …”

“Eergisteraand?”

“Is dit so kort gelede? Hemel! Dit voel vir my na maande! Maar nou is Emil … Dis of hy my nie ken nie! Ek weet nie of daai skurk die nag op die plaas met hom gepraat het nie. Jy het seker gehoor hy het Emil onderstebo gery, maar nog vóór dit het hy in die bosse weggekruip, en miskien het Emil toe … Kyk, ek weet jy sal my nie glo nie, maar dit lyk asof hy … gehipnotiseer is!”

“Deur Jan Fiskaal?”

“Ja. Dis of hy nie normaal is nie; hy dwaal rond en praat nie. Dis asof hy net luister. Gisteraand was hy die hele nag weg. Rossouw dink hy’s vies omdat ons plaas toe gestuur is, maar dis nie waar nie. Ons is jammer om so lank van die universiteit af weg te wees, maar dis lekker op jou plaas.”

“Dink jy Emil het agter Jan Fiskaal aangeloop?”

“Ja, maar nie … Nie om hom te vang nie!”

“Jy is verniet bekommerd. Jan Fiskaal werk alleen. Hy sal niemand saam met hom neem nie.”

“So jy glo my? Jy glo Emil wil saamgaan?”

“Ja, ek glo dit, maar Jan Fiskaal sal hom nooit as ’n helper gebruik nie.”

“Hoe kan jy so seker wees? Jy is ons broer. Daai skurk hoop dalk om geld te kry as hy Emil ontvoer.”

“Juis omdat Emil my broer is, is hy veilig sover dit Jan Fiskaal aangaan.”

“Jy dink daai ou is bang vir jou? Ek weet nie! … Onthou, toe die padbouers se salarisse van Vaalplaas se bank af gebring is, het daar sekuriteitswagte voor en agter gery, maar Fiskaal het nog steeds die geld gekry! Hulle het op hom geskiet, maar g’n koeël tref hom mos ooit nie.”

“Hulle is te suinig met hulle koeëls.”

“Wat moet ek doen? Of Fiskaal Emil wil hê of nie, hy is soos ’n ander mens. Dit kan nie so aangaan nie.”

Die hoof staan op. Hy lyk selfs strenger as gewoonlik.

“Nee, dit kan nie.”

Dit klink asof hy ’n vonnis uitspreek. “Daar is net een mens vir wie hy lank genoeg sal bly staan sodat hy gevange geneem kan word.”

“Wie is dit? En wat maak Alwyn dat hy nog niks reggekry het nie? Hulle het dan gesê hy is so watwonders!”

“Kaptein Alwyn kan nie voorspel wat Fiskaal gaan doen nie. Selfs ons eie speurders is radeloos.”

“Waar het hy die eerste keer verskyn? Dis tog nie so lank gelede nie.”

“Nee, dis ’n paar jaar gelede. Die eerste plek was op Hekshoogte in die Wes-Kaap.”

“Hoe weet jy dit?”

“Die polisie in die stad het my vertel … Hoe het jy vanoggend hier gekom?”

“Rossouw het vir my die motor geleen.”

“En waar was Emil toe?”

“Hy het vas geslaap. Hy was die hele nag mos uit en toe hy terugkom, het hy sommer met klere en al gaan lê.”

“Julle is nie op die plaas om bedags te lê en slaap of om rond te ry nie. Julle is daar om Rossouw te help.”

Frans lyk so verslae dat sy broer ’n bietjie versag.

“Moenie jou verder bekommer nie. Emil is onder ’n soort hipnose. Maar alles sal binnekort weer normaal wees.”