Читать книгу Xeyrin çöküşü - Zaur Pənahov - Страница 8

Eçso bütün ağırlığı ilə yerə çökən zaman artıq gün batmağa başlayırdı. Yol boyu bir kəlmə belə danışmağa macal tapmayan gənc oğlanı, nakraların özlərinə xas sürətli yeriməyi əldən salmışdı. Sürətli və uzun addımlar nə onun bədəninə, nə də həyat tərzinə uyğun gəlirdi. Hətta yol boyu bir neçə dəfə ayaqları dolanaraq yıxılmışdı. Yalnız günortadan sonra Etrakın “Sürəti bir az azaldaq,” deməyi, Eçsoya nəfəs aldırmışdı.

Eçso səfər çantasını bir kənara atıb yerini rahatlayaraq kürəyini ağaca söykədi. Buranın meşə örtüyü Dor kəndinə nisbətən fərqli idi. Enli gövdəli iynəyarpaqlı ağaclar üstünlük təşkil edirdi. Ərazi cənuba doğru yüksələrək ağacların sıxlığı və qaranlıq artsa da, meşəyə göz dinləndirən rəng hakim idi. Eçso başını yuxarı qaldırana kimi meşənin nə qədər dərinliklərində olduqlarının fərqində deyildi. İynəyarpaqların arasından səma demək olar ki, görünmürdü. Əlbəttə, başqa vaxt bu onu çox qorxudardı, ancaq indi onu narahat edən başqa şeylər vardı. Aclıqdan başı ağrıyırdı. İstirahətini yarıda kəsib bel çantasından kiçik qazanını çıxararaq onu qurudulmuş ətlə doldurdu.

Aqren “Sən nə edirsən?” deyə Eçsoya yaxınlaşdı.

“Yemək bişirirəm.”

Aqren “Burada atəş yandırmaq olmaz,” dedi zərif səsiylə. “Bu vidraların diqqətini çəkər.”

“Bilirəm, amma mən acam. Səhərdən bu yana heç nə yeməmişəm.”

Aqren başını yelləyərək “Yox,” dedi. “Buna icazə verə bilmərəm. Əgər istəyirsənsə sənə yeməyə bir şey verərəm. Amma atəş yandırmaq olmaz. Vidra yuvalarına çox yaxınıq.”

Kiçik çantasından bir parça yaşıl rəngdə xəmirəbənzər nə isə çıxarıb Eçsoya uzatdı “Götür, bu sənə ehtiyacın olan toxluğu və enerjini verər.”

Eçso yaşıl xəmirə bənzər maddəni alıb şübhəylə iylədi, ağzını büzərək “Bu nədi?” dedi.

Aqren “Bilməsən yaxşıdı,” deyə gülümsədi. “Amma dadı xoşuna gələcək.”

“Gecəni burada keçirəcəyik,” onlardan bir neçə addım kənarda duran Etrak bildirdi. “Mən indi gəlirəm.”

Eçso “O, hara getdi?” deyə soruşdu.

“Perimetri yoxlamağa. Təhlükəsizlik üçün.”

Eçso qadın nakranın verdiyi yeməklə doymayacağını anlayıb qurudulmuş ət ehtiyatının yarısını bişirmədən yedi. Ancaq bundan sonra özünü rahat hiss etməyə başlamışdı.

Eçso doymuş bir qarınla yerdə oturarkən “Aqren,” deyə qadın nakraya səsləndi.

“Bəli.”

“Geri niyə qayıtdınız? Yəni məni qazzaların əlindən xilas edərkən.”

“Səni xilas etmək üçün,” deyə Aqren cavablandırdı. Üzərinə qırmızı bıçaqlar düzülmüş ayaq kəmərini açmaqla məşğul idi.

Eçso təəccüblə “Necə yəni… mənim həbs olunacağımı bilirdiniz?” deyə soruşdu.

Aqren “Yox bilmirdik,” dedi, “Məni sən çağırdın.”

Eçso bir anlıq döyüşçünün onunla zarafat etdiyini düşünüb gülmək istədi, ancaq qadın nakra çox ciddi görünürdü.

“Mən? Mən heç kəsi çağırmadım. Bir də ki, çağırsam da, səsimi necə eşitdiniz?”

Aqren başını yelləyərək “Bu çox qarışıqdı,” dedi. “İzakeleminin nə səbəblə baş verdiyi bizə tam aydın deyil. Həm də inanmıram bir şey anlayasan.”

“Niyə? Yəni mən o qədər…”

“Yox. Onu demək istəmədim. Sadəcə bəziləri buna inanmır.”

Eçso tərəddüdlə “Dayan görüm, yoxsa,” dedi. “Yoxsa sən rimaqsan?”

Aqren güldü “Onun adı rimaq yox, rizanmaqdı. Hə, mən rizanmaqam.”

(Ekro dilində Rizl-3 aner-cı4 maq-göz deməkdir.)

Eçso heyrətlə gözlərini bərəltdi “Doğrudan?” heyrət içində ağzı açıq qalmışdı. “Sizin haqda deyilənlər doğrudur? Deyirlər siz gələcəyi görə bilirsiniz, divarın arxasını görə bilirsiniz, sonra insanların fikrini oxuyursunuz, sevmədiyiniz insanları lənətləyirsiniz, hətta ruhunuzu bədəninizdən çıxara bilirsiniz. Bunlar düzdü?” birnəfəsə həyəcanla soruşdu.

Aqren gəncin sadəlövhlüyü qarşısında çox əylənmişdi “Yox,” dedi gülərək. “Biz gələcəyi görmürük. Heç kimi də lənətləmirik. Bunlar sadəlövh camaat arasında yayılmış şişirtmələrdi. Amma bəzən keçmişə nəzər sala bilirik. Ruhu çıxarmağı isə, yalnız, yuxarı səviyyəli rizanmaqlar bacarır.”

Eçso “Bəs sən hansı səviyyədənsən?” deyə həvəslə soruşdu.

“Ən yuxarı səviyyədən.”

Eçso, Aqrenə daha da yaxınlaşdı. Həyatında ilk dəfə rizanmaq görməyin qürurunu yaşayırdı.

“Vaooo, mənə bunun necə baş verdiyini izah edə bilərsən? Bildiyimə görə bu qabiliyyət, yalnız, insanlarda olur. Ən çox da qadınlarda. Bu haqda kitabda oxumuşdum, amma demək olar ki, heç nə anlamadım.”

Aqren təəccüblə “Sən kitab da oxuyursan?” deyə soruşdu. “Orada yazılanların hansını anlamadın?”

Eçso sevinclə gülümsəyərək düşünməyə başladı. Hər gün yeni şeylər öyrənmək onu çox həyəcanlandırırdı. Uşaqlıq yaşlarından nənəsinin bitkilərlə əlaqəli bütün kitablarını oxumuşdu. Onun yaşında bir şəxsə görə çox qəliz yazılmış Azar tarixi adlı kitabı belə həvəslə oxumuş, anlaşılmayan yerləri dəfələrlə təkrarlamışdı. İndi isə onun bütün suallarına cavab verə biləcək yüksək dərəcəli rizanmaqla oturmuşdu. Verəcək o qədər sual vardı ki…

“Heç bilmirəm haradan başlayım? Kitabın çoxu ekro dilində olduğu üçün bəzi yerlər tamam anlaşılmazdı. Yaxşı, başdan başlayım. Ekroların insanlardan fərqi. Yazılıb ki, üç əsas fərq var: birincisi, ekrolar insanlardan təqribən on beş qat uzun yaşayırlar. İkincisi, ekrolar sözün sehrinə sahibdirlər, yəni sehrli qüvvələrə. Yalnız, üçüncü olaraq digər üstünlükləri kölgədə qoyacaq əskiklikləri olduqlarını, yəni ruhlarının olmadıqları yazılıb. Bu nə qədər düzdü? Yəni, təkcə ruhun digər üstünlükləri örtdüyünə inanmıram. Ekrolar hər baxımdan mükəmməldirlər.”

“Bu sualı gözləyirdim,” dedi qadın nakra. “Əslində bu sualı bütün insanlar müzakirə edir: Ekrolar yaradıcının onlara verdiyi qabiliyyətlərlə doğrudanmı bizə bərabərdirlər? Bu mövzudan əvvəl kitabın əvvəllərində yaradılış haqda əfsanə var. Orada yazılıb ki, dünya hələ təzə yarananda tək bir irq, ekro irqi olub.”

“Hə, bunu bilirəm. Sonra onlardan ikisi ehtiyacı olmadığı halda daha çoxunu istədikləri üçün yaradıcı tərəfindən lənətlənərək oradan qovulublar. Mən də elə bunu deməyə çalışıram. Əgər insanlar lənətlənibsə və hətta ekroların dili ilə desək Neam eylə sürgün edilibsə, nə üçün bizim onlarla bərabər olduğumuzu deyirlər?”

“Belə düşünürlər, çünki insanlar onların heç vaxt sahib ola bilməyəcəkləri bir şeyə sahibdirlər, ruha. İşin əsas nöqtəsi buradadır Yaradıcının lənəti belə gözəldir. Onun lənəti, sürgün edilmiş iki şəxsin uzun həyat və sehrini ölümsüz ruha çevirməkdən ibarət idi. Ekrolar ruhun bənzərsiz bir hədiyyə olduğunu və yaradıcının onlara verdiyi bu hədiyyənin bədənləri ölənə kimi təmiz saxlamalı olduqlarına inanırlar. Bu vaxt yaradıcı onların səhvlərini bağışlayıb sonsuz xoşbəxtliklə mükafatlandıracaq. Ekroların, yalnız, bu dünyada sahib olduqları güclər onların həyatları ilə birlikdə sonlanacaq. İnsanlar isə sonsuzadək yaşayacaqlar.”

Eçso, Aqrenin dediklərini bir az düşünüb özlüyündə müzakirə etdi. Aldığı cavab onu əmin etməmişdi “Onda niyə insanlara idarəetmə hüququ verilmir?” deyə soruşdu.

“Bunun iki əsas səbəbi var. Birincisi, bəzi insanların, yalnız şəxsi mənfəətlərini düşünərək ona uyğun qərarlar verməyi. İkincisi isə bir çox insanın məntiqləri ilə yox, hisləri ilə qərar verməyidir.”

Eçso izahatın məntiqli olduğunu qəbul edərək başını tərpətdi, “Yaxşı, inandırıcı görünür,” dedi. “Amma mənə seçim şansı verilsəydi tərəddüd etmədən ekro olmağı seçərdim.”

“Belə danışırsan, çünki öz gücünün fərqində deyilsən,” dedi Aqren. “Çünki ekro olmağın nə demək olduğunu bilmirsən. Bütün emosiyalardan təcrid olunmaq, yeməyin dadını almamaq, dənizin, çiçəyin qoxusunu anlamamaq… bir insan üçün bunlar əsl dəhşətdir.”

“Necə yəni? Onların dad və iy bilmə qabiliyyətləri yoxdu?”

Aqren “Var,” deyə cavab verdi. “Ancaq çiçək qoxusu ilə torpaq arasında onlar üçün elə də böyük bir fərq yoxdur. Yəni qoxunu və dadı alırlar, onları ayırd edə bilirlər, ancaq ondan həzz almağı bacarmırlar.”

Eçso “Bax bunu bilmirdim,” dedi qəbullanaraq. “Yaxşı, bir dənə də sualım var. Rin… rizanmaqlar haqda bilmək istərdim. Ümumiyyətlə, bu nədir, necə işləyir… bir sözlə hər şeyi bilmək istəyirəm əgər mümkündürsə.”

Aqren peşəsiylə bu qədər yaxından maraqlanan bir gənci görüb “Əlbəttə,” dedi. “Rizanmaqlar, Yeni Azarın əvəzolunmaz tədqiqatçıları sayılırlar. Bizim qabiliyyətimiz, yalnız, təhlükənin necə və haradan gələcəyini hiss etməklə tükənmir, biz həm də insanlara toxunaraq onların zehnini oxuya və keçmişinə nəzər sala bilirik. Əslində bunların heç biri sanıldığı kimi qəliz deyil. Bir çox insan fərqində olmadan bayaq saydığım gücləri gündəlik olaraq istifadə edir. Ancaq fərq ondadır ki, həmin insanlar bunun ya təsadüf, ya da bəxt adlandırırlar.”

Eçso “Necə yəni?” dedi inanmayaraq. “Demək istəyirsən bütün insanlarda rizanmaq qabiliyyəti var və onlar bunun fərqində deyil?”

“Elədi,” Aqren əminliklə bildirdi. “Məsələyə bu tərəfdən baxmağa çalış. Ruh, insanın altıncı hissi, yəni üçüncü gözüdür. O heç bir canlının görə bilmədiyi detalları görə və eşidə bilir. Burada əsas məsələ bədəninin ruhunla nə cür əlaqədə olduğudur.”

“Bu hələ də insanların niyə üçüncü gözdən istifadə edə bilmədiyini izah etmir.”

“Heç ekrolar da təlim görməsə, güclərindən istifadə edə bilmirlər. Gücün və ya qabiliyyətin, potensial olaraq daxilində olmağı onu istədiyin vaxt işlədə biləcəyini göstərmir. Üçüncü göz, bütün insanların potensial olaraq sahib olduğu bir gücdür. Kiçik yaşlarından təlim görmüş hər bir insan üçüncü gözünü düzgün və sistemli istifadə edə bilər. Hətta təlim görməsə belə bir çox insan bəzi təhlükələri hiss edir, ya da yaxınının başına bir iş gəldiyini anlaya bilir. Bədəndəki ruh bütün bunlardan xəbərdardır və bədənlə hər an əlaqədədir. Təlim görərkən bizə, yalnız, ruhumuzu necə dinləyəcəyimizi və onu istədiyimiz yerə necə yönləndirə biləcəyimizi öyrədirlər.”

“Yəni ikimizin də ruhu eyni şeyləri görür və eşidir, lakin əsas məsələ ruhun bilməyi yox, mənim onu dinləməyimdi düzdü?”

Aqren “Afərin,” dedi gülümsəyərək. “Çox tez öyrənirsən. İstəyirsən bir neçə misal göstərim. Bax məsələn, hamilə qadınlar və gənc anaların övladlarına bağlılığı onları bəzən rizanmaq qədər güclü edə bilər. Övladlarından ayrı olduqları vaxtlarda onların təhlükədə olduqlarını və ya tezliklə təhlükəyə məruz qalacaqlarını hiss edə bilirlər. Yuxuda, övladlarının təhlükə anını görməklərinə biz İzakelemin deyirik. Bu isə onu göstərir ki, Üçüncü göz doğuşdan gələn bir qabiliyyət yox, daxilindəki qabiliyyətin inkişaf etdirilməyindən yaranır. Düzdü, bəzi insanlar doğuşdan bu isdiqamətdə daha böyük potensiyala sahib olurlar, lakin hər halda onun nadir insanlarda olduğunu demək doğru deyil.”

Eçso gülümsəyərək “Hə, məndə belə şey çox olub,” dedi. “Elə bu gün kəndə qayıdanda içimdən bir hiss təhlükədə olduğumu deyirdi. Ona qulaq asmadığım üçün az qala məni həbsxanaya tıxacaqdılar. Bəs niyə ekrolar belə sadə bir gücdən istifadə etməkdə bu qədər acizdirlər?” deyə soruşdu. “Bilirəm, onların ruhu yoxdu. Amma bunu sehrin gücü ilə də edə bilərlər, məncə. Bir göz qırpımında on vidranı öldürən bir ekro üçün on addım önlərindəki kolun ardında nəyin gizləndiyini bilmək bu qədər çətindir məgər?”

“Çətin deyil, mümkünsüzdü,” deyə qadın nakra cavabladı. “Qulaq as, mən sehrli güclər haqda çox şey bilmirəm. Yalnız onu bilirəm ki, sehr daxili enerjinin digər enerji növlərinə çevrilməsindən ibarətdir.”

“Yəni?”

“Sənə qısaca belə izah edim. Məsələn: Atəş. Bir ağac yanarkən sahib olduğu enerjini atəşə çevirir. Ekrolar da eynisini edirlər. Daxili enerjilərini atəş, dalğa, işıq və bunun kimi silahlara çevirirlər. Bəzilərinin uydurduğu kimi yoxdan bir əşya və ya canlı yaratma iqtidarında deyillər. Üçüncü göz də bunun kimidir. Heç yoxdan özlərində belə bir güc və ya ruh yaratmaq mümkün deyil.”

Hava artıq qaralmışdı. Etrak bir anda başlarının üzərində göründü. Yoxlanış üçün meşənin qərbinə getsə də şərq tərəfdən qayıtmışdı. Görünür, qərbdən cənuba, oradan da şərqə gedərək yarım dairə formasında meşənin ən təhlükəli yerlərini yoxlamışdı.

Etrak, Eçsoyla üz-üzə gələcək formada oturaraq “Yaraya baxmaq lazımdır,” dedi, “əlini uzat.”

Eçso sarğılı əlini uzadaraq “Hansı bitkilərdən istifadə edirsiniz,” deyə soruşdu.

Təcrübəli nakra cavab vermədi. İşini qurtarıb sarğını yenidən bağlayarkən “Bunu heç vaxt açma,” dedi.

Eçso əlinə çəkilmiş məlhəmi iylədi. Ən azı altı bitki və heyvan yağından hazırlanmış qəliz dərman idi. “Əgər düzgün qarışımı bilsəydim, bunu mən də edə bilərdim,” deyə düşündü.

Meşənin içinə tamam qaranlıq çöküb göz-gözü görməyəcək hala gəldikdə Eçso heç yaşamadığı qədər ağır günün təsiri ilə uzanan kimi yatdı. İki nakra xaric, tamam müdafiəsi olmayan təhlükə dolu meşənin dərinlikləri onu narahat etməmişdi. Yarım gündür tanıdığı bu döyüşçülər onda inam hissi yaradırdı.

Etrak bir kənarda oturub qara üzlü gündəliyi oxuyurdu (yaratdığı kövrək işığın köməyi ilə).

114-cü gün: Bu gün axır ki, dörd aylıq elmi tədqiqatlar nəticəsini verməyə başlayır, deyəsən yeni gələn alimlər düşündüyümdən də yaxşıdırlar. Dərmanı təcrübədən keçirmək hələ tezdir, lakin bu axmaqlar bizi nəticə barədə tələsdirirlər. Bu cür güclü silahı belə qısa müddətdə hazırlamaq mümkün deyil. Düşünmürlər ki, elm səbir tələb edir…

Yenicə işıqlanmağa başlayan meşə, səhərin nəm və sərin havası ilə dolmuşdu. Hər tərəfi gözəl quş səsləri bürümüşdü. Eçso və nakralar yenidən yola düşmüşdülər. Nakraların iki gün olaraq planladıqları məsafə Eçsonun onlara qatılmağı ilə dörd günə çıxmışdı. Və onlar bu yolun, yalnız bir gününü geridə qoymuşdular. Eçso döyüşçülərə mane olduğundan xəbərdar olsa da hər hansı bir yaşayış məntəqəsinə çatana kimi onlara möhtac idi. Həm də əlindəki yara da onu Etraka bağlayırdı.

Təcrübəli nakra çox bəlli etməsə də, yarası heç də adi yanıq deyildi. Bəlkə də, bunun müalicəsi bir aydan çox çəkəcəkdi. Eçso, Etraka bir neçə dəfə müalicə haqda sual verməyinə baxmayaraq, təcrübəli nakra ona cavab verməmişdi. Açıq görünür ki, döyüşçü ona yara haqda məlumat verməkdən qaçırdı. Eçso, ekroların soyuq xasiyyətli olduğunu eşitsə də, bu qədərini təsəvvür etməmişdi. Aqren ona ekroların çox danışmağı sevmədiklərini, hələ döyüşçülərin lazımsız yerə danışmaqdan nifrət etdiklərini demişdi.

Eçso havanın gedərək açıldığını hiss edirdi. Sıx meşələrdən çıxmağa başlayırdılar. Artıq səma daha aydın və geniş görünürdü. Uçan quşları və kiçik, ağ bulud topalarını görmək daha da asanlaşırdı. Eçso, Aqrenlə yan-yana Etrakın altı addım arxası ilə gedirdi.

“Meşədən çıxırıq?” Eçso, Aqrendən soruşdu.

Aqren “Yox,” dedi. “Bataqlığın ətrafından fırlanırıq.”

Eçso “Bataqlıq?!” dedi. Qorxmuş görünürdü. “Bataqlıqdan zəhləm gedir. Etrak buraları haradan tanıyır?”

“Onun qədər çox yaşasaydın sən də tanıyardın.”

Eçso “Hə,” dedi, “düzdü. Bəs onun neçə yaşı var?”

“Dəqiq bilmirəm, amma deyəsən ikinci dövrdən yaşayır.”

“Deməli, ən az 430 yaşı var?”

Aqren ağzını büzərək “Təqribən… bəlkə də çox,” deyə bildirdi.

Eçso qaşlarını qaldıraraq “Ooo, yaman çoxdur,” dedi heyrətlə. “Bu qədər ildə nələr öyrəndiyini təsəvvür etmək belə insanı qısqandırır. Bu qədər təcrübə, bu qədər elm, bu qədər… yaradıcı eşqinə, bunların yarısı üçün belə hər şeyimi verərdim. Heç təsəvvür etmirəm bu qədər ildə gözləri nələrə şahidlik edib. Bununla da deyirsən ki, ekrolar bizə bərabərdir. Heyif ki, danışmağı sevmir,” dedi təəssüflə. “Həyatımın sonuna kimi onu dinləməyə hazıram.”

“Hə, düzdü. Ekroların bu üstünlüyünə bəzən mən də həsəd aparıram. Ancaq əgər istəyirsənsə… düzdü, ekrolar qədər bilmirəm, amma…”

Eçso sevinclə “Doğrudan?” deyə sözünü kəsdi. “Səni bezdirmərəm?”

Aqren gülümsəyərək “Əlbəttə ki, yox,” dedi səmimiyyətlə. “Düzdü, tarixçi deyiləm, amma bəzi suallarına cavab verə bilərəm.”

“Çox gözəl. Biz tərəfdə heç məktəb yoxdu. Ona görə kitab da tapmaq olmur. Oxumağı belə mənə nənəm öyrədib. İnana bilirsən qəbiləmizdə hərf tanıyanların sayı yüzü keçməz. Onların da çoxu başqa yerdən köç etmiş təbiblərdi.”

Aqren “Bilirəm,” dedi. “Üçlük orada dəfələrlə məktəb salıb insanların həyat səviyyəsini qaldırmaq istəməyinə baxmayaraq yerli əhali kitabın onlara vaxt itkisi və bədbəxtlikdən başqa heç nə gətirməyəcəyini bildirib bunu inkar etmişdilər. Qəribə düşüncə tərzidi.”

“Bunun nə olduğunu mən yaxşı bilirəm. Kitabın, yalnız, təbiblər üçün yazıldığını düşünürlər. Nə yalan deyim, bir vaxtlar mən də belə düşünürdüm. Ta ki, nənəmin bütün dərman ehtiyatını səhvən sobaya atana kimi.” Eçso danışaraq həmin günləri xatırlayıb gülümsədi.

“Kitaba qarşı marağının dərmanlarla nə əlaqəsi var?”

Eçso güldü.

“Otlar yanan vaxt otağa dolan qəribə iydən nə isə səhv etdiyimi başa düşmüşdüm. Odunlarla birlikdə nənəmin qurudulmuş otlarını da yandırmışdım. Nənəm bilsə məni yorulana kimi döyəcəkdi. Həmişə belə edirdi. Bunu nənəmə heç vaxt izah edə bilməzdim. Elədir ki, iki həftəyə kimi otları yerinə qoymağın yeganə yolu, otlarla əlaqəli kitabları oxuyaraq onları yığmaq idi ki, belə də etdim. Nənəm, əlbəttə ki, bildi. Ancaq heç nə demədi. On iki yaşım vardı. Həmin gündən sonra yaşıdlarımın adlarını belə bilmədikləri otları harada və hansı fəsildə tapa biləcəyimi bilirdim. Bu nənəmi xeyli yükdən qurtarmışdı. Məni isə kitaba bağlamışdı.” Cümləsini sonlandırarkən nənəsi üçün darıxdığını xatırladı.

Aqren “Qəribə başlanğıcdı,” dedi.

“Hə, bir az. Dünənki söhbətimiz haqda bir şey fikrimə ilişdi. Səhv etmirəmsə, rizanmaqların fikirləri oxuya bildiyini demişdim, düzdü?” Eçso onu çoxdandır maraqlandıran və soruşmaq üçün düzgün vaxtın gəlməyini gözlədiyi sualı verdi.

“Düşüncəni yox, zehni. Bunlar fərqli şeylərdi. Zehni oxumaq həmin insanın yaddaşını oxumağa bənzəyir. Çox vaxt anlaşılmaz şəkil kimi görünürlər, lakin düzgün təlimlə onların nə mənaya gəldiklərini anlamaq olar.”

Eçso “Yəqin, bu çox əyləncəlidi?” dedi. “İstədiyin hər kəsin nə düşündüyünü, daha doğrusu, onun nə etdiyini görmək, bunu mən də öyrənmək istərdim.”

Aqren “Elədir, bəzən əyləncəli olur,” dedi gülümsəyərək. “Bu qabiliyyət daha çox günahını inkar edən cinayətkarlar və cinayətdə şübhəli bilinən insanlar üzərində tətbiq olunur.”

Eçso dayanaraq “Mənimkini də oxuya bilərsən?” deyə soruşdu.

Aqren tərəddüdlə “Əlbəttə, ancaq…” dedi “elə burada?”

“Niyə də yox?”

“Yaxşı, niyə də yox?” deyərək qadın nakra dayanıb Eçsoya yaxınlaşdı.

“Aqren!” Etrak onlardan on addım öndə dayanmışdı və silahdaşına səslənmə tonu soyuq idi. Gəncin zehnini oxumağa hazırlaşan silahdaşına yanına gəlməyini əmr etdi.

“Bəli,” Aqren silahdaşının yanına çatan kimi qarşılıq verdi, “eşidirəm.”

Etrak “Onun zehnini oxumağa çalışma. Heç vaxt,” deyə qətiyyətlə əmr etdi.

Qadın nakra qısa müddətlik çaşqınlıqdan sonra “Mən… başa düşmədim,” deyə qarşılıq verdi. “Mən, yalnız…”

“Dediyimi et. Onun zehnini bir də oxumağa çalışma, aydındı?”

Aqren başını xəfif əyərək “Necə istəyirsiniz,” deyə olduqca rəsmi səs tonuyla bildirdi. ”Ustad.”

Günorta olanda Eçso yemək bişirirdi. Yolun onu çox yorduğu aydın görünürdü. Saç və qaşları tərdən islanmışdı. Aqren yemək yeyəcək qədər vaxtlarının olmadığını desə də, Etrak gözlənilmədən “Eybi yoxdu, qoy bişirsin,” demişdi. Ancaq heç biri onun bişirdiyi yeməkdən yeməmişdilər. Aqren ət yeməklərinin onları ağırlaşdırdığını, bu səbəbdən daha xəfif və qidalı zun adlanan yaşıl maddəni yediklərini bildirdi. Eçso isə cavab olaraq “Dadını almayandan sonra doymaq nəyimə lazımdı,” deyə qarşılıq vermişdi.

Eçso yemək yeyərkən Aqrenə maraqlandığı mövzular haqda suallar verirdi “Məncə, bəzi tarixi hadisələri bizdən gizlədirlər,” deyirdi gənc Eçso. “Çünki Azar tarixi kitabında bəzi xronoloji ardıcıllıqda pozğunluq hiss olunur. Elə bil bəzi hadisələr ortadan çıxarılıb.”

Aqren “Belə deyil,” deyə etiraz etdi. “Sənin oxuduğun kitab, çox köhnədir və kitabın yarıdan çoxu ekro dilindədi. Keçmişdə bəzi şeyləri insanlardan gizləyirdilər, ancaq indi elə deyil. Son yarım əsrin kitablarında sən istədiyin məlumatları tapa bilərsən, həm də yeni əlifba və dildə.”

Eçso çiynini dartdı “Əgər yeni kitablarda hər şey yazılıbsa, Böyük döyüşün kimə qarşı olduğunu və müharibə sonrası yetmiş illik boşluqda nələr baş verdiyini deyə bilərsən?”

Aqren çox təəccüblənmişdi. İndiyə kimi az insan belə bir incəliyi görə bilərdi. Azar tarixi kitabında Böyük döyüş insanlıq və şər qüvvə arasında baş verdiyi yazılmışdı. Növbəti məlumat isə düz yetmiş üç il sonra baş verən hadisələr haqda yazırdı.

“Böyük döyüş digər dünyadan gəlmiş şər qüvvələrə qarşı baş vermişdi,” dedi qadın nakra.

“Bunu bilirəm. Bəs bu şər qüvvənin adı nə olub?”

“Draqzin. Ona belə deyirlər. Keçmişdə Üçlük bunu gizli saxlayırdı, çünki insanlar, ekroların mükəmməl olduqlarını düşündükləri üçün onların başçılığını şərtsiz qəbul etmişdilər. Əgər vidraların bu dünyaya gəlməyində ekrolardan birinin günahkar olduğunu bilsəydilər, səncə, nələr olardı? Həmin dövrün insanları bunu anlamazdılar.”

Eçso heyrət içində qalmışdı “Yəni demək istəyirsən vidraları Draqzin adlı bir ekro gətirib? Bu qədərini gözləmirdim. Deməli, insanlar kimi ekroların da yaxşısı-pisi var?”

Aqren “Dəqiq deyə bilmərəm,” dedi “Yazılanlara görə, Draqzin saf qan ekro deyilmiş. Yarı insan, yəni yarımqan imiş. Yarımqanlar isə bəzən gözləndiyindən də böyük təhlükə yarada bilərlər.”

“Bəs bu Draqzin nə istəyirmiş?”

“İnsanlar üzərində hökmranlığını elan etmək və hər iki dünyanı idarə etmək.”

Eçso qalan hadisəni əzbərdən bilirdi. “Yaxşı,” dedi, “bəs yetmiş illik boşluq? Həmin vaxt nə baş vermişdi?”

Nakra “Üsyan,” dedi qısaca.

“Üsyan? Kimin üsyanı?”

“İnsanların üsyanı. Böyük döyüşdən sonra vidralar və Draqzinin yandaşları bütün Azara yayılmışdılar. İnsanlar qorxu içində yaşayırdılar. Tanrıları öldüyü üçün qiyamətin gəldiyini və yer üzünü sonsuz zülmətin zəbt edəcəyini düşünürdülər. Bu düz beş il çəkdi. İnsanların tanrıların qəzəbindən qurtulmaq üçün biri-birilərini qurban etdikləri daha bir on beş ildən sonra hər şey dəyişdi. Ekrolar insanlara həqiqətləri demək qərarına gəldilər. Tanrı olmadıqları həqiqətini. Hər iki irqi yaradan, yalnız bir yaradıcının olduğunu və ekroların insanların tanrısı deyil, qardaşı olduğunu elan etdilər.”

“Və beləliklə, üsyan çıxdı,” deyə Eçso tamamladı.

“İnsanlar arasında hakimiyyət uğrunda müharibələr başladı. Şəhərlər, qəbilələr, hətta qəsəbələr də özlərini ayrıca dövlət elan etməyə başlamışdılar. Hazırda Üçlük dediyimiz idarəçilər, həmin vaxt üsyanı yatırmaq üçün böyük Azarı parçalamalı oldular. Altmış ilə yaxın qarışıqlıq və qanlı çaxnaşmalardan sonra hakimiyyət Azarı üç vilayətə böldü və Üçlük quruldu… qalanını bilirsən.”

Eçso şübhəylə “Yəni belə böyük bir üsyan, Azarı vilayətlərə parçalamaqla dayandı?” deyə soruşdu. “Belə asan?”

“Yazılanlara görə üsyanın əsas səbəbkarı Draqzin yandaşları olub. Odur ki, Üçlüyün şəxsən qurduğu xüsusi təyinatlı dəstə tərəfindən bu döyüşçülərin öldürülməyi işi xeyli asanlaşdırmışdı. Digər tərəfdən vidraların çoxalaraq hər yana qorxu salmağı, insanları ekroların mərhəmətinə sığınmağına məcbur edib.”

Etrak onlara yaxınlaşaraq “Bu qədər tarix bəsdir,” dedi. “Getmək lazımdı, hazırlaşın.”

Kiçik istirahətdən sonra yenidən yola düşdülər. Həmişəki kimi Etrak, Eçso və Aqrendən bir neçə addım irəlidə gedirdi. Əgər qrupu bir təhlükə gözləyirsə birinci onunla qarşılaşsın deyə. Belə bir təhlükə üçün gənc oğlan çox zəif, qadın nakra isə çox dəyərli idi.

Axşam istirahəti vaxtı Eçso, Aqrenə çox sual vermədi. Daha doğrusu, verə bilmədi. Günün yorğunluğu onu əldən salmışdı. Elə oturduğu yerdəcə yatıb qalmışdı. Həmin gecə Aqren onun xorultusunu kəsmək üçün xeyli çalışmışdı. Olduqları yerdə vidralar çox olmasa da onun səsi təhlükə yarada bilərdi (Ya da yaxınlaşan vidraları qorxuda bilərdi).

Etrak gündəliyi çıxarıb yaratdığı uçan işıq kürəsinin yardımı ilə oxumağa başladı.

128-ci gün: Axır ki, dərmanı tələm-tələsik sınaqdan keçirdik, anlamıram bu adamlar niyə tələsirlər. Təcrübə, əlbəttə ki, uğursuz alındı, dərman vidra üzərində sürətli təsir göstərərək dərhal ölümünə səbəb oldu. Bununla da ilk sınaq uğursuz alındı. Amma dostum deyir heç olmasa vidraya qarşı sürətli zəhər kəşf etmiş olduq. O, çox nikbindir…