Читать книгу Powrót - Ben Shephard - Страница 4

OD AUTORA

Aby nie zamęczać czytelnika skrótowcami, starałem się jak najrzadziej używać w tekście nazw oficjalnych organizacji. Z kilku jednak zrezygnować nie mogłem.

DZIAŁALNOŚĆ POMOCOWA

Termin „narody zjednoczone” pojawił się po raz pierwszy w sierpniu 1941 roku podczas brytyjsko-amerykańskiej konferencji u wybrzeży Nowej Fundlandii, którą to konferencję zakończyło podpisanie Karty Atlantyckiej. Zanim jednak w październiku 1945 roku powstała Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ), utworzono szereg organizacji międzynarodowych, które zbitkę tę miały w nazwie, między innymi Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO) oraz – w listopadzie 1943 – Administrację Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy i Odbudowy (United Nations Relief and Rehabilitation Administration, UNRRA). UNRRA działała w Europie i na Dalekim Wschodzie; w tej książce skupiam się wyłącznie na Europie.

UCHODŹCY

UNRRA odziedziczyła część zadań po amerykańskiej organizacji o nazwie Biuro do spraw Pomocy Zagranicznej i Odbudowy (Office of Foreign Relief and Rehabilitation Operations, OFRRO), utworzonej w listopadzie 1942 roku. Formalnie biuro nie zajmowało się kwestią uchodźców. Ten problem przypadł Międzyrządowemu Komitetowi do spraw Uchodźców (Intergovernmental Committee on Refugees, IGCR), utworzonemu w roku 1938. W Stanach Zjednoczonych działała też Rada do spraw Uchodźców Wojennych (War Refugee Board), powołana w 1944. W roku 1947, po rozwiązaniu UNRRA, pod auspicjami ONZ powstała Międzynarodowa Organizacja Uchodźców (International Refugee Organization, IRO). Przejęła ona obowiązki UNRRA i IGCR. Równocześnie powołano UNICEF, osobną agencję do spraw dzieci. W roku 1951, po wygaśnięciu mandatu IRO, utworzono urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (United Nations High Commissioner for Refugees), który istnieje do dzisiaj.

WOJSKO

Podczas drugiej wojny światowej wojska alianckie tworzyły osobną administrację, odpowiedzialną za nadzór nad zajmowanymi terytoriami. Nazywano to zarządem wojskowym lub zarządem do spraw cywilów. Po inwazji sprzymierzonych we Włoszech w 1943 roku powstał wspólny Sojuszniczy Rząd Wojskowy na Terytoriach Okupowanych (Allied Military Government for Occupied Territories, AMGOT, później AMG). Pod koniec 1943, kiedy zaczęto planować lądowanie we Francji, sztab generała Eisenhowera nosił nazwę Głównej Kwatery Alianckich Wojsk Ekspedycyjnych (Supreme Headquarter, Allied Expeditionary Force, SHAEF). Początkowo SHAEF mieściła się w Londynie, później w Wersalu i odpowiadała za rządy w okupowanych Niemczech, póki nie została rozwiązana 14 lipca 1945 roku. Następnie Niemcy podzielono na cztery strefy, oddane pod kontrolę czterech armii okupacyjnych. Wspólny nadzór nad strefami sprawowała Sojusznicza Rada Kontroli Niemiec, działająca w Berlinie. Każda strefa miała jednak własny zarząd. Różniło się też ich nazewnictwo.

PALESTYNA

Przez większość okresu opisywanego w tej książce Palestyna znajdowała się na terytorium mandatowym Brytyjczyków, wyznaczonym przez Ligę Narodów. Jednak Agencja Żydowska dla Palestyny działała jak swoiste państwo w państwie, odpowiadała za siły samoobrony (organizacja paramilitarna Hagana) i za nielegalną imigrację (Mosad le’Alija Bet). Alija, czyli „wstąpienie”, to emigracja do Ziemi Świętej. Jiszuw to z kolei żydowskie osadnictwo w Palestynie.