Читать книгу Fizjoterapia w dysfunkcjach stopy i stawu skokowo-goleniowego u dorosłych - Aneta Bac - Страница 9

Architektura stopy jest bardzo złożona i jej szczegółowe opisanie przekracza potrzeby tego opracowania. Ponieważ pozycja ta jest skierowana do praktykujących fizjoterapeutów, którzy są zaznajomieni z anatomią, autorzy zdecydowali ograniczyć się do przypomnienia budowy anatomicznej i topografii elementów strukturalnych stopy możliwych do wyczucia przez skórę w trakcie badania palpacyjnego.

Kościec stopy tworzy siedem kości stępu (kość skokowa, piętowa, łódkowata, sześcienna, trzy kości klinowate), pięć kości śródstopia i czternaście kości palców.

Kość skokowa, ułożona najbardziej proksymalnie ze wszystkich kości stępu, jako jedyna kontaktuje się z kośćmi goleni, tworząc staw skokowo-goleniowy. Zbudowana jest z trzonu, głowy i szyjki. Górna jej część ukształtowana jest w bloczek służący do połączenia z kością piszczelową. Do kości skokowej nie przyczepia się żaden mięsień, ale jest ona otoczona kilkunastoma ścięgnami mięśni biegnącymi do dalszych części stopy. Niemal cała jej powierzchnia pokryta jest chrząstką stawową.

Głowę kości skokowej, która łączy się z kością łódkowatą, najłatwiej wyczuć, gdy stopa ustawiona jest w ewersji. Głowa kości skokowej oddala się wtedy od kości łódkowatej i można ją wypalpować do przodu od kostki przyśrodkowej. Przy inwersyjnym ustawieniu stopy, głowę kości skokowej wyczuwa się do przodu i przyśrodkowo od kostki bocznej.

Trzonu kości skokowej należy szukać w przedłużeniu piszczeli, ustawiając stopę w zgięciu podeszwowym. Na trzonie znajduje się bloczek, czyli duża wyniosłość ułożona pomiędzy dystalnymi końcami kości strzałkowej i piszczelowej. Ze względu na biegnące tam ścięgna, bloczek kości skokowej jest wyraźniej wyczuwalny po stronie bocznej.

Stanowiącą granicę między głową i trzonem kości skokowej szyjkę można zlokalizować, układając poprzecznie palec wskazujący tuż poniżej kości piszczelowej.

Na tylnej powierzchni trzonu kości skokowej znajduje się wyrostek tylny ograniczający guzkiem bocznym i przyśrodkowym bruzdę ścięgna mięśnia zginacza długiego palucha. Guzek przyśrodkowy wyrostka tylnego kości skokowej jest wyczuwalny w połowie odległości między dolną krawędzią kostki przyśrodkowej i podpórką kości skokowej, do tyłu od linii łączącej wymienione punkty.

Kość piętowa, największa spośród kości stopy, położona w jej tylno-dolnej części, przenosi ciężar ciała i stanowi dźwignię dla mięśni łydki. Na przyśrodkowej stronie kości piętowej, na szerokość palca prostopadle pod wierzchołkiem kostki przyśrodkowej znajduje się podpórka kości skokowej. Stanowi ona jakby półkę podtrzymującą kość skokową, ale też i miejsce przyczepu więzadła trójgraniastego i mięśnia piszczelowego tylnego. Przy jej górnym brzegu znajduje się szpara stawu skokowego. W podłużnej bruździe podpórki kości skokowej leży ścięgno mięśnia zginacza długiego palców.

Rycina 1.1. Wybrane punkty palpacji stopy – widok od strony grzbietowej.

Źródło: zbiory własne.

Poniżej i nieco do przodu od kostki bocznej na kości piętowej można wyczuć wyraźną wyniosłość bloczka strzałkowego, który rozdziela ścięgno biegnącego ponad nim mięśnia strzałkowego krótkiego i leżącego pod bloczkiem strzałkowego długiego.

Kość piętowa opiera się o podłoże wyrostkiem przyśrodkowym guza piętowego. Zazwyczaj wyrostek ten jest niewyczuwalny ze względu na grubą warstwę tkanki podskórnej. Do guza piętowego przyczepione jest ścięgno Achillesa, powięź podeszwowa i mięsień odwodziciel palucha. W tej okolicy znajdują się dwie kaletki: między ścięgnem a guzem piętowym leży kaletka ścięgna piętowego, a między ścięgnem i skórą – kaletka podskórna. Pomiędzy ścięgnem Achillesa i tylnym brzegiem kostki przyśrodkowej można wyczuć puls na tętnicy piszczelowej.

Rycina 1.2. Wybrane punkty palpacji stopy – widok od strony przyśrodkowej.

Źródło: zbiory własne.

Rycina 1.3. Wybrane punkty palpacji stopy – widok od strony bocznej.

Źródło: zbiory własne.

Bruzdy na sąsiadujących powierzchniach kości skokowej i piętowej, między powierzchniami stawowymi środkową i tylną, tworzą zatokę stępu. Wejście do niej można wypalpować jako zagłębienie leżące tuż przed kostką boczną.

Rycina 1.4. Wybrane punkty palpacji stopy – widok od strony podeszwowej.

Źródło: zbiory własne.

Kość łódkowata jest zamknięta po przyśrodkowej stronie stopy pomiędzy kością skokową i trzema kośćmi klinowatymi. Stanowi sklepienie łuku podłużnego przyśrodkowego stopy. Najlepiej wyczuwalnym elementem kości łódkowatej jest jej guzowatość położona w dół i dystalnie od kostki przyśrodkowej, na granicy ¹/₃ bliższej stopy. Jest to miejsce przyczepu mięśnia piszczelowego tylnego, więc łatwo je znaleźć, podążając za ścięgnem idącym za i poniżej kostki przyśrodkowej. Przed guzowatością kości łódkowatej biegnie ścięgno mięśnia piszczelowego przedniego. Pomiędzy ścięgnem tego mięśnia a kostką przyśrodkową można wyczuć szczelinę stawu skokowo-łódkowego.

Kość sześcienna sąsiaduje z kością piętową, klinowatą boczną i kośćmi śródstopia IV i V. Jest najwyższym punktem łuku podłużnego bocznego stopy. Można ją wyczuć na bocznej krawędzi stopy proksymalnie od guzowatości V kości śródstopia.

Pierwsza, leżąca najbardziej przyśrodkowo, kość śródstopia jest najkrótsza i najszersza. Najdłuższą z kości śródstopia jest kość druga. Podstawa V kości śródstopia tworzy wyraźnie wyczuwalną guzowatość na brzegu bocznym stopy. Przyczepia się tu ścięgno mięśnia strzałkowego krótkiego.