Читать книгу Saartjie Omnibus 3 - Bettie Naudé - Страница 12

Saartjie die dief (2)

Saartjie loer versigtig om die deur. Sy is gereed om vinnig om te spring en te nael as sy Ou Nukke in die woonstel gewaar. Die lig is aangeskakel, maar sy sien niemand in die plek nie.

Die pet val weer oor haar oë en sy stoot dit vir die soveelste keer vererg weer op. Dan stap sy in en trek die deur agter haar toe.

Saartjie hou die pet met haar een hand vas. Sy voel heel gerus. Sy het mos geweet Ou Nukke sou gaan eet het! Op die tafel sien sy ’n stapel oefeningboeke. Sy stap soontoe en haar gesig straal van blydskap wanneer sy sien dit is haar klas se opstelboeke.

Sy gaan vinnig deur die boeke en kyk na die name voorop – maar dan val die pet weer oor haar oë.

“Deksels!” sê Saartjie vies. Sy druk die pet weer op en trek haar ore bak sodat die ding daarop kan rus. “As ek nie so ordentlik was nie, het ek nou ’n woord gesê wat ’n mens nie moet sê nie!”

Sy begin weer deur die boeke gaan en kry uiteindelik Anna s’n. Sy blaai opgewonde daardeur en toe kry sy die brief! Dit is sowaar nog in die boek, net soos Anna dit toegemaak het sonder om dit raak te sien. Ou Nukke het nog nie die opstelle gemerk nie.

Saartjie kyk baie verlig na die brief in haar hand. Dit is aan dokter Brummer geadresseer. Nou is al haar probleme opgelos. Sy sal dit gou gaan pos en haar pa sal nie eens weet sy het dit ’n dag laat gedoen nie. Daar is nou geen rede hoekom die ou oom as gevolg van háár nalatigheid sal doodgaan nie.

Sy pak die stapel boeke weer netjies reg. Sy sit die brief in een van die baadjiesakke – die baadjie is so groot dat die sak amper by haar knieë hang. So ja, nou is sy reg om die pad te vat. Alles het goed afgeloop.

Saartjie kyk gou eers ’n bietjie rond. Sy sien die lae venster wat oopstaan. Sy wonder of dit nie miskien beter sal wees as sy daardeur klim en oor die donker agterplaas stap nie. Maar dan moet sy om die hele blok loop om weer by Anna uit te kom.

Ag nee wat, dis te ver. En dis mos heeltemal veilig om by die deur uit te gaan. Niemand sal haar sien nie en ás iemand haar sien, sal die persoon haar mos nie herken of eens weet sy is ’n skoolmeisie nie. En Ou Nukke sal ook nie nou hier uitslaan nie, want sy sit mos nou lekker en eet.

Juffrou Necker kom terug van haar vriendin, wat al gaan eet het, se woonstel en stap met die gang af na haar plek toe. Saartjie maak die deur oop en wil net uitglip toe sy voetstappe in die gang hoor. Sy maak die deur weer vinnig toe. Sy sal hier wag totdat die persoon verby is.

Saartjie se hart begin skielik al hoe vinniger klop en haar keel trek toe. Sy ken mos daardie voetstappe! Dit klink soos Ou Nukke se vinnige getrippel! Maar hoe is dit moontlik? Anna het dan nie gefluit nie!

Verwilderd kyk sy rond. Die voetstappe is al amper by die deur en die venster is te ver. Reg langs haar sien Saartjie ’n groot klerekas. Die deur staan effens oop. Sy klouter vinnig daarin, val tussen ’n klomp rokke neer en trek die deur net betyds toe wanneer die voordeur oopgaan en Ou Nukke inkom.

Die onderwyseres kyk oor haar knypbrilletjie na die vertrek. Dan gaan sit sy in ’n groot leunstoel. Saartjie hoor haar duidelik by haarself mompel: “Ek is vanaand te moeg om te gaan eet.”

Saartjie voel yskoud. Sy staan heel agter in die kas met die klomp rokke voor haar. Dit is sowaar nou al die tweede keer, en dit op dieselfde dag, dat sy in so ’n benarde posisie is! Hoe op aarde sal sy ooit hier uitkom as Ou Nukke nie gaan eet nie?

Dit is roerloos stil in die vertrek. Saartjie wonder wat Ou Nukke nou doen. Sy wonder of sy dit kan waag om die rokke voor haar weg te skuif en die deur effens oop te maak en te probeer uitloer. Sê nou een van die rokke val van ’n hanger af?

’n Hele paar minute lank staan Saartjie roerloos stil. Dit voel vir haar soos ure. Sy móét eenvoudig sien wat aangaan. Sy kan mos nie die hele nag hier in die klerekas deurbring nie!

Sy druk eers weer die kussing wat afgesak het tot onder haar ken. Dan hou sy die pet op haar kop met die een hand vas en met die ander hand stoot sy die rokke voor haar weg.

Saggies stoot sy die deur op ’n skrefie oop en loer met haar een oog uit. Sy sien Ou Nukke in die leunstoel sit. Maar dan staan die juffrou skielik op! Saartjie gee vinnig ’n tree terug en koes agter die rokke in.

Sy hoor Ou Nukke in die woonstel rondstap – en dan kom die voetstappe klerekas toe!

Omdat sy so alleen woon, praat die onderwyseres baie met haarself. Saartjie hoor haar sê: “Ek dink ek moet vir Gaby Marks my nuwe hoed gaan wys.”

Juffrou Marks (Saartjie se musiekonderwyseres) is ook ’n oujongnooi en sy bly in ’n huis langsaan Ou Nukke se woonstelgebou.

Saartjie voel verlam toe die kasdeure oopgemaak word.

Sy knyp haar oë styf toe. Al het sy hulle ook oopgemaak, sou sy niks kon sien nie, want die pet het al weer oor haar gesig geval. Saartjie byt op haar onderlip. Sy haal amper nie asem nie. Sy verwag dat die onderwyseres haar enige oomblik daar gaan uitpluk.

Maar Ou Nukke merk nie onraad nie. Sy haal ’n boks van ’n rak af en beweeg dan weer weg.

Sag blaas Saartjie haar asem uit. Dan lig sy die pet van haar gesig af en vee onwillekeurig met die agterkant van haar hand oor haar voorkop.

Juffrou Necker het die kasdeur laat oopstaan en as sy haar kop net effens draai en die pet vashou sodat hy nie oor haar oë val nie, kan Saartjie tussen ’n paar rokke deur sien. Sy kan haar oë nie glo nie. Wie kon dink die benerige oujongnooi met die grys toutjieshare kan so ydel wees?

Die onderwyseres het ’n koddige maar interessante hoedjie uit die boks gehaal – ’n gryse met ’n groot peer aan die een kant en ’n tros druiwe aan die ander kant.

Saartjie loer doodstil hoe die juffrou met die hoed op haar kop voor die spieël staan en poseer. Sy byt op haar onderlip om nie te lag nie toe sien sy hoe Ou Nukke vorentoe stap en dan weer agtertoe, en haar kop agteroor gooi sodat sy beter kan sien hoe sy met die hoed op lyk. Sy swaai selfs ook haar heupe terwyl sy haarself heeltyd in die spieël dophou.

Maar die hoed is blykbaar nie na die juffrou se sin nie, want sy sit dit ’n bietjie skewer. Sy glimlag en dit lyk of sy nou meer tevrede is. Sy maak weer waggelend ’n paar passies voor die spieël. Saartjie druk die punt van ’n gordel, wat aan ’n rok voor haar hang, in haar mond om te keer dat sy hardop lag.

“Miskien moet ek nie vir Gaby my hoed wys nie,” hoor Saartjie Ou Nukke met haarself praat. “Sy kan soms so katterig wees.”

Die onderwyseres se benerige vingers streel oor die hoed. “Ek sal dit net vakansietye dra.” Sy sit die hoedjie op die boks neer en dan kyk sy na die stapel boeke.

“Die opstelle kan wag tot later,” hoor Saartjie haar sê. “Ek gaan eers ’n bietjie by Gaby gesels.”

Saartjie trek haar kop vinnig terug agter die rokke in. Met die verbystap klap Ou Nukke die kasdeur toe. Haar hart is in haar keel. Sê nou die juffrou sluit die kasdeur?

Dan hoor sy die woonstel se deur oop- en toegaan, maar nie die geluid van ’n sleutel in ’n slot nie. Dit is nou stil.

Saartjie slaak ’n sug van verligting. Sy moet nou dadelik hier wegkom!

Sy stoot die rokke vinnig voor haar weg en klim uit die kas. Met haar een hand hou sy die pet vas en met die ander een stoot sy haar “maag” wat nou tot amper op haar knieë afgesak het, weer tot onder haar ken op.

Toe sy versigtig en op haar tone deur toe stap, sien sy die hoed op die boks. Sy moet die ding darem eers gou van nader bekyk. Daar is nou mos geen gevaar nie. Ou Nukke sal lank by juffrou Marks sit en gesels.

Saartjie kyk na die hoedjie. Sy het nog nooit in haar lewe so ’n koddige ding gesien nie. Sy wil sien hoe lyk dit op haar kop.

Sy gooi die groot pet op die tafel neer en sit die hoed op haar donker krulhare. Sy besluit dadelik dit pas haar beter as vir Ou Nukke. Sy glimlag, knipoog vir haarself in die spieël en swaai haar kop sodat sy kan sien hoe die veer tussen die peer en die druiwe swaai. Saartjie stap op en af voor die spieël met so ’n swaaistappie soos sy vir Ou Nukke gesien doen het. Dit lyk egter nie baie goed nie, want die kussing bly afskuif.

Nou probeer Saartjie die hoed op verskillende maniere op haar kop sit om te sien watter een haar die beste pas.

Terwyl sy so voor die spieël paradeer, staan Anna buite op haar pos en kyk met verskrikte oë na juffrou Necker.

Die onderwyseres het ’n paar oomblikke gelede by die gebou se ingang uitgekom. Sy het ’n paar treë gestap en toe gaan staan. Anna verstaan glad nie wat aangaan nie.

Ou Nukke staan en dink. Hoekom sal sy die pragtige hoed wat haar so goed pas en soveel kos nie vir Gaby Marks wys nie? As sy katterig daaroor is, sal dit net wees omdat sy jaloers is. Sy sal die hoed vir die musiekjuffrou gaan wys! Sy swaai vinnig om en stap weer by die woonstelgebou in.

Anna is verslae. Wat moet sy doen? Sy en Saartjie het afgespreek sy moet fluit as Ou Nukke van ete af terugkom en Ou Nukke kom mos nie nou van ete af terug nie. Sy het by die gebou uitgekom en nou weer ingegaan. Anna is baie bekommerd. Sy weet nie wat om te dink nie. Waar is haar vriendin?

Saartjie is nog steeds voor die spieël. Sy het die hoed nou agterstevoor op en sy dink die ding lyk baie beter met die agterkant voor en die voorkant agter. Sy knipoog vir haarself in die spieël en glimlag vriendelik en maak elegante buiginkies met haar kop soos sy dink die elegante dames wat sulke hoede dra hul vriende sal groet – en toe hoor sy Ou Nukke se voetstappe vinnig in die gang afkom.

Saartjie staan verskrik. Daar flits net een gedagte deur haar kop: nie weer nie! Sy gaan sowaar nie weer in die klerekas spring nie. Sy moes dit vandag al twee keer doen!

Saartjie is só lam geskrik dat sy glad nie kan roer nie. Toe die voetstappe feitlik by die deur is, kom sy eers tot verhaal en in beweging. Sy gooi die juffrou se hoed op die tafel neer, gryp die pet en sit dit op haar kop terwyl sy venster toe hardloop. Maar die ding sak oor haar oë af en sy loop haar hard teen die vensterbank vas!

Die deur gaan oop en sy swaai verwilderd om. Die groot baadjie se kraag is tot onder haar oë opgeslaan en Saartjie skuif die pet nou tot net bokant hulle op sodat daar niks van haar gesig uitsteek nie behalwe twee verskrikte oë. Sy loer na Ou Nukke.

Die onderwyseres staan sprakeloos in die deur en staar na die gedaante met die groot pet en die geweldige borskas. Haar mond is oop en sy gaap soos ’n vis op droë grond na asem. Sy het duidelik net so groot soos Saartjie geskrik.

Saartjie kry eerste beheer oor haar stembande en bulder met ’n growwe stem: “Hiert!”

Toe niks gebeur nie en Ou Nukke nog steeds staan en gaap, begin Saartjie soos ’n hond blaf. Hoekom sy dit doen, weet sy nie – maar sy moet íéts doen!

Die vreemde gedaante blaf briesend en spring op.

Hierdie eienaardige gesig en geblaf is een te veel vir Ou Nukke se uithouvermoë. Sy gee net een snak en sê: “Ag, hemeltjie, help tog!” Dan val sy flou neer.

Saartjie is verskrik. Sy kan glad nie helder dink nie. Sy hardloop om die juffrou te help, maar moet skielik gaan staan. Sy kan niks sien nie. Sy pluk die pet, wat weer oor haar gesig geval het, reg. Nou kan sy helderder dink. Sy moet hier wegkom! Ou Nukke het maar net flou geval. Sy is mos nie beseer of iets nie.

Sy klouter vinnig deur die venster en nael oor die donker agterplaas.

“Eina!” gil sy toe sy in ’n vullisblik vashardloop en val. Sy spring vinnig op en vlug verder. Die blik maak ’n harde geraas soos wat dit rol en rol en uiteindelik tot stilstand kom. Saartjie hardloop vinnig verder. Haar een hand hou die kussing vas en die ander hand die pet.

“Kom!” skree sy toe sy naby haar maat kom. Anna laat haar nie twee keer nooi nie – sy het die geraas gehoor. Die twee meisies nael vir al wat hulle werd is. Toe hulle ’n goeie entjie van die woonstelgebou af weg is, slaan hulle oor na ’n drafstap. Hulle kyk aanhoudend oor hul skouers, maar gewaar niks nie. Alles is stil.

By ’n posbus sê Saartjie hygend: “Eers gou … van hierdie ding ontslae raak … Dis die brief wat al die nonsens veroorsaak het.”

Saartjie haal die brief uit die baadjiesak en pos dit met ’n sug van verligting. So ja, nou is haar gewete skoon. Dis gepos. Daar sal nou nie moeilikheid wees nie.

Op haar maat se aandrang vertel sy van al die moleste in juffrou Necker se woonstel.

“En sê nou,” sê Anna, “Ou Nukke het nie flou geval nie? Sê nou sy’s dood of iets? Sê nou sy’t só geskrik dat haar hart ingegee het?”

Saartjie voel hoe haar bene lam word onder haar. Het die juffrou nog asemgehaal toe sy daar gelê het, of nie? Sy weet nie.

“Anna, asseblief,” sê sy en haar stem klink effens histeries, “as jy weer iets sê wat begin met ‘sê nou’, dan gaan ek skree. Ou Nukke makeer niks. Sy’t net flou geval.”

Maar Anna kan sien Saartjie is baie bekommerd.

In die Strydoms se buitekamer trek Saartjie gou die klere uit waarmee hulle haar vermom het om soos ’n dief te lyk. Een ding is seker: Ou Nukke het haar definitief nie herken nie.

“Nie ’n woord aan ’n siel hiervan nie,” sê Saartjie streng toe sy loop. Anna belowe plegtig om tjoepstil te bly.

Saartjie stap met hangende skouers huis toe.

Toe sy daar kom, vra haar ma kwaai: “Waar was jy? Ons het al klaar geëet.”

“Ek was by Anna, Mamma,” sê Saartjie sag, “en die tyd het so verbygevlieg …” Dis mos waar. Sy wás by Anna en die tyd hét verbygevlieg.

“Jammer, Mamma,” sê Saartjie floutjies en glimlag soet.

“Nou toe – maar dit moenie weer gebeur nie.”

“Nooit weer nie, Mamma, nooit weer nie!”

“Ek wonder net,” sê Kris wat eenkant sit en koerant lees, “wat sy en Anna aangevang het. Want waar Saartjie is, gebeur daar mos altyd iets.”

“Jy dink seker jy’s snaaks, nè?” snou Saartjie hom toe. “Wat doen jy hier? Hoekom is jy nie by Isabel nie?”

Kris antwoord liewer nie. Isabel Theron is sy meisie. Hulle twee was saam op hoërskool en hulle is nou saam op universiteit. Hy is deesdae amper meer by Isabel as wat hy by sy eie huis is.

Terwyl Saartjie eet, vra sy: “Waar is Apie, Mamma?”

“Hy’s ná ete weg om by Bennie te gaan kuier.”

Apie se maat, wat net so ondeund soos hy is, woon ’n hele ent van die hoofstraat af. Saartjie dink verlig dat hulle niks van die gedoente by Ou Nukke sal weet nie.

“En waar’s Pappa, Mamma?”

“Hy’t ’n oproep gekry om gou na een van die woonstelle in die hoofstraat toe te gaan.”

Saartjie vee met die agterkant van haar hand ’n krul van haar voorkop weg. Sy sluk swaar aan die kos in haar mond en vra dan met ’n klein stemmetjie: “Wie’s siek daar, Mamma?”

“Jou onderwyseres, juffrou Necker. Sy het glo flou geval.”

“Hoekom, Mamma?” Saartjie se oë is stip op haar bord.

“Nee, ek weet nie. Maar Pappa sal seker nou-nou terug wees, dan kan ons by hom hoor.”

Saartjie eet glad nie lekker nie. Sy is te bekommerd en bang.

Toe sy haar nagereg eet, hoor sy haar pa se motor voor die deur stilhou. ’n Paar oomblikke later kom hy by die huis in.

“Hallo, Pappa,” sê Saartjie vriendelik. “Foeitog, wat makeer juffrou Necker?” Sy hou haar stem kalm, maar haar hart bons.

Dokter Baumann gaan sit eers en neem ’n koppie tee wat sy vrou vir hom skink. Saartjie wag gespanne dat hy verder moet vertel van Ou Nukke.

“Julle juffrou is gelukkig nou weer perdfris,” sê haar pa uiteindelik en sy slaak ’n sug van verligting. Dokter Baumann vertel die onderwyseres het glo flou geval toe sy ’n dief in haar woonstel betrap het.

“Volgens haar,” sê die dokter glimlaggend, “was die dief ’n eienaardige skepseltjie. Sy sê hy was baie snaaks gebou. Sy maag sit glo waar sy bors moet wees. En hy het met ’n growwe stem iets geskree. Sy was so verskrik dat sy nie ’n woord kon uitkry nie en dit het hom só kwaad gemaak dat hy soos ’n kwaai hond begin grom en blaf het. Dis tóé dat sy flou val.”

Almal dink na oor die eienaardige gebeure. Saartjie voel nou heelwat beter, maar net om dubbeld seker te maak, vra sy darem: “As sy die dief weer sien, sal sy hom kan herken, Pappa?”

“Nee, sy kon glo net sy kwaai, wrede oë sien.”

Saartjie loer vlugtig spieël toe. Sy sien haar groot helderblou oë. Is dit nou kastig kwaai, wrede oë? Ou Nukke kan vir jou lekker aansit, hoor!

“Die polisie was ook daar,” sê haar pa, “maar hulle gaan nie eers ondersoek instel nie. Dit sal hopeloos wees.”

Saartjie kan haar geluk nie glo nie.

“Wat eienaardig is,” gesels haar pa verder, “is dat daar niks uit juffrou Necker se woonstel vermis word nie.”

“Ja-nee, dit ís eienaardig,” sê Saartjie met ’n onskuldige gesig.

Dokter Baumann haal sy skouers op en sê dan laggend: “Maar die petalje sal die arme oujongnooi goed doen. Toe ek daar weg is, het sy heerlik vir die soveelste keer vir almal vertel wat gebeur het. Haar oë het skoon geglinster. Sy was nog nooit so die middelpunt van belangstelling nie. Dit was vir haar ’n wonderlike avontuur en sy word nogal as ’n heldin beskou omdat die gewetenlose dief padgegee het sonder om haar geld of haar lewe te neem.”

Saartjie is nou weer haarself. Alles het goed afgeloop en die belangrike brief is uiteindelik gepos.

Sy dink daaraan dat die brief darem baie moleste veroorsaak het. By die skool moes sy agter ’n afskortinkie tussen jasse en baadjies wegkruip en by Ou Nukke se woonstel in ’n klerekas tussen ’n klomp rokke. Dit was benoude oomblikke. As haar pa ooit weer vir haar ’n brief gee om te pos, gaan sy dit dádelik doen. Sy sal sowaar nie weer eers gou by iemand anders gaan inloer nie.

Die volgende oggend vertel Saartjie vir Anna wat die uiteinde van die hele storie was – en dan wil sy weet hoekom haar maat nie gefluit het toe sy die onderwyseres gewaar nie.

“Jy’t gesê ek moet fluit as ek Ou Nukke van ete af sien terugkom. Ek het nie geweet wat om te doen toe ek haar by die gebou sien uitkom en toe net daarná weer ingaan nie,” verduidelik Anna droogweg.

Anna is hoog in haar skik met hoe goed sy Saartjie vermom het. As sy nie daardie speurroman gelees en daaraan gedink het om dit te doen nie, sou haar maat nou diep in die moeilikheid gewees het.

“Maar volgende keer wanneer ek vermom word,” sê Saartjie laggend, “dra ek nie weer ’n pet wat aanhoudend oor my oë afsak nie.”

Die twee meisies besluit om hul geheim te bewaar. Hulle sal net vir Lina van die affêre vertel, maar niemand anders mag ooit daarvan weet nie.

Wanneer Lina van hul avontuur hoor, moet sy haar maag vashou soos sy lag. “Ek wens ek kon Ou Nukke ook met daardie snaakse hoed op sien,” sê sy giggelend.

Die volgende paar dae is Ou Nukke besonder vriendelik by die skool. Sy is so gaaf omdat sy so gelukkig is. Die oujongnooi het nog nooit in haar lewe soveel aandag gekry nie. Sy moet die verhaal van die dief – die bloeddorstige dief wat woedend soos ’n hond blaf – tot vervelens toe oorvertel, maar sy gee nie om nie. Sy geniet dit elke keer net meer.

Dié Saterdag kom Saartjie se skuldige gewete oor die brief, wat eers weg was en toe ’n dag later eers gepos is, uiteindelik tot rus. Haar pa kom die middag van die hospitaal af en vertel vir sy vrou dat die operasie op die ou oom van Roodepoort ’n groot sukses was.

Nou, besluit Saartjie, noudat alles so goed afgeloop het, kan sy weer ernstig met haar veldtog aangaan om mooi te lewe. Sy kan nou weer “al haar kragte inspan”, soos sy hoogdrawend vir Anna en Lina sê, om só te lewe dat haar ouers met graagte sal toestemming gee dat sy Durban toe mag gaan.