Читать книгу Vitaulium: Hofwyck en Spaansche Wijsheit - Constantijn Huygens - Страница 12

Wie is' er met sich selfs of met sijn' tijd verlegen,

Sijn' kostelicken tijd? wie soeckt naer niewe wegen,

Om lustigh leegh te zijn? wien stinckt[2] de Steen en 't Berd[3],

En ander arger vuyl, dat spel gerekent werdt?

Hy kome daer ick gae, wanneer ick Haegh en Hof wijck;

Hy blijve daer hy is, en volge my op Hofwijck;

Hy wandele met my, en spare voet en schoen:

Hy kan sijn wellust met een oogen-blick voldoen,

Of, is sijn Oogh te luy, met een geduldigh Oor-deel[4];

Daer hooren streckt voor sien, en geeft het oogh geen voordeel;

De doove by sijn oogh, de blinde by sijn oor,

Kan voelen waer ick tree, en treden in mijn spoor.

Men hoor of sie my dan, ick stae in[5] voor 't berouwen

By alle keurige van planten en van bouwen;

En, ben ick niet verleidt van eigen toover-min,

Sy sullen Hofwijck bey soo vinden als ick 't vin[6].

Noch liegh ick voor de helft: de blinden sullen voor gaen,

En dobbele genucht sal in des hoorers oor gaen

By d'enckele van 't oogh, Soo gaet het met de pen,

De Rijm-pen; want sy lieght, ten deele van gewen[7],

Ten deelen[9] om de kunst: en die de waerheit soecken

In 't los aensienelick van welgerijmde Boecken,

Zijn even verr' van 't pad, als die den wilden aerd

Van 't weelderigh pinceel aenvaerden voor een Kaert.

Leest met voorsichtigheid wat Dichters van haer[10] geven;

't Is rouw'[11] Land-metery, daer staet geen passer neven.

En die een dobbeltje wil hangen aen de vracht,

Om Hofwijck te gaen sien in d' ongemeene pracht,

Dien ick het heb geleent, zal weinigh min als vloecken,

En seggen: "Wel, ick segg: is dat het voer van Boecken,

Is dat een' Schildery, die op het leven treckt?

't Schijnt, dat men kinderen d' oud' avontuer vertreckt[12]

Van 't Koninghs dochtertjen, om in den slaep te raecken!

Is dit het hoogh Kasteel, zijn dese dorre staecken

Die Eicken Hemel-hoogh, is dit het Masten-woud,

Zijn dese Lindekens het andere Voorhout,

Is dese bult een Bergh, is dese plas een Vijver?

Wat quelt my d'ydelheit van dien verweenden Schrijver!

Laegh noch mijn dobbeltjen in 'tsackjen van den Kerck,

Soo had ick Godt behaeght en sat noch op mijn werck.

Ja, vrienden, blijft by huys, en spaert uw sestien duyten[13]:

'k Heb rijp en groen geseght, om dat het Dicht souw sluyten. Soo gaet het (noch eens) met de Rijmpen; om een woord Dat sonder weergae is, moet arme Waerheit voort, En om een braever[14] woord, dan woorden die wat seggen, Moet onred' in den top, en Reden onder leggen; Mits dat het Klinck-dicht zy, is 't snoodste 't beste Dicht, En beste Dichter is die konstelickst verdicht.

Beschaemt[14] den Meester vry, die[15] van de kunst wilt heeten,

En laet ons een voor een ontlasten ons geweten:

Wy lijden van den Rijm al, dat het Schip in Zee

Van vloed en ebbe lijdt: wy leggen 't op de ree,

De ree van Reden, aen; en 't schijnt, de volle zeilen,

En 't schijnt, de ruyme schoot en weten van geen feilen;

Het Roer light midden-boords, de vlagge wijst voor uyt,

De Naelde wijckt noch wraeckt[16], en alle gissingh sluyt,

En al 't besteck gaet vast; voor-wind maeckt rechte streken,

Maer, Stierman! waer is 't Schip ten einde van ses weken?

Voor St. Helena? jae, soo 't God en water wil,

Soo niet, aen St. Thome, of mog'lick in Brasil!

Dat doet de blinde kracht van ongemerckte Stroomen.

Soo gaet het in 't beleid van Rijmers en haer' droomen:

Sy munten 't op de kust daer 't Schip op is bevracht,

Sy hebben Roer en Schoot (soo meenens') in haer macht;

Maer daer's wat onverhoeds, in 't Zee-sop en sijn baeren,

Haer slechte Zeemanschap in 't zeilen wedervaeren;

Een ongevoelde drift, een Tij heeft haer verleidt;

Sy hebben eens een woord voordachteloos mis-seidt,

Goen avond[17] Redens-ree: dat woord moet weer berijmt zijn,

Of 't streeck houdt of geen streeck, of 't Dicht soud' ongelijmt zijn.

Soo lijmt men dan voort aen[18], en raect van Oost in West,

Van 't Zuyden in het Noord: tot dat m', in 't lieve lest,

Verzeilt en bijster 's weeghs, met loeven en laveeren,

(God weet hoe gracelick!) naer 't oogemerck[19] moet keeren:

Terwijl de Leser staet en gaept met open mond,

En wenschte, dat hij eens den Dichter wel verstond,

Die wel verstaenlick waer, kond hy sich selfs begrijpen.

Gaet, lieve leser! gaet uw herssenen nu slijpen,

Om door 't geheim te sien van 't mijmerigh gesegh,

Daer, die u leiden sou, verruckt[20] is van den wegh.

Nu heb ick my ontkleedt: waer hael' ick Vijgen-bladen

Tot masker van de schaemt, daer med' ick sta beladen?

Wie wil nu Hofwijck sien of hooren met geduld,

Met logens opgepronckt, met klater-goud verguldt?

Ghy, Leser! hoort ghy noch dry woorden van verschoonen;

Noch ben ick lesens waerd, en kan het sus[21] bethoonen:

Al dat ick Hofwijck noem, is Of-wijck[22] van den wegh,

Die waerdigh zij betreen; indien ick Hoefwijck segg',

Soo spreeck ick uyt mijn Bors en uyt mijn hert te saemen;

Maer die het Stof-wijck heet, heeft goet verstand van naemen

En van de slechte stof, daer Hof-wijck af bestaet.

En van der Dichteren ruym spreken sonder maet.

En is 't Gesticht[23] soo slecht, wat sal 't Gedicht verbloemen,

Dat, die wat Hofwijs is, sal Holwijck derven noemen?

Hol, lieve Leser! hol, en holler dan een blaes,

Een blaes met boonen, is dit voddige geraes.

Verhaest uw vonnis niet; jae, spreeckt het sonder schroomen,

Ick help 't u spreken: 't zijn derd'daeghsche-kortsedroomen,

Daer op ick u onthael; 't is ongerijmde Rijm,

Een buyten cierlijck graf, van binnen asch en slijm[24].

Maer houd het vonnis in, en hoort my noch eens spreken:

Die oyt gewandelt heeft langhs modderige beken,

En heeftse niet altoos bewandelt sonder lust;

De Zee is alom sout, maer hier en daer de Kust

Beset met soet gewasch van Bloemekens en Kruyden,

Daer 't keurige begrijp van recht neus-wijse Luyden

Sijn sinnen in voldoet, en vindt de wegen kort,

Daer hier wat nuts en daer wat schoons gevonden wordt.

Het kreupele geschrift van teere Leerelingen

Wordt by des Meesters hand met konstelicke ringen,

Met strick en spinneweb omvlochten en geciert,

En hoe 't min deughdigh is, hoe meer betiereliert[25]:

Soo kan een Ebben[26] lijst een slechten doeck[27] verrijcken,

En doen hem voor wat goeds verkoopen of bekijcken;

Die lagen leg ick u: mijn Boeck, mijn Schrift, mijn Doeck,

Mijn tamme Schildery, recht uyt geseght, mijn Boeck,

Mijn Hofwijck in papier is wandelen, noch lesen,

Noch koop, noch kijcken waerd; dat vonnis is gewesen:

Maer kust[28] en strick en lijst, die 't cieren op den kant

Zijn op de proeven van het keurlickste verstand.

Veracht ghy dan mijn stof, mijn selfkant moet ghy prysen;

Danck hebbe 't soet behulp van afgestorven Wijsen:

Die heb ick uyt haer graf doen spreken t' mijner baet,

En van haer lappen my een feestelick gewaet

Geflickt[29] en omgedaen: met Peerlen van Athenen

Is dit gewaet versien; de kostelickste steenen

Van Roomens burgery, does' op haer rijckste was,

Heb ick gelesen uyt haer Puyn en uyt haer as,

En my mee geborduert: der Christelicke Vad'ren[30]

Heb ick het beste bloed van haer ontsteken ad'ren

Gesmolten in mijn vleesch, en uyt haer oud gebeent

Het onverrotste mergh gesogen en geleent.

Nu pronck ick met den buyt, nu tert ick uw gedulden[31]:

Verkoop ick niet als lood, 'ck heb 't weten te vergulden;

Nu moet ghy Hofwijck sien, het zij u lief of leed:

't Kind is wanschapen, maer 't is rijckelick[32] gekleedt[33].

Noten:

[1] Versta: de bijgevoegde lofdichten, naar den smaak der eeuw. [2] walgt. [3] verkeerbord. [4] Min gelukkige klankspeling. [5] vrijwaar. [6] Voor vind. [7] gewoonte. [8] Welluidendheidshalve voor deele. [9] zich. [10] ruwe. [11] verhaalt. [12] Thans zou men van tien centen spreken. [13] fraayer. [14] Stelt op de kaak, ten toon. [15] Versta: gij die. [16] weerspreekt. [17] Vaarwel dan. [18] Maar voort. [19] doel. [20] vervoert. [21] zoo. [22] af-wijk. [23] Versta: het geheele buiten. [24] slijk. [25] Omkruld. [26] ebbenhouten. [27] schilderstuk. [28] rand. [29] Aangelapt (van 't Hoogd. flicken). [30] De zoogenoemde kerkvaders. [31] geduld hebben. [32] Rijk, weelderig. [33] Dat oud-roomsche en atheensche, en dat kerkvaderlijk borduursel en verguldsel is in deze volksuitgaaf, als minder doeltreffend, echter weggelaten. De desbeluste lezer kan 't in de oudere naslaan.