Читать книгу Wprowadzenie do logiki formalnej. Podręcznik dla humanistów - Barbara Stanosz - Страница 5

Podręcznik ten jest przeznaczony dla osób, które zamierzają przyswoić sobie podstawowe wiadomości z dziedziny logiki formalnej, a nadto dowiedzieć się, jaki wkład wnosi ta dyscyplina do współczesnej wiedzy o języku. Zakres i sposób, w jaki prezentuję tu centralne części klasycznej logiki – rachunek zdań i rachunek kwantyfikatorów – nie odbiega pod żadnym istotnym względem od ujęć stosowanych w innych elementarnych podręcznikach. Sposób natomiast, w jaki przedstawiam związki między logiką formalną a nowoczesnym językoznawstwem teoretycznym, a także sugestie dotyczące rozwiązania pewnych problemów logicznych, z jakimi musi się uporać opis języka naturalnego, wyrażają moje własne stanowisko w tych dyskusyjnych kwestiach. Różni się ono nie tylko od poglądów wielu lingwistów, lecz także od rozstrzygnięć preferowanych przez niektórych logików. Różnice te sygnalizuję w odpowiednich miejscach tekstu, nie referuję jednak szczegółowo odmiennych stanowisk w poruszanych sprawach.

Obecne, ósme wydanie tego podręcznika jest nieco zmienione i rozszerzone w stosunku do wydań wcześniejszych. Zmiany, które wprowadziłam w rozdziałach 1–3, są drobne i służą wyłącznie ulepszeniu tekstu pod względem dydaktycznym. Rozdział 4 natomiast został dość gruntownie przebudowany i znacznie poszerzony; nosi też nowy tytuł. Uzupełniłam go bowiem o problematykę, która w ostatnich dziesięcioleciach stała się nowym kontekstem badań logicznych nad językiem naturalnym. Ogólnie można scharakteryzować tę problematykę jako pytanie o granice, w których logika opisuje rzeczywiste akty rozumowania i komunikowania się ludzi za pomocą zwykłego, etnicznego języka. Moc wyjaśniająca logiki w tej empirycznej dziedzinie bywała przeceniana; przesadną reakcją na to są współczesne głosy proklamujące „koniec logiki” jako teorii naturalnej komunikacji językowej. Dlatego podjęłam tu próbę zarysowania owych granic logiki w sposób dostatecznie udokumentowany.

Podobnie jak w wydaniach poprzednich, książka ta zawiera jako Dodatek standardowy wykład podstawowego fragmentu teorii zbiorów. Znajomość niektórych pojęć teorii zbiorów zakładałam w różnych miejscach tego podręcznika; czytelnik, któremu są one obce, powinien sięgnąć do Dodatku. Znajdzie tam także wyjaśnienie wielu innych pojęć tej teorii, które warto poznać z uwagi na ich bardzo ogólny charakter, umożliwiający korzystanie z nich w każdej dziedzinie nauki, a właściwie w myśleniu i mówieniu o wszelkich sprawach. Uniwersalność zastosowań jest cechą wspólną głównych pojęć logiki i teorii zbiorów; podobieństwo obu dyscyplin pod tym ważnym względem przemawia za tym, by zapoznawać się z ich podstawami przy tej samej okazji.

Jako elementarny podręcznik logiki książka ta ma pewną poważną wadę: brak w niej tekstów zadań, których samodzielne rozwiązywanie ułatwiłoby czytelnikowi zapamiętanie i stosowanie w praktyce aparatu pojęciowego i metod logiki. Nie ma tu takich zadań, ponieważ dość obszerny ich zbiór przygotowałam i opublikowałam wcześniej; zbiór ten, zatytułowany Ćwiczenia z logiki, stanowi uzupełnienie niniejszego

podręcznika. Najnowsze, szesnaste wydanie Ćwiczeń z logiki zostało rozszerzone w sposób odpowiadający obecnemu, rozszerzonemu wydaniu Wprowadzenia do logiki formalnej.

Za cenne uwagi krytyczne do maszynopisu zawierającego pierwotną wersję tej książki jestem bardzo wdzięczna Profesorowi Marianowi Przełęckiemu oraz Profesorowi Jackowi Jadackiemu; dzięki tym uwagom jej opublikowana wersja ma znacznie mniej usterek.

grudzień 2004

Barbara Stanosz